پاورپوینت کامل ماه شب های تار;معرفی اجمالی کتاب مجالس المتقین اثر ملامحمد تقی برغانی شهید ثالث(۱۱۸۰ ۱۲۶۳ ق) ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ماه شب های تار;معرفی اجمالی کتاب مجالس المتقین اثر ملامحمد تقی برغانی شهید ثالث(۱۱۸۰ ۱۲۶۳ ق) ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۱۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ماه شب های تار;معرفی اجمالی کتاب مجالس المتقین اثر ملامحمد تقی برغانی شهید ثالث(۱۱۸۰ ۱۲۶۳ ق) ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ماه شب های تار;معرفی اجمالی کتاب مجالس المتقین اثر ملامحمد تقی برغانی شهید ثالث(۱۱۸۰ ۱۲۶۳ ق) ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint :

۷۶

سخن آغازین

شروع هر کاری با رعایت اصولی همراه است و یکی از اصول توفیق در خطاب، تمرین بر اساس تجارب خطبای موفق است. کتاب مجالس المتقین مرحوم شهید ثالث محمد تقی برغانی، یکی از برترین نمونه ها در این مهم بوده است. این مقاله بر آن است تا به اجمال برخی اصول خطابه های پنجاه گانه این کتاب را با خواننده ارجمند در میان نهد تا شاید ان شاءالله گرد غفلت از روی این دایره المعارف کوچک علوم اسلامی برداشته شود و دوباره مورد توجه اهالی منبر قرار گیرد.

این مقاله ابتدا به معرفی زندگی شهید می پردازد بعد زمینه تألیف آن را در حد امکان بر می شمارد و در نهایت، عناصری از محتوا و شیوه هایی از فن سخنرانی شهید را با خواننده گرامی درمیان می نهد.

زندگی نامه شهید ثالث آیت الله محمد تقی برغانی

محمد تقی برغانی شهید ثالث در سال ۱۱۸۰ ق در روستای برغان ساوجبلاغ به دنیا آمد. تحصیل را همان جا آغاز کرد و با حفظ قرآن و نهج البلاغه، آن را ادامه داد و از محضر علمای طراز اول شهرهای قزوین؛ قم؛ اصفهان؛ خراسان؛ کربلا و نجف؛ بهره های بی شمار برد.

در جهاد علیه حمله وهابیان به کربلا، فعالانه شرکت کرد. این فقیه مبارز پس از انعقاد عهدنامه گلستان به شدت به فتحعلی شاه قاجار اعتراف کرد و به ضرورت اخذ مجوز شاه از فقهاء برای مخاصمات و معاهدات بین المللی فتوا داد. در نتیجه شاه، او و برادرانش را به عراق تبعید کرد.

وساطت شیخ جعفر کاشف الغطاء، زمینه برگشت او را به ایران فراهم آورد.

شهید ثالث در قزوین مستقر شد و همراه عالم مبارز سید محمد مجاهد در جنگ دوم روس علیه ایران شرکت کرد تا از کیان مسلمین دفاع کند.

شهید در قزوین، مدرسه و مسجد بزرگی بنا کرد و با برجستگی های علمی خود آرام آرام آن را به یکی از شهرهای اصلی علمی ایران تبدیل کرد. رساله عملیه را به فارسی چاپ کرد و املاک خالصه را از درباریان گرفت و با سند مالکیت به مردم سپرد.

در اوج فعالیت های شیخ احمد احسایی و پس از بی نتیجه ماندن جلسه مناظره با او در حضور دانشمندان شیعه و سنی به کفر او فتوا داد. شهید پس از کشتار مردم به دست بابیه خلف شوم شیخیه به کفر و نجاست آنان، فتوا صادر کرد و رساله ای هم در رد فعالیت های شبهه افکنانه مبلغان انگلیسی نوشت.

او اولین موسوعه موضوعی فقهی را در تاریخ شیعه تألیف کرد. احیای تمام شب های سال تا سحر از ویژگی های بزرگ او به تصریح مرحوم آقا بزرگ تهرانی است. مثلث شوم توطئه قاجاریان و شیخیه و بابیه این فقیه زمان شناس را در سحر روز ۱۵ ذیقعده ۱۲۶۳ ق بر سر سجاده نافله صبح با ضربات شمشیر و نیزه و خنجر، مضروب کردند و او هم ندای فزت و رب الکعبه سر داد و دو روز بعد در ۱۷ ذیقعده به دیدار یار شتافت تا چون حضرت مولا، راهی دو روزه را از ضربت تا شهادت بپیماید و به تصریح آیت الله العظمی مظاهری. اولین شهید محراب پس از حضرت امیر(ع) در شیعه باشد. بزرگانی چون شیخ محمد ملائکه (پدر شهید ثالث)؛ ملا آقا بیدآبادی؛ آخوند ملاعلی نوری؛ آقا باقر وحید بهبهانی؛ سید علی طباطبایی حائری (صاحب ریاض)؛ شیخ جعفر کاشف الغطاء و سید محمد مجاهد از اساتید شهید ثالث بوده اند.

آثار شهید ثالث از این قرارند: ا. منهج الاجتهاد در ۲۴ جلد بزرگ عربی از طهارت تادیات؛ شرح مفصل شرایع الاسلام محقق حلی؛ نخستین موسوعه موضوعی فقهی شیعه از صدر اسلام تا حال؛ یکی از منابع الجواهر شیخ محمد حسن نجفی. ۲. شرح الشرایع یک جلد بزرگ عربی از طهارت تادیات. ۳. کتاب فقه فارسی از طهارت تادیات ۴. عیون الاصول در دو جلد بزرگ در نقد کتاب قوانین میرزای قمی. ۵. شرح الروضه عربی. ۶. شرح معالم الاصول عربی. ۷. ملخص العقائد فارسی. ۸. کتاب دیات فارسی. ۹. رساله فی صلاه الجمعه. ۱۰. رساله و قضاء الصلوات ۱۱. رساله القضاء من الاصوات. ۱۲. مجالس المتقین فارسی. ۱۳. مسالک الراشدین فارسی در کلام. ۱۴. تفسیر الآیات النازله فی فضائل اهل البیت(علیهم السلام). ۱۵. رد هنری مارتین مبلغ انگلیسی و…(۱)

انگیزه و زمینه تألیف کتاب مجالس المتقین

شهید ثالث در مقدمه کوتاه کتاب، زمینه تألیف آن را چنین توضیخ می دهد:

مجلس هرچومی به خواهش جمعی، اشارت و اشعارات بر طبق ملتمس انجمن تقریر می شد و بعد استدعا در تقریر آن مجالس در کمال مبالغه والحال گردید. با وجود تفرق حساب و موانع شدید مزاجیه و عاتقات و سانحات دهریه، پنجاه مجلس به توفیقات الاهیه مرقوم می شود و مسمی نمودیم به «مجالس المتقین»

این کتاب بعد از سه کتاب «عیون الاصول»؛ «منهج الاجتهاد» و «شرح شرایع الاسلام» تألیف شده و تاریخ تألیف شرح شرایع الاسلام» سال ۱۲۵۸ قمری است.

مجالس المتقین، مجموعه ی پنجاه سخنرانی شهید قبه مناسبت ماه مبارک رمضان است که ابتدا سخنان او در مجلس سخنرانی تقریر می شده و بعد هم خود با تصرفاتی آن را به صورت کتاب حاضر آماده کرده است. اصرار مستمعان در کمال مبالغه او را وا داشته تا سخنرانی را به کتاب تبدیل کند.

با توجه به بحث احکام زکات فطر در مجلس سی ام می توان استظهار کرد که هر سخنرانی در یک روز انجام می شده بنابراین از اول ماه رمضان تا پایان دهه دوم شوال ادامه داشته است. شاهد ما در شروع مجالس از اول ماه مبارک، اقدام شهید ثالث در تعریف صوم در مجلس اول است.

۱. حدیث

آنچه را که از مطالب متنوع صحیح می باید پیش چشم و کنار گوش مخاطب نهاد در مجالس شهید می یابیم و صد البته عنصری محوری تر از همه است و آن، عنصر روایات و احادیث است. تفسیر آیات، عنصر محوری بعدی خطابه ها است. در تمام خطابه ها آنچه که معیار سنجش مطالب دیگر قرار می گیرد اول روایات و احادیث بود هم آیات است.

در نقد اقوال و دیدگاه های علمی دانشمندان هم همین روال حفظ می شود و فرقی نمی کند که آن دانشمند، استاد کدام رشته و کدامین علم باشد و این محوریت حدیث و آیه بی هیچ بحثی در سند یا دلالت حدیث و آیه انجام می شود. شاید این عدم ورود به مباحث در این و رجالی به جهت حضور مخاطب عوام در جلسه باشد و شاید هم شهید در فرصتی دیگر و عالمانه تر این مقدمات را گذرانده باشند به هر حال اگر ما باشیم و «مجالس المتقین» این خلأ به عمد یا به سهو در سخنرانی دیده می شود.

شهید در مجلس سیزدهم، حدیثی مفصل از حضرت رسول اعظم می آورد با این مضمون که لیالی و ایام هم از گواهان و شهود انسان در قیامت هستند و بی آن که حدیث را ترجمه کند می گوید:

این حدیث صریح است در حشر اوقاف وامکنه و لیالی و ایام و منع بعض فلاسفه به توهم آن که زمان، غیر قارالذات است و عود آن ممتنع است مدفوع است به آن که هر مخلوقی از برای او جهت بقایی است که تعبیر از آن می شود به غیب و وجه آن کماقال تعالی: کل شی ء هالک الاوجهه به ارجاع ضمیر الی شی ء کما فی کثیر من الروایات…

در نقل احادیث، توجهی به سلسله اسناد نیست گاه فقط به ذکر یک راوی قبل از معصوم بسنده می شود و در بسیاری موارد فقط نام معصوم، زینت حدیث است.

اصرار برآوردن حدیث به گونه ای است گاه چند حدیث مرتبط با موضوع سخن پشت سر هم ردیف می شوند و هیچ بیمی از طولانی بودن حدیث نیست و آنچه مهم است ارائه کامل مطالب متناسب است. فراوان بودن احادیث، شهید ثالث را نگران ترجمه آنها نکرده چرا که در مواردی اصلاً احادیث ترجمه نمی شوند و در مواردی فقط بخشی که به درد مخاطب عوام می خورد و لبّ مطلب در آن آمده ترجمه می شود و در مواردی هم چنان در ترجمه حدیث به سراغ ترجمه ی لفظ به لفظ رفته که ترجمه کمی مبهم می شود. گاه مطلب روایتی ابتدا بی هیچ اشاره ای به اینکه این مطلب، روایت است به زبان فارسی آورده شده بعد متن عربی روایت می آید و پس از آن برای مردم ترجمه می شود.

روایات یک مطلب یا یک واقعه هرچند با هم اختلاف هم داشته باشند آوردنی هستند و باید مستمع را در جریان احتمالات متعدد مطرح شده ذیل کلمات یک حدیث گذاشت.

در مجلسی مطالب تبیین می شود اما چند حدیث به ظاهر ضد مطالب تقریر شده می آورد و چاره ای جز تأویل هم نیست.

۲. آیات قرآن

عنصر بعدی خطابه ها، آیات قرآن است و تفسیر آنها. تفسیر آیات هم از شیعه هم از اهل سنت آورده می شود. اسباب نزول بعضی آیات هم نقل می شود و می توان ادعا کرد که تفسیر در مجالس المتقین، تفسیر روایی است هرچند شهید ثالث آن همه بر لغت و منابع تفسیری احاطه دارد که از لغت نامه های قرآنی و عمومی عربی برای بیان مراد یک آیه بهره ببرد. قصص قرآنی ذیل آیات چه به صورت مفصل و چه کوتاه در کلام فراوان هست و عبارات استفاده شده، مختلط از عربی و فارسی است و آنچه برای شهید مهم است فهماندن لبّ مطلب به مخاطب عام است و مخاطب خاص هم که به ترجمه نیاز ندارد.

ذکر این نکته ضرورت دارد که در مجالس اعتقادی یعنی مجالسی که شهید در صدد تبیین اصول عقاید است سر سلسله سخن: آیات قرآن است نه حدیث و این مطلب با نگاهی اجمالی به آغاز مجالس ۶ تا ۱۴ به سادگی درک می شود.

غالب مجالس با دو آیه «الالعنه الله علی القوم الظالمین» و «وسیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون خاتمه می یابد. گاه عبارت مورد نظر شهید، عینا در آیه ای از قرآن آمده که بهترین اقدام شهید را آوردن همان عبارت آیه می داند حتی اگر قبل و بعد از آیه اصلاً بحث قرآنی و تفسیری هم نباشد در مجلس اول آمده:

آنچه مقتضای سلطنت است از حکمرانی به تو واگذاشتیم و قانونی در جمیع تصرفات… کما فی الحدیث القدسی عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی آنچه خواهی چنان شود اذا اراد شیئا ان یقول له کن فیکون…

نکات اخلاقی و عرفانی هم از دیگر مباحثی است که ذیل آیات به میان می آید مثلاً در مجلس دوم ذیل آیات خلقت انسان در سوره بقره، بحث غیبت به میان کشیده می شود.

مرحوم شهید در مواردی چون ورود حضرت یوسف۷ به مجلس زلیخا و زنان مصر با زیبایی تمام، قصه را نقل می کند و در پایان هر فراز، تأیید مطالب نقل شده را از آیات قرآن به دست می دهد.

عبارات کوتاه و فارسی «خدا خلف وعده نمی کند. خواننده و شنونده را به یاد آیه «ان الله لایخلف المیعاد» می اندازد بی آن که شهید اشارتی به این آیه کرده باشد. مراحل خلقت انسان بر اساس آیه ۵ سوره حج بی هیچ تصریحی بر آیه شمارش می شود.

تفسیر قرآن آن چنان نزد شهید ارجمند است که یک مجلس را کاملاً به مباحث تفسیری اختصاص دهد (مجلس ششم).

شهید در مواردی نام سوره آیه در نظر را می گوید در مواردی هم به عبارت «قال الله تعالی» بسنده می کند شهید ثالث گاه صدر منبر را با آیه ای زینت می دهد اما تفسیر آیه را وا می نهد و به تفسیر آیه ای دیگر که هم موضوع و مرتبط با آیه صدر منبر و مبین آن است می پردازد و وقتی بحث پخت به تفسیر آیه صدر منبر دست می یازد (مجلس ششم).

تأویل مفاهیم سور هم با الهام از روایات فراوان هست به ویژه در مجلس یازدهم، سوره تکویر را بر امام حسین(ع) تأویل می برد و چهار وجه حمل «موؤده» بر امام حسین(ع) تأویل می برد و چهار وجه حمل «موؤده» بر امام حسین(ع) را بر می شمارد.

۳. احکام

در مباحث احکام، رأی نهایی در اختیار مستمع نهاده می شود اما سطح علمی مستمع که یکسان نیست و یک فقیه گاه لازم است ادله فتوای خود را هم بر شمارد تا مستمع متخصص هم خط خویش را از این جلسه دریابد. در مجلس پنجم می خوانیم:

هر چیزی که از برای او طعمی و رایحه ای باشد که آب دهان متکیف شود به آن حرام و مفسد صوم نیست مگر آن که اجزاء صغیره از آن شی ء داخل آب دهان شود پس تعمد ابتلاع آب دهان ممزوج به آن مفسد صوم است و الامفسد نیست بنابر مشهور منصور چه مبرهن است به ادله عقلیه که احداث کیفیات یعنی لون و رایحه و طعم در مجاور به جهت مجاورت است و انتقال اعراض، ممتنع است عقلا و از اینجا است که قائل شده ایم به اباحه گلاب مأخوذ از گل مصب واباحه آب ترش شده به مداخله پنبه که جذب آب غوره و لیمو و نارنج نموده و خشک شده و تکان داده که اصلاً اجزاء آب غوره غصبی در آن نمانده…

در احکام، واجبات؛ محرمات؛ مبطلات و مضطرات؛ مسائل و آداب برشمرده می شود و بسیار مناسب خواهد بود که حکمت احکام هم تبیین شود. در مجلس چهارم آمده است:

حکمت [استقاط عبادات عند الضرر] آن است که جناب اقدس الله بس که مرحمت به عباد خود دارد، دفع ضرر ایشان را مقدم بدارد بر عبادات خود تا آن که بنده آزرده نگردد و اهل ایمان که سهل است بلکه بر کافران نیز مرحمت بی کران حتی خجلت بنده کافر را در میان امثال خود دفع فرمود…

از آنجا که مناسبت سخنرانی ها ماه مبارک رمضان است طبیعتا محوریت احکام با صوم است و شهید به تعریف صوم و آیات الاحکام مرتبط با آن در قرآن و دیگر جزئیات مربوطه در روایات اهل بیت: می پردازد.

در برشمردن موارد چندگانه یک حاکم هیچ اشکالی ندارد که مواردی را در مجلس امشب و مواردی را در مجلس فردا شب برشماریم و آموزش دهیم.

۴. روضه ها و گریزها

شهید ثالث رضوان الله علیه استاد گریز و روضه است و از هر فرصتی برای انتقال مخاطب از مطالب منبر به روضه بهره می برد و برایش فرقی نمی کند که این روضه کجای منبر باشد درست برعکس روال رایج امروزی که معمولاً روضه را در پایان منبر می خوانند.

گریزها بسیار استادانه انتخاب و چینش می شوند گاه گریز مثل یک رشته نخ تسبیح در تمام روضه های یک مجلس محفوظ می ماند و گاه از دل یک روضه به مناسبتی به روضه ای دیگر گریز زده می شود شاید بشود گریزها را به دو صورت رشته ای و شاخه ای تقسیم کرد.

در گریزها بسیار کوشیده اند تا حالتی مقایسه ای را اعمال کنند مثلاً در مجلس دوم پس از بیان مفصل جایگاه حضرت یوسف(ع) و دعای او به درگاه خدا بعد از ظلم قافله به او و نزول انواع و اقسام عذاب الاهی بر قافله به مقایسه حالات خاندان پیامبر در کربلا با حالات حضرت یوسف(ع) پرداخته که با وجود آن همه ظلم بی حساب و کتاب که بر اهل بیت رفت عذاب دشمن را از خدا نخواستند.

از دیگر نکات گریزها این است که گاه شهید ثالث در اثناء منبر فقط به یک جمله روضه اکتفا می کند و دوباره به بحث علمی مورد نظر در منبر می پردازد و در صفحات دیگر دوباره گریزی مناسب می یابد و روضه مفصل سر می دهد.

روال معمول امروزه که از شب اول محرم با روضه حضرت مسلم(ع) و وداع با مدینه و ورود کاروان عشق به کربلا، محرم را آغاز می کنند و در شب دوم، روضه ورود به کربلا و در شب سوم، روضه حضرت رقیه(ع) و… را می خوانند در کتاب مجالس دیده نمی شود هرچند در مجلس اول، روضه ورود به کربلا و دیدار و گفت و گوی اهل بیت(علیهم السلام) با جناب حر تعریف شده است.

برای برانگیختن عواطف یا منبری ها باید مقدمه چینی کرد. این تمهیدات در پاره ای موارد در جملاتی چنین بروز می یابند: جبرئیل خادم الحسین(علیهم السلام)؛ واویلا کجاایست غیرت اسد اللهی…؛ فریاد از غریبی بی یاری؛ ای حضرات! ببینید که به غیرت هیچ مردی می گنجد که زن خود را در میان نامحرمان جهال سر برهنه ببیند…؛ ملعونی ندا کرد که خدا دهانش را پر از آتش کند یا اهل الشام هولاء سبایا اهل بیت الملعونه…؛ شیعه تاب شنیدن ندارد…؛ هیچ کافری با سر بریده دشمن کار ندارد امّا پیش چشمان امام و زنان و طفلان بر سر امام سنگ زدند…؛ واویلا واویلا واویلا؛ ای شیعه! هیچ می دانی…؛ ظلمی که هیچ گوشی تاب شنیدن آن ندارد و قلب شیعه از شنیدن آن می گدازد؛ واویلا وا محمداه واعلیاه؛ شیعه نمی تواند تاب بیاورد؛ چه گمان می بری…؛ دل های شیعه از جا کنده می شود و تاب شنیدن ندارد و هر وقت به خاطرت آید بی اختیار اشک تو جاری می شود اگر در کوچه و بازار و مجالس عیشی باشی، مبدل به مجلس عزا می شود؛ اما نمی دانم در تنور خولی بود… یا در مجلس ابن زیاد…؛ حال روا است شیعه به سر زند از این کلمات… .

هیچ نوعی از پایبندی شهید فقط به یک روضه در کتاب نمی توان یافت بل کافی است در مطالب به میان آورده بتوان نقبی به یکی از مصائب خاندان امام حسین(ع) پیدا کرد و صد البته مجازیم تا توالی تاریخی آن حوادث را رعایت نکنیم.

در مصیبت شهیدی از شهدای کربلا اگر جوانب چندگانه ای روایت شده باشد آن جوانب مورد توجه شهید قرار می گیرد و این دیگر تکرار نیست.

استفاده های ذوقی این مجتهد قزوینی از معارف دینی و خلق روضه ای عالی بسیار تحسین برانگیز است مثلاً در مجلس دوازدهم با استناد به این مطلب که پنج تن بر سر هر محتضر حاضر می شوند روضه ای جانکاه از حضور پیامبر و حضرت امیر و حضرت زهرا و امام حسن(علیهم السلام) بر بدن بی سر و پاره پاره امام حسین(ع) به تصویر می کشد. از این توانایی های ذوقی فراوان در مجالس مجالس المتقین حضور دارد. در مجلس چهاردهم با تکیه بر دستور اکید پیامبر بر سلام و وجوب فوری جواب آن و اینکه امام میت او نیز مانند حی است به خلق روضه ای تکان دهنده از حضور آن چهار نور پاک بر بدن امام و سلام کردن به امام و جواب دادن آن بدن بی سر به سلام این چهار نور پاک می پردازد.

روضه های حضرت شهید تقریبا در همه موارد، مکشوف هستند و چنان تو را به تماشای عمق فاجعه می کشانند که قالب تهی می کنی.

گریز روضه ها حتی می تواند یک کلمه باشد. شهید در مجلس ۵ ذیل آیه فلما ان جاء البشیر القیه علی وجهه فارتد بصیرا از کلمه بشیر به نام بشیر بن جذلم گریز می زند یعنی همان کسی امام سجاد(ع) پس از رسیدن کاروان کربلا به شهر مدینه او را به داخل شهر فرستاد تا مردم را خبر کند.

زبان حال در توسعه محدوده روضه ها نقشی کلیدی دارد و شهید بسیار از این کلید استفاده می کند و با الفاظ ذیل به سراغ زبان حال گویی می رود: کأنه…؛ به خاطرم رسید عطش تشنگان کربلا…؛ زبان