پاورپوینت کامل گفتگو با کامران ربیعی ، پژوهشگر اجتماعی ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل گفتگو با کامران ربیعی ، پژوهشگر اجتماعی ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل گفتگو با کامران ربیعی ، پژوهشگر اجتماعی ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل گفتگو با کامران ربیعی ، پژوهشگر اجتماعی ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint :

۴۶

سرمایه ای که دیگر سرمایه ها را به کار می اندازد

کامران ربیعی ، متولّد ۱۳۵۸ شهر «حِلّه» است . در حالی که دوره کارشناسی پژوهشگری اجتماعی را در دانشگاه اصفهان می گذرانْد ، در سال ۱۳۸۲ ، در نتیجه موفقیت های تحصیلی و اهتمام به پژوهش و تألیف وترجمه ، به عنوان «دانشجوی نمونه کشوری» انتخاب شد و از رئیس جمهور وقت ، جناب آقای خاتمی ، جایزه و لوح تقدیر گرفت . سپس در دوره کارشناسی ارشد جامعه شناسی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران پذیرفته شد و اکنون در آستانه دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد خویش است . از او ، تا کنون مقالات متعدّد تألیف و ترجمه ، بویژه در موضوع «سرمایه اجتماعی» در نشریات تخصّصی منتشر شده است . وی همچنین از آن جا که ساکن اصفهان است به عنوان پژوهشگر ، در چند پژوهش میدانی در موضوع سرمایه اجتماعی ، با استانداری اصفهان ، سازمان آموزش و پرورش استان و دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر ، همکاری داشته است . ربیعی ، به عربی و انگلیسی نیز مسلّط است و در گفتگوهایمان با او در دفتر «حدیث زندگی» ، دریافتیم که دغدغه های دینی روشنی دارد و فراتر از نگاه های کارکرد گرایانه به دین ، یک «دیندار ویژه» است .۱

آقای ربیعی عزیز! هیچ وقت تلاش کرده اید که یک مفهوم پیچیده مربوط به حوزه تخصصتان را برای برادر یا دوست جوانتان توضیح بدهید؟ ما درباره مفهوم «سرمایه اجتماعی» ، چنین توقعی از شما داریم .

بارها شده که من ، بویژه در ارتباط با برخی مفاهیمی که از غرب ، وارد زبان ما شده اند و معمولاً پسوند «ایسم» دارند ، توضیحاتی داده ام و همواره سعی داشته ام که با مثال هایی ملموس از زندگی روزمره که همه ما درگیر آنها هستیم ، آن مفهوم را توضیح بدهم و امیدوارم در ارتباط با بحث «سرمایه اجتماعی» هم بتوانم با زبانی ساده و در عین حال ، بدون فاصله از ادبیات علمی ، این مفهوم را مورد بحث قرار بدهم .

امروزه ، پژوهشگران علوم اجتماعی ، در بحث از «سرمایه اجتماعی» به این نکته تصریح می کنند که سرمایه های اجتماعی (از قبیل هنجارها ، ارزش ها و الگوهای مثبت در روابط اجتماعی) هم مثل معادن و کارخانجات و فناوری ها و … (سرمایه فیزیکی) ثروت ملت ها محسوب می شوند . اقتصاددانانِ توسعه هم به مفهوم «منابع انسانی» توجه نشان می دهند و نخبگان ، متخصصان ، کارگران آموزش دیده و همین طور اخلاق کار و فرهنگ و الگوی مصرف و … را در این حوزه ، بحث می کنند . آیا این دو بحث به هم مربوط اند؟ چه جوری؟

ابتدا اجازه بدهید که به قول ماکس وبر (Max weber) با ساختن یک نمونه آرمانی (Ideal type) و ارائه یک مثال فرضی ، مفهوم سرمایه اجتماعی را تشریح کنم و در دل آن به ارتباط سرمایه اجتماعی با سایر اشکال سرمایه از قبیل سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی که شما آنها را بر شمرید ، بپردازم .

تصور کنید دو کشور فرضی ، جنگی را پشت سر گذاشته اند و پس از جنگ می خواهند مرحله بازسازی را دنبال کنند و اقتصاد خود را احیا کنند و زیر ساخت های کشور خود را مرمت کنند و توسعه بدهند . علاوه بر این ، فرض کنید که این دو کشور ، در حجم منابع طبیعی از قبیل معادن ، جنگل ها و منابع آبی و غیره وضعیت مشابهی دارند و همچنین به لحاظ تعداد متخصص و نیروی آموزش دیده و در کل به لحاظ منابع انسانی نیز در شرایط یکسانی قرار دارند و درجه پیشرفت آنها به لحاظ توسعه صنعتی و فنی به یک اندازه است . حال فکر می کنید که پس از ده سال ، کدام یک جلوتر باشد؟ کدام کشور می تواند مراحل پیشرفت و ترقی را با صرف کمترین «هزینه» و «زمان» لازم پشت سر بگذارد؟ من به شما می گویم که شکل دیگری از سرمایه هست که انواع مختلف سرمایه ای را که بر شمردیم ، به کار می اندازد و بهره وریِ آنها را به حداکثر می رساند و اگر آن را مورد توجه قرار دهیم ، به احتمال زیاد می توانیم وضعیت آینده این کشورها را پیش بینی کنیم .

فرض کنید که در کشور «الف» نسبت به کشور «ب» مردم در محیط زندگی خود با یکدیگر بیشتر کار می کنند و برای حل مسائل محیط همسایگی با هم همکاری و همیاری می کنند ، به مسئولان شهر و کشور خود اعتماد بیشتری دارند و غریبه ها را نیز قابل اطمینان تلقی می کنند . در بین مردم کشور «الف» ، ارزش ها و باورهایی رایج است که آنها را دعوت به کمک کردن به یکدیگر می کند و سعادت فرد را در گرو سعادت همه جامعه می داند و تلاش وی برای خدمت به پیشرفت و سعادت جامعه را امری مهم و ضروری معرفی می کند ؛ ولی در کشور «ب» این ارزش ها و باورها ضعیف تر است و بیشتر فردگرایی را ترویج می کنند . همچنین در کشور «الف» گروه های بسیار زیادی وجود دارد که افراد با توجه به سلایق و احساس نیاز خود در آنها عضو هستند و در برنامه های گروهی و دسته جمعی مشارکت می کنند ؛ اما در کشور «ب» معمولاً مردم ، پس از این که از سر کار برگشتند ، غیر از خانه جایی برای رفتن ندارند و حتی تفریحشان را به تنهایی و یا با تعداد انگشت شماری از دوستان انجام می دهند . در حقیقت ، ملاحظه می کنیم که در کشور «الف» ، اعتماد اجتماعی نسبت به کشور «ب» در سطح بالاتری قرار دارد و هنجارهایی که مردم را به عمل مشترک دعوت می کنند در آن ، قوی تر است و گروه ها یا شبکه های اجتماعی متنوع تر و فراوان تری وجود دارد که اکثر افراد جامعه را به نوعی در خود ، درگیر و مشغول می کنند؛ یعنی در کشور «الف» سرمایه اجتماعی (همان اعتماد ، هنجارها و شبکه ها ) در سطح بالاتری است .

با توجه به این مثال ، می توان پیش بینی کرد که کشوری که سرمایه اجتماعی بالاتری دارد ، می تواند مراحل توسعه را سریع تر از کشور دیگری که در سطح پایین تری از سرمایه اجتماعی قرار دارد ، پشت سر بگذارد .

سرمایه اجتماعی باعث کاهش «هزینه» و «زمان» انجام گرفتن فعالیت های اقتصادی می شود ؛ چرا که ما دیگر با افرادی سر و کار داریم که به یکدیگر اعتماد بیشتری دارند و در مقابل هم تعهد و احساس مسئولیت دارند و در جامعه از اموال دیگران به مانند اموال ، خود محافظت می کنند و به اموال عمومی آسیب نمی رسانند . از سوی دیگر در گروه های مختلف ، افراد از یکدیگر اطلاعات تازه ای را کسب می کنند و دانشی فرا می گیرند که در خلوت و تنهایی امکان تحصیل آن برایشان بسیار اندک و یا ناممکن بود و از این طریق ، منابع انسانی نیز تقویت و افزایش می یابد و بهره وری بیشتری دارد .

آیا انباشت و افزایش سرمایه اجتماعی باید دغدغه دولت مردان و حداکثر ، نخبگان جامعه باشد ، یا عموم مردم و حتی جوانان هم لازم است که به این موضوع ، فکر کنند و در تولید سرمایه اجتماعی ، مشارکت کنند؟

پیش از هر چیز باید بدانیم که سرمایه اجتماعی «کالایی همگانی» است ؛ یعنی متعلق به همه آحاد جامعه است و همگان در تولید و انباشت آن نقش دارند . دولت تنها می تواند برای آن ، بستر سازی کند ؛ یعنی با برقراری امنیت عمومی ، تصویب برخی قوانین و مقررات و تنظیم برنامه های آموزشی در آموزش و پرورش که افراد را مشارکت جو و متعهد بار می آورد ، زمینه را برای به هم پیوستن افراد و تشکیل گروه های مختلف و انجام دادن فعالیت های مشترک ، فراهم کند .

اتفاقا جایی که مردم و بخش خصوصی می توانند مسائل و مشکلات را خود حل کنند و یا کاری را به انجام برسانند ، دولت نباید دخالت کند و باید اجازه بدهد که جامعه مسیر خود را برود . در ارتباط با نخبگان ، باید گفت که نخبگان از آن جایی که جهت دهی فکری جامعه را به عهده دارند ، نباید با پراکندن سخنان ، ناامید کننده و تیره و تار کردن فضای اجتماعی ، به بی اعتمادی دامن بزنند و این ذهنیت را در افراد به وجود بیاورند که توانایی حل مشکلات و یا قدرت به انجام رساندن یک پروژه محلی را حتّی به صورت دسته جمعی هم ندارند و همه چیز فقط به اراده دولت مردان و نحوه تصمیم گیری آنها بستگی دارد !

جوانان ، چه سهمی و نقشی در تولید و انباشت و نگهداشت سرمایه اجتماعی می توانند داشته باشند؟ و آیا خودِ «جوانی» یا «داشتن نسل جوانِ پُر تعداد» ، سرمایه اجتماعی است؟

اساسا یکی از ویژگی های جوان و دوره جوانی ، وجود امید به آینده و احساس توانایی برای تغییر وضعیت موجود است . جوان ، این قدرت و توانایی را در خود می بیند که در صورت وجود حداقل هایی از امکانات بتواند شرایط موجود خود و حتی فراتر از آن ، جامعه را تغییر بدهد . بنا بر این ، در صورتی که این انرژی و پتانسیل در مسیر صحیح به کار گرفته شود ، می تواند برای جامعه اثرات مثبتی در پی داشته باشد . در این جا اوقات فراغت و نحوه پر کردن آن ، از اهمیت به سزایی برخوردار است .

اگر ما بتوانیم برای سلایق و علایق متفاوتی که در بین جوانان هست ، امکانات تفریحی و فراغتی فراهم کنیم و افراد را به صورت فعال ، درگیر آنها کنیم ، می توانیم شاهد شکل گیری افرادی مشارکت جو ، آگاه ، سالم و با نشاط باشیم که در سایر عرصه های اجتماعی هم آمادگی وارد شدن و بر عهده گرفتن نقش و وظیفه ای خاص را دارند .

اگر نخواهیم جوانان را در یک قالب مشخص و طبق میل خود در آوریم و اگر اجازه بدهیم که جوان بر حسب علاقه خود در تیم های ورزشی و گروه های هنری ، فرهنگی و سیاسی مختلف وارد بشود ، این به او احساس تعلق به جمع می دهد که می تواند همکاری و همیاری مداوم فرد را در پی داشته باشد و کسی که مثلاً در یک تیم ورزشی مشارکت دارد و پیوسته با آن در ارتباط است ، این قابلیت را خواهد داشت که در امور مربوط به محل زندگی خود هم با دیگران همکاری کند تا وضعیت زندگی خود و همسایگان خود را بهبود ببخشد ؛ چرا که قبلاً این پتانسیل (انرژی انباشته) در وی به وجود آمده است .

جوانان در تولید سرمایه اجتماعی از مهم ترین گروه های اجتماعی به حساب می آیند ؛ چرا که انرژی جسمانی و روحی آنان این امکان را به آنها می دهد که بتوانند بهتر از سایر گروه های سنتی ، به اصطلاح ، از خود مایه بگذارند و کار داوطلبانه ای را انجام دهند . شما داخل اتوبوس ما را ببینید . این جوانان هستند که به محض دیدن یک سالمند ، از جای خود بر می خیزند و جای خود را به او می دهند و با این کار ، احساس همدلی و یکی بودن را در جامعه تقویت می کنند و به رضایت سالمندان از زندگی ، یاری می رسانند .

در ارتباط با «داشتن نسل جوان پُر تعداد» هم باید گفت که اگر این نسل به خوبی هدایت شود و امکانات اولیه ای که مورد نیازش است فراهم گردد ، می تواند مهم ترین نیرو در بنای جامعه ای سالم باشد . در غیر این صورت ، اگر فکری برای اشتغال ، ازدواج و اوقات فراغت جوانان نشود و متناسب با شرایط روز ، امور معنوی آنان سامان نیابد ، خدای ناکرده می تواند سر از اعتیاد و سایرانواع آسیب های اجتماعی در آورد و خود ، تبدیل به تهدیدی برای سلامت جامعه شود .

افراد و گروه ها ، هر کدام ، چه طور می توانند به تولید یا حفظ و باز تولید سرمایه اجتماعی کمک کنند و همزمان ، از آن ، به عنوان یک دارایی ، بهره ببرند؟ آیا اصلاً در این زمینه ، داد و ستدی در کار هست ، یا نه؟

یکی از اصطلاحاتی که در ادبیات سرمایه اجتماعی وجود دارد ، اصطلاح «بازی مکرّر» است ؛ یعنی افراد در صورت دوام آوردن در یک گروه و شبکه اجتماعی و برقراری ارتباطات مداوم با سایر اعضا و همکاری با آنان می توانند به تولید و حفظ سرمایه اجتماعی کمک کنند ؛ چرا که در سایه همکاری های غیر تصادفی و مکرر است که شناخت از یکدیگر حاصل می شود و بر این اساس ، اعتمادی پایدار میان دو طرف به وجود می آید . همکاری فعلی میان افراد می تواند به همکاری آتی میان آنان منجر شود .

از نکات مهمی که در مبحث سرمایه اجتماعی مطرح است ، بنا بر گرفته جیمز کلمن ، تولید «خیر جمعی» از خلال به کارگیری سرمایه اجتماعی است ، به گونه ای که همگان از آن منتفع می شوند . سعی می کنم با یک مثال ، این را بیشتر توضیح بدهم . فرض کنید که شما یک تکه شیشه را در خیابان می بینید و با خودتان می گویید : زودتر آن را بر دارم که مبادا ماشینی از روی آن رد شود و لاستیک آن از بین برود . در حقیقت ، شما به خاطر احساسات انسان دوستی اقدام به این کار می کنید؛ اما این کار که اتفاقا هیچ کس آن را ندیده تأثیر غیر مستقیمی هم بر خود شما خواهد داشت . در واقع ، شما با این کار ، دست کم در ساده ترین نگاه ، جلوی از رده خارج شدن یک لاستیک را پیش از سرآمدن عمر مفید آن گرفته اید و به اندازه قیمت آن ، به اقتصاد ملی نفع رسانده اید .

در حیات روزمره ما ، هزاران هزار مسئله این چنینی در دور و بر ما وجود دارد که اگر افراد از سر محبت و نوع دوستی و خدمت به میهن سعی کنند این چنین کارهایی انجام دهند ، مبالغ هنگفتی که می توانست خرج شود و از بین برود ، صرفه جویی که می تواند در آموزش بهتر و ارائه خدمات بیشتر به شهروندان هزینه شود و از این طریق ، همگان منتفع می شوند .

آیا دین (به عنوان مجموعه ای از باورها ، الگوها ، تعالیم مناسک یا آیین ها ) می تواند کاربرد سرمایه اجتماعی داشت باشد؟

در ماه رمضان ، آمار قتل و انحرافات و خودکشی و … پایین می آید . این ، یعنی افزایش سرمایه اجتماعی در ماه رمضان و در نتیجه آیین ها و آداب آن .

در محرّم ، مردم زیادی با حداقل دخالت دولت و نیروهای انتظامی وارد خیابان ها و فضاهای عمومی می شوند . با رضایت قلبی وارد می شوند و بدون تنش ، حرکت هایی هماهنگ انجام می دهند و بدون هیچ گونه برخوردی ، با آرامش و رضایت ، خارج می شوند . این نگاه و باور و اقدام مشترک ، یک سرمایه اجتماعی است .

امروزه حتی در کشورهای غربی که روزگاری در آنها زمزمه به حاشیه رانده شدن دین شنیده می شد شاهد توجه روزافزون به دین هستیم و صاحب نظران حوزه های مختلف علوم اجتماعی ، ضرورت حضور جدی تر دین در سطح جامعه را مطرح می کنند ؛ چرا که با تشدید فردگرایی و ترویج اخلاق منفعت طلبانه که از دستاوردهای اقتصاد لیبرال سرمایه داری است مجال کمتری برای پرداختن به دیگران و توجه به منافع کل جامعه و ایثار و از خود گذشتگی باقی می ماند و درست به همین جهت است که ما شاهد بالا رفتن انحرافات و سایر اشکال آسیب های اجتماعی و افسردگی های روانی در غرب هستیم . و به همین خاطر بسیاری از سیاست گذاران کشورهای غربی به این فکر افتاده اند که شاید با ترویج مفاهیم دینی بتوانند افراد را تحت لوای مفاهیمی فرا زمینی گرد آورند و ارزش های والای نوع دوستی و خدمت به دیگران را که آبشخوری مذهبی دارند ، در آنها تقویت کنند .

در ارتباط با سرمایه اجتماعی بودنِ دین ، لااقل من خود کتابی را دیده ام که در امریکا چاپ شده و عنوان آن هست : Religion As a Social CapitaL (دین ، به مثابه سرمایه اجتماعی)؛ . یعنی دین را مجموعه ای از باورها و ارزش ها معرفی می کنند که در جامعه مانند چسبی قوی عمل می کند که انسان ها را به یکدیگر پیوند می دهد و آنان را به عمل مشترک داوطلبانه دعوت می کند .

در تعالیم اسلامی ، ما مفاهیم بسیاری را می بینیم که انسان ها را کاملاً در خدمت جامعه و رفاه حال آنان قرار می دهد . یکی از آنها «ایثار» است که از شما می خواهد تا برای رفاه حال دیگران ، از خود گذشتگی کنید و برای رضای خداوند ، کاری را انجام دهید . از دیگر موارد می توان به این نکات اشاره کرد : پرهیز از دورویی و بی تفاوتی ، اهمیت التزام به راستگویی ، امانت داری ، وفای به عهد ، توجه به همسایه ها و خویشاوندان و والدین ، مشورت کردن با دیگران برای کارهای دسته جمعی و … ؛ اگر بخواهم مواردی را که گفتم ، بیشتر باز کنم و یا به برخی دیگر از مفاهیم دینی که به همکاری میان انسان ها و داشتن جامعه ای سالم و متشکّل از افرادی متعهد و مشارکت جو یاری می رساند بپردازم ، خود ، بحثی مفصل می شود که شاید حتی از حوصله یک مقاله خارج است و در کتابی مستقل باید به آن پرداخت .

ملیّت ، همبستگی اجتماعی ، سنت های ملی بومی و … چه طور؟ آیا اینها در تعریف سرمایه اجتماعی و تولید و افزایش آن ، نقشی دارند؟

در ارتباط با سرمایه اجتماعی همواره به ارزش های مشترک ، سابقه تاریخی مشترک و در کل به مشابهت های موجود میان افراد و گروه ها توجه می شود ؛ چرا که اشتراکات فرهنگی ، ملی و مذهبی ، زمینه ایجاد توافق میان گروه های مختلف را فراهم تر می کنند و زبان گروه ها و افراد را برای تعامل با یکدی