پاورپوینت کامل احیای هویت شیعی در آذربایجان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل احیای هویت شیعی در آذربایجان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل احیای هویت شیعی در آذربایجان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل احیای هویت شیعی در آذربایجان ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

نیازمند تلاش و حمایت علما و حوزه های علمیه

گفت وگو با حاج موسم(محسن) صمداف، رئیس حزب اسلامی آذربایجان

اشاره

طـی سـال هـای پس از فروپاشی شوروی سابق و استقلال کشور آذربایجان، مقامات دین ستیز این کشور که اکثریت مردم آن مفتخر به شیعه بودن و ارادت به خـانـدان اهـل بیـت (ع) هستنـد، همـواره از فعالیت اسلام گرایان شیعه به بهانه افراطی بودن و یا متهم کردن آنان به وابستگی به ایران، جلوگیری می کنند. مقامات این کشور که با برقراری روابط نزدیک و تعاملات گسترده اقتصـادی و سیـاسـی بـا رژیم اشغالگر قدس، اینک هم پیمان این رژیم غاصب محسوب می شوند، دیگر قادر به پوشاندن چهره دین ستیز خود نیستند و برخی سخنان و رفتارهای فریبنده آنان، موجب فریب جامعه شیعی نخواهد شد.

مقـاومـت مـردمی سال گذشته در برابر اقدام ضد اسلامی تخریب مسجد حضرت فاطمه زهرا (س) که حمایت مراجع معظم تقلید را نیز در پی داشت، حاکی از ناتوانی دولتمردان آذربایجانی برای پیاده کردن تمامی اهداف ضداسلامی شان دارد. اینان پس از فضاحت سال گذشته، این بار دست به اقدامی خطرناک تر زده و چندی پیش، وزارت آموزش و پرورش این کشور حضور دختران محجبه را در مدارس ممنوع کرد. این قانون و برنامه ضداسلامی، واکنش گسترده جامعه شیعی را در داخل و خارج این کشور در پی داشت و حکومت آذربایجان با ایجاد فضای کاملاً امنیتی، سعی در سرکوب اعتراضات و پـایـان مـخـالفت ها دارد. در این راستا، با اوج گیری اعـتـراضـات مردمی، حکومت آذربایجان حاج موسم صمداف، رئیس حزب اسلامی این کشور که از رهبران مذهبی نیز محسوب می شود و تعدادی دیگر از عناصر مذهبی را در نقاط مختلف این کشور، به اتهامات واهی و مضحک دستگیر کرد.

در میان افراد دستگیر شده که همگی معترضان به مـمـنـوعیت غیرقانونی حجاب در مدارس این کشور بوده اند، می توان حاج شاهین حسنلی، امام جماعت مـسـجـد مـشـهدی داداش و حجت الاسلام ذوالفقار مـیـکـائیل زاده، از حافظان قرآن، مهدی محمداف، رئیس جمعیت ارزش های ملی معنوی، اشاره کرد. در اطلاعیه وزارت کشور آذربایجان، صمداف متهم به اقدام علیه امنیت ملی و تحریک مردم علیه حکومت خوانده شده و گفته شده که از مغازه و منزل پسرعموی وی و منازل نزدیکان صمداف، چند عدد خمپاره، نارنجک و اسلحه به همراه مطالب دینی رادیکال ضبط شده است!

مـوسم صـمـداف در مـخالفت با قانون ممنوعیت حجاب در مدارس نقش اصلی را برعهده داشته و حزب اسلامی تحت رهبری وی بر آن بوده تا از راه های مختلف مخالفت، خود را با سیاست های دین ستیز و حجاب ستیز دولت نشان دهد و دولت را مجبور به عقب نشینی از این دست سیاست ها کند. از جمله این راهکارها برگزاری تجمع و دعوت به تجمعات، صدور بیانیه و تهدید به وارد کردن فشار بیشتر بر دولت بوده است. صمداف در پاسخ به بی اعتنایی دولت به اعتراض های شیعیان و اظهارات وزیر آموزش جمهوری آذربایجان که نظر مراجع تقلید شیعه را در موضوع فوق، دخالت در امور داخلی آذربایجان عنوان کرده بود، تهدید کرده بود که موج اعتراضات مردمی گسترش خواهد یافت و کل کشور را فرا خواهد گرفت. وی در ادامه سخنان خود گفت: در نشست سراسری اخیر شورای عالی حزب اسلامی آذربایجان، که سیاست های دین ستیزی و حجاب ستیزی حکومت، توسط این شورا محکوم شد، اقدامات حکومت در ممنوع کردن حجاب اسلامی بانوان مسلمان، خلاف قوانین کشور و قوانین بـیـن المللی و حقوق بشر و مخالف با احکام اسلامی می باشد. وی با بیان اینکه این اقدام حکومت با اعتراض مردم مسلمان این کشور و مسلمانان سایر کشورها مواجه شده است، خاطرنشان کرد: ادامه این سیاست ها موجب اعتراضات عمومی و زشت نمودن چهره کشور در نزد افکار عمومی دنیا خواهد شد. هرکس بخواهد با معنویات مردم مبارزه کند، چه رئیس یک کشور باشد و یا یک شهروند عادی، محو خواهد شد و متأسفانه در جمهوری آذربایجان یـک عـده از شخصیت ها، مطبوعات و برخی ارگان ها درصدد تحقیر معنویات مردم و تحقیر علما و مبانی اسلام می باشند و عامل اصلی تمامی مشکلات مردم و کلیه بی عدالتی ها رئیس جمهور می باشد. وی با انتقاد شدید از حکومت، مردم مسلمان این کشور را به بیداری فرا خوانده و خواستار مبارزه و مقاومت در مقابل تمامی نیروهایی شد که با خباثت درصدد تخریب معنویات کشور می باشند. پس از دستگیری صمداف که با اعتراض هواداران حزب و بسیاری از شیعیان در داخل و خارج آذربایجان، همچون در ایران همراه شد و بر موج اعتراضات افزود، حکومت آذربایجان با متهم کردن صمداف به تلاش برای اقدام خرابکارانه و مسلحانه، موضوع را مسئله ای امنیتی اعلام کرد.

در ایـن میان، نکته دیگری که حایز اهمیت است، موضع گیری اداره مسلمانان قفقاز است. این اداره به ظاهر حامی ارزش های اسلامی، در اقدامی عجیب و ضـداسـلامـی بـا صـدور بیانیه، بازداشت رئیس حزب اسلامی آذربایجان را تأیید کرد. این اداره که در برابر مـمـنـوعـیـت غـیرقانونی حجاب در مدارس جمهوری آذربایجان واکنشی جدی از خود نشان نداد، در بیانیه ای از دستگیری صمداف و دیگر معترضان به این قانون حمایت کرده و حزب اسلامی را نیز غیرقانونی دانست! اداره مسلمانان قفقاز بدون اشاره به محرومیت هزاران دانش آموز محجبه از تحصیل، مدعی شد که ممنوعیتی برای حجاب از سوی دولت اعمال نشده و انتقاد رئیس حزب اسلام، زمینه ای برای فتنه انگیزی بوده است.

بـه هـرحـال واضـح اسـت، الـهـام علی اف و دولت ناسیونالیست وی که مراودات نزدیکی با آمریکا و رژیم صهیونیستی برقرار کرده، تقویت شیعیان را در آذربایجان برنمی تابد و به هیچ عنوان حاضر نیست به فعالیت های آنـهـا جـنـبـه رسـمـی دهـد. اگرچه دولت آذربایجان، دستگیری عناصر مرتبط با حزب اسلامی را قاطعیت در برابر افراط گرایان شیعه نامیده، ولی روشن است که این اقدام بیانگر نگرانی آنان و اقدامی منفعلانه در مقابل گسترش تفکرات مذهبی است.

اخبار شیعیان چندی قبل در گفت وگویی با حاج موسم صـمـداف کـه در ایـران حاج محسن صمداف خوانده می شود، نظرات وی را پیرامون وضعیت جامعه شیعی این کشور جویا شد، که اینک تقدیم خوانندگان می شود:

لـطفـاً درخصوص وضعیت شیعیان آذربایجان کمی توضیح بفرمایید.

در ابتـدا از تلاش هـای شما در مطالعه و انعکاس وضعیـت شیعیان جهان و به خصوص از انتشار کتاب »شیعیان جمهوری آذربایجان« تشکر می کنم.

همین طور که مطلع هستید اکثریت مردم آذربایجان، یعنی حدود ۷۵ الی ۸۰ درصد شیعه هستند. در گذشته این منطقه با داشتن مراکز متعدد فرهنگی و مدارس علمیـه و پـرورش علمای دینی سرشناسی همچون: آیت الله بادکوبه ای سابقه درخشانی در شیعه گری داشته است. در دوران ۷۰ ساله سلطه کمونیست ها و شوروی بر این کشور اسلامی، حدود سه هزار تن از علمای شیعه به شیوه های گوناگون توسط کمونیست ها کشته شدند و اگرچه اکثریت مردم همچنان شیعه بودند، ولی این فشارها و فقدان علمای دینی، عامل مهمی در ضعف فکـری و مـذهبی شیعیان آذربایجان شد. شاید بتوان گفت، عامل مهمی که توانست روح دینداری و اعتقاد به تشیع را در طی دوران سلطه کمونیسم در این مردم زنده نگاه دارد، تعصب و ارادت به اهل بیت(ع)، آن هم به واسطه عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) بوده است. الحمـدالله فروپاشی شوروی فرصت جدیدی را برای دینداری مهیا کرد. طی دوران پس از فروپاشی، صدها تن از جوانان آذری در حوزه های علمیه ایران و عراق، به ویژه حوزه علمیه قم به تحصیل معارف اهل بیت(ع) پرداختند. امروزه این تعداد قریب به ۵۰۰ نفر رسیده و طبعیتاً این افراد نقش مؤثری در ارتقای اعتقادات دینی مردم آذربایجان ایفا می کنند. اگرچه هم در دوران سلطه کمونیسم و هم سال های اخیر، عده ای برای دین زدایی تلاش گسترده ای می کنند، اما اعتقاد و تعصب مردم این منـطقـه به خاندان پاک نبی مکرم اسلام، همچنان مهم ترین عامل در حفظ مکتب تشیع است. این اعتقاد و علاقـه تـا حـدی بـوده کـه مثلاً در دوران شوروی، کمونیست ها متوجه شدند که حتی اگر مردم در ظاهر نیز بی دین جلوه کنند، اما در باطن علاقه زایدالوصفی به اهـل بیـت(ع) دارنـد و لذا تصمیم گرفتند با تأسیس مدارس جدید و حتی در دو سال آخر با برپایی دروس معنوی مکتب اهل تسنن(ع)، به ترویج مذهب حنفی پرداخته تا شاید بتوانند روح شیعه گری را در این مردم از بین ببرند که الحمدلله موفق نشدند. شاهد آن هم این اسـت کـه علـی رغـم تمـامـی اقـدامات دین ستیزانه، همچنان مردم به اهل بیت(ع) عشق می ورزند و گرایش جوانان به برپایی شعایر دینی بیش از گذشته شده که شما می توانید آن را در نمازهای جمعه و سایر مراسم دینی مشاهده کنید. دین ستیزان باور نمی کردند که آن همه تـلاش و هــزینـه هـای هنگفـت آنـان بـرای تـرویـج سکولاریسم و مذهب حنفی و حتی تبلیغ وهابیت، نتواند مردم را از ارادت به خاندان پیامبر(ص) بازدارد.

امروزه وضعیت تبلیغ و ترویج معارف اهل بیت(ع) در آذربایجان چگونه است؟

در ابـتــدای دوران اسـتـقـلال، بــه دلـیـل هـمـان محدودیت هایی که عرض کردم، مبلغ و عالم دینی بومی وجود نداشت و طبیعتاً بیشترین علما و مبلغان شیعی حاضر در آذربایجان از ایران و حوزه علمیه قم می آمدند، اما رفته رفته در دو دهه گذشته، با پرورش صدها تن از طلاب و اساتید علوم دینی، امروزه آنان این نقش را بـرعهده دارند. در حال حاضر حتی مدارس دینی در آذربایجان فعال شده که مثلاً در شهر باکو در روستای مشد آغا یک مدرسه ای داریم که حدود ۱۰۰ نفر مشغول درس و بحث و تعلیم هستند. بنده این را یک تحول و تـوفـیـق بـزرگ می دانم که پس از ۷۰ سال خفقان و محرومیت واقعی و تلاش برای نابودی شعایر مذهبی و شـیعی، امروزه تدریس و ترویج معارف اهل بیت(ع) توسط مردم بومی این کشور صورت می گیرد.

واقعیت آن است که پیوند تاریخی آذربایجان به ایران از لحاظ تاریخی و فرهنگی و مذهبی، سبب شده که طی سـال هـای اخـیـر دشمنان اسلام، به ویژه غربی ها و صـهـیـونیست ها تلاش گسترده ای درخصوص تغییر باورهای مذهبی و جدایی فکری و مذهبی این دو ملت کنند. صهیونیست ها با نظر مثبت دولت، سرمایه گذاری فـوق العاده ای کرده اند تا شیعه گری را از این منطقه بـرچـیـنـنـد. هـمـانـطـور که می دانید، روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که آذربایجان مال اهل بیت(ع) است و این نشانه عمق علاقه و ارادت مردم این خطه به اهل بیت(ع) است و لذا حتماً باید این مردم را به اصالت واقعی خود که همان شیعه گری است، بازگردانیم. این کـار تـلاش و زحـمـت و البته توأCم با برنامه دقیق را می طلبد.

آذربایجان به لحاظ درصد جمعیت شیعی، پس از ایران، دومین کشور محسوب می شود. تاکنون آمار رسمی از سوی نهادهای حکومتی این کشور اعلام نشده است، شما و دیگر فعالان شیعه چه درصدی را به واقعیت نزدیک تر می دانید؟

بنده با اطلاعاتی که دارم، فکر می کنم واقعی ترین و علمی ترین عدد ۸۰ درصد است. البته این درصد در مناطق جنوبی و شمالی متفاوت است. به طور نمونه، در مـنـاطـق جنوب و حتی باکو باید گفت که ۹۵ درصد جـمـعیت شیعه هستند و بیشتر پیروان دیگر مذاهب اسلامی در سمت شمال زندگی می کنند. شهر گنجه که از شهرهای بزرگ آذربایجان است و حدود ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارد، اکثریت مردم پیرو مکتب اهل بیت(ع) هستند و حتی این شهر از ابتدا، به شهر امام حسین(ع) مـوسـوم بـود؛ چـون ابراز علاقه و ارادت به حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در این شهر از مناطق دیگر نمود بیشتری داشت. نمادها و مراسم محرم در گنجه بسیار گسترده تر و باشکوه تر بوده است. شهر سومقاییت که از نظر جمعیت سومین شهر محسوب می شود، حدود ۴۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که آنجا هم همانند گنجه اکثریت با شیعیان است، ولی با درصد کمتر حدود ۷۵ الی ۸۰ درصد. در شهر یلاخ که چهارمین شهر بزرگ محسوب می شود، شیعیان حدود ۶۵ درصد هستند. همانطور که عرض کردم فقط در برخی نقاط شمالی همچون قبا، قسار، خاکماز، زاکاتالا جمعیت برادران اهل تسنن از شیعیان بیشتر است.

پس می توان گفت که اکنون که جمعیت آذربایجان حدود ۹ میلیون نفر است، با در نظر گرفتن عدد ۸۰ درصد، یعنی حدود ۵/۷ میلیون نفر شیعه در این کشور زندگی می کنند. آیا منطقه ای کاملاً سنی نشین و بدون حضور شیعیان وجود دارد؟

خـیـر. حـتـی در شـهر شِکی که شهری سنی نشین مـحـسوب می شود، جمعیت شیعیان حدود ۱۵ درصد برآورد می شود. بنده شخصاً در زمینه علت سنی نشین شدن برخی از مناطق تحقیق و مطالعه کردم و متوجه شـدم که این مناطق همانند شهر قبا در گذشته دور شیعه نشین بوده اند، ولی از دوران روسیه تزاری (یعنی حتی قبل از شکل گیری شوروی سابق) به دلیل فقدان علـــمـــــای دیــــنــــــی و اقــــــدامـــــات ضــــدشــیــعــــی حکومت های وقت، بــه مـرور شـیـعیان از اکثریت خارج شدند.

شــایـد دلیل این اتفاق، مهاجرت شیعیان به مناطق دیگر و مهاجرت اهل تسنن به ایـن مـنـطقه بوده، نه تغییر مذهبی خود جامعه شیعی بومی منطقه؟

خیر. چون ما تحقیق کردیم و اسناد و دلایل زیادی بر این موضوع یافتیم. مثلاً در مطالعه یک فرد سنی در روستایی در شـهـر قـبا، متوجه شدیم که این فرد از سادات است و شجره نامه هم دارد. در ادامه تحقیق متوجه شدیم که سادات زیادی در آنجا مدفون هستند، به طوری که روی قبرهایشان که قدمت ۱۵۰ ساله داشت، علامت ۱۲ ستاره یا ۱۴ ستاره (نمادی شیعی) حک شده بود. در واقع به همان علت که عرض کردم، به دلیل آنکه تنها مکتب تشیع می توانست در مـقـابـل حـکومت های فاسد و ظالمان پایداری و مقاومت کند، این حکومت ها با فشار و کشتار و ایجاد مـوانع بزرگ در ترویج مکتب اهل بیت(ع)، به مرور موفق به تغییر بافت مذهبی برخی از این مناطق شدند.

اگر دقت کنیم، واضح است این سیاست استعماری امـروزه بـا حـضـور پـررنـگ صـهیونیسم در منطقه و آذربایجان، در حال پی گیری است. استعمارگران و حکام جبار می دانند که از ناحیه اهل تسنن دچار مشکل حادی نمی شوند و این تشیع است که به مقابله جدی با ظالمان و اسـتـعـمـارگران می پردازد. لذا امروزه به روش های مختلف تلاش گسترده ای را برای ترویج مذاهب اهل سنت انجام می دهند.

در جمهوری آذربایجان غیر از مذهب تشیع و اهل سنت، آیا پیروان دیگر ادیان نیز حضور دارند؟

۹۸ درصد مردم مسلمان هستند و دو درصد از پیروان دیگر ادیان نیز حضور دارند. در کل آذربایجان حدود ۲۰ هزار نفر و در شهر قبا حدود ۶ الی ۷ هزار یهودی حضور دارند. بیشتر مسیحیان نیز در دوران کمونیسم مهاجرت کرده و در حال حاضر در آذربایجان، مسیحیت پیرو زیادی ندارد. از میان ۴ مذهب اهل تسنن نیز، پیروان مذهب شافعی بیشتر از دیگران هستند که خوب نزدیکی و مـحـبـت بـیشتری به شیعیان دارند. بـه هـرحال طی سال های اخیر، تلاش های زیادی از سوی ترکیه صورت گرفته تا شافعی ها را پیرو مذهب حنفی کنند و همچنین وهابیت نیز تلاش گسترده ای برای جذب آنها به منظور مقابله با تشیع نموده است.

از فرقه های منحرف بهایی و یا صوفی گری چه طور؟

طـی سـال هـای اخیر اقدامات زیادی برای ترویج فرقه های ضاله صورت گرفته است یا به عنوان نمونه، صوفیان برای تأسیس خانقاه سعی می کنند. با توجه به گـرایـش مـردم بـه خاندان اهل بیت(ع)، اینها سعی می کنند که افکار خود را به صورت غیرمستقیم ترویج کـنـنـد. بـه عـنوان مثال، گروه نورسی که جزو فرقه نـقش بندی محسوب می شود، برای ترویج مذهب و عقیده حنفی، اقدام به تأسیس ۱۲ مدرسه در مناطق مختلف کردند و برای تبلیغ سعید نورسی که رهبرشان محسوب می شود، عکس های دوازده امام شیعی را چاپ کرده و سپس عکس نورسی را به عنوان نفر سیزدهم معرفی کردند! و این یعنی حتی برای ترویج مذهب حنفی نـیـز تـلاش می کنند از علاقه مردم به اهل بیت(ع) استفاده کنند.

بـه طـور کلـی می توانیم مسلمانان آذربایجان را با محوریت اهل بیت(ع) تعریف کنیم و بگوییم که مردم آذربـایـجان ۸۰ درصد شیعه هستند، ولی ۹۸ درصد دوستدار اهل بیت؛ حتی بیش از این. حتی یهودیان نیز که در شهر قبا ساکن هستند، پس از فروپاشی نظام کمونیسم، در مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله(ع) حضور می یابند و حتی با مساعدت مالی در این مراسم مـشـارکـت مـی کـنـند، که البته صهیونیست ها تلاش کرده اند، مانع از این کار شوند.

در بسیاری از کشورها و مناطقی که شیعه و سنی با هم زندگی می کنند، متأسفانه معضل تفرقه وجود دارد. این موضوع در آذربایجان چگونه است و اصولاً نحوه تعامل و ارتباط شیعیان با اهل تسنن و مذاهب دیگر چگونه است؟

در دوران کمونیسم اصولاً چون تفکر دینی و مذهبی بروز اجتماعی نداشت و امکان تبلیغ مذهبی و فرقه ای نبود، لذا طبیعتاً چندان زمینه نزاع و تفرقه نیز وجود نـداشـت. در واقع تا وقتی فرصت عمل و بروز تفکر مذهبی برای هیچ یک از مذاهب نباشد، امکان بروز ضدیت و تفرقه نیز وجود نخواهد داشت. خوشبختانه پس از دوران استقلال نیز به دلیل همان علاقه و محبت درونی و عمیق مردم به اهل بیت(ع)، مشکل خاص و فــراگـیــری بـــروز نــکــرده و هـمـاهـنـگـی و مـحبت خوبی وجود دارد؛ به طوری که در بـسـیـاری از مـراسم مـذهـبـی، بـرادران اهـل تسنـن نیز در کنار شیعیان مشارکت دارند. این ارتباط تا حدی است که حتی ازدواج شیعه و سنی وجود دارد.

امـا همـان گـونـه که عرض کردم صهیونیست ها و دشمنان جهان اسلام تلاش دارند تا این وحدت را به ویژه با حمایت از وهابیت، کم رنگ و به اختلاف تبدیل کنند. شاهد آن هم این است که آنها، وهابیت را به عنوان نماینده و نماد مکتب اهل تسنن معرفی می کنند، سپس اختلاف آنان با شیعیان را به عنوان اختلاف شیعه و سنی تبلیغ می کنند و از آن برای ایجاد شکاف های اجتماعی استفاده می کنند که الحمدلله تاکنون موفقیت چندانی نداشته اند.

اصولاً اهل تسنن به غیر از حنبلی ها، وهابیت را به عنوان نماینده و نماد اهل سنت و اسلام نمی شناسند، البته بسیاری از وهابیان اعلام نمی کنند که ما وهابی هستیم، بلکه خود را یک عالم سنی معرفی و این سنی بـودن را در مقـابلـه شیعه بودن مطرح می کنند. این مـوضـوع هـم هـوشیـاری شیعیـان و هـم هـوشیـاری اهل تسنن را می طلبد تا با رفتار و گفتار درست، فرصتی برای سوء استفاده در اختیار صهیونیست ها و وهابیت همسو با آنان قرار ندهند.

در ایـنجا نقش و وظیفه زعما و رهبران سیاسی و مذهبی شیعه و سنی بیشتر مشخص می شود. معمولاً در ابتدا عامه مردم مسلمان با یکدیگر محبت و رفاقت داشته و درگیر نمی شوند، مگر آنکه علما و رهبران آنان، مردم را حساس و تحریک کنند. مبلغان مذهبی باید نحوه مباحثه و گفت وگوی دینی را به مردم گوشزد کنند که می توان در عین معرفی عقاید دینی خود، به دیگران نیز احترام گذاشت و از توهین و تکفیر پرهیز کرد و به شیوه ائمه بزرگ شیعی عمل کرد.

از نظر فرهنگی جمهوری آذربایجان به لحاظ موقعیت جغرافیایی بین سه نقطه فرهنگی کاملاً مجزا قرار دارد. از طرفی تا دوران نه چندان دور گذشته، پیوستگی جغرافیای، سیاسی و مذهبی با ایران داشته است و به عبارتی تاریخ مشترک دارد. از طرفی با ترکیه هم مرز است که از لحاظ مذهبی اهل تسنن هستند. طبیعتاً آن بخش از مردم این کشور که سنی هستند با توجه به نزدیکی زبان و فرهنگ، بدان سو تمایل دارند. از سوی دیگر این کشور طی ۷۰ سال تحت حاکمیت کمونیسم بوده و بسیاری به روسیه تمایل یافته اند. در حال حاضر وضعیت فرهنگی شیعیان را چطور ارزیابی می کنید؟ تفکر و رفتار فرهنگی امروز آنان بیشتر متأثر از کدام سو بوده و جامعه شیعی امروز آذربایجان که در گذ