پاورپوینت کامل آسیب شناسی تربیتی مهدویت (۲) ۱۰۶ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل آسیب شناسی تربیتی مهدویت (۲) ۱۰۶ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۶ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل آسیب شناسی تربیتی مهدویت (۲) ۱۰۶ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل آسیب شناسی تربیتی مهدویت (۲) ۱۰۶ اسلاید در PowerPoint :

۱

مقدمه

در شماره پیش، دو مورد از محورهای آسیب شناسی تربیتی مهدویت مطرح گردید. در یکی
از این محورها، از دو آسیب، تحت عنوان حصاربندی و حصارشکنی و از حالت سلامت، تحت
عنوان مرزشناسی بحث شد. در محور دیگر، آسیب ها با عنوان کمال گرایی (غیرواقع گرا) و
سهل انگاری و حالت سلامت با عنوان سهل گیری مورد بحث قرار گرفت.

اکنون، در ادامه، به بررسی محورهای زیر خواهیم پرداخت:

۳. آسیب ها: گسست و دنباله روی; سلامت: هدایت.

۴. آسیب ها: مرید پروری و تکروی; سلامت: امامت.

۵. آسیب ها: قشری گری و عقل گرایی; سلامت: عقل ورزی.

۶. آسیب ها: خرافه پردازی و راززدایی; سلامت: حق باوری.

۷. آسیب ها: انحصارگرایی و کثرت گرایی; سلامت: حقیقت گرایی مرتبتی.

محور سوم. آسیب ها: گسست و دنباله روی; سلامت: هدایت.

اشاره:

در این محور، آسیب های تربیت دینی به طور کلی، عبارتند از گسست و دنباله روی.
در تربیت دینی، گسست میان نسل پیشین و نسل بعدی هنگامی رخ می دهد که نسل پیشین، به
گونه ای از سنت گرایی متحجرانه روی آورد که مانع هم سخنی و هم فکری میان آنها و
نسل بعدی گردد. آسیب زایی گسست، بسیار چشمگیر است به طوری که در اصل، مانع تحقق
تربیت می گردد. از سوی دیگر و در قطب مقابل، دنباله روی، آسیب دیگری است که در
کمین تربیت دینی است. دنباله روی به این معناست که نسل پیشین، تسلیم خواست ها و
بلکه هوس های نسل بعدی گردد. آسیب زایی دنباله روی نیز در آن است که تربیت را در
اثر حرکتی به شدت انفعالی، دچار استحاله می سازد. همچون محورهای پیشین، در این
محور نیز باید به داد و ستد نهانی میان دو قطب آسیب توجه داشت. بروز گسست، نسل
پیشین را بر آن می دارد که به دنباله روی روی آورد، چنانکه دنباله روی در شکل
نهایی خود، نسل پیشین را چنان به بی معنایی دچار می سازد که ممکن است به رها کردن
نسل بعدی و گسست رضا دهد. در حالت سلامت، هدایت قرار دارد. هدایت با گسست متفاوت
است زیرا هدایت مستلزم آن است که هدایت گر به زبان مخاطب خود و در حد اندیشه او
سخن بگوید. همچنین، هدایت با دنباله روی نیز آشکارا متفاوت است زیرا هدایت گر
باید مخاطب خود را به سوی حقیقت هایی راه ببرد.

پس از اشاره به آسیب ها و سلامت تربیت دینی به طور کلی، اکنون، به توضیح بیشتر
آنها در خصوص مهدویت می پردازیم.

در قطب نخست آسیب ها، گسست میان دو نسل مطرح است. چنانکه گذشت، گسست هنگامی رخ
می دهد که هم زبانی و هم اندیشی نسل پیشین و نسل بعدی ناممکن گردد. این آسیب در
مساله مهدویت نیز می تواند رخ دهد. هنگامی که مباحث و مطالب مربوط به مهدویت، به
زبانی مهجور مطرح گردد یا با مسائل و مباحثی که نسل جدید با آنها درگیر است،
ارتباط نیابد، گسست رخ می نماید. گاه نسل پیشین، در طرح مساله مهدویت با نسل نو،
بر جنبه هایی فرعی و جانبی از آن تاکید می کنند یا آن را در قالب نمادهایی عرضه
می کنند که نسل نو چندان ارتباطی میان آنها و مسائل زمان خویش نمی یابد. در حالی
که مسائل محوری و اساسی مهدویت، چنان است که با مسائل جاری هر نسلی ارتباط
می یابد و این گونه جنبه های مهدویت است که باید در کانون توجه قرار گیرد. در
ادامه بحث، به مسائل محوری مهدویت اشاره خواهیم نمود.

در نقطه مقابل، قطب آسیب زای دیگر، دنباله روی نسل پیشین نسبت به نسل جدید است.
چنانکه در بالا بیان شد، دنباله روی از آن رو آسیب زاست که نسل جدید را از آرمانها
محروم می سازد و آنها را در حد امیال یا آراء رایجشان محدود می نماید. اگر در
عرصه مهدویت نیز دنباله روی رخ نماید، چهره ای آسیب زا به آن داده می شود.
دنباله روی در عرصه مهدویت، به دو شکل می تواند آشکار شود: نخست، سخن نگفتن از آن، به
سبب این که به ذائقه نسل جدید، خوش نمی آید. دوم، سخن گفتن از آن، اما به گونه ای
که به الگوهای رایج حکومتی و سیاسی، فروکاسته شود. به طور مثال، اگر امروزه،
دمکراسی، شکل مطلوبی از حکومت محسوب می شود، کسانی بکوشند حکومت مهدی علیه السلام
را برحسب آن، مورد فهم و تفسیر قرار دهند. در این مورد، ممکن است برخی از روایات
نیز مستند قرار گیرد، مانند این که از قول پیامبر صلی الله علیه و آله در باره آن
حضرت نقل شده است: «مهدی با یاران خود مشورت می کند» (۱)

اما هیچ یک از این دو صورت دنباله روی، مطلوب نیست. در مورد نخست، یعنی ذائقه
نسل جدید را مناسب با مهدویت نیافتن، دلیلی بر ترک آن نیست. بخشی از کار تربیت،
ایجاد تغییر ذائقه است. اما در این خصوص، بیشتر باید به نحوه عرضه مطلب توسط
نسل پیشین، بدگمان بود تا این که ذائقه نسل جدید را به طور مستقیم مسئول انگاشت.
در مورد دوم، یعنی فروکاستن مهدویت به شکل های رایج حکومت مانند دمکراسی نیز
ضرورتی بر این کار نیست. تجربه هایی که بشر در طول راه می یابد، هنوز خامی های
بسیار دارد و باید در تب و تاب تحولات جوامع بشری آزموده شود، چنانکه امروزه،
دمکراسی با همه جنبه های مثبتی که دارد، مورد نقادی های بسیاری است. بی تردید،
آینده زندگی بشر، شاهد مطرح شدن شکل های حکومتی بسیار زبده تری از دمکراسی خواهد
گردید.

به دور از دو قطب آسیب زای گسست و دنباله روی، حالت سلامت در این محور، عبارت
از هدایت است. هدایت، متفاوت با گسست و دنباله روی است. هادی، هم باید به زبان
و متناسب با اندیشه مخاطبان خود سخن بگوید و هم از پیروی اهواء آنان دوری گزیند.
مهدویت نیز، چون پاره ای از مجموعه معرفتی تربیت دین، باید این نقش هدایت کنندگی
را در جریان تربیت بازی کند. برای این امر، کسانی که مساله مهدویت را در جریان
تربیت دینی مطرح می سازند، باید هم تناسب و هماهنگی آن را با ذهن و زبان نسل جدید
بازشناسی کنند و هم مراقب باشند که آن را به امیال و آراء رایج آنان فرونکاهند.
جالب توجه است که خود مهدی علیه السلام نیز نقش هدایت گری را بازی خواهد کرد و
هواهای مردم را به هدایت بازخواهد گرداند، چنانکه امام علی علیه السلام در
باره آن حضرت می گوید: «هواهای نفسانی را به متابعت هدایت الهی بازمی گرداند،
در روزگاری که هدایت الهی را به متابعت هواهای نفسانی درآورده باشند. آراء و
اندیشه ها راتابع قرآن گرداند در روزگاری که قرآن را تابع آراء و اندیشه های خود
ساخته باشند» . (۲)

محور چهارم. آسیب ها: مریدپروری و تکروی; سلامت: امامت.

اشاره:

در آسیب شناسی تربیت دینی به طور کلی، مریدپروری و تکروی، دو قطب متقابل آسیب زایی
محسوب می گردند. منظور از مریدپروری این است که در جریان تربیت دینی، افراد
چنان تربیت شوند که مربی را به چشم مراد خویش ببینند، به این معنا که وی را ورای
سؤال قرار دهند و او را چنان بنگرند که گویی منشا اولیه حق است. این شان تنها از آن
خداست و جز او هر که باشد، نه منشا اولیه حق است و نه در ورای سؤال قرار دارد. از سوی
دیگر، تکروی نیز در تربیت دینی، آسیب زاست. تکروی، نفی هرگونه اقتدا به دیگران، به
منزله پیشرو، و خود، گونه ای از آنارشیسم دینی است. تکروی نیز آسیب زاست زیرا
افراد را در حد خودشان محدود می گرداند و آنها را از مزایای وجودی دیگران
محروم می سازد. در این محور نیز داد و ستدی نهانی میان دو قطب آسیب وجود دارد،
یعنی مریدپروری به تکروی منجر می شود و تکروی نیز سرانجام از مریدپروری
سربرمی آورد. در حالت سلامت، امامت قرار دارد. امامت، نه با مریدپروری سازگار
است و نه با تکروی. ناسازگاری آن با تکروی آشکار است، اما ناسازگاری آن با
مریدپروری نیز از آنجا ناشی می گردد که امام در مفهوم اسلامی کلمه، منشا اولیه
حق نیست بلکه ملازم با حق است و نه تنها خود را در ورای سؤال نمی بیند، بلکه از سؤال
استقبال می کند و در پی آن، ملازمت خود را با حق آشکار می سازد.

پس از اشاره کلی به مفاهیم آسیب و سلامت در این محور، اکنون، آن را در مورد خاص
مهدویت و تربیت مهدوی، مورد بحث قرار می دهیم.

مریدپروری، به منزله یکی از قطب های آسیب در تربیت دینی، صورت محرف امامت است. هر
گاه افراد، امامان را چنان بستایند که گویی آنان، منشا اولیه حق و حقیقت اند،
این چهره محرف آشکار می گردد. این گونه افراد، به سبب همین تعبیر نادرستی
که از امامت دارند، و آن را به یکی از لغزشگاه های آسیب زای تربیت دینی تبدیل
می کنند، «محب غال » (دوستدار افراط گر) نامیده شده اند. افراط گری آنان در این است
که امام را از حد خویش، فراتر می برند و او را به مقام و منزلت الوهی برمی کشند.
تنها در باره خداوند، در قرآن آمده است : «الحق من ربک » . (۳)

اما نسبت امام با حق این است که او با حق ملازمت و همراهی (معیت) دارد و با
آن مطابقت می ورزد.

در خصوص حضرت مهدی (عج) نیز همین سخن جاری است. در متون اسلامی، برای در امان
نگهداشتن افراد از لغزیدن در ورطه مریدپروری، همواره بر این نکته تاکید شده است
که امام مهدی علیه السلام، در کار سترگی که به انجام خواهد رساند، کارگزار
و فرمانبر خداست. به طور مثال، در روایتی که حمران بن اعین نقل می کند
می خوانیم: «از امام باقر علیه السلام سؤال کرده به او عرض کردم: آیا قائم تو
هستی؟ پس آن حضرت فرمود: زاده و تربیت یافته بیت رسولم و خونخواهی کننده ام (یا
از من خونخواهی کنند) و آنچه خدا بخواهد انجام می دهد..» . (۴)

در این روایت، امام باقر علیه السلام، ابتدا «قائم » را به معنای لغوی یا
مفهوم عام آن که در مورد هر یک از امامان شیعه صادق است، بکار می برد و در
پایان روایت، با دریافتن مقصود اصلی سؤال کننده، حضرت مهدی علیه السلام را با
ذکر برخی ویژگی ها معرفی می کند. اما آنچه در اینجا مقصود است، تعبیر

«یفعل الله ما یشاء»

(آنچه خدا بخواهد انجام می دهد) است. این تعبیر، بیانگر آن است که هر امامی
که قیام به برپاداشتن حدود الهی می کند، او تابع فرمان خداست و هر آن چه را او
بخواهد، انجام می دهد و این مطلب، شامل حضرت قائم (عج) نیز می گردد. بنابراین،
مساله مهدویت، در فضایی مطرح گردیده است که تابعیت و عبودیت امام نسبت به
خداوند در آن موج می زند و این برای آن است که امامت در دست عوام و
عوام زدگان، تبدیل به بساط مرید و مرادی نگردد.

به علاوه، هنگامی که امام، تابع و ملازم با حق بود، خود را در ورای سؤال
نمی نشاند. در این مورد، قابل ذکر است که در روایات مهدویت، بر مشابهت امام
مهدی علیه السلام با پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام، از حیث منش
و روش زندگی اشاره شده است. (۵)

امام علی علیه السلام، به صراحت خود را در حیطه سؤال قرار داد. امام مهدی علیه
السلام نیز بر همین شیوه عمل می کند. سخن امام علی علیه السلام در این خصوص
چنین است:

«مپندارید که گفتن حق بر من گران می آید و خواهم که مرا بزرگ انگارید زیرا هر که
شنیدن حق بر او گران آید، یا نتواند اندرز کسی را در باب عدالت بشنود، عمل کردن به
حق و عدالت بر او دشوارتر است. پس با من از گفتن حق یا رای زدن به عدل
بازنایستید زیرا من در نظر خود بزرگتر از آن نیستم که مرتکب خطا نشوم و در
اعمال خود از خطا ایمن باشم، مگر آن که خدا مرا در آنچه با نفس من رابطه دارد،
کفایت کند زیرا او تواناتر از من به من است. ما و شما بندگانی هستیم در قبضه
قدرت پروردگاری که پرورش دهنده ای جز او نیست..» . (۶)

از سوی دیگر، قطب دوم آسیب، یعنی تکروی، نیز در تربیت مهدوی قابل قبول نیست. تکروی
در جریان تربیت دینی، در دو صورت رخ می دهد: نخست با نفی امامت و دوم با پذیرش و
در عین حال، تعمیم امامت. در حالت نخست، نیاز به امامت، بعد از پیامبر اکرم
صلی الله علیه و آله نفی می گردد و چنین تصور می شود که هدایت پیامبر صلی الله علیه
و آله به مردم ارزانی شده و هر کس بخواهد می تواند در طریق هدایت راه بسپارد و در
این مسیر، نیازی به راهبر و امام نیست. در حالت دوم، امامت به صراحت نفی
نمی شود، اما اختصاص آن به امامان معصوم علیهم السلام، نفی می شود، به گونه ای
که هر کس می تواند امام خویش باشد.

در روایات مربوط به مهدویت، هر دو گونه تکروی، نفی شده است. در خصوص مورد اول، یعنی
نفی امامت، در برخی روایات به این نکته اشاره و انتقاد شده است که در آینده امت
اسلامی، کسانی تندروی خواهند نمود و خواهند گفت که امامت باطل شده است. به طور
مثال، در روایتی از قول امام علی علیه السلام خطاب به «حذیفه یمانی » آمده است:

«…پس این امت پیوسته ستمگرند و همچون سگان در ستیز با یکدیگر بر حرام دنیا
بسرمی برند، در دریاهای هلاکت و گودال های خون، عمر سپری کنند تا آن زمان که غائب
شونده از فرزندان من از دیدگان مردم پنهان شود و مردم به گفتگو افتند، آیا او
گم شده، یا کشته شده، یا خود وفات یافته است، که فتنه شدت گیرد و بلا نازل شود و
آتش جنگ قبیله ای برافروزد و مردم در دینشان تندروی کنند و همصدا شوند که حجت از
میان رفته و امامت باطل شده است…به خدای علی قسم! که حجت امت همان هنگام
برپا و در راههای آن (امت) گام برمی دارد، به خانه ها و کاخ هایشان داخل می شود،
در شرق و غرب زمین در گردش است، گفته ها را می شنود و بر جماعت سلام می کند، او
می بیند اما دیده نمی شود تا زمان و وعده اش فرا رسد..» . (۷)

در مورد دوم، یعنی تعمیم امامت، نیز در روایات مهدویت، انتقاد صورت پذیرفته
است. امامت، مشروط به شروطی است که مهم ترین آن، این است که امام، آلوده به
ستم نباشد، چنانکه وقتی ابراهیم علیه السلام در باره امامت فرزندان خویش از
خدا مسالت نمود، خداوند در پاسخ فرمود:

«پیمان من به بیدادگران نمی رسد» . (۸)

از این رو، خداوند امامت را در شان هر کسی ننهاده است. در این مورد، در روایتی،
فضیل بن یسار از قول امام صادق علیه السلام می گوید:

«هر کس خروج کرده، مردم را به سوی خود فراخواند در صورتی که کسی در میان مردم
باشد که از او برتر است، پس چنین شخصی گمراه و بدعت گذار است » . (۹)

در حالت سلامت. تربیت دینی، مستلزم قبول امامت است. حضرت مهدی (عج) نیز یکی از
جمله امامان شیعه است. قبول امامت، به معنای انکار مریدپروری و تکروی است. این
هردو، چون آفت های تربیت دینی محسوب می شوند. در حالت مریدپروری، فرد تربیت شونده،
در حد انسانی دیگر که مراد تلقی شده، متوقف می ماند و از تقرب جستن به کمال
بی پایان، یعنی خداوند، بازمی ماند. در مقابل، در حالت تکروی، فرد تربیت شونده، در حد
خود، محدود می شود و از بهره جستن از نمونه ها و الگوهای برجسته بازمی ماند.

در روایات مربوط به مهدویت، امامت، چون امری متفاوت با مریدپروری و تکروی،
معرفی شده است. برای وضوح بیشتر این معنا، در زیر به دو روایت دیگر استناد
خواهیم نمود.

در خصوص تمایز امامت با رابطه مرید و مرادی، امام به منزله کسی معرفی می گردد
که راه و رسم و حد و حدود الهی را پی جویی می کند. عبدالعزیز بن مسلم از قول امام
رضا علیه السلام می گوید:

«…امام است که حلال خدا را حلال و حرام او را حرام می دارد و حدود الهی را
برپا می دارد و از دین خدا دفاع می کند و با حکمت و موعظه نیکو و دلیل رسا به راه
پروردگارش فرامی خواند..» . (۱۰)

در خصوص اهمیت امامت و نفی تکروی نیز در روایتی، زراره از قول امام صادق علیه
السلام می گوید:

«امام خود را بشناس که چون او را شناختی این امر چه پیش افتد و یا دیر فرارسد،
تو را زیانی نمی رساند» . (۱۱)

محور پنجم. آسیب ها: قشری گری و عقل گرایی; سلامت: عقل ورزی.

اشاره:

در این محور، آسیب های تربیت دینی، در دو قطب متقابل قشری گری و عقل گرایی قرار
دارد. منظور از قشری گری، جمود بر ظواهر متون دینی، در مقام فهم، و ظواهر مناسک
شریعت، در مقام عمل، است. قشری گری از این جهت آسیب زاست که انسان را در قشر دین
متوقف می سازد و به این ترتیب، خود فرد را از دین بی بهره و دیگران را در دام
بدفهمی گرفتار می سازد. از سوی دیگر، مراد از عقل گرایی آن است که کسی بخواهد
عقل را صافی همه چیز بگرداند، به نحوی که درستی هر معرفت یا فایده هر عملی که
توسط عقل علمی یا فلسفی، به اثبات قطعی و مسلم نرسد، پذیرفتنی نخواهد بود. این
گرایش نیز در تربیت دینی آسیب زاست زیرا عقل آدمی را چنان توانی نیست که هر
چیزی را به اثبات برساند. به این ترتیب، عقل گرایی، فرد را از حقایق بسیاری
محروم و از نتایج آنها بی بهره خواهد ساخت. در حالت سلامت، عقل ورزی قرار دارد.
تفاوت عقل ورزی با قشری گری مشخص است، اما تفاوت آن با عقل گرایی