پاورپوینت کامل شیعیان افغانستان فرصت ها و تهدیدهای فرهنگی پیش روی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل شیعیان افغانستان فرصت ها و تهدیدهای فرهنگی پیش روی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل شیعیان افغانستان فرصت ها و تهدیدهای فرهنگی پیش روی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل شیعیان افغانستان فرصت ها و تهدیدهای فرهنگی پیش روی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۴۳

اشاره

افغانستان پس از طالبان، میدانی برای رویارویی باورها، اندیشه ها و فعالیت هایی است که اقتصاد، سیاست، اجتماع و فرهنگ این کشور را دربر می گیرند و استراتژی های کلان ملی را تحت تأثیر قرار می دهند. شیعیان، متأثر از اجرای استراتژی های کلان ملی و همچنین فعالیت های فرهنگی موازی یا رقیب، ناگزیر هستند با شناخت فرصت ها و تهدیدات فراروی، فعالیت های فرهنگی خویش را سامان دهند.

برخورداری از حقوق و آزادی های برابر و تغییرات حاصل از تثبیت نظام سیاسی کنونی، از مسائلی مانند جمعیت، شهرنشینی، آموزش (عمومی، آکادمیک و دینی)، رسانه ها، نهادها و مؤسسات اجتماعی، فرصت ها و تهدیداتی ساخته است که در صورت هدفمندسازی و استفاده بهینه از آنها، می توان به فعالیت های مؤثر فرهنگی خوشبین بود. در غیر این صورت، چالش های خطرناکی فراروی مردم مسلمان افغانستان قرار خواهد گرفت. تربیت نیروی انسانی و حمایت از نهادها و مؤسساتی که کارکردهای آنها به همگرایی شیعیان می انجامد راه هایی برای برون رفت از این چالش ها هستند.

مقدمه

پایان یافتن برادرکشی ها، فروپاشی نظام جاهلی طالبانیسم، استقرار امنیت نسبی و برقراری حکومت واحد ملّی در کشور افغانستان، بر اثر دگردیسی ها و تحولات سال های اخیر، هر چند دلنواز می نماید، اما نباید از یاد برد که پیامدهای نامیمون و اجتناب ناپذیر این تغییرات اساسی، بلایای جدیدی است که فراروی مردم مسلمان افغانستان، به ویژه شیعیان آن کشور، قرار خواهد گرفت؛ پیامدهایی نظیر: تهاجم گسترده« فرهنگی غرب به ساربانی آمریکا؛ ایجاد تزلزل در باورهای ایمانی، ارزش های وحیانی و سنت های دیرینه« دینی و ملّی؛ رنگ باختن نسبی معنویت و اخلاق اسلامی؛ گرایش به لیبرال مسلکی و هجوم شبهات گوناگون به اعتقادات دینی مردم.

با توجه به تفکرات بر جای مانده از گذشته« تاریخی افغانستان، به نظر می رسد توسعه« عدالت محور در این کشور تا حدودی با چالش برنامه ریزی و اجرا روبه رو گردد. این نوشتار تلاش می کند در حوزه« فرهنگی، به بررسی فرصت ها و چالش های فراروی و شناسایی ابزارها، روش ها و میزان تأثیرگذاری فعالیت های جریان های رقیب یا موازی شیعیان بپردازد.

الف) کلیات و مفاهیم

افغانستان کشوری است که تقریباً در مرکز آسیا قرار گرفته و «قلب آسی» و «کلید قاره» توصیف شده است. این کشور با دارا بودن جمعیت ۲۲ میلیونی و مساحت ۲۲۵/۶۵۲ کیلومتر مربع، به دلیل برخورداری از موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر به فرد، همواره مورد توجه قدرت های بزرگ قرار داشته است؛ به طوری که در دوران استعمارگری قدرت های بزرگ، این کشور، کمربند امنیتی هند و انگلیس به حساب می آمد و در دوره« جنگ سرد و نظام جهانی دو قطبی، مسیری آسان برای اتحاد جماهیر شوروی، جهت دستیابی به آب های گرم و تأثیرگذاری مستقیم بر ذخایر انرژی خاورمیانه به شمار می رفت و اکنون به دلیل ارتباط با ذخایر بکر انرژی در آسیای میانه و منابع سرشار انرژی در غرب آسیا از طریق ایران و خلیج فارس و همچنین پیوند جغرافیایی با چین و هند و آسیای جنوب شرقی از طریق پاکستان به عنوان بزرگ ترین مصرف کننده انرژی در آینده، از این توانایی ژئوپلیتیکی برخوردار است که جاده« طلایی ابریشم را برای ترانزیت انرژی احیا کند و با دارا بودن مرز ۱۵ کیلومتری در تنگه« واخان با چین، بستر مناسبی را برای انتقال نفت آسیای میانه به هند و چین فراهم آورد.

فرانسوا توال در ژئوپلیتیک شیعه ، جمعیت شیعیان افغانستان را ۶/۱۶% می داند، اما بنابر آمارهای مرکز آمار افغانستان و برگزاری دو دوره انتخابات بر اساس همین آمارها، می توان مدعی شد که ۲۰% جمعیت افغانستان را شیعیان این کشور تشکیل می دهند که در ولایات کابل، پروان، میدان، بامیان، ارزگان، دایکندی، غزنی، بلخ، سمنگان، قندوز، بغلان، بدخشان، قندهار، هلمند، هرات، غور، نیمروز و… پراکنده اند. نمی توان ولایتی را پیدا نمود که ساکنان آن ۱۰۰% شیعه باشند؛ اما حضور شیعیان در ولایات بامیان، دایکندی، بلخ، غزنی، ارزگان و میدان چشمگیرتر و بالای ۵۰% است.

افغانستان از فقیرترین کشورهای جهان است. هزاره ها — به تعبیر دیگر، شیعیان — فقیرترین مردم افغانستان را تشکیل می دهند. هوای سرد، طبیعت خشن، سرزمین کم حاصل هزاره جات از یک سو و استبداد وحشیانه« دولت ها از سوی دیگر سبب شده است که این مردم در عین عقب ماندگی علمی و فرهنگی، به ملتی سخت سر، مقاوم و آهنین تبدیل شوند. آنان از قتل عام های فجیع و توطئه های بسیار توانسته اند جان سالم به در برند. تحمل این قوم در برابر ناملایمات روزگار، سرمای شدید محیط، گرسنگی و تشنگی فوق العاده زیاد است و با تمام فشارهایی که علیه آنان اعمال شده، باز توانسته اند حضور خود را در مناطق مرکزی و شهرهای مهم حفظ کنند. تقریباً ۹۰% مردم هزاره شیعه هستند.

وقوع انقلاب و مقاومت های شیعیان در سنگرهای مبارزه علیه چپاولگری های متجاوزان و نیز مهاجرت در کشورهای همسایه و خارجی، فصل جدیدی در برابر آنان گشوده است که بر اثر آن احقاق حقوق مسلم سیاسی — اجتماعی، برخورداری از هویت مستقل مذهبی، تمرکز در مناطق شهری، گسترش میزان آگاهی های عمومی و فعالیت های آموزشی و شکل دهی نهادهای مدنی تا حدودی دست یافتنی می گردد؛ تا همگام با روند توسعه و نوسازی کشور، این جماعت نیز، در بستر رشد، شکوفایی و بالندگی، فعالیت های خویش را سامان دهند.

از دیر باز، کشاورزی و دامداری تنها منابع تولید و سرمایه در افغانستان بوده، و تنها پس از قطب بندی های جهانی و بسته شدن مرزهای جنوبی کشور با پاکستان در سال ۱۹۵۰ م.، بورژوازی طبقاتی تشدید شده است. از این رو، شیعیان هیچ گاه نتوانستند به عنوان زمین داران بزرگ یا تجار صاحب سرمایه فعالیت کنند و نقش مهمی در تعاملات اقتصادی نداشتند. این جماعت صرفاً به مثابه« کارگران مزارع ارباب یا ریسمان به دوشان بی مزد، در درون جامعه« به شدت طبقاتی — تبعیضاتی زندگی کرده اند.

برنامه توسعه سازمان ملل متحد در راستای دست یابی به توسعه همه جانبه و متعادل پیشنهاد می دهد که آن چه در تنظیم سیاست ها، طرح ها و برنامه های توسعه باید مهم دانسته شود این است که انسان در درجه« اول اهمیت قرار گرفته، و هدف گذاری ها در جهت پرورش قابلیت های انسان باشد و برای مشخص کردن قابلیت ها و توانایی های مورد نظر، دست کم لازم است افراد از لحاظ گروه های شغلی و طبقه« اجتماعی، جنسیت و منطقه« زندگی و نیز تفکیک افراد جامعه از لحاظ قومی، دینی و زبانی قابل تمایز باشند؛ اما متأسفانه تحولات جدید و برنامه های طراحی شده، در راستای استراتژی های قبلی و برنامه های مبتنی بر نگاه یک جانبه گرایی، توسعه« افغانستان را با فعالیت اقتصادی مرکانتلیستی و مهم تر از آن، زمین ها و کشتزارهای وسیع و پر آب جنوب، پیوند می زند؛ تا شیعیان افغانستان به صورت اجتناب ناپذیری ناگزیر شوند تنها به نیروی انسانی به عنوان مهم ترین دارایی خویش توجه داشته و به تربیت و کارآمدی ایشان، به مثابه« استراتژی کلان بنگرند و تمامی فرصت هایی را که بر اثر سال ها سختی، مقاومت و مبارزه و نیز تغییرات و دگرگونی های شرائط بین المللی، منطقه ای و کشوری به دست آورده اند، در این راستا سامان دهی نموده، فعالیت های فرهنگی خویش را بر این اساس نظام دهند.

حال با توجه به شرایط خاص اجتماعی افغانستان و نقش شیعیان در آن، باید در نظر داشت که ارابه دمکراسی سازی لیبرالیسم پس از تحقق شرایط جدید، با قدرت هر چه تمام تر باورهای خویش را بر جامعه« به شدت سنتی افغانستان تحمیل می نماید و بعید نیست که به زودی پای تکنولوژی و همه آن چیزی که می تواند به اربابان سرمایه خدمت کند، به این دیار کهن و ناآباد باز شود و بیم آن می رود که تئوریسین های توسعه و نوسازی افغانستان، از الزامات فعالیت های فرهنگی همراه با صنعتی شدن غافل بمانند و نقش مهم اقدامات مؤثر فرهنگی همزمان با توسعه و نوسازی نادیده گرفته شود.

توسعه و دگرگونی های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در کشورها نیازمند تحقق دگرگونی های مناسب و بهینه در بسترهایی مانند جمعیت، شهرنشینی و آموزش و پرورش است. بنابراین، شیعیان افغانستان برای سهم گیری و مشارکت فعال در روند توسعه ملی، به ویژه توسعه فرهنگی، ناگزیر هستند تا به توسعه نیروی انسانی خویش و پدیده هایی مانند جمعیت، توسعه شهرنشینی و گسترش آموزش و پرورش با دید عمیق و استراتژیک محور بنگرند؛ زیرا آن طوری که وبستر معتقد است رشد جمعیت، محرک اصلی در توسعه است.

ب) فرصت ها

۱. رشد جمعیت

افزایش جمعیت در کشورهای کم توسعه، پدیده« قرن بیستم است. علت این پدیده را باید در کاهش مرگ و میر در این کشورها جست و جو کرد. کاهش مرگ و میر نتیجه گسترش نسبی بهداشت عمومی و افزایش امکان استفاده از برخی دستاوردهای علم پزشکی در این کشورهاست. بنابراین، تقارن ناگهانی و گاه ناخواسته« یک روند قدیمی بومی (میزان بالای زاد و ولد) با یک روند جدید (کاهش مرگ و میر) پدیده ای به نام افزایش سریع جمعیت را در این کشورها به وجود آورده است.

افزایش سریع جمعیت در کشورهای کم توسعه، به تغییرات ساختار سنی، مهاجرت و نحوه« توزیع جمعیت در مناطق و بخش های مختلف جغرافیایی و اقتصادی این کشورها می انجامد. از طرفی، تغییر ساختار سنی جمعیت و افزایش نسبت نوجوانان و جوانان در کل جمعیت کشور، آثار مهمی نیز بر فرهنگ و سیاست این کشورها برجای می گذارد.

همچنین بر اثر افزایش جمعیت، مهاجرت های درون کشوری به صورت ترک روستاها و شهرنشینی شکل می گیرد؛ به طوری که جمعیت کشورهای کم توسعه در سال های ۱۹۵۰۱۹۸۳ م. دو برابر و جمعیت شهری در این کشورها سه برابر شده است.

بر اساس آمارهای جدید، میزان رشد جمعیت افغانستان در سال های ۱۹۸۰ ۱۹۸۱ م.، ۷/۰% کمتر از پاکستان و ۵/۰% کمتر از ایران بود؛ در حالی که در سال ۱۳۸۲، میزان تولد در افغانستان به ۲/۲ برابر ایران و ۵/۱ برابر پاکستان افزایش یافته است. این مقایسه« اجمالی با کشورهای همسایه که بر اساس گزارش حسابدهی وزارت اقتصاد ملی، مبنای تخمین نفوس افغانستان نیز قرار گرفته است، این واقعیت را آشکار می سازد که رشد جمعیت به نسبت رشد میزان تولد در افغانستان هنوز هم پایین است که این امر از فقدان بهداشت و درمان و در نتیجه افزایش مرگ و میر ناشی می شود.

شرایط جدید و نبود نسبی شرایط زندگی، فرایند افزایش جمعیت را به مثابه« فرصت مهمی در اختیار شیعیان قرار می دهد تا از آن به عنوان محرک اصلی در روند توسعه و نوسازی افغانستان استفاده نمایند؛ زیرا استفاده« بهینه از نیروی انسانی، به استفاده« مناسب و بهره وری از منابع می انجامد، به ویژه آن که پدیده های تغییر سنی و مهاجرت متأثر از افزایش جمعیت نیز به شیعیان کمک می کند؛ چون تحولات جدید و شرایط پیش آمده، امکان تربیت و پرورش نیروی انسانی ماهر را بیش از هر زمانی فراهم آورده است. به طور مثال، افزایش کمی مراکز بهداشتی و کاهش محسوس میزان مرگ و میر، نوید جمعیت جوان و پوینده ای را به شیعیان افغانستان می دهد که با تکیه بر آن می توان به بسیاری از برنامه های کلان و استراتژی های فرهنگی خوشبین بود. اینکه افزایش جمعیت، منابع محدود و عدم توان دولت در استفاده از منابع موجود، نمی تواند جوابگوی خواسته ها و نیازها باشد، حداقل در مورد شیعیان کمتر صادق است؛ زیرا اینان در طول سال های متمادی زندگی در سرزمین اجدادی خویش، هیچ گاه به عنوان شهروند درجه« یک نتوانسته اند از منابع و امکانات موجود در کشور به صورت برابر برخوردار باشند. بنابراین، افزایش میزان جمعیت شیعیان، به عنوان فرصت استثنایی در پرورش نیروی جوان و خلاق و همچنین تأثیرگذار و تعیین کننده در تصمیم گیری های سیاسی، با توجه به تحولات اخیر و تحقق شرایط جدید و نیز تحول در ساختار سیاسی و نقش قابل توجه ایشان در آن، فراروی شیعیان افغانستان قرار دارد.

۲. شهر نشینی

به گواهی تاریخ، بسیاری از شیعیان توسط عبدالرحمن خان جابر قتل عام شدند. پس از آن، شیعیان به دامنه های کوه ها و سرزمین های لم یزرع کوچ کردند. آثار این اعمال دهشتناک اکنون نیز به خوبی قابل روِیت است؛ به طوری که هر مسافر خارجی وقتی بخواهد از افغانستان بازدید کند و تقسیم بندی نژادی اقوام آن را بر اساس جغرافیا ببیند، کافی است به این قانون فراگیر در تمامی افغانستان آگاه باشد: «هرجا خاک و همواری است مال پشتون ها است و زمانی که به سنگ و کوه پای گذاشت به منطقه« هزاره ها رسیده است.«

بنابراین حضور پر رنگ شیعیان در مراکز شهری، بیشتر ریشه« اقتصادی، محیطی و رفاهی دارد. محرومیت های بسیار زیاد، مانند فقدان مدرسه و مراکز بهداشتی — درمانی، جاده های صعب العبور، کمبود زمین های زراعتی و خشک سالی های ممتد چند سال اخیر در روستاهای هزاره نشین، ادامه« حیات را برای شیعیان در روستاها تقریباً غیر ممکن کرده است.

طراحی و اجرای پروژه های کلان ملی نظیر «همبستگی»، با هدف توسعه« روستاها در قالب اعطای کمک های هنگفت مالی، مبتنی بر نگرش های متعصبانه« قومی — مذهبی و با هدف استفاده« قوم پشتون از مزایای آن شکل می گیرد. در این راستا، روستاهای شیعه نشین به نسبت مناطق جنوبی کشور، به دلیل نداشتن نیروهای تأثیرگذار در مراکز تصمیم گیری و اجرای پروژه های کلان ملی وزارت احیا و انکشاف دهات، به ندرت از مزایای این طرح ها برخوردار می شوند. طبیعی است که افزایش جمعیت شیعیان، درآمد کم کشاورزان و عدم حمایت دولت، این قشر محروم و مستضعف را به سمت شهرها و در نتیجه، زاغه نشینی بکشاند.

گسترش روند شهر نشینی شیعیان، معلول بازگشت مهاجرین از کشورهای همسایه، به ویژه ایران، نیز هست؛ زیرا شیعیان افغانی مقیم ایران که از امکانات مناسب شهری، بهداشت کافی و آموزش مناسب برخوردار بوده اند، علاقه ای به بازگشت به روستاهای بسیار محروم ندارند و هنگام بازگشت به افغانستان مستقیماً به سوی شهرها، به ویژه کابل، راهی می شوند. اکنون خیمه های مملو از جمعیت مهاجرانی که از ایران بازگشته اند در مناطقی مانند قلعه قاضی غرب کابل به وفور قابل مشاهده است.

روند شهر نشینی شیعیان، مبنای نظری نیز دارد؛ به این ترتیب که روشنفکران این قوم، سهم گیری فعال شیعیان در امر توسعه و نوسازی افغانستان را فقط در بعد تأمین نیروی انسانی ماهر و متخصص جست و جو می کنند که این امر به دلیل وجود استعدادهای سرشار و نیروهای تحصیل کرده، امری ممکن و دست یافتنی می نماید. شواهد عینی نیز از موفقیت اجرای این طرح در دو سه سال اخیر حکایت دارند؛ به طوری که اینک رقابت بسیار جدی و تا حدودی جهت دار بین تکنوکرات های فارغ التحصیل غرب و فارغ التحصیلان ایران در ادارات دولتی افغانستان به چشم می آید.

۳. آموزش

مهارت ها، تخصص ها، میزان هوشمندی افراد در ارائه« راه حل های مؤثر برای حل مشکلات، مدیریت، رهبری، خلاقیت، ابتکار و نوآوری، مهم ترین ابزارهای پیشرفت و توسعه هستند؛ زیرا هر نوع بهره وری مناسب از منابع و استفاده« بهینه، به تربیت نیروی انسانی ماهر بستگی دارد. از این رو، سرمایه گذاری در تربیت نیروی انسانی متخصص، کارآمد و ماهر که در دراز مدت حاصل می گردد و نفع صوری و فوری در کوتاه مدت بر آن مترتب نیست، دارای بازدهی اقتصادی فراوان در دراز مدت است.

همچنین از آن جا که آموزش مناسب با نیاز زمان و هماهنگ با احتیاجات جامعه است که با به خدمت گرفتن تکنولوژی پیشرفته، تأمین رفاه اجتماعی و استفاده« بهینه از امکانات موجود را میسر می سازد، ضروری است که شیعیان افغانستان از فرصت های ایجاد شده در امر آموزش (عمومی، آکادمیک و دینی) بر اثر تحولات جدید، نهایت استفاده را ببرند.

آموزش های عمومی: بر اساس جدیدترین آمارها، اکنون بیش از پنج میلیون دانش آموز در ۷۰۰۰ مدرسه افغانستان مشغول تحصیل اند. در این مدارس ۸۰۰۰ معلم در حال تدریس هستند. بنابر اظهار نظر مسئولان وزارت معارف (آموزش و پرورش)، افغانستان با کمبود ۰۰۰/۲۰ معلم مواجه است. بنابر آمار منتشره، افغانستان نیاز به ۰۰۰/۵۰ مدرسه دارد. بازگشت دختران به مدارس، در حالی که در دوران طالبان از ورود به مدرسه و آموزش محروم شده بودند، نقطه« عطفی در بخش آموزش و پرورش این کشور محسوب می شود. اکثر کتابخانه های افغانستان در دوره« طولانی جنگ تخریب شده و در زمان حاضر بیش از ۴۹ کتابخانه در ولایات مختلف این کشور فعال است. تعدادی کتابخانه نیز در دست ساخت است. کتاب های مورد نیاز توسط مؤسسه توسعه بین المللی آمریکا (۰۰۰/۲۰۰/۶ جلد)، مؤسسه دانیدای دانمارک (۰۰۰/۶۰۰/۳ جلد) و دولت پاکستان (۰۰۰/۰۰۰/۵ جلد کتاب دینی) چاپ و توزیع می شود.

پس از تحولات سال های اخیر، بازسازی در امر آموزش و نوسازی آن به صورت غیر قابل باوری جریان دارد. تقریباً اکثر کشورهای کمک کننده به بازسازی افغانستان تمایل دارند تا به سهم گیری در این بخش علاقه« خاصی نشان دهند. بازسازی لیسه« (دبیرستان) آتاترک در کابل توسط ترکیه ای ها، لیسه« عایشه درانی کابل توسط آلمانی ها، راه اندازی کلاس آموزش سریع ) C . O . A . (R توسط انگلیسی ها و چند کشور همکار در سراسر افغانستان، از این دست فعالیت هاست.

نکته« قابل ذکر در خصوص این نوع سرمایه گذاری ها، تمرکز آنان در مناطق خاص است. شیعیان، با وقوف کامل به آموزش مناسب و تأثیر مستقیم آن بر سرنوشت سیاسی — اجتماعی خویش، آستین همت بالا زده، به برگزاری کلاس های تقویتی و فوق برنامه و استخدام معلمان کارآزموده روی آورده اند. موفقیت مدرسه غیر انتفاعی معرفت در کابل و موفقیت دبیرستان عالی سراب غزنی با فرستادن ۱۰۰% دانش آموزانش به دانشگاه ها و بسیاری از مدارس دیگری که در دورترین نقاط افغانستان از روش مردم یاری در امر استخدام معلمان خصوصی و ارتقای کیفیت آموزشی استفاده می نمایند، نمونه ای از این امر می باشد. نویسنده در جریان سفر اخیری که به افغانستان داشته، آنها را نزدیک دیده است.

گرایش مردم به آموزش هزینه بر و اضافه شدن قلم جدیدی بر سبد هزینه« ماهانه خانوار، حاکی از نوعی رویکرد ویژه« مردم به امر آموزش و اهتمام به ارتقای کیفیت آن است.

با تعطیلی مدارس و سرازیر شدن دانش آموزان به خیابان ها، و همچنین پیمودن مسیرهای صعب العبور کوهستانی در مناطق روستایی توسط دختران، نوعی دگرگونی اساسی در امر آموزشی شیعیان کاملاً به چشم می آید. وفور کلاس های فوق برنامه و تقویتی و استقبال بسیار زیاد از آنها از سوی دختران نوجوانی که تا چند سال پیش در حصار سنت های خانواده و فشارهای ناشی از باورهای غلط طالبانیسم، مجبور به ازدواج در سنّ نوجوانی بودند بیانگر نوعی هنجارشکنی و شکل گیری ارزش های جدید است. تلاش برای ادامه« تحصیل و راهیابی به دانشگاه، تقریباً در اکثر خانواده ها پی گیری می شود. این پدیده در میان سایر اقوام