پاورپوینت کامل چرا از کلمه «القربى» در آیه ۲۳ شورى، اهل‌بیت(ع) را استنباط می‌کنید؟ ۷۵ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل چرا از کلمه «القربى» در آیه ۲۳ شورى، اهل‌بیت(ع) را استنباط می‌کنید؟ ۷۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل چرا از کلمه «القربى» در آیه ۲۳ شورى، اهل‌بیت(ع) را استنباط می‌کنید؟ ۷۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل چرا از کلمه «القربى» در آیه ۲۳ شورى، اهل‌بیت(ع) را استنباط می‌کنید؟ ۷۵ اسلاید در PowerPoint :

پاسخ اجمالی

در هر گزاره و جمله‌اى اگر مراد گوینده از جمله یا واژه‌هایى که در آن به کار برده است معلوم نباشد، باید به سراغ قرینه‌هایى رفت که مقصود وى را از آن کلام روشن نماید؛ و در رابطه با آیه ۲۳ سوره شورى «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى»، قراین و نشانه‌هایى وجود دارد که ما را در دست‌یابى به مقصود واقعى خداوند از «القربى» یارى می‌رسانند.

1. به تصریح اهل‌ لغت، واژه «القربى» به معناى خویشاوندى و نزدیکى در نسب است. و در قرآن هم به همین معنا آمده است، لکن به جز آیه مورد سؤال، در سایر آیات، کلمات «ذى» یا «ذوى» و یا «اولى» بدان اضافه گشته است و با این اضافه مفاد ذوالقربى، خویشاوند می‌باشد؛ و از این‌روى در آیه مورد نظر هم محققان واژه «اهل» و یا «ذوى» و… را در تقدیر گرفته‌اند.

پس ما نمی‌توانیم تفسیرى را بپذیریم که «القربى» را به معناى قرب الهى یا معانى دیگر گرفته‌اند.

2. قراینى گواه‌اند بر این‌که مراد از خویشاوند در آیه خویشاوندان پیامبرند و آیه به این معنا نیست که بر هر مسلمانى لازم باشد که به عنوان اجر رسالت، به خویشاوندان خود مودت بورزد.
3. ذکر فعل «لا اسألکم» نشانه‌اى است بر این‌که مراد از «القربى» اقرباى سائل می‌باشند و این تعیین صاحب قرابت است از طریق تعیین منسوب‌الیه، و نظیر آن آیات ۱۱۳ سوره توبه و ۷ سوره حشر می‌باشد.
4. با تعمق در آیاتى که پیرامون اجر رسالت وارد شده، به این نتیجه می‌رسیم که مراد از «القربى» اهل‌بیت پیامبر(ص) هستند؛ چون قرآن از طرفى طلب اجر را از پیامبر اسلام(ص) و سایر پیامبران(ع) نفى کرده، و از طرف دیگر در مورد پیامبر اسلام(ص) فرموده است: من از شما پاداشى نمی‌خواهم مگر دوستى خویشاوندانم. و از سوى دیگر استجابت دعوت پیامبر(ص) و اتخاذ سبیل الهى به‌عنوان اجر رسالت قلمداد شده، و از سوى چهارم از پیامبرش خواسته است که به مردم ابلاغ کند: پاداشى که از شما خواستم تنها به سود شما است و اجر و پاداش من بر خداوند است. و با ضمیمه کردن این آیات، به این نتیجه می‌رسیم که: ذوالقربى سبیل الهی‌اند و پیروى از این سبیل الهى به نفع مردم است و تبعیت از آنها مصداق بارز پذیرفتن دعوت الهى است.

و در نهایت، از روایات معتبر به دست می‌آوریم: تنها اهل‌بیت پیامبرند که از چنین امتیازى بهره‌مندند.

5. روایات زیادى از پیامبر(ص) در تفسیر این آیه وارد شده است که مراد از «القربى» را مشخص می‌نماید که آنها عبارت‌اند از اهل‌بیت پیامبر(ص).

پاسخ تفصیلی

در هر واژه و جمله اگر مراد گوینده کلام را ندانیم باید به سراغ قراین و مسائلى برویم که مقصود وى را بر ما روشن کند، در آیه مورد سؤال،[۱] قراینى[۲] وجود دارد که ما را به مراد خداوند تعالى از واژه «القربى» نزدیک می‌کند.

1. واژه «القربى» به تصریح اهل لغت به معناى قرب و نزدیکى در نسب است،[۳] و در قرآن هم در مورد اشخاصى به‌کار رفته است که داراى قرب و نزدیکى و عمدتاً داراى قرابت خویشاوندیند؛ و لذا گاهى کلمه «ذى» بدان اضافه شده،[۴] و گاهى «ذوى»[۵] و زمانى دیگر هم لفظ «اولى».[۶] و تنها در یک مورد بدون اضافه آمده است، و این یک مورد همان آیه‌اى است که مورد سؤال و پرسش واقع گردیده است: «… إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى‏ ». و از این‌روى لازم است که لفظى مانند «اهل»،[۷] یا «ذى» و یا «ذوى» و… قبل از «القربى» در تقدیر گرفته شود. و معناى «الموده فى القربى»، مودتِ قرابت و خویشاوندى (پیامبر که همان عترت و اهل‌بیت پیامبر می‌باشند) خواهد بود.

و با این بیان، تفسیر آن عده که «قربى» را در آیه به معناى قرب الی ‏الله گرفته‌اند،[۸] صحیح نخواهد بود؛[۹] زیرا بر اساس این تفسیر، واژه قربى به معناى نزدیک کننده خواهد بود، نه قرب و نزدیکى و این مخالف آن چیزى است که ارباب لغت گفته‌اند.

افزون بر این‌که، چنین معنایى موجب ابهام در آیه گردیده، در نتیجه، مشرکان نمی‌توانند مخاطبان آیه باشند؛ زیرا آنان منکر تقرب الى الله نبوده، بلکه عبادت بت‌ها و خدایان را به منظور تقرب به خداوند می‌دانستند.[۱۰]

ممکن است گفته شود که «القربى» مصدر است و این مصدر به معناى قرابت و خویشاوندى است نه خویشاوند. و «فى» هم به معناى سببیّت می‌باشد و طبق این نظر، سه احتمال در مفاد آیه وجود دارد:

الف) خطاب آیه به قریش است که از آنها می‌خواهد: اگر به پیامبر(ص) ایمان نمی‌آورید، لااقل به دلیل قرابت و خویشاوندى، دوستش بدارید و اذیتش نکنید.

ب) خطاب آیه به انصار است، و از آنها خواسته می‌شود که به جهت فامیلى و خویشاوندى پیامبر(ص) با آنها،[۱۱] دوستش بدارند و… .

ج) خطاب آیه به قریش است، و مراد از «الموده فى القربى» مودت پیامبر(ص) است نه قریش؛ یعنى من از شما «قریش» اجرى نمی‌خواهم، ولى حب من به شما به دلیل خویشاوندى شما به من است و این به من اجازه نمی‌دهد که نسبت به شما بی‌تفاوت باشم و به هرحال، فامیلى مرا وادار می‌کند که هدایتان کنم نه مزد گرفتن از شما.

این سه احتمال گرچه ممکن است در ابتداى امر معقول و زیبا جلوه کند، اما با کمى تأمل روشن می‌گردد که هیچ‌کدام صحیح نمی‌باشد؛ زیرا اگر مراد آیه کفار قریش باشد، آنها چیزى از پیامبر(ص) اخذ نکردند تا لازم باشد که اجرت آن‌را، بپردازند. و اگر مقصود افرادى از قریش باشند که به پیامبر ایمان آورده‌اند، در این صورت بُغضى تصور نمی‌شود تا از آنها خواسته شود که به عنوان مزد و اجر رسالت، از آن بغض دست بردارند، پس احتمال اول مردود خواهد بود.

هم‌چنین دوستى انصار نسبت به پیامبر اکرم(ص) به حدى روشن بود که بر کسى پوشیده نیست؛ از این‌رو معنا ندارد که پیامبر(ص) به جهت آن قرابت دورى که وجود داشته است از آنها بخواهد که دوستش بدارند. وانگهى عرب چندان اعتنایى به خویشاوندان مادرى نداشته،[۱۲] و این اسلام است که این‌گونه قرابت را مورد توجه قرار داده است؛ لذا احتمال دوم هم توجیه معقولى ندارد.

اما در نقد احتمال سوم می‌توان گفت: آیا چنین احتمالى با شأن پیامبر(ص) و آیات قرآن منافات ندارد؟ مگر قرآن بارها نفرمود که وظیفه تو تنها دعوت است و هدایت به دست خدا است. و پیامبر(ص) نباید به خاطر کفار اندوهگین شود و چگونه می‌توان باور کرد که پیامبر(ص) به جهت خویشاوندى، عده‌اى را هدایت کند و به جهت بغض و کراهتى که از عده‌اى دیگر دارد، از هدایت آنها، روى برگرداند.[۱۳]

2. حال که مراد از «القربى» در آیه معلوم گشت، جاى این سؤال است که پرسیده شود، مراد از اقرباء و صاحبان خویشاوندى و نزدیکى در نسب، چه کسانى هستند؟ پاسخ این است که اهل‌بیت پیامبر(ص) مقصود اصلى این آیه شریفه هستند؛ زیرا:

اوّلاً: تعیّن منسوب الیه، خود قرینه‌اى است براى تعین صاحب قرابت. گاهى، منسوب الیه در کلام آمده است و این خود می‌تواند نشانه‌اى باشد بر این‌که مراد از نزدیکان چه کسانى هستند؛ مثلاً در این آیه قرآن: «ما کان للنبى و الذین آمنوا ان یستغفروا للمشرکین و لو کانوا اولى قربى»،[۱۴] ذکر «نبى» و «الذین آمنوا»، گواه بر این نکته‌اند که مراد از «اولى قربى» نزدیکان هر انسانى، می‌باشد. و یا در آیه «ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‏ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‏ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى‏»،[۱۵] «على رسوله» قرینه است که مراد از «لذى القربى» اقرباى رسول‌اند. و در آیه شریفه «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً…» نیز تقدم فعل «لا اسألکم» نشانه‌اى است بر این‌که مراد از «القربى» اقرباى سائل می‌باشند.[۱۶]

پس در خود آیه قرینه‌اى است که گواهى می‌دهد مراد از «القربى» اهل‌بیت و اقرباى رسول گرامى اسلام(ص) هستند؛ لذا نمی‌توان این احتمال را داد که در آیه دوست داشتن نزدیکان به عنوان اجر رسالت تلقى شده و آیه از مسلمانان می‌خواهد که بستگان خود را دوست داشته باشند.[۱۷]

ثانیاً: آیاتى که پیرامون اجر رسالت در قرآن وارد شده است، شامل مطالب ذیل می‌باشند:

1. طلب اجر و پاداش از طرف انبیا[۱۸] و هم‌چنین پیامبر اکرم(ص)[۱۹] را نفى می‌کنند.
2. درباره شخص پیامبر(ص) آمده است: من از شما پاداشى نمی‌خواهم مگر دوستى خویشاوندانم.
3. نیز بیان شده است: مزد من کسانى هستند که دعوت مرا به اختیار خود بپذیرند.[۲۰]
4. و از سوى چهارم در آیه‌اى دیگر آمده است: پاداشى که از مردم خواسته شد تنها به سود آنها است و اجر و پاداش پیامبر(ص) تنها بر خدا است.[۲۱]

از ضمیمه کردن این آیات می‌توان نتیجه گرفت که پیامبر گرامى اسلام‏(ص) هم مانند سایر پیامبران، پاداشى براى خود نخواسته است، بلکه مودّت خویشاوندان(عترت و اهل‌بیت) او راهى است به سوى خدا و در واقع به نفع خود مردم است؛ چون این مودت دریچه‌اى است به سوى مسئله امامت و خلافت و جانشینى پیامبر(ص) و هدایت مردم. و این مودت امرى است که به استجابت دعوت برگشت می‌کند.[۲۲]

از یک‌سو؛ «اجر» واژه‌اى است که هم بر «اجر دنیوى» اطلاق می‌شود و هم بر «اجر اخروى». و آنچه در این آیات نفى شده، اجر دنیوى است؛ زیرا در این آیات آمده است که از شما مردم مزدى نمی‌طلبم و طلب مزد ننمودن، ظهور در اجر دنیوى دارد و زندگى آن پیامبر عظیم الشأن شاهد و گواه این معنا است[۲۳] که به دنبال پاداش دنیایى نبود. از سوى دیگر؛ پاداش و اجر واقعى، زمانى تحقق می‌یابد که فایده پاداش به گیرنده پاداش برسد، در حالی‌که مودت و محبت ذوالقربى، به نفع محبّ است نه پیامبر(ص)؛ چون محبت به ذوالقربى باعث خواهد شد که محب، در زندگى خود از ذوالقربى پیروى نموده و آنها را الگوى خود قرار دهد و خود را از دام شیطان برهاند.[۲۴]

پس پیامبر(ص) از مردم اجر دنیوى نخواسته و اگر از آنان خواسته که به ذوالقربایش مودت و محبت ورزند، این اجر واقعى نیست؛ چون قرآن فرمود که نفع این به خود مردم می‌رسد.

حال باید پرسید که محبت به چه کسانى و پیروى از چه کسانى به نفع مردم است؟ و مودت به چه کسانى از مصادیق استجابت دعوت پیامبر اسلام(ص) است؟ و آیا مودّت و محبت کسانى که خود در گرداب جهل و گمراهى به سر می‌برند، می‌تواند عامل نجات دیگران شوند؟ و آیا در صورتى که کورى عصاکش کور دگر شود، انسان‌ها به سر منزل مقصود رهنمون می‌گردند؟!

هدایت الهى انسان‌ها پاداش رسالت است و یقیناً این به نفع مردم است و این امر هم در پرتو هدایت افرادى محقق می‌شود که نفس و جان پیامبر(ص)،[۲۵] چراغ هدایت،[۲۶] کشتى نجات،[۲۷] باب علم[۲۸] و سبیل حق[۲۹] و… باشند. و آیا چنین افرادى غیر از اهل‌بیت پیامبر(ص) می‌باشند.

ثالثاً: روایات زیادى که از فریقین در این باب وارد شده است به طور روشن و صریح، مراد از «قربى» را بیان می‌نمایند که به پاره‌اى از آنها اشاره می‌گردد:

1. حاکم حسکانى در ذیل این آیه روایاتى را نقل می‌کند که بیان می‌دارند منظور از «ذوالقربى» چه کسانى هستند.[۳۰] مانند: ابن عباس می‌گوید: وقتى آیه «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى» نازل شد، اصحاب از ایشان سؤال کردند، کسانى که خداوند ما را به دوستى آنان امر کرده است، چه کسانى هستند، فرمود: على و فاطمه و فرزندان این دو.
2. سیوطى در ذیل این آیه روایتى را از پیامبر(ص) می‌آورد که بیان می‌کند: مراد آیه این است که حق مرا در اهل‌بیتم حفظ کنید.[۳۱]
3. قرطبى در تفسیر آیه از پیامبر(ص) روایت نقل کرده‌اند که منظور على و فاطمه و دو پسران او می‌باشند.[۳۲]
4. زمخشرى[۳۳] و فخر رازى[۳۴] هم با استناد به روایاتى از پیامبر(ص) آیه «ذوالقربى» را به على و فاطمه و فرزندان این دو، اختصاص می‌دهند.

البته پیرامون تفسیر «الموده فى القربى» به مودت اهل‌بیت(ع) اشکالاتى مطرح گردیده است. از جمله این‌که نمی‌توان قبول کرد که مراد از «الموده فى القربى» اهل‌بیت(ع) باشد؛ زیرا آیه مذکور در سوره شورى است و این سوره، مکّى است و در مکّه، فاطمه زهرا و حسنین(ع) نبودند تا مودت آنان مزد رسالت باشد!

پاسخ این است که: اوّلاً: بسیارى از مفسران گفته‌اند که این چهار آیه سوره شورى مدنى است نه مکّى. ثانیاً: روایات فراوانى است که نزول این آیه را در مدینه می‌دانند. ثالثاً: مکى بودن غیر از قبل از هجرت بودن است، ممکن است بعد از هجرت در مکه نازل شده است، مثل این‌که در حجه الوداع و بعد از ولادت فاطمه و حسن و حسین(ع) نازل شده باشد.[۳۵]

پرداختن به دیگر اشکالات و پاسخ آنان، مجال دیگرى را می‌طلبد.

[۱]. «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى». شورى، ۲۳.

[۲]. قراین به دو گونه‌اند: قراینى که در خود گزاره و جمله وجود دارند و یا در خارج‌اند، ولى کلام محفوف به آنها است، که از این‌گونه قراین، به قرینه متصله تعبیر می‌شود، و قراینى که در همان کلام جاسازى نشده و گوینده در جاى دیگرى مقصود خود را از القا کرده، است و به چنین قرینه‌اى، قرینه منفصله می‌گویند.

[۳]. مقاییس اللغه گفته: «فل