پاورپوینت کامل مسائل نظام حوزه (۵) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مسائل نظام حوزه (۵) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مسائل نظام حوزه (۵) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مسائل نظام حوزه (۵) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۵۳

مبانی نظری جایگاه اجتماعی حوزه

آنچه در مقاله پیشین ، بعنوان هشتمین مساله عمده نظام حوزه و
روحانیت ، مورد بررسی قرار گرفت وادامه آن به این نوشته محول
گردید، عبارت بوداز ضرورت تبیین و تعیین جایگاه اجتماعی نظام حوزه
و روحانیت .

در مقدمه بحث مذکور توضیح
داده شد که : فلسفه وجودی حوزه های علمیه و تشکل یافتن مجموعه ای به
نام روحانیت ، تداوم بخشیدن به حرکت انبیاء و پی گیری اهداف آنان در
جامعه بشری است .

و یادآور شدیم که طرح این موضوع و بیان پیوستگی وارتباط میان
اهداف و وظایف حوزه ها و حرکت انبیای الهی برای تقدس بخشیدن به
حوزه هااز طریق شعار دادن و منزه قلمداد کردن روحانیت نیست ، بلکه
منظور، شناخت جایگاه واقعی حوزه ها درنظام اجتماعی اسلام و تبیین
وظایف اجتماعی حوزه و روحانیت است .

و در نهایت به این نتیجه دست یافتیم که برای شناخت جایگاه اجتماعی
حوزه و وظایف روحانیت در قبال جامعه اسلامی و جوامع بشری ، باید
جایگاه انبیای الهی و وظایف آنها را در میان امته، مورد مطالعه
قرار داد.

برای
شناخت جایگاه و نقش و رسالت انبی،[ قرآن] متقن ترین و گویاترین متن
و منبع تحقیقاتی بشمار می رود و روایات ، در کنار آن ، روشنگر مفاهیم و
مبین مصادیق آن است .

در قرآن ، برای پیامبران ، وظایف گوناگونی
در رابطه با جامعه انسانی یاد شده است که صریح ترین و بارزترین
آنها عبارت است از: نزکیه و تهذیب اخلاقی و معنوی انسانه، تعلیم
کتاب و حکمت ۱ ،ابلاغ پیام های خداوند که از طریق وحی و ضعیفان جامعه
۳ ، جهاد و مبارزه در راه خد، تشویق و تحریص مردم به جهاد در راه
خدا ۴ ، دعوت به سوی حق و قسط،اجرای عدالت اجتماعی ۵ ،استقامت و
پایداری و مبارزه با طواغیت و کافران و منافقان ۶ و …

وظایفی که از قرآن برشمردیم ، به ظاهر، گوناگون و متنوع است ، ولی
در مجموع ، دارای نوعی وحدت است و یک روح کلی ، همچون رشته ای مستحکم ،
همه آنها را در یک راستا با هم پیوند داده است که آن روح کلی مایه
وحدت بوده و به مثابه محوراصلی و سنگ زیرین بنای حرکت اجتماعی
انبیای الهی بشمار می آید.

اهداف غائی و آلی در حرکت انبیاء

برای شناخت بنیادی تراین موضوع ،ابتدا باید میان اهداف نهایی و
اهداف آلی رسالت انبیاء و وظایف اجتماعی و شیوه های عملی آنان تمییز
داد و آنها را مشخص کرد.

وظایف پیامبران ،ازاهداف رسالت آنان ریشه می گیرد واهداف رسالت و
بعثت پیامبران از[ هدف خلقت] جدا نیست ، بلکه پیامبران مبعوث شده اند
تاانسان را بسوی اهداف آفرینش ، رهبری و هدایت کنند.

قرآن ، در یک آیه ، هدف خلقت انسان را و نیز موجود دیگری که آن را
۷جن می نامد، چنین بیان داشته است:[ وما خلقت الجن والانس الا لیعبدون]

خداوند دراین آیه هدف نهایی و عالی آفرینش انسان ر،
عبادت خدا معرفی کرده است و حال ،این حقیقت که چگونه مساله عبادت
واخلاص در عبودیت ، عالی ترین مرحله کمال آدمی بوده هدف عالی خلقت
قرار گرفته است ، بحثی است که باید در جای خود مورد بررسی قرار گیرد.

اگر عبادت و عبودیت خد، هدف عالی خلقت انسان باشد، پس هدف انبیاء
چیزی جز رساندن انسان به مرحله عبودیت واخلاص در عبادت و توحید
نیست . و هدف و آرمانی که پیامبران آن را می جویند، فقط خدااست و بس ،
و هر چیز دیگر جنبه مقدمه را دارد نه جنبه اصالت واستقلال و هدف
اصلی را.

[ اذجاءتهم الرسل من بین ایدیهم و من خلفهم الا تعبدواالاالله] ۸ .

و به همین دلیل
است که قرآن ، هرگاه آغاز حرکت و رسالت پیامبری را یادآور می شود،
اصلی ترین و مشخص ترین دعوت او را دعوت به توصیه و خدا پرستی معرفی
می کند ۹ .

توحید و خداپرستی ، عالی ترین هدف رسالت و بعثت انبیا بوده و دعوت
به توحید و خداپرستی ،اصلی تری وظیفه پیامبران الهی را تشکیل می داده
است . ولی می بینیم که قرآن در کناراین کاراصلی و هدف نهایی ، وظایف
و ماموریتهای دیگری را نیز برای رسولان و پیامبران بیان داشته است
که به بخشی از آنهااشاره کردیم ، همچون : تزکیه و تعلیم ، دعوت به
وحدت واجتماع ۱۰ و برقراری عدالت اجتماعی و …

با توجه به این که هدف اصلی رسالت انبی، توحید و هدایت جامعه به
سوی آن است ، روشن خواهد بود که رشداخلاقی و تکامل علمی بشر و تشکیل
جامعه متحد واجرای عدالت اجتماعی همه و همه ازاهداف و وظایف آلی
پیامبران است که بدون آن کاره، هدایت جامعه بسوی توحید و عبادت
پروردگار میسر نیست . واین حقیقتی است که پرورگار عالم آن رااز طریق
معارف و دقایق قرآنی به ما تفهیم فرموده است و بااین که می فرماید:
[وما خلت الجن والانس والا لیعبدون] در زمینه هدف بعثت انبیاء
فرموده است:[ هوالذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته
ویزکیهم و یعلمهم الکتاب والحکمه وان کانوا من قبل لفی ضلال مبین] .

این نیست ، مگر به خاطر رعایت عینیتها و توجه به قوانین حاکم بر روح
واندیشه فردی واجتماعی بشر – که البته آن قوانین به اراده خداوند
جاری گشته است واز حیطه قدرت او خارج نبوده و نیست .

دعوت به خداپرستی و عبادت و عبودیت پروردگار، نیاز به مقدماتی
دارد که در راس آن ، مقدمات تزکیه و تهذیب اخلاقی و معنوی مردم از
طریق باز خواندن آیات الهی بر مردم و تعلیم کتاب و حکمت است ، واز
آنجا که تهذیب و تزکیه روحی امته، در یک نظام فاسد و غیرالهی و
استبکاری و در سایه حکومت های طاغوتی امکان پذیر نبوده و نیست ،ء و
پیامبران ، ماموریت یافته اند که پس از بیدار کردن گروههایی از
مردم ، به منظور گسترش دادن پرتو هدایت و تعلیم و رهانیدن توده های
عظیم انسان از ظلمت جهل و شرک ، نخست به سراغ سردمداران کفر و
استکبار و نمرودها و فرعون ها رفته و شالوده حاکمیت جابرانه و
ظالمانه آنان را واژگون سازند و بر ویرانه های آن ، نظام الهی ، هیچ
قدرت استکباری و هیچ مانعی بر سر راه تکامل و رشد و تزکیه انسانه،
توان عرض اندام و مقاومت و مزاحمت نداشته باشد.

[ هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کله و لوکره

المشرکون] ۱۱

دراین مقطع از حرکت انبیاست که مساله جهاد و مبارزه با طواغیت
و دشمنان داخلی و خارجی – کفار و منافقین – طرح می شود و پیامبر و
پیروان او، مامور به استقامت و پایداری می شوند:
[ … فاستقم
کماامرت ومن تاب معک] ۱۲ و در پس تلاش ها واستقامتهاست که نصرت
خداوند نازل می شود و در جامعه ای که هدایت و ساختن معنوی یک انسان و
تهذیب و پرورش یک فرد، هزاران رنج و مشکل به دنبال داشته است ، ناگاه
اسنانها فوج فوج به راه حق ، روی می آورند و به دین و حاکمیت الهی
گردن می نهند . [اذا جاا نصرالله والفتح ورایت الناس یدخلون فی
دین الله افواجا فسبح بحمد ربک] . ۱۳ دراین مقطع است که حرکت
انبیاء دارد وارد مرحله نوین می شود، زمینه فعالیتها گسترش می یابد،
نیازها بیشتر و شیوه ها متکامل تر و وظایف سنگین تر و پیچیده تر می شود.

دراین مرحله ، موضع تازه ای به نام[ نظام حاکمیت ارزشهای الهی]
پدید می ید و وظیفه نوینی در رابطه با حفظ این نظام و تعمیم و تقویت
آن مطرح می شود و برای این منظور، شیوه ها و شرایط جدیدی ضرورت
می یابد که یکی از آنها دعوت به وحدت اجتماعی و دیگری ترجیح منافع و
مصالح جامعه اسمی بر منافع افراداندک و معدوداست و…

مرحوم علامه طباطبائی رضوان الله علیه در ذیل آیه کریمه[ یاایها
الذین امنوااصبروا و صابروا و رابطوا واتقواالله لعلکم تفلحون] ۱۴
می فرماید:

اوامر دراین آیه
مطلق است و منظوراز صبر، پایداری در برابر شداید و صبر در طاعت
خد، و صبراز معصیت است ، و در هر حال منظورازاین صبر، صبراز
ناحیه مسایل فردی است به قرینه واژه – مصابره – که در مقابل آن
آمده است .

[مصابره] عبارت است از شکیبایی و تمل در برابراذیت جامعه و مشکلات
اجتماعی .. واما مفهوم[ رابطوا] گسترده تراز معنای[ مصابره] است
زیرا مصابره به معنای تحمل جامعه و[ رابطوا] به مفهوم ایجاد جامعه و
جماعت و لزوم ارتباط میان گروه ها در تمام شوون زندگی دینی است ، چه
در مراحل دشواری و چه در مراحل آسایش ۱۵ .

سپس مرحوم علامه فصلی را تحت عنوان
[روابط اجتماعی در جامعه اسلامی] گشوده از جمله موضوعاتی که در آن
طرح کرده است[ رشد فکری و معنوی وادارکی انسان در پرتو زندگی
اجتماعی و حضور در جامعه انسانی] می باشد و می فرماید:

[قرآن کریم خبر می دهد که نخستین عاملی که انسان را به مساله
اجتماع توجه داده و خود به حفظ واستقلال آن اهمیت داده است ،
پیامبران بوده اند: کان الناس امه واحده فبعث الله النبیین مبشرین
و منذرین وانزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیمااختلفوا
فیه] ۱۶این آیه بیان می دارد که انسان درابتدایی ترین مراحل زندگی
خویش ، یک امت واحد با سیستمی ساده وابتدایی بوده واختلافی در میان
آنان نبوده است ، تااین که اختلافها در میان آنان نبوده است ، تااین
که اختلافها ظاهر شده و درگیری ها به وجود آمده است پس خداوند
پیامبرانش را مبعوث کرده و با آنان کتاب را فرو فرستاده است تا به
وسیله آن اختلافات از میان جامعه برچیده شود و به وسیله قوانین الهی
وحدت جامعه حفظ گردد. ۱۷

براساس عینیتها حرکت

از بیانی که پیرامون هدف عالی خلقت و هدف نهایی بعثت و وظیفه
غایی انبیاء و نیزاهداف آلی و مقطعی و وظایف مختلف اجتماعی و
شیوه های گوناگون عملی پیامبران الهی آوردیم ،این نتیجه جستجو می شود
که حرکت انبیاء برای هدایت انسانها به سوی مبدا آفرینش و هدف عالی
خلقت ، یک حرکت خشک و یک جانبه و سطحی نبوده است و تنها به گفتن و
تذکر دادن وانذار و تبشیر قولی اکتفا نکرده اند، بلکه حرکت ارشادی و
تکاملی آنها یک حرکت عمیق و بنیادی بوده و آنان برای تحقق اهداف و
آرمان های الهی خود، به همه واقعیتها و قوانین تکوینی مادی و معنوی ،
فردی واجتماعی بشر توجه داشته و صدها هدف آلی را برای رسیدن به
هدف عالی نهایی در پیش رو قرار داده اند. و همانگونه که برای نماز و
روزه و حج و عبادات فردی اهمیت قائل شده اند، برای مبارزه با مظاهر
شرک و موانع تکامل بشر و طواغیت و همچنین برای برقراری حکومت عدل و
اجرای عدالت اجتماعی و حفظ وحدت واستقلال ،ارزش و موضوعیت قائل
شده اند. و چه بسا برخی ازاموراجتماعی مانند مساله امامت و رهبری
و حکومت الهی را بر عبادتهای فردی ترجیح داده اند، زیرااین گونه
امور تضمین کننده حرکت توده ها به سوی حقیقت و عدالت است .

و بدینجهت است که می بینیم در فرهنگ عقیدتی شیعه ، میان معرفت خدا و
معرفت امام پیوستگی تنگاتنگی وجود دارد.

حسین بن علی[ ع] در تعریف حقیقت معرفت خدا می فرماید: [معرفه اهل کل
زمان امامهم الذی یجب علیهم طاعته] ۱۸ .

وامام باقر(ع) می فرماید:

اما! لوان رجلا قام لیله وصام نهاره و تصدق بجمیع ماله ، و حج
جمیع دهره ، و لم یعرف و لایه ولی فیوالیه ویکون جمیع اعماله بدلالته
الیه ، ماکان له علی الله حق ثوابیه ، ولا کان من اهل الایمان ۱۹ .

یعنی : آگاه باشید که اگر مردی همه شب به نماز بر خیزد، و روزش را
روزه بدارد، و همه مال خود را در راه خداانفاق کند، و پیوسته به
زیارت خانه خدا رود، واز ولایت ولی خدا آگاه نباشد تاازاو پیروی
کند و همه اعمالش به راهنمایی او باشد، چنین کسی را حق پاداشی از خدا به
خاطر همه آنچه کرده است نیست ، و نیزازاهل ایمان به شمار نمی رود.

وامام رضا[ ع] در بیان فلسفه اهمیت امامت می فرماید:

[بالامام تمام الصلاه والزکاه والصیام والحج وتوفیرالفی والصدقات

وامضاءالحدود والاحکام ، و منع الثغور والاطراف] ۲۰ .

یعنی : با امام نماز و زکات و روزه و حج و فراهم آمدن غنایم و صدقات واجرای
حدود واحکام و پاسداری از مرزها واطراف کشورامکان پذیر می شود.

توجه به این حقیقت که حرکت پیامبران براساس عینیتها و واقعیتهای
اجتماعی ، معنوی اقتصادی واستعداد و توان امتها بوده است ، نقش تعیین
کننده و موثری را در رابطه با حرکت معنوی روحانیت و حوزه ها در
جامعه خواهدداشت ، زیرا با تعمق و ژرفنگری در حرکت معنوی پیامبران ،
این نکته روشن خواهد شد که برای هدایت جامعه به سوی ارزشهای معنوی و
دینی و برای دعوت امتها به سوی توحید و عبودیت پروردگار جهان تنها
تذکر آیات بهشت و دوزخ و تدریس اعتقادات و فلسفه و عرفان کافی نیست ،
بلکه باید زمینه های رشد را پدید آورد و موانع تکامل و هدایت را بر
طرف ساخت و خلاصه این که برای دست یابی به اهداف عالی باید به ابزار و
عوامل آلی و عادی و عینی و تکوینی آن نیز توجه داشت .

جایگاه انبیاء در جامعه بشری

با توجه به
مطالبی که گذشت و با ملاحظه وظایف و رسالتی که قرآن برای انبیاء
مشخص کرده است ، باید دید که در میان کارها و نقشهای اجتماعی ، چه نقش
و چه عنوانی را برای پیامبران می توان در نظر گرفت .

بدیهی است که ذوق و سلیقه وانتخاب شخصی ما دراین زمینه بدون
توجه به کلام وحی و معصومین[ ع] ارزشی ندارد زیرا پیامبران ، مبعوث
خدایند واین اوست که می بایست جایگاه اجتماعی آنان را معین کند و
بیان دارد که آیا پیامبران ، مجری اخلاقند یا معلم کتاب و حکمتند و یا
مصلح اجتماعی و یا ناظر بر کارهای جامعه و یا دعوت کننده مردم به
عبادت و خداپرستی و …؟ و در صورتی که همه این مسایل در حیطه کار
و مسوولیت انبیاء وجود داشته باشد، باید دید که بر همه این کارها
و فعالیتها و رسالتها چه عنوانی منطبق است و پیامبران تحت چه منصب
و مسوولیت و عنوانی به تحقق این اهداف می پردازند.

از مجموعه آیاتی که در زمینه وظایف اجتماعی انبیاء وارد شده است
و ما برخی از آنها را یادآور شدیم ، دو مساله بعنوان محور فعالیتها
و حرکت انبیاء در جامعه قابل شناخت و بررسی می باشد که عبارت است از
[تزکیه و تعلیم] زیراانسان ، بدون رشد و آگاهی ،امکان ندارد که به
مراحل عالی معنوی و تکامل روحی و عبودیت واقعی واخلاص برسد. نماز
بدون عرفان و فاقد طهارت باطنی ، زیاد می توان گزارد، روزه خودداری از
خوردن و آشامیدن ، بدون درک صحیح از هستی وارزشهای حاکم بر آن ،
زیاد می توان تحمل کرد، و طواف برگرد کعبه ، بدون شناخت حقیقی صاحب
کعبه ، زیاد می توان داشت ، ولی بی تردید چنان نماز و روزه و حجی و حتی
چنان جهادی از نظر مکتب انبیاء فاقدارزش است .

علی (ع) می فرماید:

ایهاالناس !الاخیر فی دین لاتفقه فیه.. ۲۱

یعنی :ای مردم ! خیری در آن دین (دینداری ) نیست که با تفقه و نیک
فهمی همراه نباشد.

و نیز می فرماید

المتعبد علی غیر فقه کحمارالطاحونه ، یدور ولایبرح ۲۲ .

یعنی : عبادت کننده ناآگاه از دین ، همچون خر آسیاب است ، که دور
خود می چرخد ولی از جایی که هست ، بیشتر نمی رود.

بنابراین عبودیت و عبادت و پرتو تزکیه و طهارت و رشد باطنی و
معنوی حاصل می آید و بدینجهت است که قرآن مرحله تزکیه را مرحله
رستگاری معرفی کرده است و می فرماید:

قد افلح من زکیها ۲۳ .

یعنی : به تحقیق رستگار شد کسی که نفس خویش را تزکیه کرد.

و نیز می فرماید:[ قدافلح من تزکی] ۲۴ .

و در آیه کریمه دیگر خلود وابدیت در جنت را بعنوان پاداش این
رستگاری و پیروزی معرفی کرده و می فرماید:

و من یاته مومتا قد عمل الصالحات فاولئک لهم الدرجات العلی

جنات عدن تجری من تحتهاالانهار خالدین فیها و ذلک جزاء من تزکی . ۲۵

ازاین آیات استفاده می شود که نزدیک ترین مرتبه و جایگاهی که
می تواندانسان را به هدف نهایی آفرینش و عبودیت واقعی برساند، تزکیه
است و رسیدن به بهشت به معنای امضای دستیابی انسان مومن تزکیه
یافته به هدف عالی خلقت است که برای اواز ناحیه خداوند قرار داده
شده است . اکنون باید دانست که تزکیه و طهارت و رشد نفس چگونه حاصل
می شود؟

بدیهی است که طهارت نفس آدمی و رشد فکر واندیشه و روح انسان تنها
و تنها درسایه معرفت و علم حاصل می شود، حال این که مراداز معرفت و
علم ، کدام معرفت و علم است موضوعی است که باید در جای خود بررسی و
شناخته شود، و ما را دراین بحث توجه به این حقیقت کافی است که
بدانیم نزکیه و طهارت و رشد، در ظلمت جهل میسر نیست ، بلکه در پرتو
علم و معرفت حاصل می آید و مهمترین کار پیامبران ارائه علم و معرفت
به انسانها و تعلیم کتاب و حکمت به آنان است واگر آیات خداوند را
بر مردم باز می خوانند و با طواغیت مبارزه می کنند، و معجزه می آورند،
و مظلومان تاریخ را یاری می دهند، و بر کرسی قضاوت و داوری می نشینند،
و فرماندهی سپاه می کنند، و با قانون خدا در میان مردم حکم می رانند
و در راه بنیان نهادن جامعه ای واحد و نظامی الهی تلاش می نمایند و …
همه و همه در راستای کار تعلیم و آموزش و پرورش معنوی انسان است .

و خلاصه این که
مهمترین اصلی ترین و بارزترین مسوولیت اجتماعی و وظیفه و فعالیت
انبیاء در جامعه بشری معلمی و آموزشگری بوده است .

در روایتی آمده است که

پیامبر خدا[ص] ازخانه بیرون آمد، در مسجد
دو مجلس دید: در یک مجلس بررسی و تفقه در دین می شد، و مجلس دیگر به
دعا خواندن واز خدا مسالت کردن می گذشت . گفت : هر دو مجلس نیک است .
آن گروه خدا را می خوانند، و آن گروه می آموزند و مطالب را به
نادانان می فهمانند.این گروه آموزشگران ، برترند. من برای آموزشگری
فرستاده شده ام . آنگاه در کنارایشان نشست . ۲۶

رسول خدا[ص] دراین روایت عبارت بسیار موجز و صریحی در رابطه با
موضوع مورد بحث ما دارد می فرماید: [بالتعلیم وارسلت] من برای
آموزشگری فرستاده شده ام واین همان نکته ای است که در مقام اثبات
آنیم .

البته باید توجه داشت که در فرهنگ جامعه امروز م، واژه معلم تا
اندازه ای از معنای مطلق لغوی به معنای خاص ، هجرت کرده است ، بطوری
که برای تدریس کننده دروس ابتدایی ، کلمه معلم و برای دوره
متوسطه ، واژه دبیر و برای دوره عالی لفظ استاد را بکار می برند و
ممکن است این ذهنیت معنای وسیع و مفهوم عمیق واژه معلم را در حجاب
قرار دهد، ولی حق این است که در میان واژه های مرادف آن ، عنوان معلم
و معلمی ، عنوانی است دقیق تر و رساتر و در صورتی که ابعاد و گستردگی
و جلوه های آن تبیین شود، برازنده ترین عنوان شناخته خواهد شد.

معلمی انسان ، درابعاد مختلف آن

واژه[ معلم] درادوار مختلف تاریخ و در فرهنگ های متفاوت بشری ،
دارای جلوه های گوناگون و مشخصات و ویژگی های خاصی بوده است ، و در عصر
حاشر، دانشمندان و پژوهشگران مباحث آموزشی و تربیتی تلاش کرده اند،
تا با کمک گیری از علوم پیشرفته بشری به مفهوم دقیق تر و عینی تر و
صحیح تر معلم و معلمی و مباین تربیت جدید دست یابند و بینش جامعه را
نسبت به مساله تعلیم و تربیت تعالی بخشند، و دراین راستا چنین
اظهار داشته اند :

در گذشته ، کار معلم ، تدریس و
انتقال مطالب درسی تلقی می شد و درک معلم از تعلیم و تربیت جز همی
امر چیزی دیگر نبود.

شخصیت شاگرد، مسایل زندگی و
احتیاجات اجتماعی او مورد توجه مربی واقع نمی شد. معلم ، جز تحکم کاری
نمی کرد. رابطه او با شاگرد مثل رابطه حاکم با مامور و محکوم
بود. هدف ، روش ، مطالب درسی و برنامه کار همه به وسیله معلم تعیین
می شدند… ولی امروز، تعلیم و تربیت مفهوم خاصی دارد. معلم ، نقش یک
راهنما را بعهده دارد و مانند یک شاگرد، عضو گروه کلاس محسوب می شود،
آنچه مهم است شخصیت شاگرد، مسائل وی ،احتیاجات اجتماعی او و
انتظارات جامعه ازاوست ۲۷

…. اینجاست که کار مربی ،از
مرحله دیکته کردن دستورات اخلاقی ، بالاتر می رود،او باید راهنمای
خوبی در پیشرفت و رشداخلاقی شاگرد باشد و به شاگرد کمک کند تا به
تدریج با در نظر گرفتن مقتضیات اجتماعی وانتظارات دیگران وارزشهای
انسانی ، میزانهایی در اخلاق ، برای خود توسعه دهد و رفتار خود را طبق
همان میزانهااداره نماید. ۲۸

پژوهشگران علوم تربیتی و صاحب نظران شیوه های آموزشی ،امروز، بعنوان
مبانی نوین آموزش و پرورش اظهار می دارند که تعلیم و تربیت و مفهوم
واقعی آن ، یک عمل محدود و تک بعدی و یک رشته وظایف و عملیات خشک و
بی روح نیست ، بلکه تعلیم و تربیت باابعاد مختلف مادی و معنوی زندگی
فردی واجتماعی انسان درارتباط است و یک معلم واقعی که کار تعلیم
ر، بعنوان یک مسوولیت و یک ارزش پذیرفته است ، باید به وضعیت روحی ،
جسمی ،اقتصادی ، خانوادگی اخلاقی ، مذهبی ،اجتماعی و توان واستعداد
شاگردان خویش توجه داشته باشد و برای انتقال آگاهی های خویش بدانها و
متخلق ساختن آنها به ارزشه، به جای تحمیل و پرخاش و ناشکیبایی ،
چونان پدری مهربان و کاردان ، شرایط لازم را برای رشد و تکامل استعداد
و توان متعلمان خوی فراهم آورد. و آنها را در راه از میان برداشتن
موانع پیشرفت و تکامل یاری دهد

این نگرش نظریه نوینی است که محققان و
اندیشمندان عصر حاضر، در پرتو تمدن و تکامل علمی بشر، به آن دست
یافته اند. در حالی که ما شیوه ها و شگردها واندیشه ها واهدافی
مترقی تراز آن را در مکتب انبیاء و معلمی پیامبران در جامعه بشری ،
می توانیم شاهد باشیم ، واین شعار نیست ، بلکه واقعیتی قابل لمس و
ادراک می باشد و کافی است که م، حرکت فرهنگی وارشادی و تبلیغی
پیامبران را در میان امته، مورد مطالعه قرار دهیم و مشاهده کنیم که
چگونه پیامبران برای تزکیه و رشد و طهارت انسان ، به تعلیم و
آموزشگری روی آورده واین تعلیم را براساس گفتار و کردار و شیوه ها
و فراهم آوردن زمینه ها و رعایت استعدادها و عینیتهااستوار
ساخته اند، و دراین راستا به تلاشهای گوناگون دست زده و در شرایط
متفاوت به شیوه های مختلف رو آورده اند. گاه در نهان به دعوت پرداخته
و به فردسازی همت گمارده و زمانی به دعوت آشکار و عمومی سعی
کرده اند. روزی تنها و بی سلاح و بی یاور به شهرها داخل شده و مردم را
به حق دعوت کرده و زمانی ، فرماندهی سپاهی عظیم را بعهده گرفته و
دشمنان را در برابر هیبت و صلابت خویش ، به تسلیم واداشته اند. در
مقطعی از زندگی ،از شهر و دیار خویش آوراه گشته و هجرت پیش گرفته و
در مقطعی دیگر، رهبری و مدیریت امعه را برعهده گرفته و جامعه ای واحد
و متحد براساس قسط و عدل بنا کرده اند و …

روند پرنوسان این حرکت ها و
جلوه های گوناگون ایفای مسوولیته، در زندگی انبی، وامامان[ ع] از
زاویه بینش یک انسان غیر مذهبی امامان[ ع] از زاویه بینش یک انسان
غیر مذهبی و یک ماتریالیست ، بی تردید دارای تفسیر و تحلیلی مادی
خواهد بود و چنین تلقی خواهد شد که پیامبران مانند همه کسانی که به
حکومت و ریاست اجتماعی رسیده اند، مرحله به مرحله راه نفوذ و حاکمیت
خویش را به منظور رسیدن به قدرت و حکومت پیموده اند تا به رهبری به
منازع دست یافته اند! ´

ولی از دیدگاه یک متشرع که حقیقت شریعت و دیانت و رسالت را شناخته
و بدان ایمان آورده است و با واقع نگری ، تاریخ و زندگی و شخصیت و
اهداف پیامبران الهی وامامان معصوم(ع) را مورد بررسی قرار داده
است ، تحلیل دیگری وجود دارد. زیرااو می بیند که پیامبراسلام[ ص] در
اوج قدرت اجتماعی و در زمانی که رسما مدیریت جامعه را دراختیار
دارد،از نظراخلاق فردی واجتماعی واز جنبه زندگی مادی تغییر
نکرده است و همچنان در کنار محرومان و مستضعفان و هم سطح با آنان از
حیث معیشت می باشد واز هرگونه فخرفروشی و خودبرتربینی بیزاراست و
حتی زمانی که با گروهی ازاصحاب و یاران خویش به سفر می رود، حاضر
نمی شود که یارانش کارهئااو راانجام دهند و خود همانند فردی عادی
به کار می پردازند و هنگامی که یکی از مسلمانها در برابر مقام معنوی
و شکوه اجتماعی او لرز براندامش می افتد،
برای ایجاد و آرامش دراو می فرماید: [هون علیک ! فلست بملک انما
اناابن امراه کانت تاکل القد]. ۲۹

یعنی : راحت باش ! من شاه نیستم ، پسر زنی هشتم که گوشت مانده خشک
شده می خورد.

ابوذر می گوید : سلمان و بلال را دیدم که به نزد رسول خداافتاد و
بر آن بوسه زد، پیامبراو راازاین عمل بازداشت و سپس به او فرمود:

[یا سلمان ! لاتصنع بی ماتصنع الاعاجم بملوکه،انا عبد من عبیدالله ،

آکل مما یاکل العبد، واقعد کما یقعدالعبد]. ۳۰

یعنی ای سلمان ، با من چنان رفتار نکن که عجمان با پادشاهانشان
رفتار می کنند! من بنده ای از بندگان خدایم ، چنان می خورم که بنده
می خورد، و چنان می نشینم که بنده می نشیند.

وقتی که به آن حضرت گفته می شود که : شما در نزد خدا با کرامت تراز
قیصر و کسری هستید در حالی که آنها در چنان رفاه و آسایش دنیایی به
سر می برند و شما بر حصیری نشسته اید که در بدن شمااثر گذارده است !

پیامبر(ص) در پاسخ می فرماید:

اما ترضی ان یکون لهم الدنی، ولناالاخره ؟ ۳۱

یعنی آیا دوست نداری که دنیا برای آنها باشد و آخرت از آن ما؟

امام باقر[ ع]
می فرماید: که رسول خدا فرمود: پنج چیزاست که تا هنگام مرگ از آنها
دست برنخواهم داشت: [غذا خوردن بر زمین با بندگان ، سوار شدن بر
چهارپا و پالان کردن آن ، و دوشیدن شیر ماده بز به دست خودم ، و پوشیدن
پارچه پشمی ، و سلام کردن به کودکان ، تا سنتی باشد پس از من] ۳۲ .

انسان موحدی که به مکتب انبیاءایمان آورده است و براستی ، پیامبر
راانسانی معنوی و روحانی به تمام معنا می شناسد و هدف اصلی و نهایی
آنان را هدایت بشر به عبادت و عبودیت پروردگار توحیداو می داند، چه
تحلیل از رهبری اجتماعی و فرماندهی نظامی و قضاوت و داوری و جنبه های
مختلف زندگی اجتماعی پیامبران می تواند داشته باشد،
جزاین که همه اینها را مقدمه و زمینه چینی برای رسیده به هدف
نهایی بداند واذعان کند که برقراری حکومت و حضور پیامبران وامامان
در مسوولیتهای مختلف اجتماعی و رسیدگی آنان به وضع مادی واقتصادی
و محیطی انسانه، جنبه مقدمیت داشته است و دخالت پیامبران و
اماممان دراین گونه امور به نحواستحباب و یا تمایل شخصی نبوده ،
بلکه به صورت یک وظیفه قطعی و یک ضرورت غیرقابل اجتناب بوده است . و
اگر جزاین بوده ، پیامبران وامامان که برای حکومت و منصبهای عالی
اجتماعی بشری به اندازه ( عطسه بز ماده ای ) ۳۳ هم ارزش قائل
نبوده اند. مهار مدیریت جامعه را بر دوش آن می نهادند و رهایش
می ساختند تا هر کجا که می خواهد برود ولی آنان چنین نکردند، بلکه بار
مسوولیتهای اجتم