پاورپوینت کامل نگاهی به کارکردهای فردی و اجتماعی نذورات در ایام محرم دوره ی قاجار ۶۵ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نگاهی به کارکردهای فردی و اجتماعی نذورات در ایام محرم دوره ی قاجار ۶۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نگاهی به کارکردهای فردی و اجتماعی نذورات در ایام محرم دوره ی قاجار ۶۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل نگاهی به کارکردهای فردی و اجتماعی نذورات در ایام محرم دوره ی قاجار ۶۵ اسلاید در PowerPoint :

فروغ موسوی نجف آبادی: در طول تاریخ ایران، مراسم آیینی و مذهبی تشیّع در جلوه‌ها و نمادهای گوناگونی ظهور یافتند. هر یک از این نمادها در بستر تفکرات، باورها و آداب و رسوم زمانه‌ی خود شکل گرفته و بالنده شدند. ماه محرم و برگزاری مراسم عزاداری یکی از مهم‌ترین آیین‌های فرهنگی ایرانیان دوره‌ی قاجار برای بزرگداشت امام حسین «ع» و یارانش بود که در خلال آن نذرهای بیشماری جان می­گرفتند. سفرنامه نویسانی که در دور‌ه‌ی قاجار از ایران دیدن کردند به مراسم عزاداری ماه محرم بیش از سایر مراسم‌ها و آداب و رسوم ایرانیان توجه نشان داده‌اند. این سفرنامه نویسان در شرح مشاهدات خود به معرفی بسیاری از نذورات رایج مردم پرداخته‌اند که نشان از اهمیت آن در جامعه قاجار دارد.

فروغ موسوی نجف آبادی: در طول تاریخ ایران، مراسم آیینی و مذهبی تشیّع در جلوه‌ها و نمادهای گوناگونی ظهور یافتند. هر یک از این نمادها در بستر تفکرات، باورها و آداب و رسوم زمانه‌ی خود شکل گرفته و بالنده شدند. ماه محرم و برگزاری مراسم عزاداری یکی از مهم‌ترین آیین‌های فرهنگی ایرانیان دوره‌ی قاجار برای بزرگداشت امام حسین «ع» و یارانش بود که در خلال آن نذرهای بیشماری جان می­گرفتند. سفرنامه نویسانی که در دور‌ه‌ی قاجار از ایران دیدن کردند به مراسم عزاداری ماه محرم بیش از سایر مراسم‌ها و آداب و رسوم ایرانیان توجه نشان داده‌اند. این سفرنامه نویسان در شرح مشاهدات خود به معرفی بسیاری از نذورات رایج مردم پرداخته‌اند که نشان از اهمیت آن در جامعه قاجار دارد.

از آنجایی که برپایی مراسم عزاداری در دهه‌ی محرم با مشارکت و شور و هیجان عامه مردم روبرو بود، بنابراین نذورات در اشکال و طیف­های متنوعی ادا می­شدند. مشارکت در برپایی مراسم مذهبی در واقع راهی برای ابراز احساسات درونی خود نسبت به واقعه ی کربلا و نشان دادن یکپارچگی اجتماعی بود که نذورات در خلال چنین مراسم و احساساتی معنا می‌یافت. بدین ترتیب ادای نذورات نوع حاجت‌های طلب شده، فوریت‌ها، دغدغه‌ها و ناپایداری­هایی که در بطن جامعه ی دوره ی قاجار وجود داشته است را به تصویر می‌کشد. علاوه بر این در سطح فردی موجب آرامش و رضایت­مندی مجدد شرکت‌کنندگان و در سطح اجتماعی باعث نگه داشتن افراد جامعه در کنار یکدیگر می‌شدند و همبستگی و همدلی را به همراه داشت.

تعاریف و اصطلاحات

نذر در لغت به معنای: «آنچه واجب گردانند بر خود یا آنچه واجب کنند بر خود به شرط چیزی. مثل آنکه بگوید اگر از مرض خود شفا یابم، ده تومان، در راه خدا بدهم» (دهخدا،۱۳۷۷: ۲۲۴۰۴) . همچنین از دیدگاه فقه، نذر یعنی اینکه نذر کننده برای انجام کاری، فقط در راه رضای خداوند، خود را به انجام آن کار ملزم کردن و یا برای ترک کاری، باز هم برای جلب رضای خداوند، خود را موظف دانستن (نجیب،۲۰:۱۳۸۹)

کارکردهای نذر در جامعه

از آنجایی‌که انجام مناسِک نذر از فردی­ترین حالت‌ها تا جمعی‌ترین اشکال را در بر می‌گیرد لذا می‌تواند کارکردی فردی و اجتماعی برای آن متصوّر شد.

کارکرد فردی: نذر از هر نوع که باشد و به هرگونه‌ای که ادا شود، یک سوی آن خداوند متعال است و پس از جاری شدن صیغه‌ی نذر ادای آن واجب می­شود. در نتیجه ادای نذر مانند دیگر واجبات، نشانه‌ی فرمانبرداری انسان از خداوند متعال محسوب می‌شود. دلیل اشتیاق نذردهندگان به اعمال نذری این است که باعث تقویت رابطه‌ی انسان با خداوند و تقویت ایمان در فرد خواهد شد و بنابراین امید به گره گشایی، احساس رضایت، آرامش فردی و بهره­مندی از ثواب را به همراه خواهد داشت (پارسانیا و توکلی راد، ۸۰:۱۳۹۰).

کارکردهای اجتماعی: نذورات که عموماً در خلال مراسم مذهبی شکل می‌گیرند باعث نگه داشتن افراد جامعه در کنار یکدیگر می‌شوند. مردمی که یک نماد را به طور مشترک حفظ می­کنند ولزوماً تفسیر مفهوم آن، از نظر همه‌ی آنها یکسان نیست با این حال این مراسم آنها را در یک‌جا جمع می‌کند و از آنها یک واحد همگون می‌سازد (مک لولین،۸۶:۱۳۸۳). بنابراین مراسم مذهبی می­توانند بازتولید و تجدید همبستگی اجتماعی و تقویت روحیه مشارکت در افراد یک جامعه را رقم بزنند. از سوی دیگر هنگامی که جامعه در اوضاع و احوال غم انگیزی قرار می‌گیرد، بر افراد خویش فشار می‌آورد تا آنان در کنار یکدیگر با اعمالی معنادار غم و هراس و نیازهای خود را بروز دهند(دورکیم،۵۷۱:۱۳۸۳). این مراسم در جامعه اتحاد و همدلی ایجاد می­کند، ایمان مشترک در درون جامعه بازسازی و جان تازه­ای می­یابد. در پرتو همین نذر و نیاز‌ها است که جامعه بار دیگر آرامشش را باز می­یابد و افراد از زیر بار ترس‌ها و فشارهایی که بر آنها وارد بود رهایی می­یابند، ضمن آن به افراد شرکت کننده مقامی بالاتر از خود و نوعی تشخّص اجتماعی اعطا می‌کند (همان:۵۷۴-۵۷۲). بنابراین یکی از نتایج غیر مستقیم نذر کردن در مراسم مذهبی زمینه‌سازی برای ایجاد یک هویت اجتماعی جدید است. بدین صورت که نذر‌‌کننده ضمن مشارکت در مراسم مذهبی و به وسیله‌ی نذورات (از هر نوع و به هر شکلی) خود را در برابر کسانی که این باور را ندارند قرار می­دهد و خویشتن را نسبت به دیگران به خداوند و اولیا الهی نزدیک­تر می­یابد این موقعیت با القای معنای دینی و قدسی به آن بر اعتبار و منزلت اجتماعی افراد می­افزاید. (بهار،۱۳۸۳: ۱۱۹)

نذرهای رایج در مراسم عزاداری امام سوم شیعیان در دوره­ی قاجار و کارکردهای فردی و اجتماعی آنها

با نگاهی به سفرنامه­های اروپایی دوره­ی قاجار در می‌یابیم این نذورات در ایران دوره‌ی قاجار، موکول به ماه محرم و به ویژه روزهای عاشورا و تاسوعا بودند و گستردگی آن­ها در این روزها به مرحله اوج خود می­رسید.

نذر برای مشارکت در دسته­های عزاداری و برگزاری مراسم

بخشی از آیین‌ها و مراسم عزاداری امام حسین«ع» در قالب دسته­های عزاداری برگزار می‌شد. در دوره قاجار هر شخص بر اساس توان جسمی و قابلیت­های خود، کاری را در دسته‌های عزاداری بر عهده می‌گرفت. حمل علامت‌های بزرگ و پرچم ها، زنجیر زنی، سینه زنی و قربانی کردن حیوان پیشاپیش دسته‌های عزاداری از جمله نذرهای رایج در بین عزاداران بود. ( بروگش،۲۲۵:۱۳۶۷)

از رایج­ترین نذرهایی که در حین برپایی مراسم عزاداری امام حسین «ع» صورت می­گرفت نذر سقایی بود:

«…در فواصل پرده­ها، جوانانی که از خانواده­های متعیّن و معروفی بودند، در حالیکه همه به عنوان نشانه سوگواری لباس سیاه یا خاکستری پوشیده ویقه پیراهن خود را تا سینه باز گذاشته بودند، مجاناً به تماشاگران، شربت می­دادند، بعضی­ها نیز مشک­های چرمی به پشت، به تشنگان آب می­رساندند.» (اورسل،۳۰۳:۱۳۵۳ )

احتمالاً مقدس­ترین نوع نذر در مراسم عزاداری امام حسین «ع» نذر سقایی بوده است. در حقیقت داستان حضرت ابوالفضل العباس به عنوان سقا و علمدار کربلا و تاثیر وفاداری وی در اذهان عمومی و فرهنگ مردمی ایرانیان قاجار باعث شکل گیری چنین نذری شده بود. نذر سقایی تا آنجایی قداست داشت که افراد طبقات بالای اجتماع، نیز با خلوص نیت در این نذر مشارکت می­کردند زیرا سقایی و آب رسانی به تشنه‌لبان در فرهنگ شیعیان امری مقدس می­نمود که در بخشی از فرهنگ عزاداری مردم متجلی می‌شد و فرد را در جامعه در جایگاهی ممتاز قرار می­داد.

اما یکی از شاخصه­های نذر برای عزاداری در دوره‌ی قاجار نذر «قمه زنی» و «تیغه زنی» بود که طی مراسم عزاداری و در دسته‌ها صورت می‌گرفت. این نذر در بین طبقات پایین اجتماع، شیوع بیشتری داشت. خشونت ذاتی در این مراسم، هر چند به هدف هم‌دردی با امام حسین«ع» و یارانش بود و اجرای آن در بین مردم بلامانع می نمود؛ با این حال بسیاری از افراد متدیّن و متمول انجام این نذر را شایسته خود نمی­دانستند و انجام آن را به افراد دیگری محول می­کردند:

«مردها پابرهنه و کفن پوش، بر فرق سر از ته تراشیده شان، مرتباً با قمه ضرباتی را وارد می کنند. فوران خون، از شکاف سر، به سر و روی آنها سرازیر شده و همه جامه­های سفیدشان را سرخ و خونین کرده است. قمه زن­ها به این ترتیب، نذری را ادا می کنند. همچنین بعضی از افراد متمول، با دادان پول ادای چنین نذری را به عهده کسان دیگری واگذار می کنند.» (اوبن،۲۲۲:۱۳۹۱)

این نذر در بین افراد طبقه­ی پایین دست جامعه قاجار دیده می­شد و افراد سرشناس، ترجیح می­دادند با پرداختن مبلغی پول ادای نذرشان را به دیگران محول کنند، افراد متمول فکر می‌کردند با انجام این کار مرز بین خود و افراد طبقه پایین جامعه را از بین می­برند. بنابراین برای حفظ جایگاه خویش ادای نذر را به دیگری می­سپردند تا تنها به نوعی آرامش درونی و رضایت­مندی دست یابند.

گاه نیز مردم با اهدای نیروی کار خود و عرضه خدمت رایگان در برپایی مجالس و مراسم عزاداری به امام حسین «ع» متوسل می­شدند و برای برآورده شدن حاجات خود از وی استعانت می­جستند. این امور می­توانست به دست هر کسی با هر طبقه اجتماعی صورت بگیرد اما در تکیه­ها و در مراسمی که بانی آن شاه و یا درباریان بودند، افراد بلند پایه در آن شرکت داشتند. برای مثال ناصر الدین شاه برای آنکه اهمیت عزاداری ماه محرم و اعتقاد خود را به این رسم نشان دهد، دستور داده بود که عده‌ای از ایل قاجار که خویشان نزدیک وی بودند و مقامات مهمی را در دولت ایران بر عهده داشتند پای برهنه در مجلس عزاداری مشغول خدمت شوند. افراد محترمی نیز با لباس­های فاخر بودند که پای برهنه روی زمین راه می‌رفتند و چای و قلیان برای حضار می‌بردند و یا اینکه چماقی به دست گرفته بودند و مانند فراشان، انتظامات را بر عهده داشتند. ( بروگش،۲۲۴:۱۳۶۷)

نباید از نظر دور داشت که ایرانیان دوره‌ی قاجار نسبت به عزاداری امام حسین «ع» خود را متعصب و متعهّد می‌دانستند و مشارکت در آن را امری ثواب که بیانگر کارکرد فردی نذر است. هر چند نباید فراموش کرد که شاه و اطرافیانش برای پر کردن شکاف بین مردم و درباریان، کم و بیش به چنین اقداماتی مبادرت می‌ورزیدند. آنها برای نشان دادن مشروعیت و دینداری خود می‌کوشیدند که از این طریق خود را صاحب مجلس عزاداری نشان دهند و در بین مردم