پاورپوینت کامل ژئوپلتیک شیعه و مسئله امنیت ملی ایران ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ژئوپلتیک شیعه و مسئله امنیت ملی ایران ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ژئوپلتیک شیعه و مسئله امنیت ملی ایران ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل ژئوپلتیک شیعه و مسئله امنیت ملی ایران ۱۰۸ اسلاید در PowerPoint :

برگرفته از فصلنامه شیعه شناسی– نفیسه فاضلی نیا

اشاره

محیط امنیتی هر جامعه ای، تابع و برآیندی از تعامل و تقابل متغیرهای محیط داخلی و محیط خارجی آن است. بر این اساس، محیط امنیتی ایران به اقتضای طبیعت و هویت انقلابی — ایـدئـولـوژیکـی اش، و از جهـت تـاریخـی، فرهنگی و قومی به سبب موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیکی اش محیطی آسیب پذیر و مستعد بحران است.

در شرایط کنونی بین المللی، رهیافت سنتی از امنیت که در آن تمرکز تقریباً انحصاری بر عوامل نظامی و خارجی است، به تدریج قابلیت تحلیلی و کاربردی خود را در بررسی های امنیت از دست می دهد و عناصر تازه ای، از جمله اهمیت یافتن ابعاد فرهنگی و اعتقادی در امر ژئوپلتیک، زوایای جدیدی را در بحث امنیت ملی ایران نشان می دهد.

در حال حاضر، موقعیت ایران در حوزه» ژئوپلتیک شیعه، که ناشی از ترکیب شدن عوامل فرهنگی و اعتقادی با دسترسی به منابع عظیم انرژی و موقعیت های حساس ژئوپلتیکی و استراتژیکی است، حساسیت و توجه غرب را در دو محور ایدئولوژیکی — فرهنگی و امنیتی — راهبردی برانگیخته است. در این مقاله سعی شده است مسائل امنیتی ایران در ژئوپلتیک شیعه مورد بررسی قرار گیرد.

مقدمه

موقعیت خاص ایران همواره بستر مناسبی برای ایجاد تنش های سیاسی و نظامی و به مخاطره افتادن امنیت ملی آن فراهم آورده است. در گذشته، ژئوپلتیک ایران به سبب عواملی، مانند منابع خام یا موقعیت گذرگاهی، مورد توجه قرار می گرفت؛ اما با پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط شاه، ایران که یکی از متحدان آمریکا و غرب در منطقه بود، به نیرومندترین دشمن آنها در منطقه تبدیل شد و منافع آنها را آماج حملات تبلیغی خود قرار داد. از این رو، غرب از جانب ابعاد جدیدی از ژئوپلتیک ایران احساس خطر می کند. یکی از این موارد، مسئله» ژئوپلتیک شیعه است.

غربی ها، انقلاب اسلامی را انقلابی شیعی می دانند و از ایدئولوژی شیعه، که به نظر آنها یک ایدئولوژی انقلابی است، می ترسند. از نظر غربی ها، سکونت بیشتر شیعیان در مناطق حساس ژئوپلتیکی و ایدئولوژی انقلابی آنان، منافع غرب را در منطقه به خطر می اندازد. به همین دلیل، غربی ها همواره از پیامدهای منطقه ای انقلاب اسلامی بیم داشته و درصدد برآمده اند ایران را، به عنوان کشوری که در قلب ژئوپلتیک شیعه قرار دارد، کنترل کنند.

از طرفی، به نظر می رسد که عنصر شیعه، به سبب اینکه از قدرت تأثیرگذاری بر تحولات و سیاست های منطقه ای و بین المللی برخوردار است، برای غرب دارای اهمیت ژئوپلتیک خارجی است. از این رو، غرب برای مهار ژئوپلتیک شیعه، طرح خاورمیانه» جدید را مطرح کرد. آنان در این طرح به دنبال تغییر زیرساخت های فکری، فرهنگی، اجتماعی و دینی منطقه هستند. این روند، امنیت ملی ایران را در منطقه به مخاطره می اندازد؛ چون ایران در قلب ژئوپلتیک شیعه قرار دارد و تغییر و تحول در هر یک از کشورهای این حوزه، پیامدهای امنیتی برای ایران به همراه خواهد داشت.

با توجه به آنچه مطرح شد، پرسشی که مقاله» حاضر درصدد پاسخ به آن است چنین است: با توجه به حساسیت غرب نسبت به ژئوپلتیک شیعه و جایگاه ایران در این حوزه» ژئوپلتیکی، این مسئله تا چه اندازه برای امنیت ایران بحران زاست؟

فرضیه ای که مورد آزمون قرار می گیرد، این است: با توجه به رابطه» مذهب و جغرافیا در حوزه» ژئوپلتیک شیعه که غرب مطرح می کند و با توجه به اینکه ایران در قلب این حوزه» ژئوپلتیک قرار دارد و سایر کشورهای واقع در این حوزه ایران را احاطه کرده اند، هرگونه نفوذ قدرت های خارجی در این کشورها به ضرر امنیت ملی ایران است؛ چون برخلاف ایران که شیعیان اکثریت غالب جمعیت آن را تشکیل می دهند و تحت لوای یک حکومت اسلامی — شیعی هستند، در سایر کشورهای این حوزه، شیعیان در اقلیت و در سیطره» حکومت های سنی هستند و این حکومت ها به دلیل عدم مشروعیت داخلی، اکثراً به قدرت های خارجی وابسته هستند و همین امر، زمینه را برای کنترل نیروی پرنفوذ فرامنطقه ای ژئوپلتیک شیعه با محوریت ایران فراهم می کند و به انزوای ایران در منطقه می انجامد.

امنیت ملی در چارچوب نظریات ژئوپلتیک

یکـی از اهداف سیاست خارجی هر کشوری، تأمین امنیت ملی است. در واقع، امنیت ملی از اهداف اولیه، اصلی و ثابت دولت های ملی در نظام بین المللی کنونی است؛ هرچند ابزار تأمین و راه رسیدن به آن، متأثر از شرایط متحـول نظام بین الملل و اوضاع حاکم بر امور داخلی کشورها، در حال دگرگونی است.

از طرفی، محیط امنیتی هر جامعه ای تابع و برآیندی از تعامل و تقابل متغیرهای محیط داخلی (ساختار حکومتی، چگونگی توزیع و تمرکز قدرت، فرماسیون های اجتماعی، فـعــالـیــت هــای سـیــاســی، وضـعیـت ژئـوپلتیکـی و ژئواستراتژیکی، مؤلفه های قدرت، ایدئولوژی و ارزش ها، مـشارکت مردمی) و متغیرهای محیط خارجی (ساختار قدرت، نظم یا بی نظمی جهانی، ایدئولوژی تکنولوژی، مشارکت مردمی) است. چنین محیطی (امنیتی)، همواره حامل تهدیدات و فرصت هایی است که واحدهای ملی به میزان موقعیت و منزلتشان از آن نصیبی می برند. جامعه» مــا، بــه اقـتـضـای طـبـیـعـت و هـویـت انـقـلابـی — ایـدئـولـوژیکـی اش، بـه سبـب مـوقعیـت ژئـوپلتیـک و ژئواستراتژیکی اش و از جهت تاریخی، فرهنگی و قومی، جامعه ای آسیب پذیر و مستعد بحران است. در عرصه» ملی همواره این امکان وجود دارد که یک تصادم و تزاحم ساده مـیـان قـضـاوت و سـیاست یا یک احساس محرومیت فرهنگی و قومی به چالشی شالوده شکن و ساخت برانداز تبدیل شود.

در گستره فراملی نیز بستر اجتماعی — سیاسی متلاطم و جوشان بعد از انقلاب و تهدید نظم موجودجهانی، زایش تهدیدات گوناگونی را به دنبال داشت. در این چارچوب، یکی از مؤلفه های تأثیرگذار بر امنیت ملی هر کشوری، ویژگی ساختاری و موقعیت ژئوپلتیکی و استراتژیکی آن کشور است. در نظریات کلاسیک ژئوپلتیک، بر حساسیت صـرف بـر فـاصلـه، کـارکـرد حـایـل فـضا و مرزهایی با اسکان یافتگی تأکید می شد؛ یعنی ارزش هایی که در پدیده» تکنولوژی — نظامی آن زمان بسیار حایز اهمیت بود. به این ترتیب، در چارچوب این نظریات، مهم ترین ابزار امنیت ملـی، توانایی ها و امکانات نظامی بود. بر این اساس، امـنـیت در مفهوم سنتی آن، مفهومی نظامی داشت و مـهمترین ابزار تأمین آن، سرمایه گذاری در بخش های نظامی و استراتژیک بود.

قـبـل از انـقلاب اسلامی، ژئوپلتیک ایران به دلیل برخورداری از امتیازات ژئوپلتیکی، از جمله برخورداری از ذخـایـر سـرشـار انـرژی نـفت و گاز، همواره مورد توجه قدرت های خارجی بود و امنیت آن به سبب برخورداری از چـنین امتیازاتی همواره از سوی غرب تأمین می شد و غربی ها کمک های نظامی و تسلیحاتی فراوانی را به ایران داده بـودنـد. بـه ایـن ترتیب، موقعیت استثنایی ایران پایدارترین و اساسی ترین عنصر تأمین امنیت ملی ایران در قرون گذشته محسوب می گردد.

موقعیت ژئوپلتیک ایران تا قبل از انقلاب اسلامی، با تأکید بر متغیرهای سنتی مورد ارزیابی قرار می گرفت و هـمـیـن مـتـغـیرها بودند که باعث جلب توجه و علاقه کشورهای غربی، به ویژه آمریکا، به ایران شده بود. هر یک از کشورهای غربی اهداف خاصی را از ژئوپلتیک ایران دنبال می کردند. از جمله می توان به علاقه آنها به موقعیت گذرگاهی ایران و بازار مصرفی قابل توجه در ایران، با توجه به متغیر جمعیت، منابع خام و نفتی ایران، اشاره کرد. از نظر آنها، ثبات و امنیت منطقه در گرو امنیت ملی ایران بود. بر همین مبنا، فروش تسلیحات به ایران در دستور کار آنها قرار گرفت.

با آغاز تحولات سیاسی بعد از جنگ جهانی دوم، رشد جنبش های آزادی بخش و استقلال طلبانه در قاره های کهن جهان و رشد و گسترش علوم انسانی، انسان در کانون توجه ژئوپلتیست ها قرار گرفت و متغیرهای جدید مطرح شد. در این راستا، دکتر عزتی در چارچوب نظریات جدید، عوامل مؤثر بر ژئوپلتیک را به دو دسته» ثابت و متغیر تقسیم می کند:

عـوامـل ثـابـت عـبـارتـنـد از: موقعیت جغرافیایی، شکل های مختلف موقعیت، فضا و تقسیمات آن، وسعت خاک، توپوگرافی و شکل کشور. (به نظر می رسد این عـوامـل همان متغیرهای مطرح در نظریات کلاسیک ژئوپلتیک هستند.) عوامل متغیر عبارتند از: جمعیت، منابع طبیعی، نهادهای سیاسی و اجتماعی.

عامل اصلی در گروه عوامل ثابت، موقعیت جغرافیایی است و در گروه عوامل متغیر، کانون تغییرات، انسان است.

بـه عقیده دکتر عزتی، توجه به عوامل فرهنگی و اعـتـقـادی در امـر ژئـوپلـتـیک، حیطه های دیگری از همنشینی جغرافیایی را مطرح می کند. وی با تأکید بر تأثیر عوامل فرهنگی در ژئوپلتیک و پیوستگی این دو بحث، ژئوپلتیک اسلام را مطرح می کند. نگارنده نیز سـعـی می کند در چنین چارچوبی، ژئوپلتیک شیعه را بررسی نماید.

پـیـش از انـقـلاب اسلامی ایران، اسلام تنها یک ایـدئولوژی مذهبی محسوب می شد. انقلاب اسلامی ایران جنبه های بالقوه سیاسی آن را به فعل درآورد و تفکر شـیعی با انجام ساختاری خود در ایران، نشان داد که توانایی به ظهور رساندن یکی از بزرگ ترین انقلاب های تـاریـخ را دارد. ایـن تـوانـایی باعث شد که بسیاری از نهضت های آزادی بخش، به ویژه در آسیا و آفریقا، توجه خود را به ایران و ایدئولوژی اسلام معطوف کنند. این تـوجـه در کشورهایی که از اکثریت مسلمان برخوردار بودند، شدت بیشتری یافت و به گرایشی قوی تبدیل شد.

تـوجـه جـنـبـش هـای آزادی بـخـش و کـشـورهـا و شخصیت های اسلامی به نقش اسلام در صحنه سیاست بیـن الملـل، باعث شد که ژئوپلتیک کشورهایی که از جمعیت با اکثریت مسلمان برخوردار بودند، در نگرشی مجـدد ارزیـابـی شود. این امر در آنجا اهمیتی خاص می یافت که پیوستگی جغرافیایی و جایگاه خاص این حیطه از جهان، به لحاظ دسترسی به عظیم ترین منابع نفتی، خودنمایی می کرد و پدیده ای به نام جهان اسلام را مطرح می ساخت.

به این ترتیب، طرح دیدگاه های جدید ژئوپلتیکی و پیوند بین این دیدگاه ها با گرایش های فرهنگی، نقش جغرافیایی و ژئوپلتیکی مرکز جهان اسلام در دنیا و قدرت و پایداری انقلاب اسلامی، این اندیشه و نظر را به وجود آورد که باید به ایدئولوژی های مذهبی و دیگر پارامترهای فـرهنگـی، در حکـم پـارامتـرهـای مهـم در پیـدایـش ویژگی های ژئوپلتیکی، توجه کرد و به توانایی های این پـارامـتـرهـا در از قوه به فعل درآوردن یا توانایی های عملیاتی آنها نیز نظر داشت. وقوع انقلاب اسلامی ثابت کرد که این توانایی ها بیش از هر چیز از خصوصیت ذاتی تفکر تشیع و وجود اصل ولایت فقیه در آن ناشی می شود. تفکر و اصل اجتهاد مستمر و ولایت در آیین شیعه، موجب پویایی و انطباق فعال ایدئولوژی اسلامی با تحولات و تغییرات روز می شود.

با توجه به نظرات دکتر عزتی، می توان گفت در شرایط کنونی بین المللی و در ساختار نوین نظام بین الملل، دیگر نمی توان تنها با تأکید بر متغیرهای مطرح در نظریات کلاسیک، امنیت را برای کشورها به ارمغان آورد و رهیافت سنتی از امنیت، که در آن تمرکز تقریباً انحصاری بر عوامل نظامی و خارجی است، به تدریج قابلیت تحلیلی و کاربردی خـود را در بررسی های امنیت از دست می دهد و ابعاد جدیدی وارد نگرانی های امنیتی می شود و اهمیت یافتن ابعاد فرهنگی و اعتقادی در امر ژئوپلتیک که به آن اشاره شد، زوایای جدیدی را در بحث امنیت ملی ایران نشان می دهد.

در حال حاضر، یکی از مهم ترین جنبه های ژئوپلتیکی ایران که حساسیت غرب را برانگیخته است، ترکیب شدن عوامل فرهنگی و اعتقادی با دسترسی به منابع عظیم انرژی و موقعیت های حساس ژئوپلتیکی و استراتژیکی است که همواره به صورت شمشیری دو دم برای امنیت ملی ایران عمل می کند.

اگر بپذیریم که گسترش ارتباطات و اطلاعات در سطح جهانی، منجر به پیوند هر چه بیشتر و نزدیک تر جوامع انسانی به یکدیگر شده و تقسیم پیچیده تر و بیشتر کار اجتماعی، ارتباط و تداخل حوزه ها و نظام های اجتماعی در یکدیگر را افزایش داده است، به نظر می رسد که امنیت ملی از دو بُعد باید مورد توجه قرار گیرد:

۱. بُعد نخست، نظم و ثبات جهانی است؛ به این معنا که هرگونه بی نظمی و بی ثباتی سیاسی در جهان، به ویژه در حوزه استراتژیک جامعه» مورد نظر، به بی ثباتی سیاسی و تهدید امنیت ملی آن جامعه منجر می شود.

۲. بُعد دوم، نقش و اهمیت عوامل مختلف داخلی در تضمین و تأمین امنیت ملی و ثبات سیاسی جامعه است.

امـنیت ملی ایران نیز به عنوان کشوری که در قلب ژئوپلتیک شیعه قرار دارد، در قالب این دو بُعد امنیتی قابل تحلیل است.

ژئوپلتیک شیعه

در ابتدا، قبل از ورود به بحث اصلی، لازم است واژه» »ژئوپلتیک« را تعریف کنیم. علم ژئوپلتیک به بررسی نقش عوامل محیط جغرافیایی در سیاست می پردازد. به عبـارت دیگر، ژئوپلتیک به معنای تقابل قدرت با یک سرزمین و انسان هایی که در آن سکونت دارند، است. با توجه به تعاریف متعددی که از واژه» ژئوپلتیک مطرح شده، می توان ژئوپلتیک را پرداختن به رابطه میان دولت ها و قدرت طلبی آنها و تثبیت اقتدارشان در مناطق جغرافیایی تعریف کرد.

بعد از اشاره» کوتاهی که به مفهوم ژئوپلتیک کردیم، اگر بخـواهیم به واژه» ژئوپلتیک شیعه دست یابیم، باید به گـذشتـه، به ویژه به زمان جنگ سرد، بازگردیم. خانم فرحناز مایل افشار در این زمینه می نویسد:

در جنگ سرد، منطقه اوراسیا مرکز جهان یا به عبارتی هـارتلنـد به شمار می آمد. در آن زمان، انتقال انرژی و دسترسی به آن و مفاهیمی از این قبیل، رئوس اصلی ژئوپلتیک به حساب می آمد؛ اما بعد از ارائه» تز برخورد تمـدن هـا از سـوی هـانتینگتـون، شـاهد سیاسی شدن هـویـت هـای فـرهنگی، قومی، مذهبی و… بودیم که ژئوپلتیک شیعه در این چارچوب فکری و استراتژیکی قرار گرفت.

ژئوپلتیک شیعه به مفهوم امتداد جغرافیای سیاسی شیعیان در کشورهای مختلف خاورمیانه بزرگی با هارتلند ایران است. اهمیت ایران تا آنجا ست که گراهام فولر، ایران را »قبله» عالم«، و پرفسور روح ا\ زمانی، ایران را »دوراهی حساس« می نامد. مارتین کرامر، محقق اسلام ستیز آمریکایی، در کتاب »تشیع، مقاومت و انقلاب «، به طور ضمنی در خصوص اهمیت عنصر ژئوپلتیک شیعه می نویسد:

در دوران معاصر، تشیع برخی از قوی ترین مفاهیم طـغیان انقلابی را پدید آورده است. جنبش های شیعی امـروزه استراتژی های سیاسی فوق العاده اصیلی ابداع کرده اند که غالباً موجب شگفتی و حیرت دنیای اسلام و غـرب شـده است. این شیوه ها در ایران از عظیم ترین موفقیت ها برخوردار بوده اند و الهام بخش سایر شیعیان در دنیای عرب و جنوب آسیا نیز شده اند. کمربندی از تشیع، حـیـات اقـتصادی، استراتژیکی و تاریخی اسلام را در برمی گیرد و بخش هایی از لبنان، سوریه، عراق، عربستان، کویت، بحرین، ایران، افغانستان، پاکستان و هندوستان را مـی پوشاند. این کمربند که در کشورهای مختلف به اکثریت و اقلیت شیعه تقسیم می شود، خود دنیایی است که تأثیرات گوناگون در آن به سرعت انتقال می یابد.

بی تردید، موقعیت حساس ژئوپلتیک جهان اسلام و جمعیت بیش از یک میلیارد نفری مسلمانان در جهان — که طبق پیش بینی های به عمل آمده، جمعیت آنان در ۲۰ سال آینده به حدود ۲ میلیارد نفر هم خواهد رسید صاحب نظران و سیاست مداران غربی را وادار ساخته است تا در حوزه» ژئوپلتیک اسلام و تشیع به پژوهش بپردازند.

فرانسوا توال، از صاحب نظران غربی، می نویسد: از میان یک میلیارد معتقد به رسالت (حضرت) محمد(ص)، حدود ۱۰ الی ۱۲ درصد شیعه هستند؛ یعنی جمعیت شیعی در جهان به حدود ۱۴۰ میلیون نفر می رسد. درگیری های اخیر همچون انقلاب اسلامی در ایران و جنگ داخلی لبنان، مسئله شیعه را به عنوان یک عامل ژئوپلتیک مطرح کرده است.

به نظر وی، مطالعه» مذهب شیعه برای تجزیه و تحلیل عوامل مهم ژئوپلتیک جهان معاصر باید مورد توجه قرار بگیرد.

پس از این بحث مقدماتی که به نظر ضروری می رسید، وارد بحث اصلی خود در این قسمت می شویم.

علل حساسیت غرب نسبت به ژئوپلتیک شیعه

با توجه به آنچه ذکر شد، حساسیت ژئوپلتیک شیعه برای غرب در دو محور فرهنگی — ایدئولوژیکی و امنیتی — راهبردی قابل بررسی است.

۱. محور فرهنگی — ایدئولوژیکی

بـه نـظـر مـی رسـد یـکی از علل حساسیت غرب به ژئوپلتیک شیعه، به آموزه های ایدئولوژیکی — فرهنگی اسلام برمی گردد.

فوازی جرجیس، در کتاب »آمریکا و اسلام سیاسی«، می نویسد: گرچه تهدید نظامی نسبت به غرب از سوی جهان اسلام از پایان قرن هفدهم متوقف شده بود، چالش مذهبی و فکری اسلام همچنان بر تصور بسیاری از مردم غرب سایه افکنده است.

نیز می نویسد:

بیشتر آمریکایی ها از فرهنگ اسلامی تلقی خصمانه دارنـد و آن را تـهـدیـدی نـسبت به منافع و ارزش های فرهنگی شان می دانند.

اظها