پاورپوینت کامل نظام آموزشی مکتب سامراء ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نظام آموزشی مکتب سامراء ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۱۶ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نظام آموزشی مکتب سامراء ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نظام آموزشی مکتب سامراء ۱۱۶ اسلاید در PowerPoint :

۸۴

ورود میرزا به دیار عسکریین به کن حیات علمی و فرهنگی بخشید و روح
تازه ای در کالبداین هشر غریب و مظلوم دمیده شد. قبل از آن
سامراء درانحصاراهل سنت بود. میدانی بود برای رقابت عشایر و
تعصبات قبایل . شیعه و زوارامامان امنیت نداشتند و جوار حضرت هادی و
عسکری با فرهنگ شیعی و علوم آن بیگانه بود. آمدن میرزا سبب شد که
این شهرازالطاف الهی بهره مند شود و حویباری عظیم ازاز نهر جاری
حوزه و میراث عظیم آن دراین شهر جریان یابد. طلاب گروه گروه از
اقطار عالم اسلام برای کسب دانش به سرزمین مقدس عکسریین سرازیر شدند.
مدارس علمی در آن برپا شد تا جائی که به گفته مرحوم حرزالدین :

هجرت به سامراء درایام میرز در عرض هجرت به نجف معمول شد و
تدریس دروس مقدمات و علوم عالی علاوه بر درس میرز فراوان شد.

و به تعبیر تذکره نویس و مورخ بزرگ شیعی مرحوم سید محسن امین :

انتقل المرکزالعلمی الیها علی عهدالمیرزا سید محمد حسن
الشیرزای .۴

درایام میرزا مرکز علمی به سامراءانتقال یافت .

در نتیجه سامراء به پرورشگاه بزرگان علم وادب و حدیث و فلسفه
تبدیل شد.

[فقد کانت سامراء یومئذ مرکزا علمیا ربی العباقره و زعماءالعلم
و خرج النوابغ واساطین الدین] ۵ .

سامراء به مرکزی علمی و فرهنگی تبدیل شد که نوابغ بزرگ و
بزرگان دانش را تربیت کرد و نوابغ واستوانه های دین از آن
فارغ التحصیل شدند.

اساتید مهم در فلسفه و حدیث واصول و فقه به تدریس مشغول بودند.
میرزا در راس همه اساتید با گنجینه ای از علوم و معارف اهل بیت به
پرورش طلاب و عالمان مشغول بود واسرار نهفته را در میانشان به ودیعت
می نهاد. مجلس درسش همواره از علماء و مدرسین درازدحام بود. ۶

بزرگان بسیاری همچون : محمدتقی شیرزای سید محمداصفهانی
زین العابدین گلپایگانی میزرای نائینی میرزا حسین نوری شیخ
فضل الله نوری آخوند خراسانی و سید محمد فشارکی که در علمم و دقت
نظر معروف بودند در محضرش زانو می زدند. میرز گاه از روی شوق
می فرمود:

حوزه درس ماز حوزه درس شیخ هم بهتراست .

در
این مکتب بزرگان و مراجع بسیاری تربیت شدند که هر یک افقی از عالم
اسلام راروشن کردند و مرزبانان و منادیان تشیع به شمار آمدند.

[ از فیض وجوداواکابر علماء و فضلا در حضور و غیاب انتفاع
می یافتند و طلاب علوم دینی مثل حجاج جوق جوق به آن کعبه آمال
می شتافتند و مقامی که این بزرگوار در تربیت طلاب داشت از قرون بسیار
نصیب احدی از علماء نگردیده بود و مجلسی که علیه الرحمه درانتهاء
ریاست مذهب حقه داشت از رفعت به فرق فرقدین رسیده بود] ۸ .

میرزا داراری دو درس خصوصی و عمومی بود که هر دو تا زمان وفاتش
ادامه داشت .

[در مجلس خصوصی برای فرزندش میرزا علی آقا و میرزا محمد طهرانی
درس می فگت . ئس از مدتی حاج میرزامحمدسیدابراهیم طهرانی نیز دراین
بحث شرکت می کردند] ۹ .

مرحوم میرز علاوه بر تعمق در مسائل درسی دارای روش سیستم تربیتی
و آموزشی خاص بود که زبانزد هموم حوزویان شده بود.این سیره آثار
بسیاری را به دنبال داشته است که به فرازهای برجسته این روش
می پردازیم .

۱. نظم :

میرزا چه در تدریس خصوصی و چه عمومی از نظمی ویژه برخودار بود.
این نظم به زندگی و تدریس وی برکتها بخشید. قبل از درس مطالبی که
می بایست مورد تدری قرار گیرد می نوشت و بدین ترتیب مجلس درس رااز
پراکندگی و بی محتوایی خارح می ساخت و علاوه ذدر تثبیت و تقریر مطالب
درسی موثر بود.

[میرز برای تدریس هر مطلبی قبلا نظریات وافکارش را پیرامون کن
می نوشت آنچنان که خودش فرمود: روش من در مطالعه این است که قلم
برمی گیرم و آنچه در ذهن دارم می نویسم و سپس پیرامون آن به تفکر
می پردازم] ۱۰ .

بر محیط تحصیلی سامراء نیز نظمی خاص حام بود. آرامش تحصیلی برای
همه کسانی که طالب تحصیل بودند فراهم بود. هیچ کس مانع آرامش و آسایش
نبود.

[در حسینینه مرحوم میرز سه سرداب آماده بود: یکی برای کسانی که
خواستاراستراحت و خواب بودند. دیگری برای اهل مطالعه و سومی برای
صحبت و مذاکره و هیچ یک کنسبت به دیگری تعدی نمی کرد] ۱۱ .

۲. مهربانی و عطوفت به شاگردان

میزرا در جهت پرورش استعداده بسیار کوشا بود و در جهت رشد آنان
اهتمام داشت . در میانی طلابی که در غربت و به دوراز کاشانه مشغول
تحصیل بودند پدری مهربان بود.

[کان کثیرالرفق باطلاب والحنوعلیهم و حسن المعاشره معهم جزیل
الاحترام والضیافه لهم] ۱۲ .

با طلاب بسیار مهربان و همراه بود. برخوردش نیکو واحترام و
پذیرائی از آنان شایسته تقدیر بود.

آقا بزرگ دراین باره می نویسد:

[مرحوم میرزا براپ شاگردانش همچون پدری خوب و مهربان و پرعاطفه
بود و حق هر کدام را آنچنان که باید با تمام صفات و جوانب اداء
می کرد] ۱۳ .

مسلماین شیوه حسنه و رفق و مدارا با طلاب در جهت رشد تحصیلی و
تحصیل کمال بسیار موثر بوده است .

دست پروردگان مکتب سامراء
نیزاین شیوه را دنبال می کردند. رفتار مرحوم حائری دراین میان
زبانزد همه علماءاست . همه بزرگان حوزه خاطرات شیرین دوران زعامت
ایشان را به یاد داشته واز آن سخن می گویند. به گفته یکی از یارانش :

[….او با طلاب و علماء بسیار مهربان بود و آنان رااز کوچک و
بزرگ مورد توجه و عنایت خویش قرار می داد. علی رغم این که افاردی را
برای تقسیم شهریه معین کرده بود به شاگردان مورداطمینان خود در
انجام کارهای لازم و پی گیری نواقص وکالت داده بود. بسا در لحظاتی که
شخصیتهای سیاسی و تجاری برای تشرف به حضور وی و بوسیدن دستش به در
خانه اش اجتماع کرده بودند به تنهایی از حجره های طلاب بازدید می کرد
تااز حال و زگونگی درس و زندگیشان خبر بگیرد. طلبه هایی را که در
درس خواندن جدی نبودند تشویق می کرد و برای موفقین درامتحانان
جوائزارزنده ای را در نظر می گرفت] ۱۴ .

نتیجه این سیره حسنه و نظم بخشیدن به تحصیلات طلاب وامتحانات موجب
شد که حوزه قم بعداز سالها رکود و سکوت احیاء شده و برکتها و
افتخارات بسیاری را برای تشیع به ارمغان آورد.

۳. آزاداندیشی واستعداد پروری

درس میرز درس آزادنگری و میدانی برای تحول فکری و کاوش دراعماق
مسائل بود. در مجلس تدریس فکر و فهم همه صاحب نظران به جریان می افتد
و در حل نهایی مسائل از نظریات آنان استفاده می شد.

میرزا به همه شاگردان بالاخص صاحبان استعدادهای خوب و قوی میدان
می داد و طلاب و شاگردان در محضرش به نقد مساله مورد بحث نشسته و خود
در کمال آرامش به استدلالها گوش می داد واشتباهات آنان را تصحیح
می کرد.

در این شویه تدریس (نهج سامرائی) استاد مساله را مطرح می کرد.
تمامی حضاراظهارنظر می کردند.استاد راهنمایی می کرد و مساله با یک
حرکت بحث و مباحثه پخته می شد و نتیجه نهایی رااستاد بیان می داشت . ۱۵

[ این شیوه موجب می شد که درس گاه ساعتها به درازا کشد.
درس میرز گاه تا هفتت ساعت طول می کشید] ۱۶ .

به گفته یکی از معاصران میرزا:

[کان ینصب لکل تلمیذ له قابلیه النقاش فی الدرس لیستفید بارائهم
حتی یصفوا له الوجه فی المساله] ۱۷ .

همواره به حرفهای دانش آموزانی که قابلیت مناقشه واشکال داشتند
گوش فرا می داد تاازافکارشان استفاده کرده و مساله مورد گفتگو
کاملا پخته و روشن شود

[ از میان انبوه تلامذه براپی مرحوم آخوند و محمدتقی شیرازی و
خاقانی اهمیت بالاترین قائل بود] ۱۸ .

شاگردان میرز بویژه مرحوم محمدتقی شیرازی شیخ کاظم شیرازی و
مرحوم عبدالهادی شیرازی این روش را دنبال می کردند و در درس و تدریس
به شاگردان برای بحث و مناظره وانتقاد میدان می دادند

درباره سید عبدالهادی
نوشته اند:

انه کان عالم محقق فنقب یحررالمسائل الفقه و یبحث عنها عن جمیع
جوانبها و من عادته مع تلامیذه انه تصبح المجال لنقدالناقد و یرده
برفق و لین . ۱۹

او عالمی بود محقق و موشکاف . مسائل فقه رااز همه جوانب و حدود
به بررسی و بحث می نهاد.از روشهای وی با شاگردانش این بود که میدان
نقد و بررسی را برای آنان گسترده بود واشتباهات آنان را با نرمی و
مدارا پاسخ می داد.

مرحوم آیه الله بروجردی نیز به آراءو نظریات طلاب توجه می کرد. در
تدریس روی نکات اصلی درس تکیه می کرد و آن را توضیح می داد. مطلب را
از زوایای گوناگون و با بیانهای مختلف شرح می داد. نزدیک ترین راه را
برای فهم مطالب انتخاب می کرد.

درس را به گونه ای تبیین می کردند که مطلب در ذهن جای می گرفت . جلسه
درس ایشان در حقیقت هم درس بود و هم مطالعه و هم مباحثه . ۲۰

۴. بها به نظر شاگردان وایجاد فضا برای تبادل افکار

با شاگردان ممتاز و بزرگان اصحابش همچون رفیق و برادر بود. در
مسائل مختلف با آنان مشورت می کرد و به نظریاتشان ارج می نهاد واز
دیدگاههای آنان استفاده می برد.این روش هم در رشد شخصیتی آنان
موثر بود و هم استعداد آنان را بارو می ساخت .استفتائات مردم را بر
آنان عرضه می داشت واز آنان در حل مشکلات فقهی یاری می جست .

مرحوم سید محسن امین دراین باره می نویسد:

[در سال ۱۳۱۱ وارد خانه اش شدم . وی در صحن خانه بر روی تشکی
نشسته بود. مساله ای از حضرتش پرسیدم .او رو به حاضرین کرده و مساله
را با آنان در میان گذاشت . پس ازاظهار نظر آنان مرا جواب گفت .این
ادت میرزا در هر مساله ای بود] ۲۱ .

و در جای دیگر در سودمندی این روش می نویسد:

دراین کار دو فایده است .

نخست ضمیمه کردن آراء شاگردان به رای خویش تا در مواردی که
مساله در خاطرش نباشداز آن استفاده کند. ۲۲

دوم شناخت مدارح علمی آنان که در وقت احتیاج از آنان بهره گیرد.

ولی فایده بالاترارزش تربیتی آن است . میرزا در عین این که نسبت
به مسائل آگاه بوداز شاگردان سئوال می فرمود و با آنان مشورت
می کرد. بااین کار به آنان ارزش می داد و عظمت آنان را آشکار
می ساخت .این سیره موجب می شد که به شاگردان ضعیف شجاعت گفتن بیاموزد
و برای رفع ضعف و نقص همت بلند و سعی و تلاش بیشترایجاد کند.

۵.انصاف در بحث

در بحث و مناظره و تدریس باانصاف بود.اگر مطلبی رااز شاگردانش
می شنید که ازاتقان واستدلال درست برخوردار بود گر چه برخلاف نظرش
بود با کمال صراحت و به آسانی می پذیرفت .

روزی آخوند در مجلس درس استاد
خود در سامراء بر نظراستادایراد کرد واز خود نظری دیگر بیان
داشت .

استاد دلائل شاگرد خود را رد کرد و باز دلیل آورد.این مطلب دو
سه بار تکرار شد. چون کار مباحثه و مناظره بالا گرفت محمدکاظم به
عنوان احترام استاد سکوت کرد. فردا هنگامی که میرزا بر منبر جلوس
فرمود قبل از شروع درس گفت : در مورد مساله دیروز حق با جناب آخوند
بود و نظرایشان درست است ۲۳ .

نظیراین قضیه را در مباحثه میرزا با یکی
از شاگردان مرحوم شیخ انصاری مشاده می کنیم ۲۴ مسلمااین مطلب در
پرورش شاگردان و گسیل آنان به انصاف و حق پذیری بسیار موثر بوده است .

۶. طرح مباحث اساسی

میرزا در سامراء فقط مطالب مهم واساسی را بحث می کرد. مطالب روش
و آسان یاب را به شاگردان واگذار می کرد که خود تحقیق کنند و به درک
آن نائل آیند.از طرف دیگر روشن است که استعدادها مساوی نبوده و
همگان نمی توانندازاین روش بهره بگیرند. در نتیجه برای فهم مطالب
شاگردان میرزا می بایست روش زیر را دنبال کنند:

پیش مطالعه و تحقیق انفرادی و بررسی آراء وانظار قبل از حضور در
درس که خوداین مطلب در پرورش استعدادها و وادار شدن افراد به
تحقیق و تتبع بسیار موثراست .

صاحب الذریعه می نویسد:

[در هنگام تدریس کتابهایی از فقه فقط به مسائل بسیار مشکل آن
می پرداخت واز گریز به دیگر بحثها خودداری می نمود. بدین جهت از درس
او فقط کسی بهره می گرفت که با بررسیهای قبلی دراطراف موضوع فقهی
احاطه به نظریات و دلائل پیدا کرده و تنها حل معضلات و شکافته شدن
حقایق امور برایش باقی مانده باشد] ۲۵ .

۷.استادپروری و رشد شاگردان

برای آماده شدن اشخاص ضعیف واستفاده آنان از درس میرز شاگردان
مبرز میرز برای دیگران حوزه های درس تشکیل داده و به تقویت دیگران
می پرداختند. پس از شروع درس میرز همگی اعم از شاگرد واستاد در
درس میرزا حاضر می شدند.از جمله : آخوند خراسانی و محمدتقی شیرازی و
سیدمحمداصفهانی این کار را بر عهده داشتند.

درباره آخوند خراسانی می نویسند:

[کان استاذه … فی دارالسرور یامرالناس فی حیاته بالرجوع الیه و
بحث المتوسطین من الطلاب بالقراءه علیه] ۲۶

استادش در دوران حیات مردم را به آخوندارجاع می داد و شاگردان
متوسط را تشویق می کرد که از محضر وی بیاموزند.

آقا بزرگ می نویسد:

[ ازانفاس پر برکت میرزاین هر دو (میرزای دوم و سیدمحمد
اصفهانی )از بزرگترین شاگردان وی بلکه ازارکان درس او گردیدند. هر
کدام نیز مجلس درسی داشتند که جمعی ازافاضل شاگردان میرزا در آن
شرکت می کردند] ۲۷ .

یکی از شاهدان می گوید:

[ هر یک از آنان (بزرگان شاگردان میرزا) حوزه درسی دارند که طلاب
در آن حوزه هااستفاده می نمایند و در محضر تدریس میرزا که در سال چند
ماه دایراست مدرسین و متدرسین همه حاضر می گردند] ۲۸ .

این سیره آثار بسیاری در پی داشت از جمله :

تقویت شاگردان ضعیف و رشد آنان .

تربیت مدرس برای حوزه ها.

تجلیل ازاعاظم و شناساندن آنان به مردم .

این روش را مرحوم خراسانی در نجف به اجراء گذاشت و پس از آن
مرحوم آیه الله بروجردی در تلاش بود که به این شیوه در حوزه قم جامه
عمل پوشد که موفق نشد.

مرحوم آیه الله بروجردی اصرار داشته شیوه تدریس مرحوم آخوند
خراسانی صاحب کفایه را پیاده کنند. شیوه تدریس محقق خراسانی این
بود که : برخی از شاگردان زبده درسها را تقریر می کرده اند و حوزه ها
کوچکترین تشکیل می داده اند تا درس برای بقیه شاگردان که ضعیف ترند
با طرح اشکال و پاسخ آن پخته شود ولی این شیوه در قم عملی نشد. ۲۹

۸. تشویق به تقریر و پژوهش :

تقریر یعنی نوشتن درس استاداز دیرباز در حوزه ها معمول بوده
است .

[ اولین کسی که به این کاراقدام کرد صاحب مفتاح الکرامه بود که
درس استادش مرحوم بحرالعلوم طباطبایی پیرامون وافی را تقریر و
تالیف کرد] ۳۰ .

سر درس همه دانش پژوهان گوش فرا می داده اند بعداز درس شاگردان
زبده و قوی برای این که مطالب درس پخته و روشن شود درس را تشریح
و تقریر می کردند و آن گاه توسط گوینده یا فرد دیگر نوشته می شد.

این روش که در فهم و محفوظ ماندن مطالب درسی بسیار موثر بود
مورد تشویق میرزا بود.

میرز به نوشته های شاگردان اهمیت می داد و بهترین تقریر را در
حضور دیگران معرفی می کرد.از جمله :

[میرزا حبیب الله مشهدی از مقررین درس میرزا در سامراء بود که
تقریرات خود را بر میرزا عرضه کرد. مجدد آنها را بر دیگر تقریرات
ترجیح داد و در منبر به آن تصریح کرد] ۳۱ .

[و سیدهاشم از فقهای محقق درس میرزا را دراصول نوشت و قسمتی از
فقه همانند: قاعده سلطنت واحکام وضعیه و قاعده تسامح از وی به جای
مانده است . میرزااین تقریرات را نیکو می شمرد و یکی از شاگردانش را
مامور به نوشتن آن کرد] ۳۲ .

مرحوم آیه الله بروجردی که به یک واسطه شاگرد مکتب سامراءاست
نیزاین روش را دنبال می کرد. وی شاگردان ممتاز و مقررین خوب را
تشویق می فرمود:

[بسیار پافشاری می کردند که شاگردان درس را بنویسند. گاه فواید
آن را بر می شمردند. می گفتند:

سعی کنید درسها را بنویسید و نظریه و
اشکالات خود را در حاشیه آن بیاورید. در جوانی فکرانسان بازتر و
موشکافتراست .انسان در جوانی افکاری به ذهنش می آید که در سن پیری
از آن بهره می برد.

از جمله : روشهای ایشان در تربیت
شاگردان این بود که : برای تشویق آقایانی که درس را خوب تقریر
می کردند نوشته هایشان را می گرفتند و مطالعه می کردند. کسی که نوشته اش
خوب بود بالای منبرازاو تعریف می کردند و هم مقداری پول به عنوان
جایزه به او می دادند] ۳۳ .

میرز علاوه بر تدریس خصوصی و درس عمومی با تک تک شاگردان خود
برخوردی مدبرانه داشت و راهنمایی حکیم برای آنان به شمار می رفت . با
شناختی که ازافراد واستعدادها داشت راههای رشد را بر آنان هموار
می کرد و آنان را گام به گام به سوی کمالات رهنمون بود. کسانی که
استعداد نوشتن مطالب داشتند به درخواست میرز می نوشتند و کمالات
خود را به عرصه ظهور می رسانیدند.

[ میرزا
شاگرد را در راه تحصیل آزموده می ساخت و بر حسب استعدادش به وی تمرین
می داد. پس از آن در همان موضوع تحقیق شاگرد باتمام وجود بااو
سخن می گفت] ۳۴ .

روش مکتب سامراء شاگرد را به جای درس رفتن مکرر وانباشتن کتب و
صرف سالیان عمر و شنیدن و نوشتن او را به تتبع و تفکر وا می داشت
نظیر آنچه امروز در شیوه آموزشی دانشگاههای پیشرفته مرسوم است . در
این دانشگاهه پس از طی مراحل عمومی موضوعی دراختیار دانشجو
گذاشته می شود وی به همراهی و همفکری استاد به تحقیق و تتبع مشغول
می گردد و کارآئی و نتیجه سالها تحصیل را به ثمر می رساند.

آقا بزرگ دراین باره می نویسد:

[شبی از شبه خدمت ایشان رفتم .

فرمود: شنیده ام در درس مربوط به مساله تتمیم آب کر مساله
تعارض استصحابین را…نوشته ای ؟

گفتم بلی همین طوراست .

گفت : دوست دارم آن را ببینم .

گفتم : در آن نوشته جز آنچه خودتان افاضه فرموده اید چیز دیگر نیست .

گفت :اگر چه همین طور هم باشد بدهید. به خدا قسم شما نور چشم من
هستید. شما پشتوانه و نتیجه عمر من هستید] ۳۵ .

و نیزاز صاحب نظران شاگردانش در رشته های مختلف علوم درخواست
تالیف و تصنیف می کرد. ۳۶

احیای روحیه استنباط و پرهیزاز تطویلهای بی ثمر

درس میرز در عین تتبع و تحقیق به مسائل بسیار ضروری اختصاص
داشت .

وی عمر طلاب راارزشمندتراز آن می دانست که سالهای طولانی صرف
مباحثی ازاصو گردد که ثمره چندانی ندارد واستعدادهای بی کران
عاشقان تحصیل و تفقه در لابه لای اشکالات واهی و غیر مثمرثمر نابود شود.

میرز وصیت استادش شیخ انصاری را جامه عمل پوشید:

جناب شیخ
دراواخر حیاتش از من خواست در کتاب رسائل او تجدید نظر کرده و آن
را تنقیح کنم . با وجودی که ایشان چند بار تکرار کرد ولی من به لحاظ
احترام به استاد از قبول این امر امتناع ورزیدم ۳۷ . <