پاورپوینت کامل مقاله رسیده ; مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی جنبشهای فکری و اصولی و اخباری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مقاله رسیده ; مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی جنبشهای فکری و اصولی و اخباری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مقاله رسیده ; مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی جنبشهای فکری و اصولی و اخباری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مقاله رسیده ; مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی جنبشهای فکری و اصولی و اخباری ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

مدرسه فلسفی قزوین قدمتی تاریخی دارد و از دیر زمان مهد پرورش جمع کثیری از فحول فلاسفه و بزرگان حکما و متکلمین بوده است. مانند: علی بن حاتم قزوینی صاحب کتاب التوحید که در سال ۳۲۶ هـ . ق زنده بوده ابوبکر عبداللّه بن طاهر بن حارث ابهری قزوینی متوفی سال ۳۳۰ هـ . ق از طبقه شبیلی و شیخ علک قزوینی که در حدود سال ۴۸۰ هـ . ق وفات نموده و ازمعاصرین سلطان محمد بن ملکشاه سلجوقی صاحب کرامات است ابوبکر شادان قزوینی متوفی سال ۵۸۱ هـ . ق کاتبی قزوینی متوفی سال ۶۷۵ هـ . ق و عبدالجلیل قزوینی صاحب کتاب نقص و دیگران …

چنانچه بخواهیم تاریخ مدرسه فلسفی وعرفانی قزوین رابازگو کنیم رشته سخن به درازا خواهد کشید. اینک ما تاریخ مدرسه فلسفی قزوین را در پانصد سال اخیر و از آغاز سلطنت صفویه مورد بحث و تحقیق قرار خواهیم داد.

اصول بحث م براساس اختصار و اشارات خواهد بود.

پس از به قدرت رسیدن سلسله صفویه در ایران و حب مفرط این طائفه به خاندان عصمت و نبوت(ع) اخباریه مجددا تجدید حیات یافت و درحوزه های علمی شیعی در سراسر جهان سایه افکند.

دراین ایّام قزوین که یک قرن و به طور تحدید سالهای ۹۰۷ هـ . ق لغایت ۱۰۰۶ هـ . ق به عنوان پایتخت یکی از پرقدرت ترین دولتهای شیعی درتاریخ تشیع قرارداشت مرکز یکی از بزرگترین حوزه های علمی شیعه شد.

علمای شیعه ازاطراف و اکناف جهان به سمت قزوین سرازیر شده و مشرب اخباری حاکم بر حوزه های علمی این شهر شد.

چون اکثر علمای مهاجر از کشورهای عربی و از سرزمین بلاد عثمانی بودند لذا با مسائل اصول عقلی شیعه در ایران آشنایی نداشته و با فلسفه بیگانه بودند از این روی افکار و آداب خاص خود و به استنباط مسائل از طریق اخبار اکتفا می کردند.

در این میان حکومت صفویان که از رشد فلسفی در حوزه های قزوین نگران بودند و سیاست آنها در سرپوش گذاشتن و به دور نگهداشتن مدارس عقلی قزوین بود تمامی قضات و شیوخ اسلام خود ر که اکثر آنان از علمای مهاجر شیعه از خارج ایران بودند استخدام می کردند.

صاحب ریاض العلماء در شرح حال سیدامیرنظام الدین عبدالحی جرجانی حکیم و متکلم شیعه می نویسد:

(وی پس ازفوت شیخ علی کرکی در سال ۹۴۰ هـ . ق به قزوین آمد و به خدمت شاه طهماسب صفوی (جلوس ۹۳۰ ـ متوفی ۹۸۴ هـ . ق) رسید و از شاه تقاضای مقام شیخ الاسلامی و رئیس العلمایی نمود و می خواست جانشین شیخ علی کرکی گردد ولی شاه قبول نکرد و پاسخ داد: من از مجتهدین جبل عامل می خواهم … )۱

مقصود شاه طهماسب از علما و مجتهدین جبل عامل همان اخباریه است.

علمای اصولی قزوین خطر اخباریان را حس می کردند و از حاکمیت جمود فکری برخاسته از تفکر اخباریان بر حوزه های علمی شیعه نگران بودند. از این روی مبارزات خود را با اخباریون در قزوین آغاز کردند.

چون غالباً قلم و زبان کار شمشیر و زور را انجام نمی دهد اخباریون در زیر سایه شمشیر صفویه صوله و جوله ای به پا کرده و ریاست تامه حوزه های شهر را به دست گرفتند.

شیخ آقا بزرگ تهرانی در طبقات اعلام الشیعه می نویسد:

(قدرت اخباریون در دربار صفویان به حدی رسید که هنگامی شاه طهماسب صفوی غیاث الدین منصور دشتکی متوفی سال ۹۴۸ هـ . ق فیلسوف شهیر را به مقام وزارت خویش نصب نمود شیخ علی بن عبدالعالی کرکی به مخالفت پرداخت و شاه صفوی را در زیر فشار شدید خود قرار داد تااین که شاه ناگزیر شد علی رغم خواسته خود دشتکی را از مقام وزارت عزل نماید و این نخستین برخورد علنی اخباریه و اصولیه در قزوین بود.)۲

این اختلاف در عصر شاه عباس اول (جلوس ۹۹۶ ـ متوفی ۱۰۳۸ هـ . ق ) به اوج خود رسید به طوری که شاه عباس در سال ۱۰۰۲ هـ . ق دست به کودتای نظامی در ارتش خویش زد و تمامی رؤسا و صاحب منصبان خود را که از صوفیه با مشرب فلسفی بودند عزل نمود و مدارس فلسفی قزوین را تعطیل کرد و قتل عام بین عشاق فلسفه و فلاسفه قزوین به راه انداخت و دادگاه های تفتیش عقائد را تأسیس نمود و در اکثر موارد شخصاً فلاسفه را محاکمه و حکم اعدام آنان را صادر می کرد.

ملاعبدالنبی قزوینی متولد سال۹۹۸ هـ . ق در قزوین و متوفی در هندوستان سال ۱۰۵۰ هـ . ق از خانواده های سرشناس قزوینی جدش فخرالزمان قزوینی قاضی القضات قزوین و پدرش خلف بیک متوفی سال ۱۰۰۱ هـ . ق از عرفا و صوفیه قزوین بود و نسب این سلسله به خواجه عبدالله انصاری متوفی سال ۴۸۱ هـ . ق منتهی می گردد. وی در کتاب خود هنگام ذکر شرح حال محمدباقر خرده کاشانی از شعراء و فلاسفه ایران متوفی سال ۱۰۳۷هـ . ق به قسمتی از دادگاه های تفتیش عقائد شاه عباس اشاره می کند. می نویسد:

(یکی از ثابت قدمان دین احمدی و راسخ اعتقادان آیین محمّدی در دارالموحدین قزوین به عرض حامی ملّت مصطفوی و مروج مذهب مرتضوی شاه عباس حسینی صفوی رسانید که میراحمد کاشانی به کیش محمود پساخانی [رئیس کیش نقطویه] زندگانی می کند و جمعی از بی عاقبتان حق ناشناس بدو گرویده و دست ارادت بدو داده اند. خسرو دین پرور پس از استماع این خبر فرمود که آن محمودی را با فدویانش به شهر مذکور آوردند. باقر خرده را نیز همراه آن گروه آورده بودند. شاه دین پناه نخست با امیراحمد متکلم شده از وی به جز هذیان محمودیان نشنید به دست خود تیغ کین از نیام انتقام برکشید و به جانب او دویده گفت: من این بد دین را بسزا برسانم و جد خود مصطفی را ازننگ فرزندی این دشمن خدا برهانم آن گاه به یک ضربت کار آن ناتمام را به اتمام رسانید. پس از آن فرمود: تا متابعان وی را یکان یکان به حضور آوردند بفرموده عمل نمودند. هرکس از آن بدبختان را حسب الحکم به حضور می آوردند و از ایشان سخنان می پرسیدند و حجت قتل بدان گمراهان به انجام می رسانیدند. آن گاه به جلاّدان امر می فرمود تا بدن آن ملحدان را از بار سر به شمشیر آبدار سبکبار سازند. چون نو
بت به محمد باقر خرده رسید وی قطعه ای در مذمت محمودیان و محمود پساخانی گفته به خط خود به دست خسرو بلند اختر و فرزند سعادتمند حیدر صفدر عباس پادشاه صفوی داد. آن حضرت بعد از ملاحظه و مطالعه دو اثر و مدّات خط و انشاء ابیات ابیات آن قطعه … از سر جریمه باقر خرده درگذشت.)۳

محمدباقر خرده پس از آزادی حسب الحکم پادشاه همراه فرهادخان که یکی امراء بزرگ بود به خراسان آمد و از آن جا به هندوستان گریخت ودر آن سامان وفات یافت و نیز اشعار بلیغ دارد و دیوان وی معروف است.۴

علامه ورع شیخ حسن صالحی متوفی سال ۱۴۰۱ هـ . ق پدر کاتب این سطور در کتاب خود الغرروالدرو می نویسد:

(اگر فلاسفه و ریاضی دانان قزوین در سال ۱۰۰۲ هـ . ق به دست شاه عباس اول صفوی قتل عام نگردیده بودند و پایتخت از قزوین به اصفهان انتقال نیافته بود و نیز اخباریه را بر فلاسفه مسلط نکرده بودند و حمله محمود افغان به اصفهان نبود ایرانیان نخستین کسانی بودند که در کره ماه پیاده می گشتند.)

شیخ آقا بزرگ تهرانی در طبقات اعلام الشیعه عباراتی به همین مضمون دارد:

( … انقلاب نظامی شاه عباس اوّل در سال ۱۰۰۲ هـ . ق و بیرون راندن صوفیه که دارای مشرب فلسفی بودند از ارتش و قتل عام عظیم فلاسفه قزوین و تعطیل نمودن تمام حوزه های فلسفی قزوین و انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان و مسلط نمودن اخباریه بر فلاسفه و تأسیس دادگاههای تفتیش عقائد که تمامی این حوادث مصادف است با سال ۱۵۹۶ م ـ ۱۰۰۵ هـ . ق. و این همان سال ولادت دکارت فیلسوف عظیم و ریاضی دان فرانسوی است که جنبش فکری اروپا را به وجود آورد و نیز با نظریات علمی خود تمدن امروزه اروپا را پایه گذاری کرد. آیا امثال این حوادث یک تصادف روزگار است که سبب پیروی جهان اسلام از غرب گردیده است …)۵

مدرسه فلسفی قزوین در اواخر قرن دهم و مطلع قرن یازدهم هجری آثار و شگفتیهای هندسی و فیزیکی و ریاضی عجیبی از خود در عراق و ایران به یادگار گذاشته است که می توان از آثار این مدرسه علمی عظیم مسجد شاه اصفهان را نام برد که بر اساس یک محاسبه فیزیکی بنا گردیده و در نقطه معین در وسط مسجد زیر گنبد هنگامی که صدایی سر داده شود عین صد هفت مرتبه بازگو می گردد و نیز بر قول معروف در محل معین که خطیب بر روی منبر سخنرانی می کرد در تمام مسجد و حیاط آن یک نواخت صدای وی پخش می گردید که بر اثر تعمیرات ناشیانه اثر دوم مسجد شاه اصفهان امروزه ازبین رفته است.

از آثار دیگر شیخ بهائی شاگرد معروف مدرسه قزوین بنای حمام مشهور اصفهان است که در تمام طول سال بدون روشن نمودن آتش خزانه و تمام آبهای جاری حمام گرم بوده است.

دانشمند و محقق بزرگ معاصر شیخ محمدجواد مغنیه معتقد است:

(شیخ بهائی توانسته بود اتم را در آن عصر کشف کند آن را بشکافد و حرارت حمام را توسط انرژی اتمی تأمین کند.)۶

از آثار مدرسه قزوین در عتبات مقدسه عراق صحن مطهر حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) است که توسط شاه اسماعیل صفوی بنای آن آغاز گردید و در عصر شاه عباس اول به پایان رسید. این صحن مطهر به شیوه ای بنا گردیده است که در تمام چهار فصل سال آفتاب هنگام طلوع مستقیماً به قبر مطهر حضرت امیرالمؤمنین(ع) می تابد و نیز در زمستان و تابستان در نقطه ای معین از صحن شریف زوال ظهر نجف اشرف انجام می گردد.۷

و دیگر آثار و محاسبات ریاضی و فیزیکی و هندسی که ذکر تمامی آنها سخن را به درازا خواهد کشید. مدرسه فلسفی اصفهان که تراث علمی عظیمی در فرهنگ شیعی از خود باقی گذاشته است مولود مبارک مدرسه قزوین بود چون علم و مدارس علمی صله حاضره اش وابسته به گذشته اوست.

تمامی این علوم اعم از فیزیک ریاضی هندسه و شگفتیهای معماری یک شبه به وجود نیامده اند بلکه تلاش یک قرن دانشمندان بزرگ قزوینی در مدرسه علمی این شهر بوده است.

مشهورترین بنیانگذران مدرسه فلسفی قزوین در عصر صفوی

۱. سید شرف الدین محمود فرزند سیدعلاءالدین بن سید جلال الدین طالقانی قزوینی متوفی حدود سال ۹۱۸ هـ . ق. از اکابر فلاسفه و فحول متکلمین شیعه.

وی علوم عقلانیه را از حوزه درس محمد بن زین الدین احسائی معروف به ابن ابی جمهور احسائی اخذ کرد و نیز استادش اجازه ای از برای وی نگاشته است که علامه مجلسی در بحارالانوار و شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعه آن نقل کرده اند.

وی کرسی تدریس فلسفه را در قزوین به دست گرفت و از بزرگان علمای علوم عقلانیه بود. بعضی از شاگردانش اقوال او را در حواشی کتب فلسفی و کلامی ذکر نموده اند و نیز خود وی حواشی بر الهیات شرح اشارات خواجه نصیرالدین طوسی دارد.

۲. غیاث الدین منصور فرزند صدرالدین محمد ثالث بن غیاث الدین منصور الاول بن صدرالدین محمد الثانی بن ابراهیم بن صدرالدین محمد الاول بن اسحاق بن علی بن عربشاهی حسینی حسنی دشتکی شیرازی معروف به غیاث الحکماء و امیر غیاث الدین متوفی سال ۱۴۸ هـ . ق. از اعاظم فلاسفه شیعه و فحول حکمای نامی اسلامی استاد البشر و عقل حادی عشر نقش خاتم او(ناصرالشریعه منصور) بود.

وی حکمت و فلسفه را از پدر و جدش به ارث برده است و خاندان او از قدیمی ترین سلسله های علمی شیعه هستند و جمع کثیری از اکابر فلاسفه و بزرگان علم و دانش از این طائفه برخاسته اند.۱۰

وی که شاهد مناظرات و مباحثات پدرش متوفی سال ۹۰۳ هـ . ق. با علامه دوانی بود در چهارده سالگی داعیه جدل و رد آراء مدرسه فلسفی دوانی گردید و در بیست سالگی از تمام تحصیل و ضبط علوم و فنون عقلی و نقلی فارغ گشت. وی از جمله علمایی بود که قزوین را مسکن دائمی خویش قرار داد. چون پس از این که صفویه قزوین را پایتخت خود قرار داد این شهر یکی از مراکز مهم علمی گردید و او کرسی تدریس فلاسفه عالی را به خود اختصاص داد و یکی از مدرسین برجسته قزوین بود.

او در سال ۹۳۶ هـ . ق. صدراعظم شاه طهماسب صفوی(۹۳۰ـ ۹۸۳ هـ . ق) گشت و به صدر صدور ممالک ملقب گردید و نیز با مخالفت اخباریه قزوین مواجه شد و عاقبت پس از مباحثات طولانی با شیخ علی محقق کرکی شیخ الاسلام عصر خود که اخباری مسلک بود در حضور شاه طهماسب و تمایل شاه طهماسب به محقق کرکی از صدارت استعفا نمود.۱۱

صاحب کتاب عالم آرا در صفحه ۱۴۴ می نویسد: (معترضانه قزوین را ترک نمود و بدون اجازه شاه صفوی به شیراز رفت.)

مدرسه فلسفی دشتکی که معارض مدرسه فلسفی دوانی بود جدالها و مباحثاتی را تا اواسط قرن یازدهم هجری بین طرفداران و شاگردان دو مدرسه به وجود آورد. سپس صدرالمتألهین شیرازی با نظرات و ابتکارات خویش این دو مدرسه معارض را متحد نمود و نیز ملاصدرا در الهیات اسفار از وی چنین تعبیر می کند: ( … سرابیه المقدس المنصور الموید من عالم ملکوت السماء غیاث اعاظم السادات و العلماء … )۱۲

وی اکثر کتب فلسفی خود را در رد مدرسه فلسفی دوانی نگاشته است و نیز کتاب (اشراق هیاکل النور عن ظلمات شواکل الغرور) خود را که شرحی است بر هیاکل النور سهروردی در دفاع از فلسفه نوریه سهروردی و مدرسه فلسفی خود و احیاء مراسم حکمت الاشراق ضد فلسفه دوانی است.۱۳

از مؤلفات دیگر او در فلسفه الاشارات و التلویحات المحاکمات فی مابین الحواشی الدوانیه و حواشی میرصدرالدین (پدرش) بر شرح تجرید.

۳. صدرالدین محمد فرزند غیاث الدین منصور بن صدرالدین محمد ثالث دشتکی شیرازی از اکابر حکما و فحول فلاسفه در سال ۹۷۳ زنده بوده است.

وی کرسی تدریس فلسفه رادر قزوین به دست گرفت و نیز پدرش غیاث الدین منصور که در سال ۹۳۶ هـ . ق. صدر اعظم شاه طهماسب صفوی بود در اجازه ای که از برای وی نگاشته است پس از ستایش از او به(و هوالان استاد البشر و العقل الحادی عشر … ) تعبیر نموده ۱۴

از مؤلفات وی کتاب الذکری است و نیز در سال ۹۷۳ هـ . ق. اجازه ای در ری از برای شاگردش سیدعلی بن قاسم حسینی عریضی یزدی نگاشته است.۱۵

۴. میرشرف جهان فرزند میرقاضی نورالهدی قزوینی (۹۱۵ـ ۹۶۲ هـ . ق.) از فلاسفه حکمت و شعرای قزوین. وی فلسفه را از غیاث الدین منصور دشتکی متوفی سال ۹۴۸ هـ . ق. اخذ کرد. ۱۶ او از برجستگان فلاسفه و ادباء حوزه قزوین بود خاندان وی از سادات قدیمی قزوین هستند که جمعی از علماء و شعراء و فقها از این طائفه برخاسته اند.

پدرش قاضی نورالهدی قزوینی از وزرای عصر شاه طهماسب صفوی است(جلوس ۹۳۰ ـ وفات ۹۸۴ هـ . ق.) از آثار او تأسیس نهر حسینی در کربلای مقدسه است که تا عصر حاضر باغات کربلاء مقدسه را آبیاری می کند و عمویش قاضی روح الله قزوینی از شعرای بنام قزوین ۱۷

میرشرف جهان دارای چند دیوان شعر از جمله دیوان خطی است که در کتابخانه ملی ملک در تهران به شماره۵۲۸۱ ثبت است.۱۸

۵. سید امیر ابی الفتح فرزند امیر مخدوم میرزامحمدعلی بن امیر شمس الدین محمدبن امیرسید شریف حسینی قزوینی عربشاهی متوفی سال ۹۷۶هـ . ق. از اکابر حکما و فحول متکلمین شیعه فلسفه و علوم عقلی را از غیاث الدین منصور دشتکی متوفی ۹۴۸ هـ . ق. اخذ کرد سپس کرسی تدریس علوم عقلی و کلام را به دست گرفت. وی از مدرسین برجسته فلسفه در قزوین بود.

او تفسیر شاهی ۱۹ را به خواست شاه طهماسب صفوی تألیف نمود.

از آثار دیگر وی حاشیه شرح المطامع و شرح آداب المناظره عضدیه است که در این شرح به بعضی از نظرات استادش دشتکی به مخالفت برخاسته است.

صاحب ریاض العلما درج ۴۸۶/۵ ـ ۴۸۷ به شرح حال وی می پردازد و آقا بزرگ تهرانی مولفات وی را در الذریعه ضبط کرده است.

۶. شاهزاده ابوالفتح ابراهیم میرزا فرزند میرظهیرالدین بهرام بن شاه اسماعیل صفوی متولد سال ۹۳۰ هـ . ق. مقتول در روز ۵ذی الحجه سال ۹۸۴ هـ . ق. حکیم ریاضی دان ادیب شاعر جامع فنون و علوم اسلامی.

حکمت و فلسفه را ازصدرالدین محمد دشتکی اخذ کرد و ریاضیات را از اکابر علماء قزوین. شاه طهماسب اول دختر خود گوهرسلطان خانم را به عقد او درآورد و حکومت خراسان را به وی تفویض نمود. در عصر شاه اسماعیل ثانی به قزوین فراخوانده شد و به قتل رسید و جسد وی را به خراسان حمل نمودند.۲۰

وی مؤلفات و آثاری از خود باقی گذاشته از جمله فرهنگ ابراهیمی و دیوان شعر و رساله هایی در موسیقی و شطرنج و سایر فنون.

۷. میرزا ابراهیم فرزند سلام اللّه بن مسعود دشتکی متوفی بعد از سال ۹۹۰ هـ . ق. حکیم متاله فیلسوف متضلع

وی جد سوم سیدعلی خان مدنی و از مدرسین بنام فلاسفه در قزوین بوده است. حفید وی میرزاحسن طبیب در فارسی نامه به شرح حال وی پرداخته است. درسال ۹۷۱هـ . ق در قزوین با دختر ابوالفتح ابراهیم میرزابن بهرام بن شاه اسماعیل صفوی ازدواج نمود. از مشهورترین فرزندان وی فیلسوف و عالم فاضل نظام الدین احمد متوفی سال ۱۰۱۵ هـ . ق. می باشد.

۸. شریف جمال الدین ابراهیم فرزند نورالدین عبیداللّه قزوینی صفوی از اکابر عرفا و متکلمین و فحول فلاسفه در قرن دهم هجری متوفی بعد از سال ۹۳۰ هـ . ق.

حکمت و فلسفه را از دوانی اخذ کرد و از معارضین مدرسه فلسفی دشتکی در قزوین بود و نیز کرسی تدریس فلسفه را به خود اختصاص داد. وی برادر عفیف الدین محمدصفوی است و آثاری در منطق و حکمت از خود باقی گذاشته است از جمله کتاب مراه المفهوم کتاب المنطق و کتاب مقدمه العلوم ۲۱ که در مجموعه ای نسخه خط مؤلف در کتابخانه ملامحمد صالح برغانی در کربلا موجود است.

۹. شریف عفیف الدین محمد فرزند نورالدین عبیداللّه قزوینی صفوی متوفی بعد از سال ۹۴۵ هـ . ق. حکیم متأله عارف متصوف.

وی حکمت و فلسفه را از دوانی اخذ کرد و کرسی تدریس فلسفه عالی را در قزوین به دست گرفت و از مدافعین مدرسه فلسفی دوانی بود که معارض مدرسه فلسفی دشتکی است و نیز دارای اجازه ای که در ۸۹۳ هـ . ق. از استادش دوانی اخذ کرده است.۲۲

۱۰. مبارک قزوینی حکیم فیلسوف کیمیادان از مدرسین علوم غریبه و فلسفه در قزوین.

وی حکمت فلسفه را از حوزه درس صدرالدین محمد دشتکی متوفی سال ۹۴۸ هـ . ق. اخذ کرد و در علوم کیمیا و سایر فنون اسلامی تبحر داشت. از آثار وی کتاب معرفت جواهر است.

نسخه خط مولف در کتابخانه موقوفه ملامحمدصالح برغانی حائری در کربل مقدسه و نیز نسخه ای ضمن مجموعه مورخه ۱۲۷۹ هـ . ق در کتابخانه مدرسه سپهسالار در تهران وجود دارد. ۲۳

۱۱. محمد فرزند حسین بن عبداللّه بن پیرحسینی بن شمس الدین قزوینی در سال ۹۷۸ هـ . ق زنده بوده است. از اعلام فلاسفه حکیم متاله عارف متصوفه.

حکمت و فلسفه و عرفان را از اکابر علمای حوزه قزوین اخذ کرد و از برجستگان عرفاء و فلاسفه قزوین بود. از خود آثاری در عرفان و تصوف باقی گذاشته است از جمله کتاب سلسله نامه خواجگان نقشبند که تاریخ پایان آن روز پنجشنبه آخر ربیع الاول سال ۹۷۸ هـ . ق. می باشد. نسخه ای از این کتاب در کتابخانه دارالکتب قاهره به شماره ۱۳۴۹ ثبت است. ۲۴

۱۲. میرصدرالدین محمد فرزند میرزا شرف جهان بن قاضی جهان سیفی قزوینی متوفی ربیع الاول سال ۱۰۰۷ هـ . ق. حکیم ریاضی دان موسیقی دان و جامع فنون اسلامی.

علوم و فنون ادب هنر و ریاضیات را از اکابر علمای قزوین اخذ کرد و در اکثر فنون و هنر اسلامی تبحر داشت. قاضی احمد در فصل سوم از کتاب خود: (گلستان هنر) به شرح حال وی پرداخته و او را متبحر در خط و نقاشی و موسیقی وصف کرده است.

از آثار وی کتاب تذکره شعراء و رساله درموسیقی که نسخه مورخه سال ۱۰۰۸ هـ . ق. در کتابخانه آکسفورد به شماره ۲۸۲۷ ثبت است.

۱۳. شیخ بهاءالدین محمد فرزند عزالدین حسین بن عبدالصمد عاملی قزوینی اصفهانی معروف به شیخ بهائی. ولادت وی در قزوین روز پنجشنبه ۱۳ محرم الحرام سال ۹۵۳ هـ . ق. و متوفی در اصفهان ۱۲ شوال سال ۱۰۳۱ هـ . ق. جسد مطهر او را به مشهد مقدس حمل نمودند. سپس در منزلش به خاک سپرده اند و بقعه شریف او مزار معروف است در مشهد.

از اعاظم علمای شیعه و اکابر متکلمین امامیه استاد الحکما و الفلاسفه و شیخ الاسلام و المسلمین.

ولادت شیخ بهائی را به اختلاف نقل نموده اند. بعضی معتقدند که ولادت او در بعلبک جبل عامل به وقوع پیوسته و در کودکی همراه پدر خود وارد قزوین شده است۲۵ و جمعی ولادت او را در قزوین می دانند.

سیدمحسن امین عاملی در اعیان الشیعه هر دو قول را یادکرده است۲۶ و نیز اتفاق کلمه است که نشأت شیخ بهائی در قزوین است.

او علوم اسلامی و فنون ادب را از اکابر علمای قزوین اخذ کرد و در تمام علوم تبحر داشت.

شیخ بهائی در حوزه علمی قزوین و با تفکر ایرانی پرورش یافت. او برخلاف پدرش که اخباری مسلک بود دارای مشرب فلسفی بوده و این در مولفات او منعکس است.

آثار قلمی وی حدود صدکتاب و رساله و حاشیه است. شیخ آقا بزرگ تهرانی آنها را در الذریعه ضبط کرده و محمدعلی مدرس تبریزی در ریحانه الادب ۹۴ عنوان آن را نام برده است۲۷

شیخ بهائی غیر از مولفات دارای شگفتیهای هندسی عجیب است که می توان از آثار او صحن مطهر نجف اشرف را نام برد که در چهارفصل سال آفتاب مستقیما به قبر مطهر حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب(ع) می تابد و در نقطه ای معین در زمستان و تابستان زوال ظهر در نجف اشرف در آن جا انجام می گردد.۲۸

شیخ محمد جواد مغنیه اعتقاد دارد: شیخ بهائی نخستین شخصی است که اتم را کشف کرد.

او به حمام معروف اصفهان اشاره می کند که همیشه آب گرم داشت بدون این که در آن آتش روشن کنند. ۲۹ وی آن را از تاسیسات و اختراعات شیخ بهائی می داند.

اکثر کتب عامه و خاصه به شرح حال شیخ بهائی پرداخته اند. از جمله سیدعلی خان مدنی در(سلافه العصر) ۲۸۹/ ـ ۳۰۴ و حرعاملی در(امل الامل) ج ۱۵۵/۱ ـ ۱۶۰ و سیدحسن صدر در (تکمله امل الامل) ۳۴۳ ـ ۳۴۶ و شیخ یوسف بحرانی در (لؤلؤه البحرین) ۱۶ـ ۲۳ و دیگران …

وی سالها در قزوین مشغول تدریس علوم مختلف اسلامی از معقول و منقول بود. حجره او در مدرسه نواب جنب مسجد پنجه علی قرار داشت که امروزه پس از نوسازی به مدرسه امام صادق(ع) نام گذاری شده است.

معروف بود. فضلای قزوین خلفا عن سلف آن را به یکدیگر نشان می دادند از جمله مرحوم پدرم قدس سره آن را به این جانب معرفی کرد.

وی در هنگام ریاست خود چندین مرتبه از اصفهان به قزوین سفر کرد و طی آن اقامتهای طولانی در منزل شاگردش شیخ ملامحمدکاظم طالقانی متوفی سال ۱۰۹۴ هـ . ق. دا