پاورپوینت کامل میلاد حضرت امام سجاد علیه السلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل میلاد حضرت امام سجاد علیه السلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل میلاد حضرت امام سجاد علیه السلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل میلاد حضرت امام سجاد علیه السلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

شنبه

۲۶تیر ۱۳۸۹

۵ شعبان ۱۴۳۱

۱۷.june. 2010

حدیث

سخنانی از امام سجاد علیه السلام

سهیلا بهشتی

«سه حالت و ویژگی در هر یک از مؤمنان باشد، در پناه خداوند خواهد بود و روز قیامت، در سایه رحمت عرش الهی، از سختی ها و شداید صحرای محشر در امان است؛ اول آن که در کارگشایی و کمک به نیازمندان و درخواست کنندگان، دریغ نکند، دوم آن که پیش از هر نوع حرکتی یا هر سخنی، بیندیشد که آیا رضایت و خشنودی خداوند در آن است یا مایه خشم او می شود، سوم، پیش از عیب جویی و بازگویی عیب دیگران، عیب های خود را برطرف کند».۱

«سه چیز موجب نجات انسان خواهد بود، بازداشت زبان از بدگویی و غیبت مردم؛ انجام دادن کارهایی که برای آخرت و دنیا مفید باشد و گریان و ناراحت بودن بر خطاها و اشتباه های خود».۲

«هرکس چهار ویژگی داشته باشد، ایمانش کامل و گناهانش بخشوده خواهد بود و در حالتی خداوند را دیدار می کند که از او راضی و خشنود است. [این چهار ویژگی عبارتند از:]

خودنگه داری و تقوای الهی، به گونه ای که بتواند بدون توقع و چشمداشت، به مردم خدمت کند؛ راست گویی و صداقت با مردم در تمام موارد زندگی؛ حیا و پاک دامنی از تمام زشتی های شرعی و عرفی، و خوش اخلاقی و خوش برخوردی با اهل و عیال خود».۳

«ای فرزند آدم! تا زمانی که در درون خود واعظ و نصیحت کننده ای دلسوز داشته باشی و در تمام امور به بررسی و محاسبه کارهایت اهمیت دهی و در تمام احوال، از عذاب الهی بهراسی، در خیر و سعادت خواهی بود».۴

«حقی که شکم بر تو دارد این است که آن را ظرف چیزهای حرام؛ چه کم و چه زیاد قرار ندهی، بلکه در [خوردن] چیزهای حلال هم صرفه جو باشی و به مقدار نیاز استفاده کنی».۵

«چنانچه شخصی از تو بدگویی کند و سپس بازگردد و پوزش بخواهد، عذرخواهی و پوزش او را بپذیر!»۶

«در شگفتم از کسی که به خوب و بد خوراکش اهمیت می دهد، مبادا زیانی به او برسد، ولی به گناهان و دیگر کارهایش اهمیت نمی دهد و به مفاسد دنیایی و آخرتی بی توجه است!»۷

«شادمانی و راضی بودن به سخت ترین مقدرات الهی، از والاترین مراتب ایمان و یقین خواهد بود».۸

«نزد خداوند متعال، حالتی محبوب تر از یکی از این دو حالت نیست؛ حالت غضب و خشمی که مؤمن با بردباری و حلم از آن بگذرد و حالت بلا و مصیبتی که مؤمن، آن را با شکیبایی و صبر بگذراند».۹

«هم نشینی با صالحان، انسان را به سوی صلاح و خیر می کشاند و معاشرت و هم صحبت شدن با دانشمندان، سبب افزایش شعور و بینش می شود».۱۰

«اگر مردم سودها و فضایل دانش آموختن را می دانستند، هر آینه آن را کسب می کردند؛ گرچه با ریخته شدن یا فرو رفتن در زیر آب ها و گرداب های خطرناک باشد».۱۱

«اگر همه اهل آسمان و زمین گرد هم آیند و بخواهند خداوند متعال را برای عظمت و جلالش توصیف و تعریف کنند، نخواهند توانست».۱۲

«بسیار عجیب است رفتار کسانی که برای این دنیای زودگذر و فانی کار می کنند و خون دل می خورند، ولی آخرت را که باقی و ابدی است، رها و فراموش کرده اند».۱۳

«تمام خیرها و خوبی های دنیا و آخرت را در چشم پوشی و قطع طمع از زندگی و اموال دیگران می بینم».۱۴

«آن که بینش و عقل خود را به کمال نرساند و در رکود فکری به سر برد، به سادگی در هلاکت و گمراهی و سقوط خواهد افتاد».۱۵

۱. بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۱۴۱، ح ۳.

۲. همان، ص ۱۴۰، ح ۲.

۳. همان، ج ۶۶، ص ۳۸۵، ح ۴۸.

۴. همان، ج ۶۷، ص ۶۴، ح ۵.

۵. همان، ج ۷۱، ص ۱۲، ح ۲.

۶. همان، ج ۷۸، ص ۱۴۱، ح ۳.

۷. همان، ص ۱۵۸، ح ۱۹.

۸. مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۴۱۳، ح ۱۶.

۹. همان، ص ۴۲۴، ح ۳۱.

۱۰. بحارالانوار، ج ۱، ص ۱۴۱، ح ۲.

۱۱. اصول کافی، ج ۱، ص ۳۵، ح ۴.

۱۲. بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۱۲۷، ح ۱۲۸.

۱۳. اصول کافی، ج ۲، ص ۳۲۰، ح ۶.

۱۴. بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۱۷۱، ح ۱۰.

۱۵. همان، ج ۱، ص ۹۴، ح ۲۶.

اشاره

مطلع نور

سهیلا بهشتی

حضرت علی بن حسین، چهارمین پیشوای شیعیان، در روز پنجم شعبان سال ۳۸ هجری در مدینه دیده به جهان گشود و در محرم سال ۹۵ هجری، در مدینه و به دسیسه هشام بن عبدالملک مسموم شد و در ۵۶ سالگی به شهادت رسید.۱ زین العابدین، زین الصالحین، وارث علم النبیین، المجتهد، الزکی، الامین و البکاء از القاب امام سجاد علیه السلام است. ابوالحسن، الخاص، ابومحمد و ابوالقاسم نیز از کنیه های آن بزرگوار است.۲ آن حضرت دو سال از دوران امامت امام علی علیه السلام، ده سال از امامت امام مجتبی علیه السلام و ده سال از امامت پدر بزرگوارش، امام حسین علیه السلام را درک کرد و پس از آن به مدت ۳۴ سال، امامت و هدایت جامعه اسلامی را بر عهده داشت.

۱. همان، ج ۴۶، صص ۷ ـ ۱۵.

۲. حسین عمادزاده، چهارده معصوم:، ص ۱۸۳.

عظمت شخصیت امام سجاد علیه السلام

امام سجاد علیه السلام از چنان شخصیت و شکوه والایی برخوردار بود که دوست و دشمن را تحت تأثیر قرار داده بود. یزید بن معاویه، پس از واقعه حَرّه دستور داد تمام مردم مدینه با وی بیعت کنند، ولی امام سجاد علیه السلام با شجاعت، از این فرمان سرپیچی کرد.۱ در روایت های تاریخی آمده است: هشام بن عبدالملک، خلیفه اموی، برای مراسم حج به مکه آمده بود. به هنگام طواف، فشار جمعیت چنان بود که نتوانست حجرالاسود را استلام لمس) کند. به ناچار کناری نشست تا خلوت شود. در این هنگام حضرت امام زین العابدین علیه السلام وارد مسجد الحرام شد و به طواف پرداخت. مردم با دیدن آن بزرگوار، راه را برای او گشودند و آن حضرت به راحتی حجرالاسود را استلام کرد. هشام از دیدن شکوه امام و احترام مردم به آن حضرت، بسیار ناراحت شد. فردی از شامیان از هشام پرسید: این مرد کیست که مردم چنین او را بزرگ می دانند؟ هشام از بیم آنکه مبادا همراهان وی به امام گرایش پیدا کنند، در پاسخ گفت: او را نمی شناسم. فرزدق که شاعری معروف و آزاده بود، سخن هشام را شنید، بی درنگ در پاسخ وی به پا خاست و گفت: من او را می شناسم. سپس قصیده ای طولانی در مدح و عظمت و معرفی امام سجاد علیه السلام سرود. اشعار وی چنان شیوا و برای هشام، کوبنده بود که در واکنش به شعر فرزدق دستور داد وی را به زندان بیندازند.۲

۱. ابن اثیر، کامل، ج ۴، صص ۱۱۲-۱۱۳.

۲. بحارالانوار، ج ۴۶، صص ۱۲۵- ۱۲۷.

اوضاع اجتماعی و رسالت سنگین امام سجاد علیه السلام

دوران امامت امام سجاد علیه السلام، دورانی ناامیدکننده برای امت اسلامی بود. فرمانروایان اموی و حکومت های جور آن زمان، چنان عرصه را بر امام و یاران او تنگ کرده بود که در همه جا ترس و وحشت حکم فرما بود. در این دوران، سردمداران حکومت، آشکارا به آموزه های اسلامی توهین می کردند و حکومت اسلامی به حکومتی خودکامه تبدیل شده بود. از دیگر سو، حاکمان نیز بی احترامی های بسیاری در حق مردم روا می داشتند.

مسلمانان عصر امام سجاد علیه السلام، به علت تبلیغات و فعالیت های سیاسی و فرهنگی حکومت های نامشروع، از حقایق سیاسی و مذهبی جامعه بی خبر بودند. همچنین، بدعت ها و عقاید گمراه کننده و باطل، جای احکام و عقاید مذهبی مردم را گرفته بود. در چنین شرایطی، بزرگ ترین و مهم ترین مسئولیت امام سجاد علیه السلام، احیای دوباره اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله، تبیین جایگاه امامت و رهبری اهل بیت، مبارزه با جهالت سیاسی و مذهبی مردم و تربیت مجاهدان حقیقی بود. امام سجاد علیه السلام می بایست در برابر حقایق سیاسی اسلام، روشنگری می کرد. برای حفظ امامت و رهبری مردم و افشاگری علیه حکومت های غاصب و ستمگر و ترویج فرهنگ جهاد و شهادت، لازم بود آن حضرت، شیعیان و مسلمانان را برای مبارزه و جهاد علیه ستم، بدعت و گمراهی آماده سازد. امام سجاد علیه السلام توانست در سخت ترین شرایط و با استفاده از ظریف ترین شیوه های تبلیغاتی و مبارزاتی، در اهداف خویش موفق و پیروز شود.

عبادت و بندگی امام سجاد علیه السلام

امام زین العابدین علیه السلام، در عبادت و بندگی خدا بسیار کوشا بود و همه به پارسایی او معترف اند، چنان که به زینت عبادت کنندگان شهرت یافت و آن قدر پیشانی بر خاک سایید که مواضع سجده اش پینه بست. ازاین رو، آن بزرگوار را ذوالثفنات؛ دارای پیشانی پینه بسته نامیدند.۱

وقتی از کنیز حضرت خواستند آن بزرگوار را به طور مختصر توصیف کند، چنین گفت: «من هیچ گاه در روز، برای وی طعامی نیاوردم و در شب، برای او بستری نگستراندم. چون می خواست وضو بگیرد، رنگ چهره اش دگرگون می شد، وقتی دلیل آن را می پرسیدند، می فرمود: «آیا می دانید می خواهم در برابر چه کسی بایستم؟!۲ حضرت امام سجاد علیه السلام، هر گاه آماده نماز و عبادت خداوند می شد، رنگ چهره اش گاه زرد و گاه گلگون می گشت و بیم از خداوند در اندامش متجلی می شد و چنان نماز می گزارد که گویی آخرین نماز اوست. چون به سجده می رفت تا دیرزمان در سجده می ماند و چون سر بر می داشت، قطره های عرق بر بدنش جاری بود. هماره تربت پاک پدرش سیدالشهدا علیه السلام را همراه داشت و جز بر آن، پیشانی نمی نهاد».۳

امام سجاد علیه السلام، محراب را با میدان نبرد، نماز را با شهادت، مناجات نیمه شب را با مناجات حسین علیه السلام بر خاک های تفتیده کربلا و یاد خدا را با یاد راهیان راه حق پیوند می زد و این گونه به نماز و عبادتش جهت می بخشید. عبادت های طولانی امام سجاد علیه السلام برای مردم، پیام بیداری و راهنمایی به سوی عزت، آزادی، دین داری و ستم ستیزی به همراه داشت؛ زیرا وقتی سر بر خاک شهیدان کربلا می نهاد، به همگان اعلام می کرد که نماز من، نماز انزوا، نماز رهبانیت، نماز فرار از حقیقت های زمان نیست؛ نمازی است چونان نماز حسین علیه السلام، در نیم روز گرم کربلا و در میدان شهادت.

۱. یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه: محمدابراهیم آیتی، ص ۳۰۳.

۲. شیخ مفید، الارشاد، ص ۱۴۳.

۳. احمد ترابی، امام سجاد؛ جمال نیایشگران، ص ۶۴.

امام سجاد علیه السلام و مسائل فرهنگی

در عصر امامت حضرت زین العابدین علیه السلام، جامعه اسلامی در بحران فکری ـ عقیدتی وحشتناکی فرو رفته بود. سه عامل اساسی در این بحران نقش داشت که عبارتند از:

۱. فاصله گرفتن جامعه از مکتب اهل بیت علیهم السلام و ایجاد محدودیت های سیاسی با جلوگیری از گفتن و نوشتن حدیث.

۲. توطئه دستگاه های حکومتی به منظور دامن زدن به اختلاف های فکری ـ عقیدتی و سرگرم کردن مردم به مسائل کم اهمیت.

۳. گسترش دامنه فتوحات و در پی آن، مسلمان شدن سریع و بدون برنامه قوم ها و ملت های گوناگون با فرهنگ های متفاوت.

مهم ترین فعالیت های امام سجاد علیه السلام در این شرایط عبارت بود از: مبارزه با افکار و مکاتب انحرافی مانند جبرگرایی و عقاید اهل غلو؛ مبارزه با مشبِّهِه؛ مبارزه با متصوفه و زاهدنمایان و مبارزه با عالمان درباری.

امام سجاد علیه السلام، هم بر جریان های منحرف فکری درون جامعه شیعه نظارت داشت و هم بر جریان های انحرافی دیگران. حضرت زین العابدین علیه السلام با برخی از شیعیان که گرفتار عقیده غلو شده بودند و گاه امامان را از شأن بندگی بالاتر می بردند و به الوهیت آنها معتقد بودند، سخت به مبارزه برخاست. آن حضرت به شیعیان خود فرمود: «آن گونه که اسلام را دوست دارید، ما را نیز دوست داشته باشید و ما را از حد خودمان بالاتر نبرید!»۱

۱. ابن فتال نیشابوری، روضه الواعظین، ص ۲۱۸.

رساله حقوق

علی خیری

در میان آثار به یادگار مانده از امام سجاد علیه السلام، رساله حقوق، برای همه روزگاران به ویژه روزگار ما بسیار راهگشاست. در این کتاب، راه های رفتار و سلوک انسانی و تکامل حیاتی و اخلاقی انسان، بر پایه اصولی بنیان نهاده شده است که آرامش روحی و معنوی را به آدمی بازگرداند و تمام نگرانی ها و آشوب ها را از او دور سازد.

در این کتاب، امام با نگرشی گسترده و عمیق، به بررسی انسان و تمام جنبه های زندگی و روابط او با آفریدگار، خود، خانواده، جامعه، حکومت و دیگر آفریدگان پرداخته است. آن گاه حقوق و واجباتی را برای او بیان کرده و وی را مسئول رعایت و پاسداری از آنها قرار داده است تا از این راه، جامعه اسلامی به بهترین شکل بنیان گذاری شود و عدالت اجتماعی و روابط استواری میان افراد و ابزارها برقرار گردد.

حقوقی که امام در این رساله به آنها پرداخته، بی سابقه و شگفت انگیز است. امام این رساله ارزشمند را به یکی از اصحابش هدیه کرده است. این رساله را دانشمند بزرگ، ثابت بن ابی صفیه معروف به ابوحمزه ثمالی شاگرد امام) نقل کرده است. همچنین شیخ صدوق، محمد بن یعقوب کلینی و حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی در تحف العقول، به سند خود از ایشان نقل کرده اند.۱

سخن امام در ترتیب بیان وظایف و حقوق، از چنان نظم و دقتی برخوردار است که فطرت انسان نیز جز آن را نمی پذیرد. برای نمونه، در بیان حقوق، نخست به حق خداوند بر انسان اشاره شده است که مهم ترین حق هاست؛ خدایی که هستی بخش است و دیگر حقوق را نیز او واجب کرده است. بنابراین، نخست بالاترین وظیفه آدمی؛ یعنی گزاردن حق خداوند را بیان کرده و آنگاه حقوق اعضای بدن و اعمال و رفتار، پیشوایان، زیردستان، پدر و مادر، خانواده و جامعه را در پنجاه مورد برشمرده است.۲

گفتنی است این حقوق تنها به امور معنوی مانند حق خداوند، نماز و روزه محدود نشده است، بلکه به جزئی ترین امور مادی مانند حق دارایی و حق کافران نیز پرداخته شده است.

۱. همان، ص ۴۲۵.

۲. همان، ص ۴۲۸.

صحیفه سجادیه

صحیفه سجادیه که زبور آل محمد، انجیل اهل بیت و اخت القرآن لقب گرفته، شامل ۵۴ دعاست. تاکنون بیش از شصت شرح بر آن نوشته اند و چندین بار به زبان فارسی ترجمه شده است. علمای شیعه بارها روی صحیفه ای که متداول است، تحقیق کرده و تا هشت صحیفه گرد آورده اند. سند صحیفه به امام باقر علیه السلام و زید بن علی بن حسین می رسد.۱

صحیفه، در روزگار فتنه و آشوب های سیاسی و اجتماعی پا به جهان اندیشه گذاشت و افق های تازه و بی مانندی از اعتقاد دینی، اخلاق و نیایش را به روی مشتاقان گشود؛ افقی که پیش از آن، مسلمانان هرگز آنها را نمی شناختند.

امام در این کتاب، از یک سو مسلمانان را به پاکی، معنویت و ارتباط با خدای هستی بخش و از دیگر سو به برکناری از خودخواهی ها، طمع ها، هوس ها و دیگر صفت های نکوهیده فرا خوانده است.

در سال ۱۳۵۳هـ. ق، آیت الله مرعشی نجفی، نسخه ای از صحیفه سجادیه را برای علامه معاصر خویش، نویسنده تفسیر طنطاوی به قاهره فرستاد. وی پس از سپاس گزاری از دریافت این هدیه گران بها و ستودن بسیار آن، در پاسخ نوشت: «این از بدبختی ماست که تاکنون، بر این اثر گران بهای ماندگار که از یادگارهای نبوت است، دست نیافته بودیم. من هرچه در آن می نگرم، آن را از گفتار مخلوق برتر و از کلام خالق پایین تر می یابم».۲

برخی ویژگی های صحیفه را می توان چنین برشمرد:

۱. تجسم بخش تجرد کامل از عالم ماده و بریدن از خلق و نشان دهنده ارتباط با خدای بزرگ است که خود، بزرگ ترین سرمایه آدمی است.

۲. بیانگر کمال معرفت و ایمان عمیق آن حضرت به آفریدگار بی همتاست و این حالت، از روی احساسات یا تقلید از دیگران نیست، بلکه بر اساس علم و آگاهی استوار امام است.

۳. بیانگر کمال خضوع و فروتنی در پیشگاه پروردگار است. از این رو، در میان دیگر نیایش ها چشمگیر است.

۴. درهای آرزو و امید به رحمت پروردگار را گشوده است؛ رحمتی که همه چیز و همه کس را فرا گرفته است؛ زیرا گناه آدمی هر اندازه فراوان باشد، سزاوار نیست از رحمت و آمرزش الهی ناامید گردد.

۵. صحیفه، باب مناظره های تازه با خدای بزرگ را به روی انسان می گشاید، درحالی که سرشار از برهان های رسا در زمینه طلب رحمت و بخشش از درگاه آن یگانه است.

۶. بیشتر نیایش ها، برنامه هایی در مسیر اخلاق و کمال روحی آدمی است تا وی را در جایگاه شایسته اش قرار دهد.

۷. صحیفه، گنجینه ای از حقایق علمی است که در دوران امام شناخته نشده بودند.

۸. صحیفه، از مهم ترین بنیان های روحی ـ اخلاقی در اندیشه اسلامی و دارویی شفابخش برای دل های سرگردان و سرچشمه ای گواراست تا بندگان خالص پروردگار، از آن سیراب گردند.

۹. صحیفه، آیینه تمام نمای انسان و تجسم بخش فلسفه دعاست؛ دعایی که معراج مؤمن و راهی برای رسیدن به بالاترین قله های کمال است.

۱۰. صحیفه، در حقیقت، قیامی در برابر فساد و بی بند و باری و افسارگسیختگی است که در همه زمان ها به کار می آید تا سپری در برابر تیرهای فساد و شهوت پرستی باشد.

۱۱. صحیفه، در اوج قله بلاغت و فصاحت قرار دارد و پس از کلام الهی و نهج البلاغه، بی مانند است. ۳

۱. باقر شریف قرشی، تحلیلی از زندگانی امام سجاد، ج ۲ ترجمه: محمدرضا عطایی)، ص ۲۲۵.

۲. مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان اسلام، ص ۲۷۱.

۳. همان، صص ۲۲۹ ـ ۲۴۴.

نیایش های پانزده گانه

این نیایش ها از سرمایه های معنوی و عرفانی اسلام است. در این نیایش ها، امام سجاد علیه السلام افق های تازه و روشنی را پیش روی آدمی می گشاید. آن حضرت با دلی لبریز از امید و آرزو، با پروردگار به راز و نیاز می پردازد، با اظهار خاکساری و خشوع در پیشگاه آن عزیز می نالد، در برابر عظمت آفریدگار محو می شود، آن چنان که جز او را نمی بیند، چشم امید به عفو و بخشش او دارد و از درگاهش، آمرزش می جوید. این نیایش ها در بحارالانوار علامه مجلسی و مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی آمده است.۱ این مناجات ها با نام های مناجات تائبین، مناجات شاکین، مناجات خائفین، مناجات راجین، مناجات راغبین، مناجات شاکران، مناجات مطیعان، مناجات مریدان، مناجات محبین، مناجات متوسلین، مناجات نیازمندان، مناجات عارفان، مناجات ذاکرین، مناجات معتصمین و مناجات زاهدان شهرت یافته است.

۱. تحلیلی از زندگانی امام سجاد علیه السلام، ج ۲، ص ۳۸۴.

بسترسازی علمی امام سجاد علیه السلام

جهان اسلام در روزگار امام سجاد علیه السلام، دچار رکود فکری و سقوط علمی و فرهنگی کم نظیری بود. حکومت اموی به طور جدی، به جنگ دانش و نابودی فکر و اندیشه همت گماشته بود تا مدت بیشتری بر کرسی حکومت تکیه زند و ثروت های امت را به تاراج برد و با استبداد و خودکامگی، ادامه حیات دهد.

در عصر امام سجاد علیه السلام، پرتویی از علوم اسلامی و دیگر دانش های تکامل بخش و رشددهنده عقل آدمی، وجود نداشت و امام شاهد رکود فکری جامعه و گسترش نادانی بود که امت اسلامی بدان دچار بود. ازاین رو، مدرسه بزرگی تأسیس کرد که بسیاری از مردان علم و اندیشه را به خود جذب کرد.

در آن روزگار، امت اسلامی هیچ دستاوردی مهم تر و سودمندتر از صحیفه امام سجاد علیه السلام نداشت که آن هم مدیون کوشش های خستگی ناپذیر امام برای گسترش دانش و معرفت و گشودن افق های تازه فراروی اندیشه ورزان بود.۱

امام سجاد علیه السلام درباره دانش می فرماید:

اگر مردم می دانستند دانش اندوزی چه سودی دارد، در پی آن می رفتند؛ اگرچه در راه آن، خون دل بخورند و به گرداب ها فرو افتند. خدای بزرگ به دانیال نبی وحی کرد: دشمن ترین بندگانم نزد من، شخص نادانی است که حق اهل دانش را فروگذارد و از آنان پیروی نکند و دوست ترین بندگانم نزد من، پرهیزکار طالب پاداش فراوان و همراه دانشمندان و پیرو دانایان است.۲

امام، وارث دانش پدران بزرگوارش بود که آنها را از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرا گرفته بود و چشمه ساران دانش و حکمت را در روی زمین جاری ساخته و دنیا را به علوم و معارف خویش روشن کرده بود. امام، به حق وارث علم پدران خویش بود، چنان که تمام مورخان می نویسند: آن حضرت از تمام مردم، دانشمندتر و از همه انسان ها، نه در یک علم خاص، بلکه در تمام علوم و فنون داناتر بود.۳ امام زین العابدین علیه السلام، در زمینه علم فقه، تفسیر، حدیث، اصول، نحو، کلام، فلسفه، اخلاق، آداب سلوک و اصول تربیتی، آثار فراوانی از خود به جا گذاشته است.

آثار آن حضرت، نمونه های برجسته ای برای تکامل اندیشه اسلامی و پیشرفت حرکت فرهنگی و علمی است که از این میان، صحیفه سجادیه و رساله حقوق از جایگاه والایی برخوردارند.

امام سجاد علیه السلام با کوشش های بسیار، نقش مهمی در تشویق مسلمانان به حرکت و خیزش علمی ایفا کرد. ایشان مسجد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را محل و مرکز مدرسه خود قرار داده بود و در شبستان مسجد، به بحث و مذاکره با عالمان و فقیهان در زمینه فقه، تفسیر، حدیث، فلسفه، کلام، اخلاق و دیگر علوم می پرداخت.۴

از مهم ترین شاگردان امام سجاد علیه السلام می توان به ابان بن تغلب، ثابت بن ابی صفیه ابوحمزه ثمالی)، رشید هجری، زید بن علی، محمد بن شهاب زهری، سعید بن جبیر، سلیم بن قیس، ابوالاسود دوئلی) و ابوخالد کابلی اشاره کرد.

۱. همان، ص ۴۹۷.

۲. همان، ص ۴۹۹

۳. همان، ص ۷.

۴. همان، ص ۵۰۳.

گفتار مجری

تجدید حیات اسلام

علی خیری

بیشترین دوران امامت حضرت سجاد علیه السلام، با دوران خلافت عبدالملک بن مروان مصادف بود که مدت ۲۱ سال طول کشید. با توجه به فضای سیاسی آن زمان و رعب و اختناق شدید حاکم بر جامعه و کنترل و تسلط شدید حکومت جبار اموی، بی شک، هر جنبش و حرکت مسلحانه ای، محکوم به شکست بود. ازاین رو، امام سجاد علیه السلام با تدبیری سنجیده، کوشید احساسات سطحی مردم را مهار کند. آن حضرت تلاش کرد نخست، زمینه های لازم را فراهم آورد و عناصری صالح را برای شروع کاری بزرگ؛ یعنی تجدید حیات اسلام و بازآفرینی جامعه اسلامی تأمین کند. همچنین، از جان خود و تعداد بسیار معدود یاران حقیقی اش محافظت کند و میدان را در برابر حریف رها نکند. آن حضرت می کوشید به دور از چشم جست وجوگر و هراسان دستگاه بنی امیه، به مبارزه ای بی امان، ولی پنهانی بپردازد. آن گاه ادامه این راه را که به سرمنزل مقصود بسیار نزدیک بود، به امام پس از خود بسپارد. امام چهارم با سلسله برنامه های ارشادی، فرهنگی و تربیتی، مبارزه های غیرمستقیم خود را شروع کرد و امامت را به طور نهانی و با تقیه و در زمانی دشوار عهده دار شد.

برخی سیاست ها و برنامه های امام عبارت بود از: زنده نگه داشتن خاطره عاشورا؛ پند و ارشاد امت؛ نشر احکام و آثار تربیتی و اخلاقی و آشنا کردن مردم با حقوق فردی، اجتماعی و الهی خود.

پلک اول

سیده طاهره موسوی

امام زین العابدین علیه السلام، در نیمه جمادی الاول به دنیا آمد. نام مادر آن حضرت، بانوی بی مانند، حضرت شهربانو علیها السلام، دختر یزگرد بن شهریار، آخرین پادشاه ساسانی بود و برخی به جای شهربانو، وی را شاه زنان گفته اند. کنیه مشهور آن حضرت، ابوالحسن و ابومحمد است و القاب مشهور ایشان زین العابدین، سید الساجدین، زکی، امین و سجاد است. نقش نگین آن حضرت به روایت امام صادق علیه السلام، «الحمدلله العلی»، به روایت امام محمد باقر علیه السلام، «العزّه لله» و به روایت حضرت ابوالحسن موسی علیه السلام «خزی و شقی قاتل الحسین بن علی علیه السلام » بوده است.۱

۱. منتهی الامال، ج۲، ص ۱۷.

سجاد؛ بسیار سجده کننده

شیخ محدث قمی، به نقل از امام محمد باقر علیه السلام روایت کرده