توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تَقی‌ ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تَقی‌ ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تَقی‌ ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

تقوا (اخلاق)

مقالات مرتبط: تقوی (مفردات‌قرآن)، تقوا (لغات‌قرآن)، وقی (مفردات‌نهج‌البلاغه)، تقوی (مقالات مرتبط).

پرهیز از گناه را تقوا گویند و از آن به مناسبت در باب‌های اجتهاد و تقلید، صلاه و جهاد سخن رفته است.

فهرست مندرجات

۱ – تقوا در لغت
۲ – تقوا در اصطلاح
۳ – تقوا یکی از اسباب ترجیح
۴ – ویژگی مشترک اقسام تقوا
۵ – کاربرد تقوا در قرآن
۶ – تقوا امری قلبی
۷ – وسعت حوزه‌های تقوا
۸ – شعب تقوا در قرآن
۹ – اهمیت و جایگاه تقوا
۱۰ – اوصاف تقوا در قرآن
۱۰.۱ – بهترین پوشش معنوی
۱۰.۲ – بهترین توشه معنوی
۱۰.۳ – تنها ملاک کرامت، سعادت و برتری
۱۱ – عوامل تقوا
۱۱.۱ – پیروی از صراط مستقیم و دوری از راه های دیگر
۱۱.۲ – مراعات و اجرای حدود الهی
۱۱.۳ – روزه داری
۱۱.۴ – یادآوری پیام های آسمان
۱۱.۵ – پرستش خدا
۱۲ – مراتب و درجات تقوا
۱۲.۱ – تقوای خاص الخاص
۱۲.۲ – تقوای خاص
۱۲.۳ – تقوای عام
۱۳ – آثار تقوا
۱۳.۱ – آثار دنیوی-فردی
۱۳.۲ – آثار دنیوی-اجتماعی
۱۳.۳ – آثار اخروی
۱۴ – ویژگی های متقیان
۱۴.۱ – ایمان به غیب، معاد، ملائکه، انبیاء و کتب اسمانی
۱۴.۲ – ترس از خدا و نگرانی درباره قیامت
۱۴.۳ – برپا داشتن حقیقی نماز
۱۴.۴ – زکات و انفاق مال در راه خدا
۱۴.۵ – طلب مغفرت و عدم اصرار بر گناه
۱۴.۶ – وفا به عهد و صبر در سختی ها
۱۴.۷ – طهارت از گناه و شرک
۱۴.۸ – احسان کردن
۱۴.۹ – فرونشاندن خشم و گذشت از لغزش ها
۱۴.۱۰ – تعظیم شعائر الله
۱۴.۱۱ – رعایت عدالت
۱۵ – مقالات مرتبط
۱۶ – پانویس
۱۷ – منابع

۱ – تقوا در لغت

تقوا اسم مصدر از ریشه «و ق ی»، در لغت به معنای پرهیز، حفاظت و مراقبت شدید و فوق العاده است.

[۱] لسان العرب ج۱۵، ص۴۰۲.

[۲] المصباح، ص۶۶۹، واژه وقی.

۲ – تقوا در اصطلاح

۱) تقوا صفتی است که انسان را از گناه و نافرمانی خداوند متعال، باز می‌دارد و بر طاعت و بندگی او برمی‌انگیزد. به شخص متّصف به این صفت، متقی گفته می‌شود.
۲) در ادبیات معارف اسلامی به معنای حفظ خویشتن از مطلق محظورات است؛ اعم از محرمات و مکروهات.

[۳] دائره المعارف قرآن کریم ج۸، ص۴۴۶.

[۴] مفردات، ص۵۳۰-۵۳۱، واژه وقی.

برخی ترک بعضی از مباحات را نیز در تحقق این معنا لازم دانسته‌اند

[۵] مفردات، ص۵۳۱.

، چنان که پیامبر اکرم صلوات الله علیه، وجه نام‌گذاری پرهیزگار به متّقی را، انجام ندادن برخی از مباحات به انگیزه پرهیز از حرام‌ها دانسته است.

[۶] مجمع البیان ج۱، ص۸۳.

[۷] مستدرک الوسایل ج۱۱، ص۲۶۷.

بر این اساس، عارفان افزون بر دوری از محرمات، اجتناب از لذت‌های حلال دنیوی را در مراتبی از تقوا لازم شمرده اند.

[۸] المحیط الاعظم ج۱، ص۲۷۸.

[۹] التقوی فی القرآن، ص۲۸.

۳ – تقوا یکی از اسباب ترجیح

در صورت مساوی بودن دو مجتهد از نظر علمی، با تقواتر بودن یکی از آنان از اسباب ترجیح تقلید به ‌شمار می‌رود.

[۱۰] العروه‌الوثقی ج۱، ص۱۹.

همچنین پرهیزگارتر بودن در فرض تعدّد امام جماعت و اختلاف نماز گزاران در تقدیم یکی از آنان، جزء اسباب تقدیم و ترجیح شمرده شده است.

[۱۱] جواهر الکلام ج۱۳، ص۳۶۶.

۴ – ویژگی مشترک اقسام تقوا

می توان گفت تقوا خصوصیاتی دارد که به حسب موارد، مختلف می‌گردند و قدر جامع آن‌ها پرهیز از محرمات شرعی و عقلی، توجه به حق و التفات به پاک‌سازی عمل و به سوی مجرای طبیعی و متعارف اعمال، حرکت کردن است، همان‌گونه که فجور، فاصله گرفتن از حالت اعتدال و خارج شدن از جریان طبیعی کارهاست

[۱۲] التحقیق ج۱۳، ص۱۸۴، واژه وقی.

و از آغاز پیدایش ایمان در دل مومن تا آخرین درجه کمال، همواره ملازم مؤمن است و در هر مرحله‌ای اقتضایی دارد؛ مانند محافظت نفس از عذاب و آتش، پرهیز از سخط خدا و مخالفت با وی و اجتناب از دوری و محجوبیت از خداوند.

[۱۳] التحقیق ج۱۳، ص۱۸۵-۱۸۶، واژه وقی.

۵ – کاربرد تقوا در قرآن

واژه تقوا و دیگر مشتقات ریشه‌ آن، ۲۵۸ بار در قرآن کریم آمده‌اند و مباحثی گوناگون را دربر دارند.
الف) از جمله مباحث مربوط به تقوا در قرآن، عبارتند از؛
۱) معنوی بودن تقوا

[۱۴] حج/سوره۲۲، آیه۳۲.

[۱۵] حجرات/سوره۴۹، آیه۳.

۲) تقوا بهترین پوشش معنوی

[۱۶] اعراف/سوره۷، آیه۲۶.

۳) تقوا ملاک برتری انسان‌ها

[۱۷] حجرات/سوره۴۹، آیه۱۳.

۴) تقوا بهترین توشه

[۱۸] بقره/سوره۲، آیه۱۹۷.

۵) علل تقوا

[۱۹] بقره/سوره۲، آیه۱۸۳.

۶) آثار تقوا

[۲۰] طلاق/سوره۶۵، آیه۲-۴.

[۲۱] انفال/سوره۸، آیه۲۹.

۷) ویژگی‌های متقیان

[۲۲] بقره/سوره۲، آیه۲-۴.

ب) برخی مشتقات تقوا در قرآن، تنها در معنای لغوی آن به کار رفته‌اند:

[۲۳] مزمّل/سوره۷۳، آیه۱۷.

[۲۴] نحل/سوره۱۶، آیه۸۱.

[۲۵] آل عمران/سوره۳، آیه۲۸.

ج) در آیه‌ای نیز تقوا مضاف الیه واژه «کلمه» است: «اِذ جَعَلَ الَّذینَ کَفَروا فی قُلوبِهِمُ الحَمیَّهَ حَمیَّهَ الجـهِلیَّهِ فَاَنزَلَ اللّهُ سَکینَتَهُ عَلی رَسولِهِ و عَلَی المُؤمِنینَ و اَلزَمَهُم کَلِمَهَ التَّقوی وکانوا اَحَقَّ بِها و اَهلَها و کانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیء عَلیمـا»

[۲۶] فتح/سوره۴۸، آیه۲۶.

بیشتر مفسران گفته‌اند: مراد از «کلمه التقوی» کلمه توحید یعنی قول لا اله إلاّ الله است

[۲۷] التبیان ج۴، ص۲۴۷.

[۲۸] التبیان ج۹، ص۳۳۴.

[۲۹] تفسیر مجاهد ج۲، ص۶۰۳.

[۳۰] تفسیر الثوری، ص۲۷۸.

[۳۱] جامع البیان ج۶، ص۱۳۵-۱۳۸.

و نیز روایاتی کلمه تقوا را رسول خدا صلوات الله علیه، امیر مومنان، امام علی علیه السلام و امامان معصوم علیهم السلام، دانسته‌اند.

[۳۲] جامع البیان ج۲۶، ص۱۳۵.

[۳۳] نورالثقلین ج۵، ص۷۴.

[۳۴] بحارالانوار ج۲۴، ص۱۸۴.

[۳۵] کنزالدقائق ج۱، ص۶۱۴.

اطلاق کلمه تقوا بر امامان معصوم علیهم السلام، یا از این روست که آن‌ها کلمات الهی‌اند و همان طور که کلمات، از ضمیر خبر می‌دهند، آنان مراد خداوند را بیان می کنند یا بدان جهت است که ولایت ایشان و پذیرفتن امامت آنان، انسان را از آتش جهنم نگه می‌دارد

[۳۶] دائره المعارف قرآن کریم ج۸، ص۴۴۷.

[۳۷] بحارالانوار ج۲۳، ص۳۵.

، چنان که در بعضی از روایات از ولایت امیرمؤمنان به «کلمه التقوی» یاد شده است.

[۳۸] بحارالانوار ج۲۴، ص۱۸۰.

[۳۹] تأویل الآیات الظاهره، ص۲۷۰.

در زیارت‌های زیادی همچون زیارت امام حسین علیه السلام در اربعین، عید فطر و عید قربان، شهادت داده می‌شود که امامان از فرزندان او، کلمه تقوایند.

[۴۰] بحارالانوار ج۹۸، ص۳۳۲.

[۴۱] بحارالانوار ج۹۸، ص۳۵۳.

۶ – تقوا امری قلبی

تعبیر تقوای قلوب، در آیه شریفه «فَاِنَّها مِن تَقوَی القُلوب »

[۴۲] حج/سوره۲۲، آیه۳۲.

می‌رساند که تقوا، امری معنوی و مرتبط با روح و نفس انسان است

[۴۳] مجمع البیان ج۷، ص۱۵۰.

[۴۴] المیزان ج۱۴، ص۳۷۴.

[۴۵] اطیب البیان ج۹، ص۲۹۸.

و همچون اعمال نیست که متشکل از حرکات و سکنات و از نظر ظاهری، مشترک بین طاعت و معصیت باشد و همچنین از عناوینی نیست که بتوان آن را قطعاً از افعالی چون احسان، طاعت و امثال این‌ها انتزاع کرد و به شکلی حتمی به تقوا عامل آن پی برد.

[۴۶] تفسیر المیزان ج۱۴، ص۳۷۴.

[۴۷] اطیب البیان ج۹، ص۲۹۸.

و آیه شریفه دیگری از قرآن

[۴۸] حجرات/سوره۴۹، آیه۳.

نیز می‌رساند که تقوا با قلب، پیوند دارد: «اِنَّ الَّذینَ یَغُضّونَ اَصوتَهُم عِندَ رَسولِ اللّهِ اُولـئِکَ الَّذینَ امتَحَنَ اللّهُ قُلوبَهُم لِلتَّقوی لَهُم مَغفِرَهٌ واَجرٌ عَظیم».
برپایه روایات معصومان علیهم السلام هم، تقوا امری قلبی و نفسی است، چنان که به فرموده رسول اکرم صلوات الله علیه هر چیزی معدنی دارد و معدن تقوا قلوب عاقلان است

[۴۹] روضه الواعظین، ص۴.

یا این حدیث که تقوا ریشه ایمان است.

[۵۰] تحف العقول، ص۲۱۷.

۷ – وسعت حوزه‌های تقوا

تقوا دارای حوزه‌های گوناگونی است و امور اعتقادی، اخلاقی و رفتاری را در‌بر می‌گیرد، از این رو برخی به استناد نخستین آیات سوره بقره، گفته‌اند که خداوند در آیات یاد شده، اوصافی را برای متقیان ذکر می‌کند که هریک بیانگر شعبه‌ای از تقواست؛ از «یُؤمِنونَ بِالغَیب»

[۵۱] بقره/سوره۲، آیه۲.

، تقوای اعتقادی و از «یُقیمونَ الصَّلوه»

[۵۲] بقره/سوره۲، آیه۲.

، تقوای عبادی و از«مِمّا رَزَقنـهُم یُنفِقون»

[۵۳] بقره/سوره۲، آیه۲.

، تقوای مالی و غیر مالی (همچون مقام و موقعیت) مراد است.

[۵۴] تفسیرنمونه ج۱، ص۸۱.

[۵۵] تفسیر تسنیم ج۲، ص۱۷۵-۱۷۷.

۸ – شعب تقوا در قرآن

شعبه‌ها و موارد تقوا در آیات فراوان نام برده شده‌اند و برخی از آن‌ها عبارت اند از:
۱) توحید و پرستش خدا

[۵۶] اعراف/سوره۷، آیه۶۵.

[۵۷] مومنون/سوره۲۳، آیه۳۲.

[۵۸] نحل/سوره۱۶، آیه۲.

[۵۹] فتح/سوره۴۸، آیه۲۶.

۲) ایمان به کتاب‌های آسمانی، آیات و احکام الهی، پیامبران و تسلیم محض بودن در برابر ایشان

[۶۰] حشر/سوره۵۹، آیه۷.

[۶۱] آل عمران/سوره۳، آیه۵۰.

[۶۲] بقره/سوره۲، آیه۴۱.

[۶۳] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۰۷-۱۰۸.

[۶۴] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۱۰.

[۶۵] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۲۶.

[۶۶] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۳۱-۱۳۲.

[۶۷] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۴۴.

[۶۸] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۶۳.

[۶۹] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۷۹.

[۷۰] شعراء/سوره۲۶، آیه۱۸۴.

[۷۱] حجرات/سوره۴۹، آیه۱.

[۷۲] نور/سوره۲۴، آیه۵۲.

۳) عدالت در رفتار و گفتار

[۷۳] دائره المعارف قرآن کریم ج۸، ص۴۴۸.

[۷۴] نساء/سوره۴، آیه۹.

[۷۵] مائده/سوره۵، آیه۸.

۴) امر به نماز و

[۷۶] طه/سوره۲۰، آیه۱۳۲.

اتمام حج و عمره

[۷۷] بقره/سوره۲، آیه۱۹۶.

۵) دستور دادن به یادآوری خدا در ایام خاص حج

[۷۸] بقره/سوره۲، آیه۲۰۳.

۶) اجتناب از صید خشکی در حال احرام

[۷۹] مائده/سوره۵، آیه۲.

[۸۰] مائده/سوره۵، آیه۹۶.

۷) پرهیز از ربا

[۸۱] بقره/سوره۲، آیه۲۷۸.

[۸۲] آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۰.

۸) دوری از نجوا به قصد گناه و تجاوز

[۸۳] مجادله/سوره۵۸، آیه۹.

۹) لزوم وصیت

[۸۴] بقره/سوره۲، آیه۱۸۰.

و ادای امانت

[۸۵] بقره/سوره۲، آیه۲۸۳.

۱۰) پاس داشتن حق در نوشتن دیون و ادای شهادات

[۸۶] بقره/سوره۲، آیه۲۸۲-۲۸۳.

[۸۷] مائده/سوره۵، آیه۱۰۶-۱۰۸.

۱۱) پرهیز کردن از استهزا، عیب‌ جویی، لقب زشت دادن، گمان بد، تجسس، غیبت و بدگویی.

[۸۸] حجرات/سوره۴۹، آیه۱۱-۱۳.

۹ – اهمیت و جایگاه تقوا

الف) از منظر قرآن، فقط اعمال متقیان پذیرفته است: «اِنَّما یَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ المُتَّقین»

[۸۹] مائده/سوره۵، آیه۲۷.

و به کاری که بنیان آن براساس تقوا نباشد، هرگز اعتنایی نیست

[۹۰] مفردات، ص۳۹۱، ذیل واژه قبل.

[۹۱] فتح القدیر ج۲، ص۳۰.

، هرچند ساختن مسجد باشد: «والَّذینَ اتَّخَذوا مَسجِدًا ضِرارًا و کُفرًا… •لاتَقُم فیهِ اَبَدًا لَمَسجِدٌ اُسِّسَ عَلَی التَّقوی مِن اَوَّلِ یَوم اَحَقُّ اَن تَقومَ فیهِ فیهِ رِجالٌ یُحِبّونَ اَن یَتَطَهَّروا واللّهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرین • اَفَمَن اَسَّسَ بُنیـنَهُ عَلی تَقوی مِنَ اللّهِ…»

[۹۲] توبه/سوره۹، آیه۱۰۷.

ب) بر پایه روایات فراوانی، شرط قبولی اعمال، تقواست.

[۹۳] جامع احادیث الشیعه ج۱۸، ص۶۷.

ج) تقوا دستور خداوند به خاتم پیامبران صلوات الله علیه: «یـاَیُّهَا النَّبِیُّ اتَّقِ اللّه…»

[۹۴] احزاب/سوره۳۳، آیه۱.

و نیز سفارش او به پیروان اسلام و دیگر ادیان الهی است و چنانچه ویژگی دیگری بیش از آن به صلاح بندگان و در خوبی، جامع‌تر و در ارزش عظیم‌تر و در عبودیت فراگیرتر می بود، خداوند مهربان به آن وصیت می‌کرد

[۹۵] سفینه البحار ج۴، ص۷۳۴.

: «ولِلّهِ ما فِی السَّمـوتِ وما فِی الاَرضِ ولَقَد وصَّینَا الَّذینَ اوتوا الکِتـبَ مِن قَبلِکُم واِیّاکُم اَنِ اتَّقوا اللّهَ»

[۹۶] نساء/سوره۴، آیه۱۳۱.

پیامبر صلوات الله علیه و امامان معصوم علیهم السلام نیز به رعایت تقوای الهی سفارش کرده

[۹۷] سفینه البحار ج۴، ص۷۳۳.

، آن را سرآمد کارها

[۹۸] جامع احادیث الشیعه ج۱۸، ص۶۴.

و بزرگ‌ترین وصیت دانسته‌اند.

[۹۹] سفینه البحار ج۴، ص۷۳۳.

د) صفت تقوا محبوب و ممدوح خداوند است و در قرآن کریم بهترین توشه آخرت دانسته شده و در روایات به آن بسیار سفارش شده است.

[۱۰۰] وسائل الشیعه ج۱۵، ص۲۴۸-۲۴۰.

۱۰ – اوصاف تقوا در قرآن

در قرآن کریم از تقوا با اوصافی یاد شده که بیانگر اهمیت و جایگاه ویژه آن از دیدگاه قرآن‌اند.

۱۰.۱ – بهترین پوشش معنوی

تقوا بهترین پوشش معنوی است: «یـبَنی ءادَمَ قَد اَنزَلنا عَلَیکُم لِباسـًا یُوری سَوءتِکُم و ریشـًا و لِباسُ التَّقوی ذلِکَ خَیرٌ ذلِکَ مِن ءایـتِ اللّهِ لَعَلَّهُم یَذَّکَّرون»

[۱۰۱] اعراف/سوره۷، آیه۲۶.

خداوند متعالی در این آیه پس از یادآوری لباس ظاهری انسان که عورت وی را می پوشاند و مایه زیبایی اوست به ذکر لباس باطنی و معنوی می پردازد که بدی‌های باطنی انسان مانند شرک، گناهان، رذایل و جز این‌ها را می‌پوشاند.

[۱۰۲] دائره المعارف قرآن کریم ج۸، ص۴۴۹.

این لباس، همان تقواست که خداوند مردم را به آن امر کرده است و پیداست که ذلت آشکار شدن بدی‌های باطنی، شدیدتر و تلخ‌تر و ماندگارتر است، از این رو لباس تقوا بهتر از لباس ظاهر است. نیز به فرزندان آدم علیه السلام هشدار می دهد که شیطان، شما را نفریبد و لباس تقوایی را که بر اندام شما پوشاندیم و فطرت شما را بر آن سرشتیم از شما نگیرد، آن گونه که لباس پدر و مادر شما را با حیله از تن ایشان به درآورد، در نتیجه عورت آنان نمایان گشت: «یـبَنی ءادَمَ لا یَفتِنَنَّکُمُ الشَّیطـنُ کَما اَخرَجَ اَبَوَیکُم مِنَ الجَنَّهِ یَنزِعُ عَنهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوءتِهِما… .»

[۱۰۳] اعراف/سوره۷، آیه۲۷.

برای لباس تقوا تفاسیر دیگری نیز هست؛ مانند لباس جنگ

[۱۰۴] مجمع البیان ج۴، ص۲۳۷.

[۱۰۵] زادالمسیر ج۳، ص۱۲۴.

(زره، خود و…)، آنچه انسان با آن عورت ظاهری خود را می‌پوشاند

[۱۰۶] جامع البیان ج۸، ص۱۹۷.

[۱۰۷] غریب القرآن، ص۳۱۰.

و لباس متقیان در قیامت؛ لیکن هیچ یک از این تفاسیر با سیاق آیه هماهنگ نیستند.

[۱۰۸] تفسیر المیزان ج۸، ص۷۰-۷۱.

روایات نیز تفاسیری برای لباس تقوا برمی‌شمارند

[۱۰۹] تفسیر عیاشی ج۲، ص۱۱.

[۱۱۰] بحارالانوار ج۸۰، ص۱۶۸.

[۱۱۱] نورالثقلین ج۲، ص۱۵-۱۶.

که در حقیقت بیان مصداق است

[۱۱۲] بحارالانوار ج۸۰، ص۱۶۸.

[۱۱۳] تفسیر المیزان ج۸، ص۸۸.

و با تفسیر ارائه شده تعارضی ندارد.

۱۰.۲ – بهترین توشه معنوی

قرآن در ضمن بیان بعضی احکام حج به برگرفتن توشه از اعمال نیک

[۱۱۴] احکام القرآن ج۱، ص۳۷۴.

[۱۱۵] مجمع البیان ج۲، ص۵۲۵.

[۱۱۶] التبیان ج۲، ص۱۶۶.

فرمان داده و از تقوا به عنوان بهترین توشه یاد می کند: «تَزَوَّدوا فَاِنَّ خَیرَ الزّادِ التَّقوی واتَّقونِ یـأولِی الاَلبـب»

[۱۱۷] بقره/سوره۲، آیه۱۹۷.

ذکر این مطلب در ضمن بیان اعمال حج، یا برای آن است که حج، سزاوارترین عملی است که انسان باید در آن در پی انجام دادن هرچه بیشتر کارهای نیک باشد

[۱۱۸] مجمع البیان ج۲، ص۵۲۵.

[۱۱۹] فقه القرآن ج۱، ص۲۸۴.

یا از آن روست که همان گونه که انسان در سفر حج نیازمند توشه مادی کافی و مناسب است، در عزیمت به آخرت نیز محتاج اندوخته معنوی تقواست و چون انسان در سفر پرمخاطره حج به ضرورت زاد و نیاز مبرم به آن پی می برد، به خوبی می تواند دریابد سفر آخرت نیز بی توشه تقوا میسّر نیست و از آنجا که حرکت به سوی آخرت بسی پرمخاطره تر از سفرهای دنیایی و رحلتی جاودانه است، نیاز انسان به توشه آخرت بسیار بیشتر و اساسی‌تر است

[۱۲۰] مواهب الرحمن ج۳، ص۱۵۲.

و این از لطافت، ظرافت و حکمت کلام الهی و مصداق تشبیه معقول به محسوس است که موضوع توشه تقوا و نیز لباس تقوا را همراه مناسب‌ترین موضوع مرتبط با آن دو بیان کرده است؛ به گونه ای که مطلب کاملا حسّی می شود

[۱۲۱] دائره المعارف قرآن کریم ج۸، ص۴۵۰.

و اثر شگرفی از خود به جا می گذارد.

[۱۲۲] تفسیر تسنیم ج۱، ص۴۴.

در روایات نیز به فراهم آوردن توشه آخرت سفارش شده است، چنان که امام حسن مجتبی علیه السلام ضمن استشهاد به آیه یاد شده فرموده است: «ای فرزند آدم! همانا تو از زمانی که از مادر زاییده شدی یکسره در نابودی عمرت به سر می بری، پس از آنچه در اختیار داری برای روزی که در پیش داری (آخرت) چیزی کسب و ذخیره کن. همانا مؤمن (برای آخرت) توشه برمی گیرد و کافر فقط مشغول لذت بردن و بهره وری از دنیاست (و به فکر آخرت نیست).»

[۱۲۳] بحارالانوار ج۷۵، ص۱۱۲.

۱۰.۳ – تنها ملاک کرامت، سعادت و برتری

میان مرد و زن، عرب و عجم و گروه‌ها، قبائل مختلف و نژادهای گوناگون انسان فرقی نیست و همه از یک پدر و مادرند، پس از این جهت بر یکدیگر برتری ندارند و برتری فقط در رعایت تقواست و با تقواتر در پیشگاه خداوند گرامی تر است:

[۱۲۴] معدن الجواهر، ص۲۱.

[۱۲۵] کنزالعمال ج۳، ص۹۳.

«یـاَیُّهَا النّاسُ اِنّا خَلَقنـکُم مِن ذَکَر واُنثی و جَعَلنـکُم شُعوبـًا و قَبائِلَ لِتَعارَفوا اِنَّ اَکرَمَکُم عِندَ اللّهِ اَتقـکُم اِنَّ اللّهَ عَلیمٌ خَبیر»

[۱۲۶] حجرات/سوره۴۹، آیه۱۳.

پیامبر اکرم صلوات الله علیه فرموده است: «خداوند در قیامت به همه انسان‌ها خطاب می کند که من شما را به اموری فرمان دادم؛ ولی آن‌ها را ضایع ساختید و در مقابل، انساب خود را بالا بردید و امروز من منسوبان به خود را بالا می برم و نسب‌های شما را فرو می‌نهم. کجایند متقیان؟»

[۱۲۷] بحارالانوار ج۶۷، ص۲۷۸-۲۷۹.

[۱۲۸] مستدرک الوسائل ج۲، ص۴۶۴.

بر پایه این روایت پرهیزگاران به خدا منسوب‌اند. حضرت عیسی علیه السلام در پاسخ کسی که پرسید: کدامین مردم برترند، دو مشت خاک برداشت و گفت که کدام یک از این دو برتر است؛ آن گاه فرمود که مردم همه از خاک آفریده شده‌اند و گرامی ترین آن‌ها نزد خدا پرهیزگارترین ایشان است.

[۱۲۹] مجمع البیان ج۹، ص۲۳۰.

[۱۳۰] نورالثقلین ج۵، ص۹۷.

آیه شریفه دیگری

[۱۳۱] احزاب/سوره۳۳، آیه۳۲.

نیز می‌رساند زنان پیامبر در صورتی مقام و جایگاهشان از دیگر زنان بالاتر است که بیشتر از دیگران تقوا را رعایت کنند و درباره دین خداوند با احتیاط‌ تر باشند: «یـانِساءَ النَّبیِّ لَستُنَّ کَاَحَد مِنَ النِّساءِ اِنِ اتَّقَیتُنَّ»

[۱۳۲] التبیان ج۸، ص۳۳۸.

[۱۳۳] زادالمسیر ج۶، ص۱۹۶.

[۱۳۴] تفسیر المیزان ج۱۶، ص۳۰۸-۳۰۹.

۱۱ – عوامل تقوا

برای کسب تقوا عواملی ذکر شده که در ذیل به آن‌ها می‌پردازیم.

۱۱.۱ – پیروی از صراط مستقیم و دوری از راه های دیگر

تقوای دینی بدون تبعیت از صراط مستقیم و اجتناب از راه‌های دیگر به دست نمی‌آید:

[۱۳۵] تفسیر المیزان ج۷، ص۳۷۸-۳۷۹.

«واَنَّ هـذا صِرطی مُستَقیمـًا فَاتَّبِعوهُ ولا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُم عَن سَبیلِهِ ذلِکُم وصـّـکُم بِهِ لَعَلَّکُم تَتَّقون»

[۱۳۶] انعام/سوره۶، آیه۱۵۳.

[۱۳۷] دائره المعارف قرآن کریم ج۸، ص۴۵۱.

، همان گونه که در این آیه شریفه

[۱۳۸] محمّد/سوره۴۷، آیه۱۷.

، بخشیدن تقوا بر تسلیم شدن در برابر فطرت پاک انسانی و پیروی از حق

[۱۳۹] ج۱۸، ص۲۳۹.

، مترتب گشته است: «والَّذینَ اهتَدَوا زادَهُم هُدًی وءاتـهُم تَقوهُ « خداوند طریق هدایت و کسب تقوا را به انسان، الهام و برای وی بیان کرده است: «فَاَلهَمَها فُجورَها و تَقوها»

[۱۴۰] شمس/سوره۹۱، آیه۸.

؛ «و ما کانَ اللّهُ لِیُضِلَّ قَومـًا بَعدَ اِذ هَدهُم حَتّی یُبَیِّنَ لَهُم ما یَتَّقون»

[۱۴۱] توبه/سوره۹، آیه۱۱۵.

۱۱.۲ – مراعات و اجرای حدود الهی

از آنجا که خداوند، امور دشواری چون قصاص را به انگیزه پرهیز از آتش با اجتناب از معاصی واجب ساخته است، می توان اجرای حدود الهی و از جمله قصاص را از عوامل تقوا دانست: «ولَکُم فِی القِصاصِ حَیوهٌ یـاُولِی الاَلبـبِ لَعَلَّکُم تَتَّقون»

[۱۴۲] بقره/سوره۲، آیه۱۷۹.

، هرچند برخی احتمال داده‌اند مراد از «لَعَلَّکُم تَتَّقون» در این آیه، تنها پرهیز از قتل باشد نه مطلق تقوی از هر جهت.

[۱۴۳] التفسیر الکبیر ج۵، ص۶۳.

۱۱.۳ – روزه داری

روزه داری سبب تقویت اراده، مقاومت در برابر شهوات و فروکش کردن هواهای نفسانی و در نهایت، رسیدن به تقواست:

[۱۴۴] التفسیر الکبیر ج۵، ص۷۷.

«یـاَیُّهَا الَّذینَ ءامَنوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقون»

[۱۴۵] بقره/سوره۲، آیه۱۸۳.

۱۱.۴ – یادآوری پیام های آسمان

پذیرش جدّی کتاب‌های آسمانی و یادآوری پیام‌های آن‌ها می‌تواند انسان‌ها را به تقوا برساند. « و اِذ اَخَذنا میثـقَکُم و رَفَعنا فَوقَکُمُ الطّورَ خُذوا ما ءاتَینـکُم بِقُ