پاورپوینت کامل زیبایی شناسی و هنر در اندیشه شهید مطهری رحمه الله ۱۰۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل زیبایی شناسی و هنر در اندیشه شهید مطهری رحمه الله ۱۰۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل زیبایی شناسی و هنر در اندیشه شهید مطهری رحمه الله ۱۰۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل زیبایی شناسی و هنر در اندیشه شهید مطهری رحمه الله ۱۰۳ اسلاید در PowerPoint :

اشاره

استاد شهید مرتضی مطهری، یکی از اندیشمدان و نظریه پردازان جمهوری اسلامی ایران است که آثار او از نظر جامعیت و گوناگونی مطالب، در نوع خود کم نظیر است. او به بسیاری از معارف اسلامی و مسائل مورد نیاز جامعه اسلامی، به ویژه نسل جوان اشاره کرده و آنها را در آثار خود بازتاب داده است؛ به گونه ای که امروزه، آثار او در بسیاری از زمینه های اسلامی و دینی، یکی از آبشخورهای اصلی به شمار می رود. او دانشمندی نوآور نیز بود، و نظریه هایی مطرح کرد که یا پیش از او کسی بدان اشاره نکرده بود، یا چون او لطف و نازکی را نداشت. یکی از اندیشه هایی که در آثار او بازتاب یافته و به صورت های گوناگون بدان اشاره شده است، مقوله زیبایی شناسی و هنر است. چنان که می دانیم، قرن هاست موضوع هنر و زیبایی شناسی، مورد اهتمام فراوان اندیشمندان غربی است و به همین دلیل، جوامع غربی پیشرفت های فراوانی در زمینه هنر و مباحث زیبایی شناسی کرده اند. این در حالی است که اسلام، قرن ها پیش از غربی ها به مقوله زیبایی شناسی پرداخت، و به «زیبایی»، به عنوان عاملی اثرگذار در تلطیف روح و روان انسان ها توجه کرده، از آن به عنوان یکی از زمینه ساز های اصلی گرایش آدمیان به سوی فضیلت ها و پاکی ها یاد نموده است. شهید مطهری در مباحث زیبایی شناسی خود، به اهتمام فراوان اسلام به مقوله زیبایی و هنر اشاره کرده، اسلام را یکی از خاستگاه های اصلی زیبایی شناسی دانسته است. آنچه در این نوشتار می آید، بررسی اندیشه های شهید مطهری درباره زیبایی شناسی و هنر است.

چیستی زیبایی

از نگاه شهید مطهری، «زیبایی»، تعریف ناپذیر است؛ چرا که مقوله ای یافتنی و چشیدنی است. به بیان دیگر، «زیبایی» از اموری است که درک می شود، ولی نمی توان آن را توصیف کرد و به همین دلیل، نمی توان از آن تعریفی جامع و گویا ارائه نمود. شهید مطهری در این باره می نویسد:

… اولین سؤال این است که جمال یا زیبایی چیست؟ یعنی جمال و زیبایی را چگونه می توانیم تعریف کنیم، و به اصطلاح منطقیین، جنس و فصل زیبایی چیست؟ زیبایی داخل در کدام مقوله است؟ آیا داخل در مقوله کمیت و جزء کمیات است؟ یا جزء کیفیات است؟ آیا یک انفعال است؟ آیا یک جوهر است؟ و از این حرف ها، و یا صرف نظر از اجزای تحلیلی آن، از نظر فرمولی و عینی، زیبایی از چه ساخته می شود؟ آیا می شود فرمولی برای زیبایی به دست آورد؟ آیا همان طور که در شیمی برای امور مادی، فرمول معین می کنند و مثلاً می گویند آب مرکبّی است دارای فرمول H2o، زیبایی نیز در طبیعت فرمول دارد؟ و بالاخره، زیبایی چیست؟ این سؤالی است که هنوز کسی پاسخی بدان نداده است که زیبایی چیست؟ و بلکه به عقیده بعضی ها، نه تنها کسی جواب آن را درک نکرده، بلکه این سؤال جواب ندارد، به اعتبار اینکه در میان حقایق عالَم، عالی ترین حقایق، حقایقی است که درباره آنها چیستی گفتن، صحیح نیست. پس آیا زیبایی را می توان تعریف کرد که چیست؟ نه، نمی توان. در باب فصاحت که از مقوله زیبایی است، عُلما می گویند فصاحت را در حقیقت نمی توان تعریف واقعی کرد. «مِمّا یدْرَک وَ لا یوصَف» است؛ یعنی درک می شود، اما توصیف نمی شود، و ما در دنیا، خیلی چیزها داریم که انسان وجودش را درک می کند، ولی نمی تواند تعریف بکند. زیبایی از همین قبیل است. )مطهری، ۱۳۷۷: ۹۶ و ۹۷)

جاذبه زیبایی، عامل برانگیختگی انسان ها و سبب ایجاد شور و حرکت در آنها

از نگاه شهید مطهری، زیبایی جاذبه دارد و به همین دلیل، شور می آفریند، انسان ها را به شوق و حرکت وامی دارد و سبب عشق و جنبش و اقدام در آنها می شود. ایشان در این باره می گوید:

جمال و زیبایی از یک طرف، و جاذبه از طرف دیگر، عشق و طلب از طرف دیگر، حرکت از طرف دیگر، ستایش از طرف دیگر، اینها حقایقی هستند که با یکدیگر توأم اند؛ یعنی آنجا که زیبایی وجود پیدا می کند، یک نیروی جاذبه ای هم هست. زیبا جاذبه دارد. آنجا که زیبایی وجود دارد، عشق و طلب در یک موجود دیگر وجود دارد؛ حرکت و جنبش وجود دارد؛ یعنی خود زیبایی، موجب حرکت و جنبش است. حتی به عقیده فلاسفه الهی، تمام حرکت هایی که در این عالَم است، حتی حرکت جوهریه و اساسی که تمام قافله عالَم طبیعت را به صورت یک واحد و جنبش و حرکت درآورده است، مولود عشق است، و عشق نیز به دنبال زیبایی، پدید می آید. به هر حال هر جا که زیبایی هست، جاذبه وجود دارد، عشق و طلب وجود دارد، حرکت و جنبش وجود دارد، ستایش و تقدیس وجود دارد. زیبایی به دنبال خودش ستایش و تقدیس می آورد. (همان: ۹۹ و ۱۰۰(

زیبایی و مصادیق فراوان آن

شهید مطهری کسانی که زیبایی ها را به «زیبایی» انسان ـ آن هم زیبایی هایی که دو جنس مخالف از یکدیگر درک می کنند ـ منحصر می سازند، به چالش می کشد و گوشزد می کند که در هستی و طبیعت، زیبایی های فراوانی وجود دارد که یکی از مصادیق آن، زیبایی دو جنس مخالف برای یکدیگر است:

آیا زیبایی، منحصر است به زیبایی یک انسان، آن هم زیبایی هایی که دو جنس مخالف از یکدیگر درک می کنند؛ خصوصاً جنس زن؟ و وقتی می گویند «زیبا»، یعنی مثلاً اندام و چهره یک زن زیبا؟ و دیگر غیر از این در عالم، زیبایی وجود ندارد؟

افرادی که از زیبایی، چیز درستی درک نمی کنند، این جور خیال می کنند. نه، در طبیعت هزاران نوع زیبایی وجود دارد؛ در جمادات، نباتات و حیوانات، در آسمان، زمین و دریاها.

کیست که زیبایی را در گل ها درک نکند؟! خیلی افراد شاید از گل، فقط بوی خوش را درک می کنند، در صورتی که آنهایی که چشم شان زیبایی را درک می کند، در گل، زیبایی را بیش از بوی خوش درک می کنند؛ یعنی برایش بیشتر اهمیت قایل هستند. زیبایی گل ها، زیبایی درخت ها، زیبایی جنگل ها، زیبایی دریاها، زیبایی کوه ها، زیبایی آسمانی که بالای سر انسان است، زیبایی افق، زیبایی سپیده دم، زیبایی طلوع آفتاب، زیبایی غروب آفتاب، زیبایی شفق؛ هزاران نوع زیبایی و جمال محسوس در عالَم طبیعت وجود دارد.

تمام زیبایی ها منحصر به آن زیبایی که با شهوت جنسی انسان سر و کار دارند، نیست. آن کسی که زیبایی را منحصراً در شهوت جنسی درک می کند، در حقیقت اصلاً زیبایی را درک نمی کند. در خودِ طبیعت، هزاران نوع زیبایی وجود دارد. تازه، اینهایی که ما گفتیم، زیبایی های مربوط به قوّه باصره و چشم بود. سامعه، لامسه، شامّه و ذائقه نیز هر یک، زیبایی هایی را درک می کنند. (همان: ۱۰۰ و ۱۰۱(

انواع زیبایی

معمولاً وقتی نام «زیبایی» را می شنویم، ذهن ما به سوی زیبایی حسی و مادی همانند زیبایی یک چهره، زیبایی اندام، زیبایی گل ها، زیبایی کوهساران و دریاها و… می رود؛ درحالی که از نگاه زیبایی شناسان، نوع دیگری از زیبایی وجود دارد که از آن به زیبایی «معنوی» و «معقول» تعبیر می شود؛ همانند زیبایی اخلاق، زیبایی علم و زیبایی هایی دیگر از این دست. به باور شهید مطهری، غیر از زیبایی های حسی، زیبایی های معنوی نیز داریم که آن را از طریق واکنش انسان ها هنگام روبه رو شدن با این گونه زیبایی ها به وجود می آید، می توان شناخت؛ واکنشی همانند شیفتگی و شیدایی در برابرِ آنها. شهید مطهری دلیل وجود زیبایی های معنوی را، بروز شیفتگی و شیدایی انسان ها در برابر آنها دانسته، در این باره می گوید:

زیبایی، منحصر به زیبایی حسی نیست، بلکه زیبایی معنوی هم هست و دلیلش این است که افراد بشر وقتی فرد دیگری را که به اخلاق خوب (اخلاق متناسب) آراسته است، می بینند، همان عکس العملی در آنها پیدا می شود که در مقابل جمال ها پدید می آید؛ یعنی شیفته و فریفته می شوند، اصلاً عاشق می شوند. چرا مردم به اولیاء الله عشق می ورزند؟ دوستی بدون زیبایی امکان ندارد. حتماً در او یک زیبایی هست. (مطهری، ۱۳۷۴: ۱۱۷)

شهید مطهری در جای دیگر در این باره می گوید:

زیبایی منحصر به زیبایی حسی نیست. آن زیبایی که حواس انسان مجذوب آن می شود، مثل زیبایی های بصری و یا زیبایی های سمعی و بلکه زیبایی های دیگر، آن چیزهایی که حواس انسان را به سوی خود می کشاند، زیبایی حسی است. اما ما یکسری زیبایی های عقلی و معنوی هم داریم که آنها واقعاً از نوع زیبایی و جمال است، ولی محسوس نیست و معقول است. بعضی از کارها ذاتاً زیبا هستند. مثلاً «راستی» خودش یک زیبایی و کشش خاصی دارد؛ چه برای کسی که گوینده راست است و چه برای شنونده آن. صبر از همین نوع است. استقامت و علوّ نفس و شکر و سپاسگزاری و عدالت، یک زیبایی و شکوه معنوی دارند که هر انسانی را به سوی خود می کشند و هر انسانی که این صفات در او باشد، دیگران به سوی او کشیده می شوند. ازاین رو، افرادی که دارای این صفات اند، ما به آنها علاقه مند می شویم، یک جاذبه ای در آنها حس می کنیم که به حکم آن جاذبه به سوی آنها کشیده می شویم. طبعاً انسانی که دارای چنین فعلی است، خود نیز زیبا می شود. اینها، زیبایی های معنوی و معقول است که در برابر زیبایی های حسی و مادی قرار دارد. (همان: ۱۲۳)

نقش پی بردن به زیبایی های معنوی در آراسته شدن به آنها

به باور شهید مطهری، یکی از ثمره های مهم اثبات زیبایی های معنوی و معقول ـ همانند فضیلت های اخلاقی ـ و یکی از آثار ارزنده درک زیبایی های معنوی از سوی انسان این است که آدم ها، همان گونه که با درک زیبایی های حسی، به سوی آنها گرایش می یابند، با درک زیبایی های معنوی و اخلاقی نیز به سوی آنها گرایش پیدا کرده، درصدد متّصف شدن به آنها برمی آیند؛ چنان که آدم ها، اگر زشتی صفات ناپسندی چون غیبت و دروغ را درک کنند، هرگز بدانها دست نمی یازند. شهید مطهری در این باره می گوید:

اگر بشر، زیبایی های معنوی کارهای اخلاقی را درک کند؛ زیبایی فداکاری، زیبایی استقامت، زیبایی انصاف دادن نسبت به دیگران، زیبایی گذشت، زیبایی حلم، زیبایی جود، زیبایی سخا را درک کند، به سوی این اعمال، جذب می شود. مثلاً وقتی شخص، یک قالی زیبا را می بیند، عاشق و شیفته اش می شود و چه بسا آن را به قیمتی گران تر از قیمت اصلی می خرد. چرا؟ چون زیبایی اش را درک می کند. کاری بکنید مردم، زیبایی های مکارم اخلاقی را درک کنند، زیبایی های کارهای نیک را، زیبایی نیک کرداری را درک بکنند و در مقابل، زشتی و بدی و منفوریتِ کارهای بد را حس کنند. کاری بکنید که اصلاً دروغ در نظرش زشت و یک شیء متعفّن باشد؛ چیزی که اساساً ذوق از آن تنفّر داشته باشد. اصلاً ذائقه اش را اصلاح کنید که ذائقه او از غیبت کردن تنفّر داشته باشد. اخلاقیون یعنی آنهایی که خودشان را تربیت کرده اند، واقعاً ذائقه شان از غیبت کردن تنفر دارد، ذائقه شان از دروغ گفتن به مردم، از خیانت کردن به مردم، از ظلم و تجاوز به حقوق مردم تنفّر دارد. بنابراین، ثمره مهم درک زیبایی های اخلاقی، گرایش و اتصاف به آنهاست؛ چنان که ثمره مهم درک زشتی های اخلاقی همانند غیبت و دروغ و… بیزاری از آنها و در نتیجه پرهیز از آنهاست. (مطهری، ۱۳۷۷: ۱۰۸ و ۱۰۹)

انسان و گرایش فطری به زیبایی ها

بنا بر عقیده شهید مطهری، انسان ها به طور فطری به سوی زیبایی ها گرایش دارند. معنای این سخن آن است که آدم ها، برای علاقه مند شدن و سوق به زیبایی ها، نیازمند تبلیغ و تشویق نیستند، بلکه فطرت آنها به گونه ای آفریده شده که چه بخواهند یا نخواهند، به سوی زیبایی ها گرایش دارند. شهید مطهری از گرایش و علاقه فطری انسان ها به زیبایی ها به عنوان یکی از ابعاد معنوی انسان ها یاد کرده، در این باره می گوید:

در انسان، گرایشی به جمال و زیبایی ـ چه به معنای زیبایی دوستی و چه به معنای زیبایی آفرینی که نامش هنر است ـ به معنای مطلق وجود دارد. این خود، گرایشی است در انسان، و هیچ کس نیست که از این حس، فارغ و خالی باشد(مطهری، ۱۳۷۱: ج۲: ۲۷۷)

در واقع، یک بُعد دیگر از ابعاد معنوی انسان، علاقه به جمال و زیبایی است. قسمت مهمی از زندگی انسان را جمال و زیبایی تشکیل می دهد. انسان، جمال و زیبایی را در همه شئون زندگی دخالت می دهد: جامه می پوشد برای سرما و گرما، به همان اندازه هم به زیبایی رنگ و دوخت، اهمیت می دهد؛ خانه می سازد برای سکونت، و بیش از هر چیز به زیبایی خانه توجه دارد؛ حتی سفره ای که برای غذا خوردن پهن می کند و ظرفی که در آن غذا می ریزد و حتی ترتیب چیدن غذا در ظرف ها و بر سر سفره، همه روی اصول زیبایی است. انسان دوست دارد قیافه اش زیبا باشد، نامش زیبا باشد، جامه اش زیبا باشد، خطش زیبا باشد، خیابان و شهرش زیبا باشد، مناظرِ جلو چشمش زیبا باشد و خلاصه می خواهد هاله ای از زیبایی، تمام زندگی اش را فراگیرد. (مطهری، ۱۳۸۶: ج۴: ۲۰ و ۲۱)

اصلاً زیبایی برای انسان، موضوعیت دارد. انسان، زیبایی های طبیعت را دوست دارد. از مناظر عالی طبیعت لذت می برد، از منظره آسمان، از افق، از کوه ها، از همه اینها لذت می برد؛ یعنی اینها را زیبا می بیند و از زیبایی اینها لذت می برد، و همین طور است مسئله هنر که خودش خلق نوعی زیبایی است. غرض این است که توجه به زیبایی و مظاهر زیبایی، گرایشی است فطری در انسان. (مطهری، ۱۳۷۱: ج۲: ۲۷۷)

اسلام و هنر

از نگاه شهید مطهری، اسلام هیچ مخالفتی با هنر ندارد، و اگر به هنرهایی چون مجسمه سازی روی خوش نشان نداده و گاه با آن مخالفت نموده، بدان سبب بوده که چه بسا این هنر در برهه ای از زمان، زمینه ساز بت پرستی می شده است. بنابراین، مخالفت اسلام با مجسمه سازی، نه به معنای مبارزه با هنر، که به دلیل عوارض منفی ای بوده که چنین هنری می توانسته به دنبال داشته باشد. شهید مطهری در این باره می نویسد:

آیا اسلام هیچ عنایتی به بُعد چهارم روح انسان، یعنی استعداد هنری نموده و در اسلام به زیبایی و جمال، عنایتی شده یا نه؟ بعضی چنین تصور می کنند که اسلام از این نظر خشک و جامد و بی عنایت است و به عبارت دیگر، اسلام ذوق کش است. البته اینها که چنین ادعا می کنند، به خاطر این است که اسلام روی خوش به موسیقی نشان نداده و مجسمه سازی را منع کرده است.

ولی به این شکل قضاوت کردن درست نیست. ما باید راجع به مواردی که اسلام با آنها مبارزه کرده، تأمّل کنیم و ببینیم: آیا اسلام با آنها مبارزه کرده از آن جهت که زیبایی است یا از آن جهت که مقارن با امر دیگری است که برخلاف استعدادی از استعدادهای فردی یا اجتماعی انسان است؟… باید گفت در مسائلی مثل مسجمه سازی، منع اسلام به خاطر مسئله مبارزه با بت پرستی است. اسلام دراین زمینه موفق بود. اگر مجسمه ای از پیغمبر و غیره می ساختند، بدون شک امروز بت پرستی خیلی صاف و روشن وجود داشت.. .. بنابراین، اسلام در واقع هیچ مخالفتی با جمال و زیبایی ندارد و با این حس نه تنها مبارزه نکرده، بلکه در یک قسمت هایی این حس را تأیید هم کرده است. اگر گاهی مبارزه ای بوده، به خاطر سوءاستفاده از هنرهایی چون موسیقی و مجسمه سازی بوده است. (مطهری، ۱۳۷۴: ۷۰ ـ ۷۲)

شهید مطهری و اشاره به شاهکارهای هنری ایرانیان

شهید مطهری در مقام توجه به هنر و در راستای ذوق زیبایی شناسانه خود، به ستایش از شاهکارهای هنری ای پرداخته که به دست ایرانیان آفریده شده، آنها را برآمده از عشق و ایمان هنرمندان ایرانی دانسته، در این باره می نویسد:

خدمات ذوقی و احساسی، بیش از خدمات فرهنگی می تواند نشان دهنده احساسات پاک و خالصانه ایرانیان بوده باشد؛ زیرا بیش از آنها سر و کارش با عشق و ایمان است، و به طور کلی شاهکارها مولود عشق ها و ایمان هاست. زر و زور هرگز قادر نیست شاهکار خلق کند. تنها عشق و ایمان است که شاهکار می آفریند. این قاعده درباره شاهکارهای فکری هم صادق است و بسیاری از آثار ایرانیان در بخش علوم و فرهنگ اسلامی، شاهکار است. اما درباره شاهکارهای ذوقی و احساسی، خیلی روشن تر و واضح تر است. شاهکارهای صنعتی ایران در دوره اسلامی، اعم از معماری ها، نقاشی ها، خوش نویسی ها، تذهیب کاری ها، خاتم کاری ها، کاشی کاری ها و مُعَّرق سازی ها بیشتر در زمینه های دینی اسلامی بوده است. آنچه بر همه واضح است، این است که شاهکارهای فوق، همه در مساجد و مشاهد و مدارس و قرآن ها و کتب ادعیه تجلی کرده است. معمارها هنر خود را در مساجد و مشاهد و مدارس اسلامی بروز داده اند. همچنین کاشی کاری ها، خاتم