پاورپوینت کامل پامنار قم ۵۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل پامنار قم ۵۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل پامنار قم ۵۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل پامنار قم ۵۸ اسلاید در PowerPoint :

۱۲۱

مدخل

در مرکز بافت تاذریخی اغلب شهرهای تاریخی ایران محله‏ای وجود دارد که پامنار نامیده می‏شود.(۱) وجه تسمیه پامنار برخلاف بسیاری از محلات که دارای وجه تسمیه‏ای با منشاء طبیعی (مثل پستی و بلندی) یا عامل اجتماعی (طبقات اجتماعی) است. از عامل معماری (ساخت منار) نشأت می‏گیرد.

پیشینه تاریخی

منار یا مناره به معنی نورونار و در اصطلاح بنایی است بلند و باریک که در کنار مساجد و بقاع متبرکه جهت اذان‏گویی و یا به عنوان میل راهنما در کنار جاده‏ها، مساجد، کاروانسراها، یا مدارس و ارلضیافه‏ها احداث می‏گردید و به علت روشن نمودن چراغ یا آتش بر فراز آن جهت راهنمایی در شب به مناره یا محل نور موسوم شد.(۲)

از آثار و علائم مناره‏های قبل از اسلام که تعداد بسیار اندکی از آن در ایران باقیمانده چنین برمی‏آید که منار با هدف راهنما بودن در دوران قبل از اسلام ساخته می‏شده است. که قدیمی‏ترین آنها در ایران برج راهنما یا میل نورآباد معروف به میل اژدها متعلق به دوره اشکانیان می‏باشد که در غرب نورآباد ممسنی قرار گرفته است.(۳)

تاریخ احداث اولین مناره در دوران اسلامی بر ما نامعلوم است. ظاهرا پیدایش مناره کمی پس از ظهور مساجد صورت گرفت و به اعتقاد برخی از محققین، فکر احداث منار به نیمه نخست قرن اول هجری برمی‏گردد و نخستین مأذنه و مناره‏ها در سرزمین‏های عراق و مصر ساخته شد، آنگاه در زمان خلافت امویان در سوریه به صورت کامل‏تری ظاهر شد.

در باب این که نخستین مناره در ایران دوران اسلامی در چه زمانی و در کجا احداث شد. اطلاعاتی در دست نیست؛ اگر گفته گیرشمن را که منار مسجد جامع شوش در قرن اول هجری یعنی هم عصر مسجد جامع دمشق ساخته شده، درست بدانیم بدون تردید می‏توان گفت که این منار جزء اولین منارهایی است که در ایران بعد از اسلام به عنوان مأذنه در کنار مساجد جلوه‏گر شده است.(۴)

موقعیت

تک منار میدان کهنه و مناره‏های زوجی سر در مدرسه غیاثیه (پامنار) در میدان کهنه شهر قم حد فاصل محله چهارمردان و محله مسجد جامع واقع است که در گذشته به سروزار (همان سربازار فعلی) شهرت داشت و امروزه نزدیکترین خیابان دسترسی به آن، خیابان آذر است ککه در اوایل قرن اخیر با برش بافت قدیمی جنوب غربی شهر از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارد. (تصاویر ۱و۲، نقشه۱)

در دوران پیش از اسلام و اوایل دوران اسلامی، مجموعه‏ای از دهات منطقه قم که توسط نهرهای منشعب از قمرود (اناربار) مشروب می‏شدند روستایی را با یک دیه یادژ مرکزی تشکیل می‏دادند که به نام آن نهر خوانده می‏شد. از میان دیه‏های شش گانه قم دیه یادژ باستانی «ممجان» که مؤلف تاریخقم در اواخر قرن چهارم‏ق. ق آن را نفس شهر قم می‏خواند به جهت مرکزیت گسترش بیشتری یافت و هسته اصلی شکل‏گیری شهر اسلامی قم شد.(۵) دیه‏ای که براساس مطالعات تاریخی و معماری میدان کهنه کنونی خواستگاه آن به حساب می‏آید. مهندس سعیدنیا در این خصوص می‏نویسد:

موقعیت مکانی محله لب چال در میدان کهنه در میان محلات قدیمی شهر و مرکزیت ارتباطی آن در اتصال جاده‏های ناحیه تردیدی به جا نمی‏گذارد که این محوطه همان دیه یادژ باستانی ممجان بوده که از ابتدا تاکنون هسته کهن شهر قدیمی قم را تشکیل می‏دهد… و در توسعه شهر دوره اسلامی معبری که از جوار دژ ممجان می‏گذشته به تدریج مبدل به بازار گشته است.

مهمترین عناصر شهری در ورودی اصلی آن یعنی میدان کهنه احداث شده‏اند که عمده‏ترین آنها مدرسه غیاثیه (پامنار) در مدخل میدان کهنه است که در قدیم همواره به عنوان وسط شهر نامیده می‏شد و مرکز تلاقی راه‏های مختلفی بوده است که از متن شهر عبور می‏کرده‏اند.(۶) (نقشه ۲). مشاهده شبکه راه‏ها، گذرها و کوچه‏های درون بافت قدیم شهر در شرایط فعلی نیز ردپای بسیاری از این جاده‏ها را در متن شهر مشخص می‏سازد.

میدان کهنه و محله پامنار خصلت مرکزیت خویش را تا اواخر دوران قاجار حفظ کرد، لیکن با احداث جاده جدید تهران قم به سال ۱۳۰۱ ه.ق توسط امین السلطان جاده قدیم ری متروک گردید،(۷) و بخشی از فعالیت‏ها و خدمات مرکز قدیم کهنه به مرکز جدید (میدان نو) منتقل گردید و به تدریج در پیرامون حرم توسعه یافت. با وقوع سیل ۱۳۱۳ ه.ق که بخشی از بافت قدیمی شهر در شرق رودخانه را دربرگرفت، و سکونت برخی از مردم برای نخستین بار در غروب رودخانه، این توسعه آهنگ سریعتری یافت؛ و با احداث راه‏آهن به تدریج نیمی از شهر در غرب رودخانه تشکیل گردید و مرکز فعالیت‏های اقتصادی شهر از میدان کهنه و بازار کهنه به مرکز جدید یعنی میدان نو و پیرامون حرم حضرت معصومه علیهاالسلام منتقل گردید که به علت جاذبه‏های مذهبی، زواری و حمل و نقل، توسعه وسیعی یافت و مرکز قدیمی یعنی میدان کهنه، اهمیت خود را از دست داد.

منار میدان کهنه

در متون تاریخی اوایل و اواسط دوران اسلامی از ساخت سه منار در قم سخن می‏رود: یکی مناره‏ای که به سال ۲۹۱ ه.ق در دوره حکومت یحیی بن اسحق به خود یاری اعراب اشعری در کنار مسجد ابولصدیم حسین اشعری ساخته شد. مؤلف گنجینه آثار قم، منار میدان کهنه راهمان منار ۲۹۱ ه.ق که میان شهر جدید اسلامی و شهر قدیم کمیدان بنیان گردید می‏داند که از تصادفات متناسبه کلمه منار برابر ۲۹۱ ماده تاریخ بنای آن شده است.(۸) و بر همین اساس برخی از محققین معتقدند که بعد از مناره شوش و مناره نخستین مسجد تاریخانه دامغان که در زمان حاضر اثری از آنها نیست مناره میدان کهنه قم قدیمی‏ترین مناره موجود در سرزمین ایران است.(۹) دو مناره دیگر یکی مناره‏های احداثی میرابوالفضل عرقی به سال ۴۴۷ در خارج از شهر و دیگری مناره‏های احداثی کمال‏الدین ثابت وزیر در سال ۵۲۷ در داخل شهر قم است؛ که به اعتقاد فیض نشانی از آنها وجود ندارد،(۱۰) مگر آن که مناره‏های سر در مدرسه غیاثیه را آن مناره‏ها فرض کنیم.

در متون تاریخی دیگر سخنی از مناره‏های قم نیست تا قرن دوازدهم هجری قمری در دیوان هاتف اصفهانی(۱۱) که قطعه‏ای در ماده تاریخ مرمت کهن گلدسته قم بااشاره به قدمت آن هست که مقصود همین منار میدان کهنه است. مضمون دو بیت مرتبط با موضوع چنین است:

کهن گلدسته قم را که ویران بود بنیانشمجدد شد به حکم او اساس و تازه شد بنیان

دبیرخامه هاتف پی تاریخ اتمامشرقم زدشد زحکم آصف این گلدسته آبادان(۱۲)

منار میدان کهنه که براساس کتیبه سنگی مورخ ۹۶۳ ه.ق موجود در محل به آن منار چهار سو نیز می‏گفتند، با ارتفاع ۲۴ متر و قطر نزدیک به ۴ متر به صورت رگ‏چین آجری همچون اغلب مناره‏های عصر سلجوقی با دو راه‏پله مارپیچی به صورت رفت و برگشت با ۶۳ پله برپا گردیده که در شرایط کنونی یکی به فضای داخلی مسجد معاصر راه می‏یابد و دیگری دریچه‏ای رو به بام دارد. فرم آجرکاری، و نوع معماری منار مشابهات بسیار نزدیک را با منار مسجد میدان ساوه (مورخ ۴۵۳ه.ق) و مناره آجری خرم‏آباد (متعلق به قرن پنجم هجری قمری) نشان می‏دهد و به نظر می‏رسد که منار میدان کهنه قم همچون مناره میدان ساوه و دیگر مناره‏های هم عصر در قسمت تاج و مأذنه دارای کتیبه‏هایی از آجر بوده است که در طول زمان فرو ریخته است. ضمن آن که باقی قسمت‏ها نیز دچار فرسودگی شدید بود و چنان که در دیوان هاتف اشاره شد به همت یکی از امراء زند به سال ۱۱۹۱ ه.ق مرمت اساسی گردید،(۱۳) و مأذنه فعلی نیز در حدود ۵۰ سال پیش بر فراز منار احداث شد. (تصاویر ۳ تا ۵).

منار میدان با توجه به کهن سالگی شاهد ساخت و تخریب مساجد متعددی در جوار خویش بوده است که شاهد آن مساجدی است که در متون تاریخی به مسجد منار معروفند(۱۴) و مسجد فعلی نیز به همت مرحوم آیه‏اللّه‏ حاج میرزا محمد تقی فیض پس از انهدام دکان رنگرزی که مدخل راه‏پله منار را در برگرفته بود در سال ۱۳۱۰ هجری شمسی در محوطه‏ای به طول ۲۱ و عرض ۱۲ متر مرکب از ده چشمه طاق بر فراز ستون‏های سنگی احداث شد.(۱۵) (نقشه شماره ۳)

منار میدان کهنه قم به عنوان قدیمی‏ترین اثر معماری بازمانده از دوران گذشته شاهد حوادث تاریخی این شهر بوده که یکی از متأخرترین و مهم‏ترین آنها تصرف شهر توسط نیروهای خارجی در جنگ جهانی اول و شلیک ۴ گلوله توپ از جبهه شمالی به بدنه ستبر مناره بود که به گفته معمران به هنگام ورود نیروهای خارجی به قم به منظور ارعاب کمیته مجاهدین صورت گرفت. (تصاویر ۶ و ۷).

با توجه به آنچه گذشت و با تأکید بر شواهد معماری و مقایسه با بناهای مشابه تاریخ‏دار، تاریخ ساخت مناره میدان کهنه قم نمی‏تواند فراتر از قرن پنجم هجری قمری باشد و احتمالاً تاریخ احداث آن اواسط قرن پنجم ه.ق است و استناد تاریخی برخی از محققین جهت انتساب بنا به قرن سوم هجری قمری صحیح به نظر نمی‏رسد.

پامنار(۱۶) (سر در مدرسه)

پیشینه مطالعات

قدیمی‏ترین تصویر موجود از مناره‏های فوق، طرحی است که مادام دیولافوا ۱۸۸۱ میلادی از جبهه شمال غربی بنا ارایه کرد (تصویر ۹). در این طرح عظمت بنا به سبب خالی و محقر بودن خانه‏های اطراف کاملاً چشمگیر است. وی از بنا با عنوان مناره‏های مسجدِ ویرانه‏ای در قم یاد می‏کند.(۱۷) سپس دونالد ویلبر پس از بازدید ۱۹۴۳ میلاد