پاورپوینت کامل اصلاحات ، پالایشگری در چارچوب هوّیت است (گفتگو با حجه الاسلام و المسلمین مهدیمهریزی) ۱۰۱ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل اصلاحات ، پالایشگری در چارچوب هوّیت است (گفتگو با حجه الاسلام و المسلمین مهدیمهریزی) ۱۰۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل اصلاحات ، پالایشگری در چارچوب هوّیت است (گفتگو با حجه الاسلام و المسلمین مهدیمهریزی) ۱۰۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل اصلاحات ، پالایشگری در چارچوب هوّیت است (گفتگو با حجه الاسلام و المسلمین مهدیمهریزی) ۱۰۱ اسلاید در PowerPoint :

۶۰

مهدی مهریزی ، به سال ۱۳۴۱ در مشهد به دنیا آمد و
تحصیلات حوزوی را در حوزه علمیه قم ، تا عالی ترین سطوح ،
پشت سر گذاشت . از او ، در پانزده سال گذشته ، بیش از یکصد
مقاله و افزون بر سی جلد کتاب (تألیف و ترجمه) در داخل و
خارج کشور ، در زمینه علوم حدیثی ، مباحث نوین فقهی و بویژه
حقوق زن و کودک ، منتشر شده است . وی سال هاست که در
دانشگاه و حوزه ، علوم اسلامی تدریس می کند و تا کنون ،
ریاست چندین مؤسسه پژوهشی علوم اسلامی را به عهده
داشته و در حال حاضر ، رئیس مرکز تحقیقات دار الحدیث و
رئیس کتاب خانه تخصّصی فقه و حقوق است .

استاد! برداشت ما این است که «اصلاح» در لغت یا اصطلاح
اجتماعی ، با هر تغییر دیگری تفاوت دارد و در واقع ، «اصلاح ، نوعی
تغییر همراه با پایبندی به اصول است» . این برداشت ، از نظر شما
درست است؟

من هم فکر می کنم که اصلاح به معنای تغییر و دگرگونی
مطلق نیست؛ بلکه نوعی دگرگونی خاص است و همان طور که
شما هم گفتید ، در واقع ، وقتی یک سری اصول و ارکان اصلی
را در یک فکر یا در یک ساختار اجتماعی پذیرفتیم ، می توانیم
در پرتو آن ساختار و با پایبندی به آن ارکان ، دست به اصلاحات
بزنیم .

آیا در قرآن و احادیث اسلامی ، اصلاح به این معنا به کار رفته
است؟

من فکر می کنم تعابیری که در دین به کار رفته است ـ چه
درباره انبیا و چه درباره امام حسین (ع) ـ همه همین را تأیید
می کنند؛ یعنی وقتی امام حسین (ع) حرکت خودشان را اصلاح
می دانند ، در آن جامعه ، قرآن و پیامبر مورد قبول است ، منتها
در یک جاهایی تحریف ها و آسیب هایی وارد شده که امام
می خواهد این تحریف ها را اصطلاحا پالایش کند . حتی در
قرآن هم که از زبان انبیا آمده است : «إن اُرید إلاّ الإصلاح (من
جز در صدد اصلاح نیستیم) » باز همین است . وقتی پیامبر
(ص) از سوی دشمنان ، متّهم به براندازی می شود ، از خودش
دفاع می کند و می گوید که من برانداز نیستم و هویّت قومی و
ملّی شما را حفظ می کنم و در واقع ، می خواهم با حفظ آن هویت
و آن ارکان ، مشکلات جامعه ام را حل کنم . بنا بر این ، هم در
تعابیر قرآنی و حدیثی و هم در زندگی پیشوایان ما ، پالایشگری
با حفظ هوّیت است .

تعابیر «اصلاح فکر دینی» و «احیای اندیشه اسلامی» و «اصلاح
امّت» را زیاد می خوانیم و می شنویم . فکر دینی یا امّت اسلام ، چه
نیازی به اصلاح دارند؟

فکر می کنم هر چیزی در زندگی آدمی باید همیشه از
اصلاح برخوردار باشد . حالا بعضی ها می گویند : «سه چیز است
که اسلام را حفظ می کند : امر به معروف ، نهی از منکر و انقلاب
دائم»؛ ولی به نظر من «اصلاح دائم» است که باعث حفظ
اسلام می شود که یکی از ارکان خود این اصلاح دائم ، امر به
معروف و نهی از منکر است . جامعه انسانی ، هیچ گاه ، چه در
زندگی فردی و چه در حوزه اجتماعی ، بی نیاز از اصلاح نیست؛
چرا که در یک جامعه ، آدم های مختلف و خواسته های مختلفی
وجود دارند که اینها قاعدتا وقتی غلبه می یابند و فرا گیر
می شوند ، یک سری کژی ها و نارسایی ها یا رکودهایی را به
همراه دارند و این اصلاح است که باید آنها را در مسیر طبیعی
خودشان قرار دهد .

پس می توان این تعبیر را به کار برد که نوآوری ، خودش یک
«معروف» است و تن دادن به روزمرّگی و یک نواختی ، در واقع ، یک
«مُنکَر» به حساب می آید؟

در تعلیمات دین اسلام ، هست که «مَن استوی یَوماه فهو
مَغبون…»؛ یعنی اگر دو روز کسی با هم مساوی باشد ، زیانکار
است و اگر روز دومش بدتر از روز اوّل باشد ، در خور نفرین
است . یعنی ما باید هر روز به سمت جلو برویم و حتی آن کسی
که در مرحله ای از کمال هم بِایستد و در جا بزند ، گرفتار آسیب
شده است . در واقع ، ایستادن در خوبی ها هم خودش یک نوع
نارسایی است و این در مورد جامعه هم صدق می کند . بنا بر
این ، اصلاح ، همیشه هست و تعبیراتی هم که در قرآن آمده ،
مانند : «إلی اللّه المصیر» یا «فاستبقوا الخیرات» یا «یُسارعون
فی الخیرات» ، در واقع بیانگر این حقیقت اند که اوّلاً همه
جهان ، رو به سوی خدا در حرکت است و ثانیا زندگی دنیا ،
عرصه مسابقه و رقابت در «خیر» و «عمل صالح» است . این
گونه تعبیرات قرآنی ، انسان را به این سمت سوق می دهند که
حرکت جهان را ببیند و هرگز نَایستد و باید توجه داشت که
انسانیت انسان ، در پرتو این «حرکت» شکل می گیرد و به سمت
کمال ، سیر می کند .

با این حساب ، ما یک «اصلاح» مورد نظر عقل بشری ـ تجربی
یا عقل جمعی داریم ، که مورد قبول دین هم هست . حالا ، این سؤال
پیش می آید که در طول تاریخ اسلام ، با وجود آن که قرآن و احادیث و
سیره ائمه بر این حرکت دائم و ضرورت تغییر و اصلاح همیشگی
تأکید داشته اند ، پس چرا غالبا در جوامع اسلامی با مصلحان (مثل
سیّد جمال ، کواکبی ، عبدُه ، اقبال ، نایینی ، امام و …) که افرادی عالم و
مؤمن و متدیّن هم بوده اند ، برخوردهای تندی شده است؟ و جوامع و
یا نخبگان و حتی علمای دینی ، در برابر آنها ، موضعگیری کرده اند؟ و
کارشان به آسانی پیش نرفته است؟

من فکر می کنم که این امر ، به سه عامل بستگی دارد :
یک عامل ، روان شناختی است . آدم ها همیشه به آنچه در آن
هستند ، انس می گیرند و دل کندن از آن ، ولو به سمت یک چیز
بهتر ، با دغدغه همراه است . حتی اگر کسی خانه ای دارد و یک
خانه بهتری ساخته است ، لحظات اسباب کشی ، باز یک
احساس دلهره و ناراحتی دارد . در مورد توده ها هم هر چه
ظرفیت فرهنگی کمتر باشد ، این دلهره بیشتر خواهد بود و
وقتی که ظرفیت فرهنگی بالا برود ، دلهره هم کمتر می شود و
لذا یکی از کارهای مصلحان ، بالا بردن ظرفیت فرهنگی جامعه
به صورت غیر مستقیم است؛ یعنی به جای تغییر و تجدید باید
برای بالا بردن ظرفیت و مطالبات انسانی تلاش کرد . این کار ،
در واقع ، زمینه ایجاد می کند که مردم خوشان دنبال اصلاح
بروند ، همان طور که در انقلاب اسلامی ایران هم همین کار
صورت گرفت؛ یعنی ظرفیت فرهنگی در بین مردم ایجاد شد و
مردم خودشان در برابر یک نظام و یک قدرت پایدار ایستادند .
انبیا هم نوعا با چنین روشی کارشان را دنبال کرده اند . اگر در
تاریخ صدر اسلام مطالعه کنید ، می بینید که روش پیامبر (ص)
این است که می خواهد آدم ها خودشان به مرور بفهمند و درک
بکنند . حتی به نظر من در تعبیر قرآن که راجع به اهداف انبیا
آمده : «لیقوم الناس بالقسط» ، هدف انبیا ، اقامه قسط با زور و قدرت نیست؛
چون این کار نهایتا خطا را از آشکار به نهان می برد ، یعنی از کوچه به داخل
خانه؛ بلکه هدف آنها ایجاد زمینه های فرهنگی و اجتماعی است که مردم
خوشان قائم به قسط بشوند و این که می گویند انسان خلیفه خداست ، برای
این است که خدا خود ، قائم به قسط است و انسان هم قائم به قسط
می شود . بنا بر این ، ایجاد این ظرفیت ، مشکل روان شناسانه را تا حدودی
حل می کند .

عامل دوم ، یک تحلیل جامعه شناختی است . در اثر هر
اصلاحاتی ، ممکن است یک سری منافع به خطر بیفتد . این
منافع ، ممکن است جایگاه اجتماعی باشد ، ممکن است ثروت
باشد ، ممکن است قدرت باشد و یا مثلاً محبوبیت های قومی
باشد و طبیعی است که اگر کسی شاخص شود ، جایگاه
هم قطارهای او (کسانی که از نظر قدرت ، ثروت و علم دانش در
سطح او هستند) به خطر می افتد . در حقیقت ، بر خلاف نوع اوّل
ـ که مقاومت های ناآگاهانه بودند و از درون و نهاد انسان سر
چشمه می گرفتند ـ ، این مقاومت ، یک نوع مقاومت آگاهانه
است و این طیف فکری ، در اکثر موارد ، توده هایی را که زمینه
ذهنی قبلی دارند ، به طور غیر مستقیم در مقابل ندای
اصلاح طلبی مصلحان بر می انگیزند و در بیشتر موارد ، پشت
صحنه هستند و خودشان را نشان نمی دهند که مشخص شود
اینها دارند با مصلحان ، رقابت می کنند .

گاهی ممکن است عامل سومی هم باشد و آن ، سوء
استفاده هایی است که از اصلاحگری می شود و گاهی برای
دلسوزان ، دغدغه ایجاد می کند که نمی دانند واقعا این کار
مصلحان ، اصلاحگری است یا تخریب! این نوع مقاومت ها را ،
هم از جانب افرادی که مدیریت اجتماعی در دست آنهاست و
هم از جانب مردم ، می توان دید ، بخصوص اگر یک جامعه ای
قبلاً با این مشکلات ، مواجه بوده و مردم ، نمونه هایی را دیده اند
و به اصطلاح ، کلاه سرشان رفته و فریب خورده اند ، یک
ذهنیت بد در این مورد برایشان به وجود آمده است .

به نظر شما برای یک اصلاح اجتماعی در جامعه ما ـ که یک
جامعه دینی و در عین حال ، در حال توسعه است ـ چه ضوابطی لازم
است؟ و آیا دین در این خصوص ، اظهار نظری دارد یا نه؟

در زمان غیبت امام معصوم ، ضوابط دینی را باید «ضوابط
مسلّم مورد اتفاق» در نظر بگیریم ؛ یعنی ضوابطی که در پایین تر
یا فراتر از آن ، یک حوزه اختیار اجتماعی وجود دارد . شهید سید
محمّد باقر صدر در کتاب «الإسلام یَقود الحیاه» تعبیر زیبایی
دارد که من فکر می کنم در عصر ما در خیلی از جاها کاربرد دارد .
ایشان می گوید : ما برای قانون گذاری در یک حکومت دینی ،
سه مرحله کار داریم : یکی قانون اساسی است که همان آرا و
دیدگاه های مسلّم علمای دین است . دوم ، حوزه اختیارات
قانون گذاران است و این جا حوزه ای است که در آن ، اجتهادهای
مختلفی وجود دارد؛ یعنی قانون گذاران باید از میان آرای فقهی
متفاوت ، قانونی را متناسب با جامعه انتخاب کنند و برگزینند .
سوم ، «منطقهُ الفَراغ» [ یا عرصه اختیار شهروندان ] است که
اصلاً دین در آن ، نظری ندارد .

در واقع ، ضوابطی که از نظر دین ، برای اصلاحگری لازم
است ، همان مسلّمات و یا به اصطلاح ، اجماعیّات است . اما در
مورد اصلاحات، این را هم در نظر بگیریم که شرایط اجتماعی
در جوامع و دوره های مختلف تاریخی با هم تفاوت دارند . این
جا ما دیگر نباید حتما بر یک دیدگاه خاصّ دینی ، پافشاری
کنیم؛ چرا که در حقیقت ، متناسب با آن شرایط اجتماعی
می توانیم بر اساس همان ضوابط و از میان مجموع دیدگاه ها
یکی را انتخاب کنیم و از آن جا که مسائل اجتماعی ، عمدتا در
منطقهُ الفَراغ قرار دارند که اسلام ، تصمیم گیری در آنها را با
همان ضوابط ، به مردم واگذار کرده است ، بحث ، کاملاً انسانی ،
تجربی و بشری می شود .

در واقع ، درست بودن یک دیدگاه اصلاحی از نظر دین ،
منوط به این نیست که حتما مجوّز از دین داشته باشد؛ بلکه
مشروط به آن است که با دین ، مغایرت نداشته باشد . یعنی یک
حرکت اصلاحی اجتماعی ، وقتی از نظر دین درست است که با
دین ، ناسازگاری نداشته باشد ، که در این صورت ، دین هم با
آن ، مخالفتی نخواهد داشت . برای مثال ، نیازی نیست حتما
دلیل بیاوریم که اسلام ، نوروز را ـ که یک سنت اجتماعی ایرانی
است ـ تأیید کرده است (هر چند که برای تأیید آن هم
نمونه هایی داریم) به طوری که اگر هم تأیید و نمونه نداشتیم ، از
آن جا که مغایرتی با باورهای مسلّم دینی ندارند ، مورد قبول
است . دین که نیامده رو در روی انسان ها بِایستد . دین برای
انسان ها و فطرت و تجربه های ملّی و قومی و نژادی و زبانی
آنها احترام قائل است . فقط اینها نباید سدّ راه آرمان های عالی
انسانی و دینی بشوند .

بنا بر این ، در این حوزه ، برای درست بودن چیزی از نگاه
دین ، کافی است که با مسلّمات دین ، معارضه نداشته باشد .
حتی ممکن است با نظر برخی عالمان دینی معارضه داشته
باشد ، اما اگر با بعضی دیگر سازگاری داشته باشد ، همین کافی
است و قانون گذار می تواند به آن نظری که راه گشاست ، توجه
بکند و آن را در نظر بگیرد ، همچنان که مثلاً شورای نگهبان ،
وقتی می خواهد اسلامی بودن یک مصوّبه مجلس را اعلام کند ،
گاه می گوید که با فتوای مشهور ، موافق است و گاه هم تطبیق
آن را با نظر یک مرجع دینی ، اعلام و بر همین اساس ، آن را
تأیید می کند .

جوانان ما ، خیلی مایل اند بدانند که در موضوعات مربوط به آنها ـ
مثلاً ازدواج که خیلی هم برایشان سرنوشت ساز است ـ ، عالمان
دینی ، چه وظیفه ای دارند و حکومت و نخبگان جامعه ، چه وظایف یا
چه محدوده اختیاراتی دارند . مثلاً برخی سنّت های رایج خواستگاری
و جهیزیّه که سدّ راه جوانان در تشکیل یک زندگی خداپسندانه
شده اند و به نظر می رسد «عادات» ما هستند و به نام دین ، مشهور
شده اند ، چگونه و چه وقت ، اصلاح می شوند؟ چه کسی باید این
اصلاح را شروع کند؟ چه ضوابطی باید رعایت شود؟

بسیاری از سنّت های مربوط به ازدواج در جامعه ما ، مثل
همین دو موضوع خواستگاری و جهیزیّه ، سنّت های دینی
نیستند و اصلاح آنها هم در حوزه اختیار شهروندان (همان
«منطقه الفراغ» ) است که ضوابطش را عرض کردم . این که
یک خانمی باید در خانه بنشیند و منتظر بماند تا یک روزی یک نفر به
خواستگاری اش بیاید ، یک سنّت دینی نیست .

در تاریخ صدر اسلام ، داریم که دختر خانمی در حضور پیامبر
(ص) ، اعلام کرد که قصد ازدواج دارد و خود را در معرض
خواستگاری و انتخاب قرار داد . این ، یک موضوع انسانی است
و مشکلات و عادات غلطی که در این مسیر پیدا شده ، جنبه
دینی ندارند و برای رفع آنها هم مصلحان اجتماعی ، به راحتی
می توانند فکر بکنند و مطالعه بکنند و راه حل هایی پیشنهاد
کنند . مثلاً از طریق رسانه ها یا نهادهای قانون گذار و … اقدام
کنند . به هر حال ، به نظر می رسد زمینه اصلاحات در این
موضوع ، وجود دارد ، گرچه همچنان اصلاحی صورت نگرفته
است .

یک مصلح اجتماعی یا یک جریان اصلاحات اجتماعی ، چه طور
می توانند تابع ضوابط باشند ، در حالی که حوزه های اصلاحات ،
حلقه های به هم پیوسته ای هستند که در دنیای امروز ، تصور این که
یک نفر از عهده هدایت همه آنها بر آید ، مشکل است . مثلاً اصلاح
ساختار قضایی و رسیدن به عدالت قضایی با شفّاف سازی در عملکرد
مالی و ثروت مسئولان ، و این با آزادی رسانه ها و احزاب و
جمعیت های مدنی ، گره خورده است . آیا می شود اصلاحاتی در همه
حلقه های اجتماعی داشت که پایبند به ضوابطی باشد که در مورد آن
بحث کردیم ، یا این که امکان ندارد و باید منتظر باشیم که معصوم
بیاید؟

در جواب شما باید بگویم که این کار ، شدنی است؛ ولی به
نظرم برای انجام شدن آن ، دو عامل لازم است : یکی درک
جمعی انسان ها و دیگری یک مسئولیت جمعی . اینها دو
شاخصه ای هستند که در کشورهای دیگر هم اتفاق افتاده اند و به
یک سری تعادل ها هم انجامیده اند . اما باید توجه داشت که این
کار ، کار فرد نیست و فرد ، نهایتا می تواند مسئولیت جمعی را در
انسان ها برانگیزد . بنا بر این ، این گونه اتفاقات ، با فتح صورت
نمی گیرد و اگر هم بگیرد ، مقطعی است و یا الآن در زندگی پر
ارتباط امروزی ، بعید می دانم چنین چیزی صورت بگیرد؛ ولی
غیر ممکن هم نیست . یعنی این که بگوییم اصلاحات همه جانبه غیر
ممکن است ، درست نیست و این طرز فکر کردن ، با آموزه های دینی ما
سازگاری ندارد .

امام خمینی (ره) با نظریاتی مانند : ولایت فقیه ، بسیج ، برائت از
مشرکان در حج ، حِلّیت شطرنج ، قانون کار و قانون بانکداری اسلامی
و … در همه ابعاد زندگی مردم ایران و شاید بعضی دیگر از جوامع
اسلامی ، تأثیر گذاشتند و نوآوری های ایشان ، همه جهان را
درنوردید؛ امّا چنین مشکل گشایی هایی در گوشه و کنار جهان اسلام ،
دیگر به ندرت دیده می شود . آیا برای اصلاحات اجتماعی ، فقیه و
مجتهد بودن و داشتن قدرت ، ضرورت پیدا کرده است؟

برداشت من این است که اصلاحات در جوامع اسلامی ،
باید یک پایگاه و اعتبار دینی و سنّتی داشته باشد . منتها این
اعتبار داشتن در سنّت دینی ، الزاما به این معنا نیست که مصلح
باید فقیه باشد؛ بلکه بستگی به جامعه دارد . این اعتبار ، بر
حسب این که در یک جامعه ، چه بخشی از دین ، منزلت
بالاتری دارد ، متفاوت است . ممکن است در جایی یک محدّثْ
این کار را بکند ، یا یک فقیه و یا یک فیلسوف . حتی گاهی
وقت ها یک عارف یا صوفی ، این نقش را ایفا می کند؛ اما در
ایران و جامعه شیعی ، به لحاظ این که مرجعیت ، محور اصلی حرکت های
دینی بوده است ، طبیعتا این نقش ، به فقیه و مجتهد گره خورده است؛ ول