پاورپوینت کامل کتب درسی خوزه های قدیم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل کتب درسی خوزه های قدیم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل کتب درسی خوزه های قدیم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل کتب درسی خوزه های قدیم ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

قسمت اول مقاله کتب درسی قدیم را در شماره قبل [حوزه] خواندید. آثاری که دراین مقاله معرفی شده است همه و همه از آثارارجمند و والای فرهنگ اسلامی است و مولفان آنهااز قله های افراشته فرهنگ والا و عالم آفرین اسلام می باشند.

ژرفنگری در محتوای این مقاله از یک سو نشانگر جامعیت گسترده حوزه های علوم اسلامی در سده ها گذشته است واز سوی دیگر نشان می دهد که چگونه عالمان و محققان ضمن اشتغال به جدی ترین مسائل فلسفی و علمی و فقهی و. .. از تعلیم و تعلم آغازگران علوم اسلامی نیز غفلت نمی ورزیدند. مثلا میرسیدشریف جرجانی[ صرف میر] می نگاشت و شیخ بهائی [صمدیه] را و. ..

شایسته بود همراه این مقاله اشاره ای به مطالب و محتویات این کتب می گردید و مولفان بزرگ وارجمنداین آثار وابعاد زندگی آنان شناسانده می شد.

پر واضح است که این کار گسترده مجالی فراختر و فرصتی بسنده تر می طلبد.

ازاین رو بایسته دیدیم در ضمت وضیحاتی کوتاه منابع تحقیق پیرامون این آثار و مولفان ارجمند آنها را معرفی کنیم تا کسانی را که جویای شناخت گسترده ای دراین زمینه ها هستند مفیدافتد. ان شاءالله.

[ حوزه]

پاورقی های قسمت اول که در شماره های پیشین چاپ شده است.

صرف میر:

کتابی است بسیار مفید و متداول که اخیرااز سوی[ المجمع العلمی الاسلامی] با ویرایش مختصری همراه پرسشها و تمرینهائی به چاپ رسیده است.

مولف آن سید شریف علی ابن محمد جرجانی معروف به[ میرسید شریف] را مولف[ ریحانه الادب] اینگونه ستوده است: دارای فهم عمیق فکر دقیق عجیب التصرف کثیرالتحقیق در تمامی علوم عربیه و فنون حکمت ماهر و. .. رک: روضه الصفا ج ۸.۴۵۲ مجالس المومنین ج ۲.۲۱۸ الکنی والالقاب ج ۲.۳۲۴ ریحانه الادب ج ۳.۲۱۳ معجم الموللفین ج ۷.۲۱۶ روضات الجنات ج ۵.۳۰۰.

تصرف:

نام اصلی آن[ العزی فی اتصریف] است رساله ای است در علم صرف به زبان عربی بسیار مختصر این کتاب نیزاز سوی موسسه مذکور با همان خصوصیات چاپ شده است.

مولف آن عبدالوهاب ابن ابراهیم معروف بعزالدین زنجانی از مشاهیرادبای قرن هفتم هجری است. رک: طبقات الشافعیه ج ۵.۴۷ معجم المولفین ج ۱.۵۷ ریحانه الادب ج ۲.۳۸۶ روضات الجنات ج ۵.۱۷۳. در نام و نام پدر و کنیه وی اختلاف است رک: آثار واحوال خواجه نصیرالدین طوسی. ۲۸۴.

تصرف را سعدالدین مسعود بن عمر تفتازانی شرح کردن است. براین شرح نیز شرحهائی و حواشی نگاشته اند[ الذریعه ج ۱۳.۳۳۳ و ج]۱۲۰.۶ تفتازانی عالمی بزرگ وادیبی زبردست بود. مرحوم میرزا محمد علی مدرس وی رااینگونه ستوده است: ( او)ازاکابر علمای متبحرین می باشد و در فقه واصول و تفسیر و کلام و منطق و تمامی فنون ادبیه و اکثر علوم متداوله استاد کل و محقق و وحید عصر خود بود: ریحانه الادب ج ۱.۳۳۷ ۶ شذرات الذهب ج ۶.۲۱۹ هدیقه العارفین ج ۲.۴۴۹ معجم المولفین ج ۱۲.۲۲۸.

شرح النظام:

متن کتاب شافیه است. شافیه کتابی است دقیق و متقن واز مهمترین کتابهای علم صرف به شمار می آید. مولف آن عرابن عثمان معروف به ابن حاجب از محققان و مشاهیر فقهاء وادبا واصولیین و نحویین است رک: شذرات الذهب ج ۵.۲۳۴ روضات الجنات ج ۵. ۱۸۴ معجم المولفین ج ۶.۲۶۵ ریحانه الادب ج ۱.۳۳۷ بغیه الوعاه ج ۲.۱۳۴.

شافیه از همان زمان تالیف مورد توجه ادبا و محققان قرار گرفت و بسیاری بر آن شرح نوشتند از جمله خود مولف آن را شرح نوشتند از جمله مولف آن را شرح کرد. ولی معروفترین آنها شرح حسن ابن محمد اعرج نیشابوری است که معروف است به[ شرح النظام] ( الذریعه ج ۱۳.۳۱۳) حسن ابن محمداعرج نیشابوری از بزرگان و عالمان قرن هشتم هجری است. وی درادبیات و تفسیر و دیگر معارف اسلامی تبحر والائی داشته است رک: روضات الجنات ج ۳.۱۰۲ ریحانه الادب ج ۶.۱۹۷ کشف الظنون ج ۲.۱۱۹۵ اعیان الشیعه ج ۲۳.۱۱۴ الذریعه ج ۱۶.۳۱ الکنی والالقاب ج ۳.۲۱۲.

شرح دیگر شرح بسیار مهم و سرشاراز تحقیقات مرحوم رضی الدین محمدابن استرآبادی است که اخیرا با تحقیق شرح و تبیین مبهمات و شرح شواهد آن توسط چند تن ازادباء منتشر شده است.

لازم به تذکراست که اینک در جهت بازسازی آثارادبی حوزه های علوم اسلامی در زمینه[ صرف] کارهائی سامان یافته است از جمله می شود کتاب[ صرف ساده] را نام برد که زیر نظر دو تن ازاستادان ارجمند حوزه نگارشته یافته است. واینک می رود تا در حوزه ها جایگزین[ صرف میر] گردد.این نوشتاراز ویژگیهای قابل توجهی برخورداراست رک: مقدمه آن /۰۹

عوامل جرجانی:

اولین کتابی است که طالبان علوم در حوزه ها در علم نحو می خوانند عوامل مجموعه صد عامل است که برخی آن را به نظم کشیده اند و در حاشیه[ جامع المقدمات] از ص. ۱۳۹ به بعد چاپ شده است و اخیرا یکی از فضلای حوزه علمیه قم آن را ترجمه شرح کرده است بنام: الاسس العمدیه – فی قواعدالعربیه. ۱

مولف آن عبدالقاهر بن عبدالرحمن جرجانی از بزرگان علم ادب واز پیشوایان علم نحو به شمار می آید رک: روضات الجنات ج ۵.۸۹ طبقات الشافعین ج ۵.۱۴۹ ریحانه الادب ج ۱.۴۰۱ بغیه الرعاه ج ۲.۱۰۶ معجم المولفین ج ۵.۳۱۰ شذرات الذهب ج ۳.۳۴۰.

عوامل ملا محسن:

آنچه در ضمن کتاب[ جامع المقدمات] بچاپ رسیده است مسلم از مرحوم فیض نیست. صاحب روضات الجنات می گوید: ملا محسن که کتاب شرح عوامل معروف به او نسبت داده می شود یقینا غیراز مرحوم فیض کاشانی است. مرحوم میرزا طاهر تنکابنی در مقاله مورد بحث فرمودند (مرحوم فیض رساله ای در شماره مصنفات و مولفات خود نوشته و در آن رساله اسمی از کتاب و رساله ای موسوم بعوامل در نحو ذکر نکرده )اما برخی دیگر معتقدند که مرحوم فیض رساله کوچکی فشرده با عنوان [ العوامل] داشته است. این رساله را آقای سید صادق شیرازی شرح کرده است. شیوه تنظیم رساله همان شیوه عوامل جرجانی است ولی شواهد در بسیاری از جاها با آن متمایزاست این رساله به ضمیمه شرح مذکور با عنوان[ شرح العوامل] بوسیله[ دارالقرآن الکریم] چاپ شده است.

مرحوم فیض محقق بزرگ و به تعبیر علامه امینی[ عملدار فقه پرچمدار حدیث مشعدار فلسفه گنجینه عرفان و]… یکی از قله های افراشته فرهنگ اسلامی است.

رک: روضات الجنات ج ۶.۷۹ آتشکده آذر.۲۴۵ امل الامل ج ۲.۳۰۵ رحانه الادب ج ۴.۳۶۹ الذریعه ج ۲.۱۲۴ شماره ۶ همین مجله.

الهدایه فی النحو:

( که در متن مقاله از آن یاد نشده است ) یکی از کتابهای معروف و متداول در حوزه ها کتابی است که با نام اختصاری [ هدایه] معروف است. نویسنده آن مشخص نیست یا دست کم نگارنده از آن اطلاعی ندارد حاجی خلیفه در کشف الظنون ذیل[ الهدایه فی النحو] نام دو تن ازادباء را ذکر کرده است ولی آیا[ هدایه] یکی از دو[ هدایه] است یا نه بطور قطع نمی شود سخن گفت. (رک: کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون ج ۲.۲۰۴۱)

[ هدایه] اخیرا از سوی[ المجمع العلمی الاسلامی] بااندکی ویرایش و کاستیها و فزونیها به ضمیمه تمرینها و پرسشهای مستقلا چاپ شده است و توسط یکی از فضلاء شرح شده است با عنوان[ البدایه فی شرح الهدایه].

صمدیه:

نام کامل کتاب[ فوائدالصمدیه] است. کتابی است مختصر دقیق با عباراتی زیبا و نثری استوار و لطیف. این کتاب از همان آغاز نگارش مورد توجه خاص ادیبان و محققان بوده و هست. هم اینک نیز کتاب متداول درسی در حوزه هاست. شرحهای زیادی بر آن نگاشته شده است که معروفترین آنها همان شرح یاد شده در مقاله است در روزگار معاصرنیز از میان شرحها می توان از شرح مدرس افغانی با عنوان[ الکلام المفید للمدرس والمستفید] واز شرح حجت هاشمی با عنوان[ فرائد حجتیه در شرح صمدیه] واز شرح سید جواد ذهنی با عنوان[ کلمات العلویه فی شرح الصمدیه] یاد کرد.

مولف آن شیخ بهاءالدین عاملی عالمی بی مانند و متفکری عظیم واز چهره ها بسیار منور تاریخ تشیع است.

مرحوم مدرس تبریزی می گوید: (وی ) فقیهی اصولی محدث رجالی مفسر ریاضی حکیم متکلم ادیب اریب منشی بلیغ شاعر ماهر و جامع علوم عقلیه و نقلیه بوده است رک: ریحانه الادب ج ۳.۳۰۱ اعیان الشیعه ج ۴۴.۲۱۶ امل الامل ج ۱.۱۵۵ دائره المعارف بستانی ج ۱۱.۴۶۲ الغدیر ج ۱۱.۲۴۴ هدیه الاحباب. ۱۰۹ سلافه العصر.۲۸۹ الذریعه ج ۲.۲۹ روضات الجنات ج ۷.۵۶ معجم المولفین ج ۴.۱۷ ریاض العلماء ج ۵.۸۸ و. .. ۳

و شارح آن سید علی خان مدنی از عالمان وادیبان بزرگ و بگفته مرحوم مدرس تبریزی ازافاضل امامیه که در لغات عربیه و علوم ادبیه صاحب یدبیضا و دوستی توانا و جامع کمالات عالیه علمیه است. رک: ریاض العلماء ج ۳.۱۸۳الغدیر ج ۱۱.۲۳۴۶ مستدرک الوسائل ۳.۲۸۶. ریحانه الادب ج ۲.۹۲ روضات الجنات ج ۴.۳۹۴ اعیان الشیعه ج ۴۱.۳۸ امل الامل ج ۲.۱۷۶… س

انموذج:

همراه شرح آن با حواشی مفصلی در جامع المقدمات از ص ۳۰۰ – ۲۱۶ بچاپ رسیده است. مولف آن محمود بن عمرالزمخشری از چهره های برجسته فرهنگ اسلامی است. وی در علوم کوناگون: فقه و حدیث و تفسیر و نحو و لغت و بیان و بلاغت وادبیات عرب استادی چیره دست و مرجعی برای فاضلان بوده است. رک: شذرات الذهب ج ۴.۱۱۸ معجم الادباء ج ۷.۱۴۹ بغیه الوعاه ج ۲.۲۷۹ روضات الجنات ج ۸.۱۱۸. ی

شارح آن محمدابن عبدالغنی اردبیلی عالمی است مفسر وادیب رک: هدیه العارفین ج ۲.۲۷۵ معجم المولفین ج ۱۰.۱۷۸ کشف الظنون ج ۱.۱۸۵.

کافیه:

کتابی است در نحو تالیف عثمان ابن عمر معروف به ابن حاجب که خود آن را شرح کرده است. شارح آن رض الدین محمدابن حسن استرآبادی معروف به[ نجم الائمه] از مشاهیر نحویین و علمای ادب به شمار می رود. سید حلی درباره این شرح گفته است: نظیر کتاب شرح کافیه کتابی تحقیقی و جامع نگاشته نشده است (کشف الظنون ج ۲.۱۳۷۰) حاجی خلیفه در ذیل کافیه. ۹۹اثر را پیرامون کافیه بعنوان شرح تعلیق حاشیه تلخیص و. .. معرفی کرده است و بزرگترین و مهمترین آنها را شرح رضی الدین دانسته است. شرح رضی الدین در دو جلد بزرگ به ضمیمه حواشی میرسید شریف منتشر شده است. مرحوم شیخ آقا بزرگ نیز برخی از شرحهائی را که ادبای شیعی بر کافیه نگاشته اند در[ الذریعه ج]۲۹.۱۴ آورده است رضی الدین محمدابن حسن عالمی شیعی و دلباخته آستان علوی بوده است وی در مقدمه کتاب گرانقدرش (شرح کافیه ) نوشته است که: هر مطلب لطیف و تحقیق شریفی که دراین کتاب باشد هماناازافاضات مرتضویه بوده واز برکات آستانه علیه می باشد (ریحانه الادب ج ۲.۳۱۵) رک روضات الجنات ج ۳.۳۴۶ بقیه الدعاه ج ۱.۵۶۷ معجم المولفین ج ۹.۱۸۳ مجالس المومنین ج ۱.۵۶۸ ریاض العلماء ج. ۵۳.۵

شرح دیگر آن[ فوائد ضیائیه] معروف به شرح جامی است. مولف آن شیخ نورالدین جامی از مشاهیر شعراء متصوفه نقشبندیه خراسان است. رک: ریحانه الادب ج ۱.۳۸۵ ریاض العلماء. ۶۶ حبیب السیر ۴.۳۸۲ روضات الجنات ج ۵.۶۸ شذرات الذهب ج ۷.۳۶۰ معجم المولفین ج ۵.۱۲۲ و نیز برای اطلاع از شروع دیگر نگاه کنید به: الذریعه: ج ۱۴.۲۹.

الفیه ابن مالک:

یکی از معروفترین متن های ادبی در حوزه هاست. مولف و ناظم آن محمد ابن عبدالله اندلس معروف و ناظم مالک ازادبای بزرگ و دارای طبعی روان واطلاعاتی وسیع در علوم عربیه بود. روضات الجنات ج ۸.۷۶ نامه دانشوران ج ۱.۱۸۵ ریحانه الادب ج ۸.۱۸۶ الکنی والالقاب ج ۱.۳۳۹. در میان شرحهای بسیاری که براین[ منظومه ادبی] نگاشته شده است (کشف الظنون ج. ۱۵۱) شرح جلال الدین عبدالرحمن سیوطی در حوزه های علمیه بعنوان یک متن درسی مورد قبول واقع شده است. که براین شرح نیز شرحها نگاشته شده است از جمله[ مکررات المدرس] از مدرس افغانی [ فوائدالحجتیه] از حجت هاشمی [ شرح السیوطی] از سید صادق شیرازی و. ..

جلال الدین سیوطی عالمی متبحر و دریائی مواج از معلومات در رشته های گوناگون بوده است. سیوطی در شرح حال و توضیح چگونگی تالیفات خود کتابی پرداخته با عنوان[ التحدث بنعمه الله] که برای آگاهی گسترده از شرح حال و آثار وی می شود به آن مراجعه کرد و نیز رک: شذرات الذهب ج ۸.۵۱ روضات الجنات ص ۵.۵۴ ریحانه الادب ج ۳.۱۴۸ معجم المولفین ۵.۱۲۸ و. ..

یکی از شرحهای[ الفیه] [ اوضح المسالک فی شرح الفیه ابن مالک] است که با شرح محمد محیی الدین عبدالحمید به نام[ هدایه السالک الی تحقیق اوضح المسالک] چاپ شده است. یکی دیگراز شرحهای[ الفیه] شرح علی ابن محمدالاشمونی شافعی که با حاشیه محمدابن علی الصبان منتشر شده است. یکی دیگراز شرحهای[ الفیه] شرح ابن عقیل است که اینک می رود تا جای خویش را بعنوان یک کتاب درسی در حوزه ها باز کند. چاپ اخیر آن با تحقیق و تعلیق ارجمندی از محمد محیی الدین عبدالمجید در دو جلد منتشر شده است.

بهاءالدین عبدالله بن عقیل همدانی معروف به ابن عقیل ازادبای بزرگ قرن هشتم هجری است وی از فقه واصول و تفسیر نیز آگاهیهای گسترده ای داشته است. ابوحیان گفته است: در زیر آسمان نحوی تراز عقیل وجود ندارد. رک: شذرات الذهب ج ۶.۲۱۴ روضات الجنات ج ۵.۱۴۶ ریحانه الادب ج ۸.۱۲۱ معجم المولفین ج /۰۷/۶

مغنی اللبیب:

مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب یکی از مشهورترین و متداولترین کتابهای نحوی در حوزه هاست. مغنی در ۸ باب تنظیم یافته است که غالبا فقط باب اول و چهارم آن مورد تعلیم و تعلم است در شرح و توضیح مغنی حاشیه دسوقی قابل توجه است. سیوطی نیز شواهد مغنی را شرح کرده است که در دو جلد بنام[ شرح شواهدالمغنی] به شکل زیبائی توسط[ لجنه التراث العربی] با تصحیح و تعلیق منتشر شده است گستردگی مباحث مغنی باعث شده است که در گذر زمان برخی از کسان به تلخیص ویرایش آن دست یازند.سالها پیش چنین کاری با عنوان[ تهذیب المغنی] صورت گرفته که گویا چندان موفق نبوده است. واخیرا با عنوان[ مهذب المغنی] با حذف برخی مطالب وارائه شواهدادبی از نهج البلاغه و شعرای راستین و متعهداسلامی منتشر گشته است که قابل توجه می باشد[باب رابع] مغنی که از دقت واهمیت ویژه ای برخوردار است بطور جداگانه مورد شرح و تفصیل قرار گرفته که بعنوان نمونه می شوداز شرح حجت هاشمی خراسانی به نام[ مهدی الاریب در شرح باب رابع مغنی اللبیب] یاد نمود.

[شرح مطول و مختصر]:

اینک در حوزه های علوم اسلامی بیشتر[ مختصر] مورد تعلیم و تعلم است و گاهی[ جواهرالبلاغه] مرحوم سیداحمد هاشمی. بر مطول حاشیه و شرحهای مفصلی نگاشته شده است حاشیه میرسید شریف جرجانی عبدالکریم سیالکوتی و. .. مدرس افغانی نیز شرح مفصلی بر آن نگاشته است به نام[ المدرس الافضل]… منابع شرح حال شارح آن سعدالدین مسعود تفتازانی را پیشتر ذکر کردیم. مولف متن آن عبدالرحمان قزوینی خطیب دمشق عالمی توانا و سخنوری برومند بوده است. قسمت زیادی از عمرش را به قضاوت سپری کرد. رک: شذرات الذهب ج ۶.۱۲۳ بغیه الدعاه ج ۱.۱۵۶ روضات الجنات ج ۸.۸۷ ریحانه الادب ج ۲.۱۴۸ الکنی والالقاب ج ۲.۲۱۵.

دلائل الاعجاز واسرارالبلاغه با حواشی مفصل شیخ محمد عبده و تعلیق تصحیح رشید رضا چاپ شده است.

[ الکبری فی المنطق]:

از مولف آن پیشتر یاد کردیم این رساله ضمن [جامع المقدمات] از ص ۱۷۰ تا ۱۸۴ چاپ شده است و جداگانه نیز بارها بچاپ رسیده است اخیرا نیز با همان عنوان به ضمیمه پاورقی های توضیحی مفصلی منتشر شده است.

حاشیه ملا عبدالله یزدی:

متن آن[ تهذیب المنطق] است از تالیفات سعدالدین مسعود تفتازانی که پیشتراز آن یاد کردیم. براین کتاب شرحها و حاشیه های زیادی نوشته شده است که مشهورترین و معروفترینشان همین حاشیه معروف ملاعبدالله است ( الذریعه ج ۶.۵۳ و ج ۱۳.۱۶۰) ملا عبدالله یزدی از عالمان بزرگ و فقهای عالیقدرامامیه است رک: ریحانه الادب ج ۶.۳۹۰ ماضی النجف و حاضرها ج ۳.۳۸۴ امل الامل ج ۲.۱۶۰ ریاض العلماء ج ۳.۱۹۱ فوائد الرضویه. ۲۴۹ – معجم المولفین ج ۶.۴۹.

حاشیه ملا عبدالله در حوزه هااز موقعیت والائی در تعلیم و تعلم برخورداراست شرحهائی بر آن نگاشته شده است از جمله[ رفع الغاشیه عن وجه الحاشیه] از مدرس افغانی[ شافیه] از حجت هاشمی خراسانی و. .. واخیرا نیز حاشیه با تصحیح و تعلیق چاپ مطلوبی شده است.

[ شرح شمسیه]:

مصنف آن نجم الدین عمر بن علی قزوینی معروف به کاتبی از علما و حکمای شافعیه و در منطق و ریاضی و رصداستاد بود. و در رصد مراغه با خواجه طوسی شرکت داشته است رک: ریحانه الادب ج ۵.۱۶ معجم المولفین ج ۷.۱۵۹ مقدمه حکمه العین. ۵احوال و آثار خواجه نصیرالدین طوسی ۲۲۷.

شارح آن قطب الدین محمدابن محمد معروف به قطب الدین رازی (مرحوم تنکابنی محمود نوشته اند که درست نیست در بغیه الوعاه نیز محمود ذکر شده است ) وی از محققان بنام و ژرف اندیشان در حمکمت و منطق واز شاگردان برجسته علامه حلی است: رک: شذرات الذهب ج ۶.۲۰۷ لولوه البحرین. ۱۹۴ ریاض العلماء ج ۵.۱۵۸ روضات الجنات ج ۲.۲۱۲ ریحانه لادب ج ۴.۴۶۵ مستدرک الوسائل ج ۳.۴۴۸ و[. .. شمسیه] بجزاین شرحهای دیگری نیز دارد رک: الذریعه ۳۳۶.۱۳

شرح مطالع الانوار:

قاضی سراج الدین محمود بن ابی بکرارموی در معقول استادی بنام بود و آثار نیکوئی بجای گذاشته است مرحوم مدرسی تبریزی درباره مطالع الانوار گفته است: در رشته خود بی نظیر و محل توجه ارباب فن و مورد مدارسه و مباحثه اعیان فضلاء می باشد. رک: ریحانه الادب ج ۱.۱۰۸ الکنی والالقاب ج ۲.۱۹ روضات الجنات ج ۸.۴۱ طبقات الشافقیه ج ۵.۱۵۵ معجم المولفین ج ۱۲.۱۵۵..

شرح منظومه:

اثری است نفیس وارجمند مشتمل بر یکدوره منطق و فلسفه بنحواختصار.این اثراز همان آغاز نگارش و نشر مورد توجه محققان و فلاسفه بوده است وازاین روی شرحهااو حاشیه های متعددی بر آن نگاشته اند.از آن جمله است: تعلیقه فیلسوف گرانمایه و محقق عالیقدر آیه الله میرزا مهدی آشتیانی قدس سره۶ (تعلیقه بر شرح منظومه حکمت. ۵) ترجمه و توضیحی از متن آن منتشر شده است به نام[ خودآموز منظومه] و شرحی بر آن نگاشته است به نام[ شرح منظومه السبزواری قسم: المنطق] و. .. مرحوم شهید مفتح نیز منظومه منطق را شرح کرده است به نام[ روش اندیشه] مرحوم آشتیانی یکی از چهره برجسته معارف اسلامی است که در سال ۱۳۳۲این جهان را بدرود گفت. رک: مقدمه تعلیقه یاد شده ریحانه الادب ج ۵.۲۷۲ خدمات متقابل اسلام وایران. ۶۱۸.

شرح و چگونگی زندگی حکیم سبزواری سرشاراست از آموزشهای اخلاقی و نکات تربیتی رک: ریحانه الادب ج ۲.۴۲۲ مقدمه دیوان حاج ملا هادی سبزواری مقدمه مجموعه رسائل. ۳۹ خدمات متقابل اسلام وایران. ۶۰۱ مقدمه اسرارالحکم. مرحوم سبزواری در سال. ۱۲۹۸ زندگانی را بدرود گفت. و آنچه در متن مقاله مورد بحث در تاریخ وفات ایشان ثبت شده است اشتباه است. این اشتباه در برخی دیگراز نابع شرح حال مرحوم سبزواری نیز دیده می شود رک: مقدمه دیوان حاج ملا هادی سبزواری. ۴۴.

شرح اشارات:

الاشارات والتنبیهات ابوعلی حسین ابن عبدالله سینا اعجوبه دهر و نادره روزگار شناختش یک عمر و شناساندنش کتابی بسیار قطور می خواهد ( استاد شهید مطهری: خدمات متقابل. ۵۸۴)الاشارات یکی از مهمترین آثار وی به شمار می آید رک: روضات الجنات ج ۳.۱۷۰ تاریخ الحکماء (ترجمه ). ۵۵۵ ریحانه الادب ج ۷.۵۸۲ لغت نامه دهخدا ( الف ) ۶۴۱ دانشنامه اسلام وایران ( الف ) ۶۴۲ خدمات متقابل اسلام وایران ۵۴۸.

مجالس المومنین ج ۲.۱۸۱ حجه الحق ابوعلی سینا کتابی مستقل در شرح احوال آثار و چگونگی اوضاع فرهنگی و. .. زمان بوعلی سینا.

مچنانکه در متن مقاله آمده است این کتاب مورد توجه حکیمان و فیلسوفان قرار گرفته و بسیار به آن شرح و تعلیق نگاشته اند الذریعه ج ۱۳.دی ۹۰ کشف الظنون ج ۱.۹۴ حجه الحق ابوعلی سینا.۶۳۶.

شارح آن محمدابن عمر رازی معروف به امام فخر رازی از مشاهیر علمای اسلام است ذهنی فوق العاده جوآل داشت و در تبحر در علوم مختلف کم نظیراست رک خدمات متقابل اسلام وایران. ۵۶۴ تاریخ الحکماء قفطی. ۳۹۶ شذرات الذهب ج ۵.۲۱ ریحانه الادب ج ۴.۲۹۷ روضات الجنات ج ۸.۳۹. ه

شارح دیگر آن