پاورپوینت کامل تلقیح مصنوعی از منظر فقه و حقوق ۹۱ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تلقیح مصنوعی از منظر فقه و حقوق ۹۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تلقیح مصنوعی از منظر فقه و حقوق ۹۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تلقیح مصنوعی از منظر فقه و حقوق ۹۱ اسلاید در PowerPoint :

۴۸

بسم الله الرحمن الرحیم

«لله ملک السماوات و الارض، یخلق ما یشاء، یهب لمن یشاء إناثاً و یهب لمن یشاء
الذّکور أو یزوّجهم ذکراناً و إناثاً و یجعل من یشاء عقیماً، إنّه علیم قدیر»
(شوری: ۴۹ و ۵۰)

مقدمه

همگام با گسترش حوزه دانش بشری و ظهور دستاوردهای نو در قلمرو علوم تجربی، مسائل و
موضوعات پیچیده فقهی و حقوقی نیز پدیدار آمده، راه حل های مناسب خویش را می طلبند.
فقه امامیه با برخورداری از اصل «اجتهاد» توانایی رویارویی با مسائل نوپیدا و ارایه
بهترین راه حل ها را داراست. «تلقیح مصنوعی» نیز یکی از مسائل نوپیداست که پیشرفت
دانش پزشکی آن را به عرصه فقه و حقوق کشانده و از آنجا که قوانین و مقرّرات حقوقی
ما ریشه در احکام مذهبی دارد، هیچ حقوقدان و اندیشمندی در دانش حقوق، نمی تواند
بدون بهره مندی از این منبع عظیم، در جهت قانونی کردن چنین مسائل جدیدی گام بردارد،
بلکه نخست باید فقیهان جواز شرعی آن را تایید و حکم وضعی آن را روشن کنند، سپس به
صورت ماده یا مواد قانونی دراید.

مقاله حاضر در طی دو بخش به بررسی فقهی و حقوقی تلقیح مصنوعی می پردازد؛ در بخش
اوّل آن که عهده دار قسمت فقهی است، نظر به نفس عمل تلقیح است که از نظر شرع مقدس
اسلام عملی جایز است یا نه ؟ و حکم آن در صورتی که ملازم و یا متوقف بر ارتکاب فعل
حرامی باشد، مورد نظر نیست. در بخش دوم نیز به بررسی حقوقی نسب طفل حاصل از تلقیح
مصنوعی می پردازیم، چرا که با معلوم شدن نسب طفل، وضعیت های دیگر او نظیر حضانت و
سرپرستی، وراثت و نکاح روشن می گردد.

قبل از بیان دیدگاه های فقهی در مورد تلقیح مصنوعی لازم است که تعریف و انواع تلقیح
مصنوعی بیان گردد:

تلقیح در لغت به معنی باردار کردن و لقاح به معنای باردار شدن است[۱]. مفهوم
اصطلاحی آن از معنای لغویش دور نگردیده؛ بدین معنا که تلقیح مصنوعی عبارت است از
این که زن را با وسائل مصنوعی و بدون آن که نزدیکی صورت گیرد، باردار کنند.[۲] و به
طور کلی بر دو نوع است: تلقیح مصنوعی داخلی و تلقیح مصنوعی خارجی.

تلقیح مصنوعی داخلی عبارت است از روشی که عمل تلقیح بین اسپرم مرد و تخمک زن در
داخل رحم صورت می گیرد؛ و بر حسب این که بین صاحبان نفطه رابطه زوجیت بوده و یا
چنین ارتباطی وجود نداشته است به صور مختلف تقسیم می گردد که در ادامه، بررسی
خواهند شد . در تلقیح مصنوعی خارجی نیز عمل تلقیح بین اسپرم و تخمک در خارج از رحم
صورت می گیرد و دارای اقسامی است که خواهد آمد. [۳]

بخش اوّل: بررسی فقهی تلقیح مصنوعی

فصل اوّل: تلقیح مصنوعی داخلی

تلقیح مصنوعی که بحث آن در این فصل مطرح می شود، مشتمل بر دو گونه است: تلقیح
مصنوعی هومولوگ و تلقیح مصنوعی هترولوگ

مبحث اوّل: تلقیح مصنوعی هومولوگ

هرگاه شوهر قادر به تولید اسپرم باشد ولی به علل جسمانی یا روانی، باروری زن از
طریق عادی و به وسیله مقاربت ممکن نباشد، از این روش استفاده می شود. دراین زمان با
استفاده از تکنیک های کمکی تولید مثل،اسپرم شوهر به زن تلقیح می شود تا از این طریق
باردار گردد.

۱) دیدگاه فقهای امامیه

در گذشته برخی ازفقیهان بنام شیعه[۴] این عمل را جایز نمی دانستند، ولی اینک غالب
فقها آن را تجویز می کنند.[۵]

دلیل جواز این نوع باروری آن است که نطفه از اسپرم و تخمک زوجین بسته شده و تنها
لقاح از راه غیر معمول بوده است و دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد، اصل برائت عقلی و
شرعی نیز بر جواز آن دلالت دارد؛[۶] همچنین هیچ عنوانی از عناوین حرام از قبیل زنا
یا ریختن منی در رحم حرام و یا جای دادن آن در چنین رحمی، بر این کار صدق
نمی کند.[۷]

۲) دیدگاه فقهای عامه:

اکثریت فقهای اهل سنّت این نوع تلقیح را در صورت رعایت ضوابط و شروط معینی جایز
می دانند؛[۸] و در مقابل، عدّه کمی چون شیخ احمد الحجی این عمل را جایز
ندانسته اند. [۹]

مهم ترین دلیل موافقین، آن است که این کار سبب می شود زوجین صاحب فرزند شوند و در
میان آنها مودّت به وجود اید و زندگی آنها استمرار پیدا کند.[۱۰] در مقابل، مخالفین
می گویند: دارا شدن فرزند فقط از طریق مقاربت امکان پذیر است و بچه دار نشدن مشیت
الهی است که تلقیح مصنوعی با آن مخالف است.[۱۱]

مبحث دوم: تلقیح مصنوعی هترولوگ

این نوع تلقیح زمانی ضرورت می یابد که زن استعداد باروری دارد، ولی شوهر فاقد چنین
توانی است . در این هنگام به اندازه کافی اسپرم مرد بیگانه به طریق مجاز اخذ و پس
از شستشو و دفع زوائد به رحم زن انتقال می یابد تا لقاح در لوله رحم صورت پذیرد .

۱) دیدگاه فقه امامیه

این مسأله در ادّله فقهی، به طور خاص عنوان نشده است، ولی فقها با استناد به عمومات
و اطلاقات ادلّه در مورد جواز یا حرمت آن اظهار نظر نموده اند؛ لیکن می توان گفت به
کارگیری این روش، موافقان اندک[۱۲] و مخالفان فراوان[۱۳] دارد که در ادامه به نقد و
بررسی ادلّه آنان می پردازیم.

الف) اطلاق و عموم پاره ای از ایات قرآن کریم

اصلی ترین و مهم ترین منبع شناخت احکام الهی قرآن مجید است؛ بنابراین واجب است در
مسیر بیان و استنباط حکم شرعی هر موضوعی، ابتدا به کتاب الهی نظر شود تا معلوم گردد
ایا در قرآن حکمی در مورد آن به نحو خاص یا عام وارد شده است یا نه؟ با مراجعه به
قرآن معلوم می گردد ایاتی وجود دارد که به موجب آن زنان و مردان موظّف به حفظ فروج
خویش شده اند؛ برخی از این ایات عبارت است از ایات ۵ تا ۷ سوره مؤمنون، ایات ۳۰ و
۳۱ سوره نور، ایات ۲۲ و ۲۳ سوره نساء و ایه ۲۹ سوره معارج که هر کدام بحث خاص خود
را می طلبد؛ ما در این مختصر فقط به بررسی ایات ۳۰ و ۳۱ سوره نور می پردازیم.

مفاد آن ایات، این پیام الهی است: «ای پیامبر، به مردان مؤمن و زنان مؤمنه بگو
چشم های خود را فرو پوشانند و فروج خویش را نگه دارند.» [۱۴]

در این ایات کریمه، هنگامی که از نگاه سخن می رود حرف تبعیض «مِن» آورده می شود تا
معلوم گردد برخی از نگاه ها حرامند؛ ولی هنگامی که ازحفظ فروج سخن به میان می اید
حرف تبعیض حذف می شود و متعلَّق حفظ نیز بیان نمی شود، پس برابر این قاعده که حذف
متعلَّق، مفید عموم است، حفظ فروج در مردان و زنان به نحو کلّی و به صورت یک اصل
اساسی و عمومی واجب است؛ لذا مقتضای ایات کریمه، لزوم حفظ فرج از هر چیز است، خواه
ورود نطفه از طریق زنا باشد و یا از طریق سایر مقاربت های غیر مشروع و یا این که به
وسیله ابزار آلات پزشکی (تلقیح مصنوعی) صورت پذیرد.[۱۵]

ممکن است در دلالت ایات فوق بر حرمت تلقیح، اشکال شود که ظاهر ایات شریفه، لزوم حفظ
فرج از غیر شوهر می باشد؛ ولی نسبت به شوهر یا خود زن، ایه هیچ گونه دلالتی
ندارد.[۱۶]

در پاسخ می توان گفت: حفظ فرج از ادخال نطفه اجنبی، هر چند توسط شوهر یا خود زن
باشد، از لوازم و شؤونات حفظ از غیر است و از این رو، اطلاق حفظ از غیر، مقتضی حرمت
ادخال نطفه غیر شوهر به رحم زن می باشد.[۱۷] عدّه ای نیز بر این عقیده اند که مقصود
از حفظ، تنها حفظ فرج از نگاه دیگران است و شاهد آن را روایاتی می دانندکه در مورد
این ایه شریفه وارد شده است . به عنوان مثال: ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت
می کند: «مقصود از حفظ فرج در تمام ایات قرآن حفظ آن از زناست، جز این ایه که مقصود
از آن، حفظ فرج از نگاه دیگران است[۱۸]. »[۱۹] برخی از مفسران شیعه نیز بر این
عقیده اند و می نویسند: به قرینه صدر ایه که می فرماید: «یغضّوا من أبصارهم» معلوم
می شود مراد از حفظ فروج، ستر و پوشش آنها از دید ناظران است، نه حفظ آن از زنا و
لواط.[۲۰] در کتب اهل سنّت نیز این تفسیر به چشم می خورد، به طوری که از أبی
العالیه نقل شده است: «هر چیزی که در قرآن راجع به حفظ فروج آمده است، منظور حفظ آن
از زناست، مگر ایه ای که در سوره نور آمده که منظور آن، حفظ از نگاه دیگران است»؛
امّا مفسرین دیگر این مطلب را قبول ندارند و می گویند مراد از حفظ فرج، حفظ آن از
محرّمات است و روایت أبی العالیه ضعیف می باشد.[۲۱]

ب) روایات وارده از معصومین(ع)

مخالفان تلقیح هترولوگ در توجیه عدم جواز و حرمت آن به برخی از روایات وارده تمسّک
می جویند که مهم ترین آنان دو روایت زیر می باشد:

۱) علی بن سالم از امام صادق(ع) روایت می کند: «شدیدترین عذاب در روز قیامت، عذاب
مردی است که نطفه خود را در رحم زنی نامحرم بریزد».[۲۲]

از ظاهر حدیث برمی اید که قرار دادن نطفه در رحمی که بر مرد حرام است، گناه کبیره
محسوب می شود؛ و از این که در روایت به نطفه تعبیر شده، معلوم می شود که موضوع
حرمت، بسته شدن نطفه با تخمک زنی است که بر مرد حرام است. [۲۳]

۲) امام صادق(ع) از پیامبر(ص) نقل می کند: «در میان کارهایی که بنی آدم انجام
می دهد کاری بدتر و گران تر بر خداوند عزّوجلّ، از کشتن پیامبر یا امام، خراب کردن
کعبه ـ که خداوند آن را برای بندگانش قبله قرار داده است ـ و ریختن منی توسط مرد در
رحم زنی، به طور حرام، نیست.»[۲۴]

این حدیث نیز همانند روایت قبلی، حکایت از آن دارد که قرار دادن منی در رحم زن از
راه حرام، حرمتی است مستقل و جدای از حرام بودن آمیزش با او . ضمن این که حدیث به
دلیل سیاقش دارای عموم است و تمام مواردی را که مباح نشده باشد در برمی گیرد؛ در
نتیجه، هر نوع افراغ منی در رحم زن اجنبیه گناه کبیره و حرام است.[۲۵] به این
احادیث ایراداتی گرفته شده است که به بررسی آنها می پردازیم:

۱) هر دو روایت از لحاظ سند اشکال دارند؛ مثلاً در روایت اوّل علی بن سالم فردی
مجهول است و بنابراین، روایت ضعیف می باشد.[۲۶] پاسخ این اشکال را برخی از محققان
ذکر نموده اند که به جهت اختصار بیان نمی شود. [۲۷]

۲ ) قرار دادن و ریختن منی در رحم نامحرم ارتباطی با موضوع بحث ندارد، چه آن که
غلبه خارجی اقتضا دارد قرار دادن نطفه به آنچه متعارف است، منصرف گردد؛ یعنی ریختن
نطفه از طریق مباشرت و مقاربت (زنا).[۲۸]

در پاسخ می توان گفت: اوّلاً، غلبه خارجی به تنهایی موجب انصراف نمی شود، بلکه
مقاربت یکی از مصادیق بارز قرار دادن نطفه است و هیچگاه حکم، مقصور بر فرد و مصداق
شایع خود نیست. و ثانیاً، معلَّق ساختن حرمت بر ریختن نطفه، دلالت می کند که ریخته
شدن منی در رحم نامحرم به خودی خود حرام و مبغوض شارع است.

ج) احتیاط

از آنجا که فروج مردان و زنان منشأ تکوّن انسان است و بی مبالاتی در حفظ آنها به
اختلاط نسب ها منجر می گردد، فقهای امامیه با آن که عمدتاً به هنگام شک در تکلیف،
نظرشان بر اجرای اصل برائت و اباحه می باشد، در پاره ای موارد از جمله «حفظ فروج»
از این قاعده عدول و از لزوم احتیاط و دوری کردن از موارد مشکوک الحرمه حمایت
می کنند. آن هم به دلیل وجود روایاتی که از ائمّه معصومین علیهم السلام در این
زمینه بر جای مانده است؛[۲۹] و بیان می دارند: مقتضای روایات، رعایت احتیاط در مورد
مبدأ تکوّن فرزند یعنی فرج است و بنابراین با شک در جواز تلقیح مصنوعی، نمی توان به
اصل برائت متمسّک شد، بلکه باید «اصاله الاحتیاط» را اجرا کرد و به عدم جواز حکم
کرد.[۳۰]

برخی از فقهای معاصر و صاحب نظران نیز برای حرمت این نوع تلقیح به ادلّه دیگری از
جمله مغایرت با اغراض تشریع ازدواج و مغایرت با جهات اخلاقی و مصالح جامعه تمسّک
جسته اندکه به جهت اختصار در مطلب از ذکر آنها خودداری می شود.[۳۱]

۲ ) دیدگاه فقهای عامه

فقهای اهل سنّت نیز عمدتاً این نوع از تلقیح را حرام می دانند که در ادامه به دو
مورد از مهم ترین ادلّه آنان می پردازیم:

الف) بدون شک این عمل انسان را به سوی دایره حیوانات و نباتات سوق می دهد و از
انسانیت و جامعه مدنی خارج می سازد؛ این عمل جرمی زشت و گناهی بزرگ است که با زنا
دارای یک ماهیت می باشد و نتیجه شان (قراردادن عمدی منی مرد، در رحم زنی نامحرم)
یکی است[۳۲] و در ثانی این عمل از فرزند خواندگی ـ که در اسلام ممنوع است ـ پست تر
است؛ چرا که در آنجا معلوم است که این طفل، فرزند دیگری است، ولی در اینجا معلوم
نیست و یک عنصر بیگانه وارد نسب می شود. [۳۳]

ب) استناد به ایه شریفه «وادعوهم لآبائهم هو أقسط عندالله»[۳۴]؛ به این نحو که در
این ایه خداوند بیان می دارد، فرزندان را به پدران خودشان نسبت دهید،ولی دراین نوع
تلقیح اختلاط نسب پیش می اید و فرزند در حالی به زوج منتسب می شود که ازنطفه او
تشکیل نشده است و وی به طور قطع می داند که این طفل فرزندش نیست و در نتیجه باید او
را نفی کند، نه این که فرزند خود به حساب آورد. [۳۵]

فصل دوم: انتقال تخمک/جنین

پیشرفت های اخیر پزشکی نه تنها به زوج های نابارور این فرصت را داده است که دارای
کودکانی شوند که از لحاظ ژنتیکی متعلّق به آنهاست، بلکه سبب شده است که زن نابارور
با در رحم داشتن جنینی که از نظر ژنتیکی با وی مرتبط نیست، احساس مادر بودن داشته
باشد؛ حالت انتقال تخمک/جنین یکی از این درمان هاست که در این فصل به احکام تکلیفی
آن می پردازیم.

مبحث اوّل: انتقال تخمک

قبل از پرداختن به مطالب اصلی باید به این سؤال پاسخ دهیم که نفس وارد کردن تخمک
متعلّق به دیگران در رحم زن دیگر، از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟

در پاسخ به این پرسش می توان گفت: عموم و اطلاق ایات مربوط به حفظ فروج، این مورد
را نیز دربرمی گیرد؛ و این عمل با ایات منافات دارد. ولی در مورد روایات، لحن صریح
آنها ناظر به ادخال اسپرم مرد به رحم زن بیگانه است و در آنها هیچ قرینه ای حاکی از
تعمیم وجود ندارد. بنابراین، به نظر می رسد تنها دلیلی که ممکن است مورد استناد
مخالفان قرار گیرد، استفاده از عمومات و مطلقات قرآنی است.

۱) وضعیت فقهی انتقال تخمک با استفاده از تخمک همسر دوم

ایا لقاح بین دو عنصر ژنتیکی در رحم زنی که صاحب تخمک نیست، از نظر فقهی منعی دارد؟
برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید بررسی کنیم که ایا این عمل مشمول منع حاصل از
ایات حفظ فرج می گردد یا خیر؟

اگر مفاد ایات ذکر شده وضع حکمی تعبدی باشد، در پاسخ می توان گفت: لقاح مورد بحث
مشمول منع حاصل از ایات می باشد؛ زیرا