پاورپوینت کامل میزان و نحوه گذران اوقات فراغت جوانان استان قم(۲۷) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل میزان و نحوه گذران اوقات فراغت جوانان استان قم(۲۷) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل میزان و نحوه گذران اوقات فراغت جوانان استان قم(۲۷) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل میزان و نحوه گذران اوقات فراغت جوانان استان قم(۲۷) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۵۱

تلخیص و انتخاب: دبیرخانه مشترک شورای پژوهشی و شورای فرهنگ عمومی

یکی از موضوعاتی که در چند دهه اخیر ذهن بسیاری از جامعه‏شناسان وصاحب‏نظران مسایل اجتماعی را به خود مشغول کرده است، بحث اوقات فراغت و نحوهگذران آن است. این امر، از مهم‏ترین راه‏های شناخت جوامع و نیز معیار مهمی برایسنجش تمایلات مردم در عرصه فرهنگ محسوب می‏شود. اوقات فراغت، عرصه وقوعآفرینش‏های فرهنگی و هنری و شکل‏گیری فرآیند اجتماعی شدن انسان است. اوقاتفراغت در آسیب‏شناسی نیز پارامتر مهمی است، به گونه‏ای که می‏توان گفت هیچ انحرافیدر جامعه بدون ملاحظه چگونگی گذران اوقات فراغت افراد جامعه قابل بررسی نیست.

در جوامع انسانی، مسأله اوقات فراغت و لوازم آن،مسأله‏ای‏بسیار مهم‏و تأمل‏برانگیزیاست که همه اقشار جامعه، به ویژه جوانان، را در برمی‏گیرد. «مسلم است که احتیاج به رفعخستگی و سرگرمی همواره وجود داشته است. لیکن در عصر جدید، مخصوصا در دهه‏هایاخیر، آگاهانه‏تر و بیشتر و متنوع‏تر مورد توجه قرار گرفته است. امروزه تفریح و سرگرمی‏بهعنوان یک درخواست گروهی و یک ارزش اجتماعی ظاهر شده و در عین حال که نقشتمدد اعصاب و استراحت از کار روزانه را دارد، وظیفه دینامیک دیگر آن این است کهشخصیت فردی و شکوفا شدن روحیه جمعی را نیز ایفا می‏کند.»(۲۸)

ضرورت غنی‏سازی اوقات فراغت به ویژه با ابعاد وسیع و ملموسی که در سطح جواناندارد، بر همگان، مخصوصا علمای تعلیم و تربیت روشن است. در این راستا، نهادها وسازمان‏های متعددی با اهدافی چون تعلیم و تربیت، پاسخگویی به نیازهای روحی و روانیمخاطبین، مشارکت‏دهی جوانان در امور اجتماعی، فرهنگی و علمی، انتقال دانش فنی وآموزش علوم مهارتی و حرفه‏ای و پیشگیری از آسیب‏های گوناگون اجتماعی، به این مسألهپرداخته‏اند. اما چیزی که آدمی‏را نگران می‏کند، ناکامی نسبی نهادهای فرهنگی در جذباکثریت نسبی نوجوانان و جوانان به برنامه‏ها و فعالیت‏های فرهنگی، هنری، ورزشی و فنیو مهارتی می‏باشد. طبق آمار رسمی سازمان ملی جوانان، در تابستان سال ۱۳۷۸ در حدود۰۰۰/۵۰۰/۵ نفر از نوجوانان و جوانان جذب فعالیت‏های غنی‏سازی اوقات فراغت در سطحکشور شده‏اند.(۲۹)

جوان بودن جمعیت کشور، ضرورت توجه جدی به نیازها و مشکلات جوانان وبرنامه‏ریزی صحیح برای رفع آنها، و اهتمام به شناخت این نیازها و مشکلات را آشکارمی‏سازد.

استان قم با توجه به بافت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، و جغرافیایی خود، وضعیتخاصی دارد که در مورد گذران اوقات فراغت، برنامه‏ریزی‏های دقیق و حساب شده‏ای رامی‏طلبد. تحقیق حاضر، در همین راستا و با توجه به ضرورت شناخت کمبودها ونارسایی‏ها و نیز به منظور برنامه‏ریزی مؤثر و مفید در خصوص اوقات فراغت جوانان قمصورت گرفته است.

اهداف تحقیق

هدف از این تحقیق، تبیین الگوی گذران اوقات فراغت جوانان قم و همچنین تبیینالگوی علایق، تمایلات و نیازهای جوانان قمی در زمینه گذران اوقات فراغت با بررسیتأثیر عواملی چون میزان درآمد و سطح تحصیلات والدینِ پاسخگویان بر میزان و نحوهگذران اوقات فراغت فرزندانشان، رابطه وضعیت شغلی و تحصیلی پاسخگویان با اوقاتفراغت، رابطه بین جنسیت با میزان و الگوهای فراغتی و همچنین رابطه میان سن جوانانقمی و رضایت آنان از فراغت، می‏باشد.

در واقع به چند سؤال پاسخ داده می‏شود:

جمعیت نمونه مورد مطالعه، در روزهای مورد پرسش، یعنی یک روز عادی و روزجمعه، چه مدت اوقات فراغت داشته‏اند و آن را چگونه گذرانده‏اند؟ سهم هر یک از عواملینظیر تماشای تلویزیون، ورزش، معاشرت با اعضای خانواده و دوستان، مطالعه غیر درسی،گردش در شهر و رفتن به پارک و نظایر اینها چقدر بوده است؟ و کدام عامل بیشترین سهمرا در گذران اوقات فراغت پاسخگویان داشته است؟ چند درصد از پاسخگویان از نحوهگذران اوقات فراغت خود راضی و چه تعداد ناراضی هستند؟ و والدین آنها تا چه اندازه درمیزان و نحوه گذران اوقات فراغت دخالت می‏کنند؟ انتظارات پاسخگویان در این رابطهچه بوده است؟ چگونه دانش‏آموزان را به استفاده صحیح از اوقات فراغت علاقه‏مندسازیم؟ چگونه می‏توان لذت استفاده درست از اوقات فراغت جوانان را محسوس وملموس کرد؟

از آنجا که هدف از تحقیق اجتماعی، «ثبت و ضبط و تعبیر نظام‏وار واقعیت‏هایاجتماعی»(۳۰) می‏باشد، هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل اوقات فراغت به عنوان یکواقعیت اجتماعی، در جهت شناخت و برنامه‏ریزی بهتر این واقعیت اجتماعی می‏باشد.

ضرورت و اهمیت تحقیق

اوقات فراغت و چگونگی گذران آن، از مباحث نسبتا جدیدی است که مورد توجهاندیشمندان علوم اجتماعی قرار گرفته است، به طوری که شاخه جدیدی از جامعه‏شناسیرا تحت عنوان جامعه‏شناسی اوقات فراغت به وجود آورده است. اهمیت و نحوه گذراناوقات فراغت افراد یک جامعه تا حدودی نشان دهنده کیفیت تمدن آن جامعه است:«وضعی که یک قوم یا یک اجتماع با آن وضع اوقات فراغت خود را می‏گذراند، بهترینوسیله تشخیص سلامت آن قوم یا اجتماع است».(۳۱) به عبارت دیگر ؛ «یکی از نزدیک‏ترینراهها، مستندترین مطالعات و نتیجه‏مندترین آنها در شناخت یک جامعه، مطالعه در نحوهگذران اوقات فراغت مردم آن جامعه است».(۳۲)

امروزه، عالمان علم الاجتماع، اوقات فراغت و نحوه گذران آن را یکی از پارامترهایمهم در آسیب‏شناسی اجتماعی می‏دانند.

«متفکران اجتماعی در دنیای پرهیاهوی قرن بیستم به این حقیقت پی برده‏اند که درصورت نبود تدابیر اصولی نسبت به اوقات فراغت، به ویژه در ارتباط با نسل جوان، چهخطرات عظیمی جامعه را تهدید می‏کند و هشدار دادند که در صورت بی‏توجهی بهچگونگی گذران اوقات فراغت، اختلالات غیرقابل جبرانی در رفتار و کردار، و در نتیجهشخصیت، افراد پدیدار شده و بسا مایه کجروی‏ها و انحرافات اجتماعی بشود. به عقیدهبسیاری از متفکران و دانشمندان علوم اجتماعی امر تفریح و چگونگی گذران اوقاتفراغت، وسیله موثری برای پرورش قوای فکری و جسمی و اخلاقی افراد بوده و در نتیجهعاملی برای جلوگیری از کجروی‏های اجتماعی محسوب می‏شود.»(۳۳)

اهمیت مسأله وقتی بیشتر مشخص می‏شود که بُعد دیگر تحقیق به جوانان مربوطمی‏شود. نیروی جوانان برای همه جوامع، به ویژه جامعه ما که بیش از نیمی از جمعیت آنرا جوانان تشکیل می‏دهند، اهمیت بسیاری دارد. جوانان در سنین پرالتهاب از فراز ونشیب‏های روانی – اجتماعی بسیاری عبور می‏کنند. از این‏رو شناخت و نحوه گذران اوقاتفراغت جوانان و برنامه‏ریزی درست در آن راستا، یکی از مناسب‏ترین راه‏های مصونساختن آنان از آسیب‏ها و کجروی‏های اجتماعی، در این دوره بحرانی و حساس می‏باشد.

«جوانان طبیعتا مایلند در ساعات فراغت خود از تفریحات لذت‏بخش و نشاط‏آوراستفاده کنند و بدین وسیله موجبات مسرت خاطر و آرامش خود را فراهم آورند…. اگرجوانان به حال خود واگذار شوند، احتمال انحراف، بزهکاری و اعتیاد آنان می‏رود».(۳۴)

بنابراین «هر جامعه باید برای تفریح و گذران اوقات فراغت بیکاری جوانانبرنامه‏ریزی‏های اجتماعی و تفریحی داشته باشد، تا به طور غیرمستقیم از انحرافات آنانجلوگیری کند.»(۳۵)

اوقات فراغت در ایران معاصر

در جامعه ما که جوانی جمعیت یکی از ویژگی‏های اصلی آن است، ضرورت توجه بهاوقات فراغت به خوبی ملموس و مشهود است. آنچه در جامعه ما کمتر مورد توجه قرارگرفته است، برنامه‏ریزی و سرمایه‏گذاری برای گذران اوقات فراغت است.

در شهرهای بزرگ ایران که دارای جمعیت انبوه و متراکمی هستند، امکانات آموزش وپرورش، تربیت بدنی، شهرداری و سایر سازمان‏های دست‏اندرکار فراغت، به هیچ وجهپاسخگوی نیازهای مردم نیست و از طرف دیگر برای اکثر مردم ما استفاده از یک مکانورزشی و یا تفریحی سالم، هزینه گزافی را می‏طلبد که معمولاً از عهده آنان بر نمی‏آید، بههمین سبب اوقات تابستان برای اکثر نوجوانان و جوانان به بطالت و بیهودگی می‏گذرد وحتی مشکلاتی را برای خانواده‏ها بوجود می‏آورد. امکانات ورزشی و تفریحی مناسب،معمولاً در مناطقی بیشتر وجود دارد که دارای تراکم جمعیتی کمتری است. مثلاً مناطقپائین و فقیرنشین شهر دارای سالن‏های معدود ورزشی و امکانات کم تفریحی با خیلعظیم علاقه‏مندان و مشتاقان است و مناطق بالا و مرفه شهر دارای سالن‏ها و مکان‏هایورزشی و تفریحی بیشتر و جمعیت کمتر می‏باشد.

از این بدتر، کمبود امکانات تفریحی، ورزشی در شهرکها و محله‏های جدید است کهامکانات آن حتی به اندازه مناطق پائین شهر پیش بینی نشده است و در کنار واگذاریزمین، توجهی به ایجاد مراکز و فضاهای تفریحی، هنری و فرهنگی مناسب، برای اینجمعیت نشده است.

با پیروزی انقلاب اسلامی، در زمینه اماکن مربوط به گذران اوقات فراغت، سیاستهایجدید اعمال شد؛ مراکز فساد و فحشاء و تخریب کننده شخصیت نسل جوان بر چیده شد وتلاش‏های گوناگون در بهره‏برداری مطلوب از اوقات فراغت، به خصوص برای نسل جوان،به عمل آمد. «در جامعه ما هر چند، هنوز گذران اوقات فراغت به رسمیت شناخته نشدهاست، ولی دگرگونیهای عظیم اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلامی‏در چند سال گذشته بهخوبی اثر عمیق این تغییرات را در کلیه شئونات زندگی اجتماعی انسانها، از جمله اوقاتفراغت، نشان می‏دهد. در سال ۱۳۴۲، متوسط ساعت کار در ۸۳ شهر ایران، حدود ۵۸ساعت در هفته بود، که این رقم اخیرا تا حدود چهل ساعت در هفته تقلیل پیدا کرده استو علاوه بر آن تعطیلی‏های رسمی به بیش از سه ماه در سال می‏رسد و نیز مرخصی‏هایسالیانه، به خوبی نشان می‏دهد که تا چه اندازه وقت آزاد برای قشرها و گروهای مختلفاجتماعی وجود دارد و پرداختن به این مهم تا چه اندازه ضرورت پیدا می‏کند.»(۳۶)

خوشبختانه در چند سال اخیر، مسأله گذران اوقات فراغت مورد توجه جدی مسؤولانامور شهری قرار گرفته و توسعه بی‏وقفه فضاهای سبز، پارک‏ها، فرهنگ‏سراها، مراکزورزشی، تفریحی و فرهنگی بیانگر تلاش‏های گسترده در همین زمینه‏هاست.

در حال حاضر شهرداری‏ها به دلیل گستردگی فعالیت شهری و وزارت آموزش و پرورشبه دلیل ارتباط وسیع با نوجوانان و جوانان، می‏توانند نقش عمده‏ای در پر کردن اوقاتفراغت مردم داشته باشند. امید است با مشخص شدن متولی خاص غنی‏سازی اوقاتفراغت در بین نهادهای برنامه ریز دولتی، مسأله غنی سازی اوقات فراغت نوجوانان وجوانان ابعاد جدی‏تر و وسیع‏تری به خود بگیرد.

عوامل موثر بر گذاران اوقات فراغت

۱. طبقه اجتماعی

طبقه اجتماعی و اوضاع و احوال اقتصادی، اجتماعی افراد جامعه یکی از مهم‏ترینعوامل تأثیر گذار بر اوقات فراغت و چگونگی گذران آن می‏باشد.«تفاوت طبقات اجتماعیدر فراغت، بسیار زیاد می‏باشد،زیرا از تفاوت در درآمد، مالکین اتومبیل، شرایط تحصیلیو ساعات کاری متوجه می‏شویم که افراد طبقه متوسط و کارگر اغلب فعالیتهای فراغتیمتفاوتی دارند.»(۳۷)

میشل آرگیل (Michael Argyle) می‏گوید: «طبقات مختلف فعالیتهای فراغتیمختلفی دنبال می‏کنند، طبقات پایین‏تر در انواع فراغتهایی که ارزان هستند و از نظرجسمی طاقت فرسا نیست شرکت می‏جویند و در این جهت تماشای تلویزیون ارزان استو فعالیت جسمی کمتری را می‏طلبد.»(۳۸) همین جامعه‏شناس در تحقیقی که در مورد جامعهانگلیس انجام داده، به این نتیجه رسیده که: «طبقات متوسط توانایی این را دارند که خرجبیشتری برای فراغت کنند، خانواده هایی که بالای ۳۰۰ پوند در هفته درآمد داشتند۳/۱۸% درآمدشان را صرف فراغت کرده‏اند و آنهایی که زیر ۱۰۰ پوند در هفته درآمد دارند،۳/۱۱% درآمدشان را صرف فراغت می‏کنند.(۳۹)

روزن باوم (Rosen boum)، جامعه شناس آلمانی، در این زمینه می‏گوید: «پایگاهاجتماعی خانواده، که خود به موقعیت شغلی پدر بستگی دارد، تا حد زیادی حوزه رفت وآمدهای خانوادگی بیرون از محدوده خویشاوندان را نیز مشخص می‏کند. میزان درآمد،تعیین کننده مسافرت‏های مشترک خانواده، مدت و محل آن است.یعنی هر چقدر میزاندرآمد بیشتر باشد، مدت مسافرت و امکان استفاده از وسایل رفاهی جدیدتر نیز افزایشمی‏یابد. استفاده از تعطیلات آخر هفته دقیقا به میزان درآمد بستگی دارد.(۴۰)

روزن باوم در مورد تفاوت اوقات فراغت کارگران با کارمندان می‏نویسد: «فرق زندگیخانوادگی کارگران با کارمندان، در میزان رفت و آمد با خویشاوندان نیز دیده می‏شود.قسمت اعظم رفت و آمدها و تماس‏های خانوادگی کارگران، با خویشاوندان صورتمی‏گیرد، در حالی که تعداد کثیری از رفت و آمدهای کارمندان مثل سایر گروه‏های قشرمتوسط، در داخل محدوده همکاران اداری است.»(۴۱)

در اینجا نتایج یک تحقیق داخلی را که در آن تفاوت نحوه گذران اوقات فراغت طبقاتمختلف جامعه را به خوبی نشان داده، ذکر می‏کنیم. این تحقیق، گذران اوقات فراغتساکنین دو شهرک اطراف تهران را؛ یکی مهرشهر با اکثریت بازاری و کارمند و دیگریآق‏تپه که عمده ساکنین آن را کارگران و مغازه‏داران خرده‏پا و کشاورزان تشکیل می‏دهد،مقایسه کرده است که در اینجا به آن اشاره می‏کنیم:

«انتخاب نمونه در دو حوزه نشان می‏دهد که فرزندان ساکنان حوزه مهرشهر اغلباوقاتشان را در تعطیلات، در درجه اول با رفتن به کلاس‏های تقویتی، مخصوصا زبانانگلیسی، و فعالیت‏های ورزشی پر می‏کنند و در صورت داشتن وقت اضافی، به آموزشخیاطی، گلدوزی و آرایشگری و امور دیگری نظیر کمک به والدین و دیدار اقواممی‏پردازند. در صورتی که فرزندان ساکنان آق‏تپه، اغلب اوقاتشان را در تعطیلات، در درجهاول فعالیت‏های اجتماعی (کمک به جبهه و دیدار مجروحین) و کمک به والدین و یاآموزش‏های گلدوزی، خیاطی و بافتنی تشکیل می‏دهد، و در صورت داشتن وقت اضافی،به مطالعه کتاب‏های درسی و غیر درسی، یا دیدار اقوام و ورزش می‏پردازند. در اینجا بایدبه این نکته توجه کرد که والدین مهرشهری‏ها در درجه اول سعی می‏کنند فرزندانشان راهرچه بیشتر آزاد بگذارند تا به درس و تقویت آگاهیشان بیفزایند، در صورتی که برایوالدین آق‏تپه‏ای‏ها، آنچه مهم است کمک فرزندان به والدین در جهت تأمین امرار معاشاست. یا این که در یک مقایسه دیگر بین این دو حوزه از نظر گذران اوقات فراغت فرزندان،تفاوتی است که در زمینه مطالعه کتاب‏های غیر درسی و یا تماشای فیلم مشاهدهمی‏گردد، زیرا اغلب فرزندان مهرشهری‏ها در زمینه‏های علمی و تاریخی مطالعه می‏کنند ویا اغلب به تماشای فیلم‏های کمدی و تاریخی علاقه نشان می‏دهند، در صورتی کهآق‏تپه‏ای‏ها بیشتر به مطالعه کتابهای رمان و داستان ادبی و تاریخی و به تماشای فیلم‏هایجنگی و کمدی علاقه نشان می‏دهند. ضمنا مقایسه‏ای که بین تماشای برنامه‏هایتلویزیونی و یا نوع ورزش‏های انجام شده بین دو حوزه انجام شده، تفاوت بارزی را در ایندو حوزه نشان می‏دهد، به طوری که مهرشهری‏ها اغلب برنامه‏های تفریحی و علمیتلویزیون را می‏بینند و آق‏تپه‏ای‏ها اغلب برنامه‏های تفریحی و مذهبی تلویزیون را تماشامی‏کنند و یا نوع ورزش‏ها را در مهرشهر عمدتا شنا، اسکی، والیبال و ژیمناستیک تشکیلمی‏دهد، و در آق‏تپه عمدتا والیبال و وسطی و هفت سنگ».(۴۲)

۲. سن

تحقیقات نشان می‏دهد که چرخه عمر به نحو روزافزونی تعیین کننده چگونگی گذراناوقات فراغت و متمایز کننده مراحل زندگی شده است. نوع، میزان و نحوه گذران اوقاتفراغت نوجوانان و جوانان با افراد میانسال و سالمند تفاوت اساسی دارد و هر نسلی بهالگوهای فراغتی خاصی گرایش و علاقه نشان می‏دهد.

«سن، تأثیر قابل ملاحظه‏ای بر انتخاب فعالیت‏های فراغتی دارد، جوانان مجرد تمایلدارند فراغت خود را خارج از خانه، در گروه همسالان، سپری کنند.(۴۳)

ماسگریو (Musgrave) در این زمینه می‏نویسد: «نوجوانان و جوانان، به خصوص درایام آزادی و تعطیلات، بیشتر دور هم جمع می‏شوند و فعالیت‏هایی از قبیل تشکیلمهمانی یا تنظیم اردوهای گردشی و کارهای تفریحی می‏کنند و حتی مواقعی مثل شبهاکه نمی‏توانند فعالیت‏های دیگری داشته باشند خود را به صحبت کردن و دور هم نشستنقانع می‏کنند.»(۴۴) وی در ادامه می‏افزاید: «هرچه بچه بزرگتر شود بیشتر به طرف فعالیت‏هایدسته جمعی که خارج از خانه و خانواده تشکیل می‏شود گرایش پیدا می‏کند و بیشتر تحتتأثیر گروه همسالان قرار می‏گیرد.(۴۵)

۳. جنسیت

عامل جنسیت یکی دیگر از عوامل موثر در چگونگی گذران اوقات فراغت افراد جامعهمی‏باشد. به دیگر سخن، دختران و پسران و زنان و مردان هر کدام با توجه به نوع جامعه‏ایکه در آن زندگی می‏کنند و موقعیتشان در آن جامعه، و با توجه به چگونگیجامعه‏پذیرشدنشان، الگوهای فراغتی متفاوتی دارند. «جنسیت یک شخص تأثیر مهمی برانتخاب فعالیت فراغت او دارد، در نتیجه نقش جنسیت در اجتماعی شدن مردان و زنانبیانگر این است که علایق فراغتی و برخی فعالیت‏های فراغتی با جنس مرد ارتباطبیشتری دارد.»(۴۶)

براساس تحقیقی در آمریکا مشخص شد که: «در مدارس متوسطه پسر و دختر، بُعدتفریحات و مشغولیاتشان با هم خیلی متفاوت است، پسران علاقه خودرا بیشتر به ورزش وکارهای فنی نشان می‏دهند در حالی که دختران خود را بیشتر به خیاطی و کاردستی وآشپزی مشغول می‏دارند، حتی وقتی یک پسر و دختر به یک کار علاقه دارند باز همتفاوت‏هایی دیده می‏شود. مثلاً یک پسر و دختر به ورزش علاقه‏مند هستند، ولی پسربیشتر به فوتبال علاقه دارد و دختر به شنا، پسران سفر می‏کنند تا خود را مفید نشاندهند و در گروه خود هم‏آهنگی داشته باشند. دختران نیز دور هم جمع می‏شوند که ازخودشان حرف بزنند و موضوع اصلی آنها، لباس و کارهای روزانه مدرسه است.»(۴۷)

در همین زمینه تحقیقی دیگر نشان داد که: «دخترها طرز استفاده‏شان از وسایلارتباط جمعی با پسرها متفاوت است. دخترها بیشتر به مردم و لباس و مسایل اجتماعیتوجه دارند و اصولاً از برنامه‏هایی که بزرگترها به آن اشتیاق دارند استقبال می‏کنند.دخترها به طور عمومی از فیلم‏ها و برنامه‏هایی استقبال می‏کنند که هنرپیشه‏های آن توجهآنها را جلب بکنند ولی پسرها بیشتر از فیلم‏های جنگی و جاسوسی لذت می‏برند. پسرها بهداستان‏های کمدی و جنگی و قهرمانی بیشتر توجه دارند تا دخترها»(۴۸)

مبانی روشی پژوهش

در تحقیق حاضر، حجم نمونه ۳۲۰ نفر و از روش نمونه‏گیری تصادفی خوشه‏ای استفادهشده است. آنگاه فنون آماری به کار رفته در تحقیق مشخص می‏شود. در این تحقیق،پرسشنامه، مناسب‏ترین ابزار جمع‏آوری اطلاعات می‏باشد. روش مناسب در این تحقیق،روش پیمایشی انتخاب شده است، هرچند از روش همبستگی و مقایسه‏ای نیز استفادهشده است.

در پایان، تعاریف عملیاتی و کدگذاری متغیرهای اصلی، شامل جنس، سن، سطحتحصیلات، درآمد، شغل، میزان اوقات فراغت مشخص گردیده است.

جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش، جوانان دختر و پسر ۲۴-۱۸ ساله می‏باشد که در سال ۱۳۷۹در قم سکونت داشته‏اند. تعداد آنها براساس آخرین آمار سازمان برنامه و بودجه استان قم(سرشماری سال ۱۳۷۵) ۹۹۵۰۱ نفر می‏باشد که از این تعداد، ۴۷۹۵۰ نفر پسر و ۵۱۵۵۱نفر دختر می‏باشد.

حجم نمونه و شیوه نمونه‏گیری

در پژوهش حاضر، تعداد نمونه مناسب، ۳۱۶ نفر محاسبه شده که برای افزایش اعتبار ونتایج بدست آمده، تعداد نمونه مورد بررسی ۳۲۰ تفر در نظر گرفته شد. چون نسبت هریک از دو جنس دختر و پسر در جامعه آماری تقریبا مساوی است، بنابر این نمونه مناستجمعیت هز یک از دو جنس دختر و پسر، ۱۶۰ نفر محاسبه گردید.

فنون آماری

فنون آماری به کار رفته در این تحقیق، فراوانی، درصد، میانگین و استفاده از آزمونخی دو می‏باشد.

ابزار جمع آوری اطلاعات

برای گرد آوری داده‏های مورد نیاز در تحقیق حاضر، پرسشنامه‏ای تهیه گردید. جهتتهیه پرسشنامه، ابتدا چند پرسشنامه که در تحقیقات مشابه قبلی به کار رفته بودجمع‏آوری و خلاصه شد. با ترکیب پرسشنامه‏های موجود و نیز اضافه کردن سؤالات موردنیاز، پرسشنامه اولیه تدوین گشت. سپس برای تعیین اعتبار صوری و نیز یافتن سؤالات وکلمات نامفهوم این پرسشنامه روی ۳۰ نفر از جوانان دختر و پسر قم اجرا شد، که درنهایت با تصحیح سؤالات و حذف برخی از سؤالات بی‏مورد، پرسشنامه نهایی با ۱۹ سؤالبه صورت سؤالات بسته و باز تهیه گردید. سؤالات به گونه‏ای طراحی شد که پاسخگو بتوانددقیقا مدت زمان اوقات فراغت را در تابستان و روزهای جمعه محاسبه کند.

روش پژوهش

در این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است زیرا «برای بررسی توزیعویژگی‏های یک جامعه آماری روش تحقیق پیمایشی به کار می‏رود.» اینگونه پژوهش بهتوصیف جامعه براساس یک یا چند متغیر می‏پردازد».(۴۹)

همچنین برای مشخص کردن ارتباط بین متغیرها از روش همبستگی استفاده شدهاست و چون جامعه آماری در تحقیق حاضر مرکب از دختران و پسران می‏باشد از روشمقایسه‏ای نیز استفاده شده است.

تجزیه و تحلیل داده‏ها

ویژگی‏های جمعیت نمونه

جدول‏های ذیل گویای ویژگی‏های جمعیت نمونه می‏باشد.

جدول (۱) توزیع جنسی جمعیت نمونه

جنس

فراوانی

درصد

پسر

۱۶۰

۵۰

دختر

۱۶۰

۵۰

جمع

۳۲۰

۱۰۰

جدول (۲) توزیع سنی جمعیت نمونه

جنس سن

۱۹-۱۸

۲۱-۲۰

۲۳-۲۱

جمع

پسر

فراوانی

۴۴

۵۰

۶۶

۱۶۰

درصد

۵/۲۷

۲/۳۱

۳/۴۱

۵۰

دختر

فراوانی

۴۸

۴۹

۶۳

۱۶۰

درصد

۳۰

۶/۳۰

۴/۳۹

۵۰

جمع

فراوانی

۹۲

۹۹

۱۲۹

۳۲۰

درصد

۸/۲۸

۹/۳۰

۳/۴۰

۱۰۰

جدول (۳) توزیع جمعیت نمونه بر حسب وضعیت تاهل

وضعیت تاهل

فراوانی

درصد

مجرد

۲۶۱

۶/۸۱

متاهل

۵۹

۴/۱۸

جمع

۳۲۰

۱۰۰

تحصیلات

جدول (۴) وضعیت تحصیلی پاسخگویان

سطح تحصیلات

فراوانی

درصد

تحصیلات پایین

۷۱

۲/۲۲

تحصیلات متوسط

۱۹۰

۴/۵۹

تحصیلات بالا

۵۹

۴/۱۸

جمع

۳۲۰

۱۰۰

جدول (۵) وضعیت تحصیلی پدران پاسخگویان

سطح تحصیلات

فراوانی

درصد

تحصیلات پایین

۲۱۰

۶/۶۵

تحصیلات متوسط

۴۸

۱۵

تحصیلات بالا

۶۲

۴/۱۹

جمع

۳۲۰

۱۰۰

جدول (۶) وضعیت تحصیلی مادران پاسخگویان

سطح تحصیلات

فراوانی

درصد

تحصیلات پایین

۲۷۶

۳/۸۶

تحصیلات متوسط

۳۲

۱۰

تحصیلات بالا

۱۲

۸/۳

جمع

۳۲۰

۱۰۰

میزان مشارکت، حجم و ابعاد فراغت

داده‏ها حاکی از آن است که در ایام غیرتعطیل تابستان ۲/۲۲% از پاسخگویان از ۳۰۰دقیقه، ۱/۴۳% بین ۳۰۰ تا ۵۹۹ دقیقه و ۱/۳۴% ۶۰۰ دقیقه و بالاتر اوقات فراغت داشته‏اند.در روز جمعه نیز ۷/۱۴% کمتر از ۳۰۰ دقیقه، ۶/۴۱% بین ۳۰۰ تا ۵۹۹ دقیقه و ۸/۴۳% ۶۰۰دقیقه و بیشتر اوقات فراغت داشته‏اند.

میزان مشارکت جمعیت نمونه در گذران اوقات فراغت

تماشای تلویزیون با ۶/۷۴% (۵/۷۷% پسران و ۸/۷۱% دختران) در روز جمعه، مهمترینشکل گذران اوقات فراغت جمعیت نمونه را تشکیل می‏دهد. و پس از آن به ترتیب،معاشرت با اعضای خانواده (۸/۶۲%)، گفتگو و معاشرت با دوستان (۸/۶۱%) گوش دادن بهموسیقی (۷/۴۳%)، گردش در شهر (۳/۳۴%) .

بیشترین سهم را در گذران اوقات فراغت جوانان قمی در ایام غیر تعطیل تابستان ازنظر میزان مشارکت داشته است.

در ایام تعطیل (جمعه) نیز پس از تماشای تلویزیون، معاشرت با اعضای خانواده(۲/۶۱%) معاشرت با دوستان (۳/۵۵%) رفتن به خانه اقوام (۶/۳۵%) گردش در شهر (۳/۳۴%)به ترتیب بیشترین سهم را در گذران اوقات فراغت جوانان قم داشته است.

جدول شماره (۷) میزان مشارکت پاسخگویان در صور گوناگون اوقات فراغت در ایام غیرتعطیل

ردیفگروه

کل پاسخگویان

پسران

دختران

صورگوناگون‏گذران‏اوقات‏فراغت

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

۱تماشای تلویزیون

۲۳۹

۶۸/۷۴

۱۲۴

۵/۷۷

۱۱۵

۹/۷۱

۲معاشرت با اعضای خانواده

۲۰۱

۸۱/۶۲

۱۱۰

۷/۶۸

۹۱

۹/۵۶

۳گفتگو و معاشرت با دوستان

۱۹۸

۸۷/۶۱

۱۱۴

۲/۷۱

۸۴

۵/۵۲

۴گوش کردن به نوار موسیقی

۱۴۰

۷۵/۴۳

۸۴

۵/۵۲

۵۶

۳۵

۵گردش در شهر

۱۱۰

۳۷/۳۴

۵۵

۴/۳۴

۵۵

۴/۳۴

۶رفتن به خانه اقوام

۱۰۰

۲۵/۳۱

۴۹

۶/۳۰

۵۱

۹/۳۱

۷مطالعه کتب غیر درسی

۹۲

۷۵/۲۸

۴۸

۳۰

۴۴

۵/۲۷

۸مطالعه روزنامه ومجلات ورزشی

۸۹

۸۱/۲۷

۶۴

۴۰

۲۵

۶/۱۵

۹رفتن به زیارت

۶۸

۲۵/۲۱

۴۲

۲/۲۶

۲۶

۲/۱۶

۱۰مطالعه‏روزنامه‏ومجلات‏غیرورزشی

۶۸

۲۵/۲۱

۳۷

۱/۲۳

۳۱

۴/۱۹

ردیفگروه

کل پاسخگویان

پسران

دختران

صورگوناگون‏گذران‏اوقات‏فراغت

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

۱۱فعالیتهای هنری

۶۶

۲۶/۲۰

۱۴

۷/۸

۵۲

۵/۳۲

۱۲ورزش

۶۳

۶۸/۱۹

۴۹

۶/۳۰

۱۴

۷/۸

۱۳تماشای فیلم ویدیویی

۶۱

۰۶/۱۹

۳۷

۱/۲۳

۲۴

۱۵

۱۴گوش کردن به نوار مذهبی

۵۸

۲/۱۸

۳۴

۲/۲۱

۲۴

۱۵

۱۵ایستادن در کوچه

۴۵

۰۶/۱۴

۳۹

۵/۲۴

۶

۷/۳

۱۶گوش کردن به رادیو

۴۴

۷۵/۱۳

۱۹

۹/۱۱

۲۵

۶/۱۵

۱۷فعالیتها و مراسم مذهبی

۴۰

۵/۱۲

۳۳

۶/۲۰

۷

۴/۴

۱۸موتور سواری تفریحی

۳۲

۱۰

۳۲

۲۰

۰

۰

۱۹کلاس فوق برنامه و تقویتی

۲۵

۸۱/۷

۱۳

۱/۸

۱۲

۵/۷

۲۰رفتن به پارک و شهربازی

۲۰

۲۵/۶

۱۷

۶/۱۰

۳

۹/۱

۲۱رفتن به سینما

۹

۸۱/۲

۳

۹/۱

۶

۷/۳

۲۲موارد دیگر

۱۲

۷۵/۳

۱۲

۵/۷

۰

۰

جدول شماره (۸) میزان مشارکت پاسخگویان در صور گوناگون اوقات فراغت در روز جمعه

ردیفگروه

کل پاسخگویان

پسران

دختران

صورگوناگون گذران اوقات‏فراغت

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

۱تماشای تلویزیون

۲۴۹

۸/۷۷

۱۲۲

۲/۷۶

۱۲۷

۳/۷۹

۲معاشرت با اعضای خانواده

۱۹۶

۲/۶۱

۱۱۶

۵/۷۲

۸۰

۵۰

۳گفتگو و معاشرت با دوستان

۱۷۷

۳/۵۵

۱۱۰

۷/۶۸

۶۷

۸/۴۱

۴رفتن به خانه اقوام

۱۱۴

۶/۳۵

۵۱

۸/۳۱

۶۳

۳/۳۹

۵گردش در شهر

۱۱۰

۳/۳۴

۵۸

۲/۳۶

۵۲

۵/۳۲

۶گوش کردن به نوار موسیقی

۱۰۲

۸/۳۱

۶۷

۸/۴۱

۳۵

۸/۲۱

۷رفتن به زیارت

۷۸

۳/۲۴

۳۵

۸/۲۱

۴۳

۸/۲۶

۸مطالعه کتب غیر درسی

۷۶

۷/۲۳

۳۷

۱/۲۳

۳۹

۳/۲۴

۹تماشای فیلم ویدیویی

۵۳

۵/۱۶

۳۹

۳/۲۴

۱۴

۷/۸

۱۰فعالیتهای هنری

۵۳

۵/۱۶

۱۳

۱/۸

۴۰

۲۵

ردیفگروه

کل پاسخگویان

پسران

دختران

صورگوناگون گذران اوقات‏فراغت

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

فراوانی

درصد

۱۱مطالعه روزنامه‏ومجلات‏ورزشی

۴۹

۳/۱۵

۳۷

۱/۲۳

۱۲

۵/۷

۱۲مطالعه‏روزنامه‏ومجلات‏غیرورزشی

۴۶

۳/۱۴

۱۶

۱۰

۳۰

۷/۱۸

۱۳ورزش

۴۴

۷/۱۳

۳۷

۱/۲۳

۷

۳/۴

۱۴ایستادن در کوچه

۳۸

۸/۱۱

۳۳

۶/۲۰

۵

۱/۳

۱۵گوش کردن به رادیو

۳۷

۵/۱۱

۱۶

۱۰

۲۱

۱/۱۳

۱۶گوش کردن به نوار مذهبی

۳۳

۳/۱۰

۱۸

۲/۱۱

۱۵

۳/۹

۱۷فعالیت ها و مراسم مذهبی

۳۲

۱۰

۲۳

۳/۱۴

۹

۶/۵

۱۸رفتن به پارک و شهربازی

۲۸

۷/۸

۲۰

۵/۱۲

۸

۵

۱۹مسافرت

۲۴

۵/۷

۱۳

۱/۸

۱۱

۸/۶

۲۰موتور سواری تفریحی

۲۳

۱/۷

۲۳

۳/۱۴

۰

۰

۲۱رفتن به سینما

۱۵

۶/۴

۱۰

۲/۶

۵

۱/۳

۲۲رفتن به نماز جمعه

۱۳

۴

۸

۵

۵

۱/۳

۲۳کلاس فوق برنامه و تقویتی

۶

۸/۱

۳

۸/۱

۳

۸/۱

۲۴موارد دیگر

۱۱

۴/۳

۷

۳/۴

۴

۵/۲

حجم و ابعاد فراغت جمعیت نمونه

میانگین مدت صرف شده جهت تماشای تلویزیون برای هر جوان قمی در ایام غیرتعطیل تابستان ۵/۱۰۰ دقیقه و جمعه ۲/۱۱۷ دقیقه می‏باشد. بعد از تماشای تلویزیون بهترتیب معاشرت با اعضای خانواده ۲/۵۸ دقیقه، معاشرت با دوستان ۷/۵۵، مطالعه ۵/۴۳،رفتن به خانه اقوام ۴/۴۱ دقیقه، بیشترین حجم فراغت پاسخگویان را در ایام غیر تعطیلتابستان داشته است.

در روز جمعه بعد از تماشای تلویزیون معاشرت با اعضای خانواده ۶۸ دقیقه، گفتگو ومعاشرت با دوستان ۵/۶۶ دقیقه، رفتن به خانه اقوام ۱/۶۳ و فعالیت‏های مذهبی ۵/۳۸دقیقه به ترتیب بیشترین حجم فراغت پاسخگویان را تشکیل می‏دهد.

جدول (۹) حجم و ابعاد فراغت پاسخگویان در ایام غیر تعطیل به دقیقه

گروه‏ها

کل پاسخگویان

پسران

دختران

صورگوناگون‏گذران‏اوقات‏فراغت

حجم انواع

درصد

میانگین

حجم‏انواع

درصد

میانگین

حجم انواع

درصد

میانگین

فراغت

فراغت

فراغت

تماشای تلویزیون

۳۲۱۹۰

۵/۱۹

۵/۱۰۰