پاورپوینت کامل تالیفات و آثار شیخ اعظم مرتضی انصاری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تالیفات و آثار شیخ اعظم مرتضی انصاری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تالیفات و آثار شیخ اعظم مرتضی انصاری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تالیفات و آثار شیخ اعظم مرتضی انصاری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۱۶۳

آنچه در پیش روی دارید قسمت دوم تالیفات و آثار شیخ اعظم
مرتضی انصاری است که در آستانه دویستمین سال ولادت آن بزرگ مرد
تقدیم حضورتان می شود.

به امید توفیق برای نویسنده محترم دراحیاء
فرهنگ اسلامی .

[حوزه]

ناصرالدین انصاری قمی

مناسک حج

این کتاب برای راهنمایی مقلدین به زبان فارسی تالیف گردیده و
بنای شیخ در آن براحتیاط نهاده شده است .

حواشی

۱. حاشیه میرزا محمدحسن شیرازی مجدد (۱۳۱۲۱۲۳۰ ق) .

۲. حاشیه حاج میرزا حسین حاج میرزا خلیل تهرانی (۱۳۲۶۱۲۳۰ ق) .

۳. حاشیه سید محمد کاظم یزدی طباطبایی (۱۲۴۷.۱۳۳۷ ق) .

۴. حاشیه سید اسماعیل صدر(۱۳۳۷۱۲۵۶ ق) .

۵. حاشیه شیخ محمدتقی آقا نجفی اصفهانی (۱۳۳۲۱۲۶۲ ق) .

۶. (حاشیه سیدمحسن طباطبایی حکیم (۱۳۹۰۱۳۰۶ ق .

این کتاب به وسیله یکی از فضلاء به عربی ترجمه شده و بر آن نیز
حاشیه ای از مرحوم میرزای شیرازی اول نگاشته شده و در عظیم آباد هند
به سال ۱۳۰۱ ق . چاپ رسیده است .

نسخه خطی این کتاب به شماره ۸۸۶۲ در کتابخانه آستان قدس رضوی
موجوداست ۱

حواشی شیخ :

مرحوم شیخ انصاری در خلال تدریس و تصنیف خویش بر برخی از کتب فقهی
واصولی نیز حواشی چند نگاشته است که عبارتنداز:

۱. حاشیه بر ترجمه نجات العباد تالیف شیخ محمدحسن نجفی صاحب
جواهر (م ۱۲۶۶ ق) .

این کتاب به امر صاحب جواهر به وسیله آمیر سیدحسن مدرس اصفهانی
بن سیدعلی (م ۱۲۷۳ ق ) به فارسی ترجمه شده و مرحوم شیخ براین ترجمه
حواشی مفیدی نوشته است ۲

۲. حاشیه بر حاشیه شیخ موسی کاشف الغطاء (م ۱۲۴۳ق ) بر بغیه الطالب
فی معرفه المفروض والواجب تالیف شیخ جعفر کاشف الغطاء (م ۱۲۲۷ ق) .

این کتاب رساله عملیه مرحوم کاشف الغطاء بوده و بسیاری بر آن
حاشیه نگاشته اند. ۳

۳. حاشیه بر صلوه المسافر سیدمحمد بن سیدهاشم هندی نجفی
(۱۳۲۳-۱۲۴۲ ق ) داماد صاحب جواهر ۴ .

۴. حاشیه بر عوائدالایام من مهمات ادله الاحکام تالیف ملااحمد
نراقی بن ملامهدی کاشانی (م ۱۲۴۵ ق )ازاساتید و مشایخ اجازه شیخ . ۵

۵. حاشیه بر قوانین الاصول تالیف میرزاابوالقاسم بن حسن شفتی
قمی (۱۲۳۱۱۱۵۰ق) .

شیخ آقا بزرگ تهرانی به نقل از علامه سیدحسن صدر (م ۱۳۵۴ق .)
می نویسد:

این حاشیه ازاول حجیت خبر تا پایان ادله عقلیه ادامه داشته و
گویا کتاب رسائل از آن انتخاب شده است .

مولف زندگانی شیخ می نویسد:

حاشیه براستصحاب قوانین به خط محشی در دزفول موجوداست ۶ .

۶. حاشیه بر المتاجر المعاملات تالیف مرحوم وحید بهبهانی
آقامحمدباقر بن محمداکمل (م ۱۲۰۵ ق) .

مرحوم شیخ فتاوی خود را به صورت حاشیه بر آن نگاشته است ۷.

نوشته های شیخ دراصول

شیخ اعظم (ره ) باارائه نظرات ژرف و عمیق خویش دو علم فقه واصول
را وارد مرحله تازه ای نمود.

اندیشه های والای او که تا آن زمان بی سابقه بود محور بحث و تحقیق
و دقت نظر قرار گرفت . محققان بسیاری عمده تالیفاتشان شرح بر
تصنیفات شیخ می باشد.

اینک دراین قسمت از مقال به معرفی آثاراصولی شیخ می پردازیم و
به برخی از حواشی آنها نیزاشاراتی می نماییم :

۱.الاجتهاد والتقلید

در آغاز کتاب آمده است :

التقلید لغه جعل الغیر ذاقلاده و منه تقلیدالهدی .

شیخ آقا بزرگ تهرانی نسخه خطی آن را در کتابخانه میرزای شیرازی
اول (ره ) (م ۱۳۱۲ ق ) مشاهده نموده است ۸ .

۲. رساله در حجیت ظواهر کتاب

علامه تهرانی می نویسد:

نسخه خطی آن در کتابخانه حسینیه تستریه نجف موجوداست ۹ .

۳. رساله در رد کسانی که قائل به قطعیه الصدور بودن اخبار هستند

مرحوم شیخ انصاری (ره ) در رساله حجیه الظن می نویسد:

برخی ازاخباریین قائل هستند که تمام اخبار کتب اربعه قطعیه
الصدور هستنداما فائده ای بر بیان و جواب آن مترتب نمی باشد مگر
جلوگیری از حصول این وهم بر دیگران . ما در گذشته رساله ای دراین باب
تالیف نموده ایم ۱۰ .

۴. فرائدالاصول

این کتاب حاوی برخی از رساله های شیخ دراصول است که از دیرباز
از کتب درسی حوزه های علمیه شیعه قرار گرفته است .

این رساله ها عبارتنداز:

رساله در قطع .

رساله در ظن .

رساله دراجماع .

رساله دراصاله البرائه .

رساله دراستصحاب .

رساله در تعادل و تراجیح .

ازاین کتاب نسخ خطی فراوانی در گوشه و کنار کتابخانه های مختلف
موجوداست .از آن جمله چند نسخه به شماره های : ۲۹۸۳ و ۲۹۹۰ و ۷۳۴۸ و
۷۳۹۴ در کتابخانه آستان قدس رضوی موجوداست .

نیز کتابی به نام : رسائل شیخ انصاری به شماره ۱۴۶۸۳ و ۱۳۰۴۶ در
همان کتابخانه موجوداست که به احتمال قوی باید همان کتاب
فرائدالاصول باشد.

منابع و مدارک رسائل

شیخ اعظم در تدوین کتاب فرائدالاصول از کتب بسیاری در فنون
مختلف : فقه اصول حدیث رجال لغت و…استفاده کرده است .

اینک دراین مقال به ذکر برخی از مهمترین منابع آن هم در زمینه
اصول فقه بسنده می کنیم معرفی کتب فقهی را در بخش منابع کتاب مکاسب
یادآور خواهیم شد.

۱.الاستصحاب واثباه حجیته و مایتعلق وحید بهبهانی آقا محمدباقر
بن محمداکمل (م ۱۲۰۶ ق) .

۲. تعلیقه بر[ مختصرالاصول] تالیف حاجبی مسعود بن عمر بن
عبدالله تفتازانی خراسانی شافعی (م ۷۱۲ یا ۷۲۲ – ۷۹۱ یا ۷۹۲ ق) .

۳. تهذیب طریق الوصول الی علم الاصول یا تهذیب الاصول یا تهذیب
الوصول تالیف آیه الله علامه حلی حسن بن یوسف بن علی بن مطهر حلی
(۶۴۸ – ۷۲۶ ق) .

علامه این کتاب را به نام فرزندش فخرالمحققین نگاشته است .

۴.الذریعه الی اصول الشریعه تالیف سیدشریف مرتضی علم الهدی علی
بن حسین موسی (م ۴۳۶.

(
۵. زبده الاصول تالیف شیخ بهائی محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد
حارثی همدانی جبعی (۹۵۳ – ۱۰۳۱ ق) .

شیخ در فرائداز کتاب دیگراوالحبل المتین فی احکام الدین
استفاده کرده است .

۶. شرح زبده الاصول غایه المامول فی شرح زبده الاصول تالیف فاضل
جواد جوادبن سعید بن جواد کاظمی شاگرد شیخ بهایی .

۷. شرح مختصرالاصول این حاجب تالیف عبدالرحمن بن رکن الدین احمد
بن عبدالغفارایجی عضدی شافعی (۷۰۱ – ۷۵۶ یا ۷۰۰ – ۷۶۰ ق) .

۸. شرح وافیه الاصول تالیف سید صدرالدین محمد بن باقر بن محمد
مهدی رضوی قمی استاد وحید بهبهانی (م بین ۱۱۵۰ یا ۷۰۰ – ۷۶۰ ق) .

۹. عده الاصول شیخ الطائفه ابوجعفر محمد بن حسن بن علی طوسی (۳۸۵ –
۴۶۰ ق .

(
۱۰. عوائدالایام من مهمات ادله الاحکام (در بیان قواعداستنباط
احکام شرعیه ) تالیف مولی احمد بن مهدی بن ابوذر نراقی کاشانی
استاد شیخ (م ۱۲۴۵ق) .

۱۱. غایه البادی فی شرح المبادی (مبادی الوصول الی علم الاصول )
تالیف شیخ محمد بن علی بن محمد جرجانی غروی شاگرد علامه حلی .

۱۲.الفصول الغرویه فی الاصول الفقیه تالیف شیخ محمدحسین بن
عبدالرحیم (محمد رحیم ) تهرانی اصفهانی حائری (م ۱۲۵۰ق ) مرحوم شیخ در
رسائل اقوال ایشان ر کرار مورد نقد و بررسی و تحلیل قرار
داده است .

۱۳.الفوائدالمدینه تالیف ملا محمدامین بن محمد شریف اخباری
محدث استرآبادی (م ۱۰۳۳ ق) .

۱۴.الفوائدالمکیه تالیف ملامحمدامین بن محمدشریف اخباری –
محدث استرآبادی – (م ۱۰۳۳ق) .

مرحوم شیخ برای نقل اقوال اخباریان به سخنان او دراین دو کتاب
تمسک می نماید:

۱۵.القوانین المحکمه فی الاصول تالیف میرزاابوالقاسم گیلانی
محقق قمی (م ۱۲۳۱ ق) .

مرحوم شیخ انصاری در کتاب فرائدالاصول بدین کتاب عنایت داشته و
اقوال ایشان را نقد و بررسی کرده است .

۱۶. مبادی الوصول الی علم الاصول تالیف علامه حلی جمال الدین
ابومنصور حسن بن سدیدالدین یوسف حلی (۷۲۶۶۴۸ ق) .

۱۷.المستصفی فی اصول الفقه تالیف ابوحامد زین الدین محمد بن
محمد بن محمد بن احمد غزالی شافعی طوسی (۵۰۵۴۵۰ق) .

۱۸. معارج الاصول تالیف شیخ نجم الدین ابوالقاسم جعفر بن حسن بن
یحیی بن سعید هذلی محقق حلی (۶۷۶۶۰۲ق .

(
۱۹. معالم الدین و ملاذالمجتهدین تالیف جمال الدین ابومنصور حسن
بن زین الدین شهید ثانی (م ۱۰۱۱ق .

(
۲۰. مناهج الاحکام تالیف مولی احمد بن مولا مهدی بن ابوذر نراقی
کاشانی (م ۱۲۴۴ق) .

۲۱. منیه اللبیب فی شرح التهذیب (تهذیب الاصول ) تالیف سید مرتضی
ضیاءالدین عبدالله بن مجدالدین محمد حسینی حلی (ق ۸ه).

۲۲. نهایه الوصول الی علم الاصول تالیف علامه حلی . تهذیب الاصول
خلاصه این کتاب است .

۲۳.الوافیه فی اصول الفقه تالیف فاضل تونی ملا عبدالله بن محمد
بشروئی خراسان (م ۱۰۷۱ ق) .

۲۴. هدایه المسترشدین فی شرح معالم الدین تالیف شیخ محمدتقی بن
عبدالرحیم (محمد رحیم ) تهرانی اصفهانی برادر صاحب فصول (م ۱۲۴۸ ق) .

فرائدالاصول نیز سه بار به نظم کشیده شده است :

۱. توسط شیخ علی بن محمدعلی مجیراوی علی حیدر شروگی
(۱۳۱۴۱۲۳۷ق ) شاگرد شیخ و کوهکمری .

ابتدای آن چنین است :

قال علی بعد ذکرالبسمله

کیف والا داراو تسلسلا

نسخه خطی آن در نزد مرحوم شیخ اسد حیدر مولف الامام الصادق و
المذاهب الابعه نواده ایشان بوده است ۱۱ .

۲. توسط مرحوم آخوند ملاعلی قزوینی خوئینی حائری (م ح ۱۳۱۸ ق ) نسخه
خطی آن نزد سیدحسین موسوی هند در کربلا بوده است .

تاریخ فراغت از آن ۱۲۹۳ ق می باشد.

۳. مرحوم علامه شیخ موسی شراره عاملی (۱۳۰۴۱۲۶۷ق ) شاگرد تلامذه
شیخ انصاری نیز کتاب فوائدالاصول را به نام الدره المنتظمه به نظم در
آورده است .

مباحث قطع کتاب توسط مرحوم سیدمهدی حکیم (م ۱۳۱۲ ق ) شرح گردیده
و نسخه خطی آن در کتابخانه فرزندش مرحوم آیه الله سید محسن حکیم
(م ۱۳۹۰ق ) موجوداست .

ابتدای آن چنین است :

ابدا بسم الله خیر مفتتح

والحمدلله علی ماقد منح

سمیتها بالدره المنتظمه

حوت قوانین الاصول المحکمه

حقایق الاصول منها تعرف

من بحرهاالطالب ارخ (یعرف)

تاریخ فراغت از نظم آن ۱۲۹۰ ق . بوده است نسخه خطی آن نزد نواده اش
شیخ محسن شراره موجود بوده است ۱۳ .

حواشی و تعلیقات رسائل

حاج میرزاابراهیم بن حسین دنبلی خویی (۱۲۴۷ ۱۳۲۵ق ) شاگرد شیخ
و سیدحسین کوه کمری حاشیه بر قطع .

شیخ ابراهیم بن علی رضا فیروزآبادی یزدی (م ۱۳۲۱ ق ) شاگرد میرزا
حبیب الله رشتی و سیدمحمد کاظم یزدی حاشیه او بر رسائل ۳ جلداست :
جلداول در قطع وظن جلد دوم برائت واشتغال و جلد سوم دراستصحاب .

میرزا ابراهیم بن محمدعلی محلاتی (م ۱۳۳۶ ق ) شاگرد میرزا محمد حسن شیرازی
حاشیه بر استصحاب.

سید ابن الحسن شمس العلماء بن سید حسن لکهنوی ( م ۱۳۳۶) شاگرد آخوند خراسانی و
سید یزدی و شیخ الشریعه اصفهانی .

سید ابوتراب بن ابی القاسم موسوی خوانساری (۱۲۷۱ – ۱۳۴۶ ق )
شاگرد شیخ محمد حسین کاظمی و میرزا حبیب الله رشتی .

سید ابو طالب بن ابو تراب خراسانی قائینی (م ۱۲۹۵ق ) شاگرد حاج
محمد حسن کرباسی و شیخ محسن خنفر.

سیدابوالقاسم بن سید
معصوم حسینی گیلانی اشکوری نجفی (م بعداز ۱۳۲۵ ق ) شاگرد میرزا
حبیب الله رشتی . شرح وی بر رسائل جواهرالعقول نام دارد و به غیراز
آن حاشیه دیگری نیز بر رسائل نگاشته است .

سیدابوالمکارم بن ابوالقاسم موسوی زنجانی (۱۳۳۰۱۲۵۵ ق ) شاگرد
سیدحسین کوه کمری .

شیخ احمد بن حسین حاشیه بر تعادل و تراجیح را در سال ۱۳۰۰ در
نجف اشرف به پایان رسانیده است .

این حاشیه با تالیف احمد بن حسین تفرشی نجفی تفاوت دارد زیرا
تاریخ فراغت آن سال ۱۳۹۲ و ۱۳۹۴ ق است ۱۴ .

نسخه خطی شماره ۷۵۷ کتابخانه مرحوم آیه الله مرعشی قم .

سیداحمد بن حسین تفریشی نجفی (م حدود ۱۳۰۹ ق ) مولف محاکمات
الاصول شاگرد شیخ و فاضل ایروانی تاریخ نگارش کتاب ۱۲۹۴ ق .

سیداحمد سبطالشیخ بن سیدمحمدطاهر آغامیری دزفولی نجفی داماد
شیخ (۱۲۸۰ – ۱۳۵۵ ق ) شاگرد میرزای شیرازی اول و آخوند خراسانی .

حاج میرزااحمد آشتیانی بن میرزا محمدحسن آشتیانی )۱۳۰۰
۱۳۹۵ق ) شاگرد میرزا محمدهاشم رشتی و میرزا حسن کرمانشاهی میرزای
نائینی .

شیخ احمد سلطان آبادی (م حدود ۱۳۱۵ ق ) شاگرد فاضل ایروانی .
حاشیه وی مرشدالدلائل نام دارد.

شیخ احمد بن شیخ علی کاشف الغطاء (م ۱۳۴۴ ق ) شاگرد آخوند
خراسانی و سیدیزدی .

احمد علومی یزدی بن ملاحسین اردکانی (۱۳۹۳۱۳۱۹ق ) شاگرد میرزای
نائینی و سیداصفهانی و میرزاآقااصطهباناتی . حاشیه بر قطع رسائل .

ملااحمد بن علی اکبر فاضل مراغی (م ۱۳۱۰ ق ) شاگرد شیخ و سیدحسین
کوه کمری .

میرزااحمد بن حاج میرزا محمدحسن آشتیانی (۱۳۹۱۱۳۰۰ق ) شاگرد
میرزا حسن کرمانشاهی و میرزای نائینی .

شیخ اسدالله بن علی اکبر زنجانی (۱۳۵۴۱۲۸۲ق ) شاگرد میرزای
شیرازی اول و میرزای شیرازی دوم .

سیداسدالله بن عبدالحسین نبوی دزفولی (م ۱۳۱۳؟) شاگرد شیخ
محمدرضا دزفولی .

شیخ اسماعیل بن علینقی ارومی تبریزی تائب (۱۳۷۴۱۲۹۵ق .) شاگرد
شیخ محمد طه نجف و سیدفتاح سرابی .

ملا محمدامین شاگرد شیخ تاریخ نگارش ۱۲۹۱ق . علامه تهرانی نسخه ای
از آن در کتابخانه مرحوم آیه الله سیدمحمد حجت مشاهده کرده است .

سیدمحمد باقرین سیدمرتضی درچه ای اصفهانی (م ۱۳۴۲ ق ) شاگرد میرزا
حبیب الله رشتی .

شیخ محمدباقر بهاری همدانی بن محمد جعفر (م ۱۳۲۳ق ) شاگرد آخوند
خراسانی و محق رشتی و حاج میرزا حسین خلیلی .

شیخ محمدباقر زنجانی فزرند مقدس (م ۱۳۴۱ ق ) تاریخ نگارش ۱۳۲۵ ق .

میرزا محمدباقر بن محمد مهدی زنجانی (۱۳۹۴۱۳۱۲ق ) شاگرد میرزای
نائینی .

سیدمحمدباقر بن سید مرتضی طباطبایی یزدی حائری (۱۲۳۹ ۱۲۹۸ ق )
شاگرد شیخ و میرزای شیرازی اول .

حاشیه وی به نام : وسیله الوسائل در آخر کتاب دیگرش : حل العقول
لعقدالفحول فی علم الاصول به چاپ رسیده است .

نسخه ای خطی از آن در مجموعه شماره ۷۶۵ کتابخانه آیت الله مرعشی
موجود می باشد.

شیخ باقر بن حسن بن اسدالله کاظمی برادر صاحب مقابیس .او
رسائل را تلخیص نموده است .

سیدمحمد باقر بن محمدعلی قاضی طباطبایی تبریزی (۱۳۶۶۱۲۸۵ق )
شاگرد محقق رشتی و سیدیزدی و شیخ الشریعه اصفهانی حاشیه او مخزن
الفوائد نام دارد.

شیخ محمد تقی تربتی (م ۱۳۳۰ ق ) شاگرد میرزای شیرازی مجدد.
حاشیه بر تعادل و تراجیح .

سیدمحمدتقی بن رضا حسینی قزوینی سیدآقا (م ۱۳۳۳ق ) شاگرد حاج
میرزا حبیب الله رشتی .

شیخ محمدتقی آقا نجفی اصفهانی بن شیخ محمد باقر بن شیخ محمدتقی
مولف هدایه المسترشدین (۱۳۳۲۱۲۶۲ ق ) شاگرد میرزا محمدحسن شیرازی
و شیخ مهدی کاشف الغطاء و شیخ راضی نجفی . حاشیه براوائل رسائل .

میرزا محمدتقی شیرازی بن میرزا محب علی (م ۱۳۳۸ ق ) پیشوای انقلاب
۱۹۲۰ م عراق . شاگرد فاضل اردکانی و میرزای شیرازی اول .

شیخ محمدتقی بن شیخ حسن دزفولی کاظمی (م ۱۳۲۷ق ) شاگرد شیخ و
میرزای شیرازی .

میرزا جعفر بن میرزا صادق تبریزی شاگرد شیخ الشریعه اصفهانی .
نام حاشیه وی الدر رالغریه نام دارد. مرحوم شریعت تقریظی در سال
۱۳۱۷ق . بر آن نگاشته است .

شیخ جعفر بن شیخ باقر آل محبوبه نجفی (م ۱۳۷۷ق ) مولف ماضی النجف
و حاضره شاگرد نائینی و آقا ضیاء عراقی .

شیخ جعفر بن باقر سودانی (م ۱۳۴۵ق ) شاگرد سیدیزدی و شیخ احمد
کاشف الغطاءاین حاشیه الوجیزه نام دارد.

شیخ جواد بن عبدالحسین آل مبارک (م ۱۳۱۱ق ) شاگرد ملا لطف الله
مازندرانی . حاشیه بر بعض مباحث رسائل .

– ملا محمد جواد بن عباس صافی گلپایگانی (۱۲۸۸ – ۱۳۷۸ ق ) شاگرد
جهانگیرخان قشقایی و آغانجفی اصفهانی و سیدمحمدباقر درچه ای . حاشیه
بر قطع وطن .

حاج شیخ جواد بن ملا محرم علی طارمی ابهری زنجانی (م ۱۳۲۵ ق )
شاگرد سید کوه کمری و فاضل ایروانی و مجدد شیرازی .

سیدمحمد جواد بن سیدمحمد موسوی آذربایجانی شاگرد شیخ انصاری
حاشیه وی به نام توضیح الفرائداز حجیت قطع تا پایان حجیت ظن در
۱۲۸۸ ق . تالیف شده است .

سیدمحمدجواد بن محمد زنجانی اصفهانی (م ۱۳۴۰ ق ) شاگرد شیخ .

این حاشیه توضیح الفرائد نام دارد.

شیخ جواد بن شیخ حسن آل مظهر (۱۳۷۵۱۳۰۸ق .) شاگرد شریعت
اصفهانی و سیدابوتراب خوانساری و پدرش . وی رسائل رااز حشر و
زواید پیراسته است .نام این اثر: بیان غایه المقاصد فی تلخیص
الفرائد.

شیخ حبیب الله اردبیلی شاگرد آخوند خراسانی .

حاج میرزا محمدحسن آشتیابنی بن میرزا جعفر (ح ۱۳۱۹۱۲۴۸ق ) شاگرد
سید شفیع جایلقی و شیخ انصاری .

وی ناشر آراء شیخ درایران بوده است . حاشیه وی بحرالفوائد نام
دارد و بارها به چاپ رسیده است .

علامه تهرانی می نویسد:

[ اعززها الحواشی – ماده واکثرها نفعا حاشیه المترجم].

میرزا محمدحسن بن حاج ملاعلی علیاری تبریزی (۱۲۶۶ – ۱۳۵۸ ق )
شاگرد میرزا محمدانصاری دزفولی و فاضل شرابیانی و میرزا محمدحسن
ماه مقانی و میرزاابوالقاسم یعقوبی .

شیخ محمدحسن آل یس کاظمی (۱۲۲۰ – ۱۳۰۸ ق ) شاگرد صاحب فصول و
صاحب جواهر و شیخ علی کاشف الغطاء.

شیخ حسن بن شیخ محمدحسین نجفی صاحب جواهر (۱۳۶۶ – ۱۳۴۵ق ) شاگرد
محقق رشتی و شیخ محمدحسین کاظمی و آخوند خراسانی .

شهید سیدحسن موسوی بن آیه الله سیدابوالحسن اصفهانی (۱۳۱۹ – ش
۱۳۴۵ق ) شاگرد پدر خویش .

سید حسن صدر بن سیدهادی کاظمی (۱۲۷۲ – ۱۳۵۴ق ) مولف تکمله ام
الامل و تاسیس الشیعه شاگرد میرزای شیرازی اول .

حاشیه او به نام وسائل الرسائل شهرت یافته است .

سیدمحمد حسن رئیسی افغانی (ح ۱۳۱۹ – ۱۳۹۹ ق ) شاگرد میرزای
نائینی و سیدابوالحسن اصفهانی .

شیخ محمدحسن بن ملاصفر علی بارفروشی مازندرانی شیخ کبیر (م ۱۳۴۵
ق ) شاگرد محمد تقی هروی .

این حاشیه به سال ۱۳۳۲ ق در دو جلد رحلی (۱۳۳۵+۳۱۷ص ) به گونه سنگی
چاپ گردیده است .

شیخ محمد حسن بن محمدصالح آل کبه بغدادی (م ۱۳۳۶ ق ) شاگرد
میرزای شیرازی و آقا رضا همدانی و شیرازی دوم .

شیخ محمدحسن بن محمدصادق دزفولی .

شیخ محمدحسن انصاری بن شیخ منصور برادرزاده و داماد شیخ
(۱۳۳۲۱۲۵۴ق ) شاگرد سید کوه کمری و مجدد شیرازی و شیخ .

شهید سیدحسن مدرس به سیداسماعیل (ح ۱۲۸۷ – ۱۳۵۷ ق “۱۳۱۶ ش ) شاگرد
آخوند خراسانی سیدیزدی شریعت اصفهانی و جهانگیرخان قشقایی این
شرح بااستفاده از بیانات استادش سیدمحمدباقر درچه ای بوده و آماده
چاپ است . شرح مباحث ظن استصحاب .

سیدحسین بن سیدعباس حسینی اشکوری (م ۱۳۴۹ق ) شاگرد سیدیزدی و آقا
رضا همدانی و شیخ عبدالله مازندرانی .

سیدحسین بن علی بختیاری اصفهانی (م ۱۳۶۸ق ) شاگرد آخوند خراسانی
و شیرازی دوم .

شیخ محمدحسین بن محمد جعفر تبریزی خیابانی (۱۳۹۱۱۲۹۹ق ) شاگرد
شریعت اصفهانی و آقا ضیاء عراقی . حاشیه او به نام ارشادالافاضل الی
مطالب الرسائل در ۲ جزء به سال ۱۳۶۵ ق . تدوین گردیده است .

سیدمحمدحسین بن سید حسن علوی عریضی سبزواری (۱۳۶۸ – ۱۳۵۲ق )
شاگرد ملاهادی سبزواری و میرزا محمدحسن شیرازی . حاشیه بر حجیت ظن و
اصاله البرائه .

آیه الله حاج آقا حسین بروجردی بن سیدعلی (۱۲۹۲ – ۱۳۸۰ ق ) شاگرد
آخوند خراسانی و سیدمحمد فشارکی .

سیدحسین قزوینی بن سید مهدی حلی (م ۱۳۲۵ق) .

شیخ محمدحسین بن محمد مهدی کوهرودی سلطان آبادی (م ۱۳۱۴ ق )
شاگرد میرزای شیرازی اول .

وی سه کتاب درباره رسائل نگاشته است :

۱.اشرف الوسائل الی فهم الرسائل .

۲. توضیح الدلائل علی ترجیح مسائل الرسائل .

۳. حل المعاقد عن وجوه الفرائد.

مولی محمدحسین بن محمد جعفر فشارکی (م ۱۳۵۳ق ) شاگرد میرزای رشتی
و میرزای شیرازی اول .

شیخ محمدحسین بن شیخ علی کاشف الغطاء (۱۳۷۳-۱۲۹۴ق ) صاحب جنه
الماوی والفردوس الاعلی شاگرد سید یزدی حاج میرزا حسین حاج میرزا
خلیل .

شیخ محمدحسین بن محمدحسن معین التجاراصفهانی معروف به : کمپانی
(۱۳۶۱-۱۲۹۶ق ) مولف نهایه الدرایه شاگرد سیدمحمد فشارکی و حاج آقا
رضا همدانی . حاشیه بر قطع رسائل .

سیدمحمدحسین بن سیدکاظم قزوینی موسوی کاظمی کیشوان (۱۲۹۵ –
۱۳۵۶ ق) .

ملا رحمه الله کرمانی (م)از مخالفین سرسخت مشروطیت شاگرد
میرزا محمدحسن آشتیانی واستاداجازه آیه الله نجفی .

حاج آقا رضا بن شیخ محمدهادی نجفی همدانی (م ۱۳۲۲ ق ) مولف[ مصباح
الفقاهه] شاگرد میرزای مجدد شیرازی .

حاشیه ایشان الفرائدالرضوایه علی الفرائدالمرتضویه نام داشته
که در ۱۴۱ صفحه به سال ۱۳۱۸ ق چاپ سنگی گردیده است .

سیدرضا بن محمد موسوی لنکرانی (۱۲۵۰ – ۱۳۲۲.) وی تالیف
پیرامون رسائل نگاشته است :

۱. حاشیه بر رسائل .

۲. شرح مزجی بر قطع و ظن .

شیخ محمد رضا بن محمد جواد مغزی دزفولی (م ۱۳۵۲ق ) شاگرد آخوند
خراسانی .

شیخ محمد رضی بن شیخ علی گیلانی (م ۱۳۱۸ق ) شاگرد شیخ عبدالله
مازندرانی .

حاشیه بر حجت قطع .

شید زین العابدین (سید آغا( بن سیدابوالقاسم طباطبایی زواری
تهرانی (م ۱۳۰۳ق) .

شاگرد میرزا محمد حسن شیرازی .

سید شعبان بن مهدی گیلانی (م ۱۳۴۸ق) .

سید محمد شریف بن محمد طاهر حسینی تویسرکانی (م ۱۳۲۲ق ) شاگرد شیخ
زین العابدین مازندرانی و سید حسین کوه کمری .

سید محمد صادق بحرالعلوم نجفی (۱۳۱۵ ۱۳۹۰) شاگرد شیخ آقا بزرگ
تهرانی و سید محسن حکیم و میرزای نائینی و سیداصفهانی .

شیخ محمد صالح حائری مازندرانی (م ۱۳۴۶ق

(
سید صالح بن سید میر عبدالرحیم موسوی اردبیلی (م ۱۳۱۹ق ) شاگرد
سید حسین کوه کمری .

سید محمد صالح حبن محمد سعید موسوی خلخالی تهرانی (م ۱۳۰۶ق )
شاگرد سیدابوالحسن جلوه . وی رسائل را به فارسی ترجمه کرده واین
ترجمه در تهران به چاپ رسیده است .

شیخ محمد طه بن شیخ مهدی نجف (۱۲۴۱ ۱۳۲۳ق ) مولف اتقان المقال
شاگرد شیخ محسن خنفر. حاشیه رسائل وی الفوائدالسنیه والدرر
النجیفه نام دارد که با حاشیه وی بر معالم در ۱۳۱۵ ق به چاپ رسیده
است .

شیخ عبدالحسین بن شیخ عیسی حائری (۱۲۹۲ ۱۳۷۳ق ) شاگرد میرزای
آشتیانی و آخوند خراسانی و شریعت اصفهانی .

سید عبدالحسین نشرف الدین بن سید یوسف موسوی عاملی (۱۲۹۰
۱۳۸۷ق ) مولف المراجعات شاگرد آخوند خراسانی و سید یزدی و شریعت .
حاشیه وی در غارت کتابخانه مولف به وسیله مزدورانن انگلیس در
اسل ۱۳۲۹ ق به یغما رفت .

سید عبدالحسین بن عبدالله مجتهد لاری (۱۲۶۴ ۱۳۴۲ق ) پیشوای
مبارزه علیه استعمارانگلیس در فارس شاگرد میرزا محمغ حسن شیرازی .
شهید سیدعبدالحسین دستغیب شیرازی (۱۳۲۲ – ش ۱۴۰۲) شاگرد میرزا
آقااصطهباناتی و سیدابوالحسن اصفهانی .

شیخ عبدالحسین بن نعمه طریحی نجفی (۱۲۳۵ – ۹۳ یا ۱۲۹۵ق ) شاگرد
شیخ انصاری .

– ۱۳۲۳ ق ). وی بر ربع رسائل حاشیه ای مفصل نگاشته است .
شیخ عبدالحسین بن علی محلاتی (ح ۱۲۷۴
میرزا عبدالرحیم نهاوندی (م ۱۳۰۴ ق ) شاگرد صاحب جواهر و
شیخ انصاری .

میرزا عبدالرحیم بن نصرالله انصاری جابری (م ۱۳۳۴ ق ) شاگرد آخوند
خراسانی و محقق رشتی . حاشیه بر قطع واصاله البرائه .

سید عبدالصمد بن سیداحمد موسوی جزایری (۱۲۴۳ – ۱۳۳۷ق ) شاگرد
شیخ و فاضل اردکانی و شیخ جعفر شوشتری .

میرزا عبدالعلی بن عبدالصمد زنجانی (م ۱۲۶۸ ۱۳۴۹) شاگرد فاضل
شرابیانی و شیخ محمدحسن مامقانی .

شاگرد شیخ بعدالکریم بن شیخ علی جزایری (۱۲۸۹ – ۱۳۸۲ق ) شاگرد
آخوند خراسانی سیدیزدی و شریعت اصفهانی . شرح بر قطع و ظن .

سیدعبدالکریم اعرجی کاظمی شاگرد شیخ هادی تهرانی و شیخ محمدحسین
کاظمی .

شیخ عبدالله بن محمدعلی راینی کرمانی نجفی (۱۲۵۴ – ۱۳۲۷ ق )
شاگرد شیخ و میرزا محمدحسن شیرازی .

عنوان حاشیه ایشان : تنقیح المقاصد فی شرح الفرائداست .

شیخ عبدالله مازندرانی بن محمد نصیر (م ۱۳۳۰ ق ) شاگرد میرزا
حبیب الله رشتی از پیشوایان بزرگ فکری – مذهبی مشروطیت .

سیدعبدالله بن محمد طاهر موسوی شیرازی (۱۳۱۹ – ۱۴۰۵ق )از مراجع
تقلید معاصر شاگرد آقا ضیاء عراقی و سیدابوالحسن اصفهانی . حاشیه
ایشان به نام عمده عمده الوسائل فی الحاشیه علی الرسائل در ۴ جلد
به سال ۱۳۶۵ ق در نجف به قطع خشتی چاپ گردیده است .

شیخ عبدالله بن شیخ محمدحسن مامقانی (۱۲۹۰ – ۱۳۵۱ ق ) مولف
تنقیح المقال شاگرد پدرش . حاشیه بر قطع و ظن .

شیخ عبدالمنعم بن شیخ حسن آل زاید دهام (م ۱۳۵۷ق ) شاگرد آخوند
خراسانی .

شیخ عبدالنبی نوری (م ۱۳۴۴ ق ) شاگرد میرزا محمدحسن شیرازی .
شیخ علی بن شیخ عبدالله مظفر (م بعداز ۱۳۰۸ ق ) تالیف در سال
۱۲۹۹ ق . حاشیه براستصحاب .

شیخ علی بن محمد علی منتفقی (۱۲۳۸ – ۱۳۱۴ق ) شاگرد شیخ و
سیدحسین کوه کمری .

سیدعلی حصبانی بن سیدحسین شاگرد میرزای شیرازی و آخوند
خراسانی . حاشیه وی تا آخر تعادل و تراجیح در دو جلد پایان نگارش
جلد دوم آن ۱۳۰۵ ق .

شیخ علی شروقی بن محمدعلی مجیراوی نجفی (۱۲۳۷ – ۱۳۱۴ ق ) ( از
تلامذه شیخ و سیدحسین کوه کمری .

ملاعلی خویی (م ۱۳۰۹ ق ) – حاشیه براوائل رسائل ( ازاول قطع تا
اواخراجماع ) ( از تلامذه شیخ) .

حاشیه وی با کتاب[ مشارق الاصول] در ۱۳۱۲ ق به چاپ رسیده است .

مولی علی دوزدری (م ح ۱۲۹۰ ق ) شاگرد شیخ مرتضی انصاری و میرزای
شیرازی . حاشیه بر قطع . نام این حاشیه :الدرو والفوائد فی حاشیه
الفرائد.

نسخه ای خطی از آن به شماره در کتابخانه آیه الله مرعشی و نسخه ای
دیگر در کتابخانه مرحوم قاضی در تبریز موجوداست .

شیخ محمدعلی بن نصرالله فتحی دزفولی (۱۳۵۸۱۲۷۱ق ) برخی از حاشیه
رسائل وی همراه با برخی از حاشیه رسائل آخوند خراسانی در سال ۱۳۷۴
ق . در تهران به چاپ رسیده است .

سیدمحمدعلی بن سیدعبدالله موسوی دزفولی (۱۳۳۳۱۲۷۵ ق ) شاگرد
شیخ فضل الله نوری و سیداسماعیل صدر و سیدمحمدباقر حجت .

شهید سیدمحمدعلی بن محمدباقر قاضی طباطبایی (۱۳۹۹۱۳۳۱ق ) شاگرد
سیدمحسن حکیم و شیخ محمد