پاورپوینت کامل پژوهشی درباره مفاد آیه اکمال از دیدگاه فریقین ۸۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل پژوهشی درباره مفاد آیه اکمال از دیدگاه فریقین ۸۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل پژوهشی درباره مفاد آیه اکمال از دیدگاه فریقین ۸۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل پژوهشی درباره مفاد آیه اکمال از دیدگاه فریقین ۸۰ اسلاید در PowerPoint :

۳

چکیده

فریقین در پاره ای از نقاط پیرامون آیه اکمال اتفاق نظر دارند. نقطه اصلی اختلاف
آنان در تفسیر این آیه در دو امر، زمان نزول و علت نزول آیه است. این تمایز مباحث
کلامی گسترده ای را در بین فریقین رقم زده است. در مصادر فریقین تنها دو دسته روایت
درباره زمان نزول این آیه به چشم می خورد: نزول آن در حجهالوداع در روز عرفه و نزول
آن در غدیرخم. برای جمع بین این دو دسته روایات، احتمالهایی می توان ارائه کرد.

در تمام احادیث شیعی، اعم از روایاتی که دلالت بر نزول آیه در عرفه و یا در غدیر
دارد، علت نزول آیه «اعلان ولایت امام علی(علیه السلام)» ذکر شده است. در متن
احادیث اهل سنت نیز که به علت تصریح شده، به جز در یک حدیث، علت نزول آیه «اعلان
ولایت امام علی(علیه السلام)» است. اکثر اهل سنت که نزول آیه را در عرفه می دانند،
برخلاف تصریح روایات درباره علت نزول آیه، وجوهی متعدد احتمال داده اند. این وجوه
با برهان سبر و تقسیم مورد نقد قرار گرفته و مخدوش شده اند.

واژه های کلیدی: اکمال دین، اتمام نعمت، ولایت، تفسیر فریقین.

طرح مسئله

هر چند فریقین در پاره ای از نقاط پیرامون آیه اکمال اتفاق نظر دارند که در تفسیر
آیه مؤثر است، اما آنان درباره این آیه بااهمیت که از اکمال دین، اتمام نعمت و..
خبر می دهد، در پاره ای از نقاط دچار اختلاف نظرند. این جای بسی شگفتی است، چرا که
این آیه از قبیل اولین آیات نازل شده بر رسول مکرم نیست که شاهد نزول آن نبوده
باشند، بلکه آخرین آیه و یا از آخرین آیاتی است که بر آن حضرت نازل شده است. این
امر از جهت دیگری نیز شگفت آور است، زیرا تعداد اندکی از صحابه زمان نزول و کیفیت
آن را نقل کرده اند، در حالی که اهمیت موضوع آیه اقتضا دارد که انبوهی از صحابه
ناقل آن باشند.

به نظر می رسد، نقطه اصلی تمایز در دیدگاه فریقین در دو امر نهفته است: یکی در علت
نزول این آیه و دیگری در تعیین روزی که در این آیه با تعبیر «الیوم» از آن یاد شده
است. این دو امر اهمیت بسزایی در مباحث کلامی و تفسیری فریقین دارند.

گذشت که فریقین در پاره ای از نقاط مؤثر در تفسیر آیه اتفاق نظر دارند که عبارت اند
از:

سوره مائده در زمره آخرین سوره ها و به اجماع فریقین مدنی است،۱ و آیه اکمال به
حساب استثناها نیست (که از سوره دیگری در سوره مائده قرار گرفته باشد)، بلکه از آیه
اکمال می توان استفاده کرد که سوره مائده آخرین سوره نازل شده است.

بدون تردید، آیه اکمال در حجهالوداع نازل شده است.

فقره « الیوم یئس الذین کفروا… رضیت لکم الاسلام دیناً» در آیه سوم سوره مائده،
از بقیه اجزای آیه که درباره حکم خوردنیهاست، جداست و ارتباطی به ماقبل و مابعد خود
ندارد. در این زمینه تفاوتی نمی کند که فقره فوق به همراه بقیه آیه نازل شده یا به
دستور پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) در اینجا قرار گرفته باشد. به همین دلیل،
فریقین پیوسته از این فقره جداگانه بحث کرده اند و در روایات معصومان، صحابه و
تابعین نیز به طور مستقل آمده است. شاهد این مطلب، آیه۱۱۹ سوره انعام است که
می فرماید: « وما لکم ألا تأکلوا مما ذکر اسم الله علیه وقد فصل لکم ما حرم علیکم
الا ما اضطررتم إلیه…». در این آیه که پیش از سوره مائده نازل شده می فرماید:
آنچه از خوردنیها برای شما حرام بوده، به تفصیل بیان شده است.

بررسی زمان نزول آیه

برای شناخت روز نزول این آیه می توان از شواهد و قرائن درونی و برونی آیه استمداد
جست. ابتدا باید بر این نکته تأکید کرد که مراد از واژه «الیوم» در این آیه، بنابه
قول اکثر مفسران و شواهد روایی (که ملاحظه خواهید کرد)، دوره زمانی نیست (مانند
اینکه گفته می شود: کنت شاباً بالامس وعُدت الیوم شیخاً) آن گونه که فخر رازی و
بیضاوی احتمال می دهند،۲ بلکه مراد از آن یک روز خاص و به تعبیر ادبی الف و لام آن
برای عهد حضوری است. این واژه در این آیه دو بار تکرار شده و هر دو اشاره به یک روز
دارد، نه آنکه دو روز مدنظر آیه شریفه باشد. قرآن درباره این روز خاص اوصافی را
بیان می کند که عبارت اند از: « یئس الذین کفروا من دینکم»، « اکملت لکم دینکم»، «
اتممت علیکم نعمتی»،

« رضیت لکم الاسلام دیناً». چون همه این اوصاف مربوط به یک روز مشخص است، باید با
یکدیگر پیوند داشته باشند؛ بدین صورت که اکمال دین و اتمام نعمت، موجب یأس کفار و
خشنودی خدا از حاکمیت دین اسلام بر جامعه بوده باشد. این روز با این ویژگیهای منحصر
به فرد، باید روز حساس و نقطه عطفی در تاریخ اسلام به شمار آید و در آن اتفاقی خاص
رخ داده باشد که موجب ویژگیهای چهارگانه مذکور شود.

فریقین درباره زمان نزول این آیه تنها دو قول را مطرح کرده اند: نزول آن در
حجهالوداع در روز عرفه و نزول آن در غدیرخم؛ پس باید حوادثی که در این دو روز اتفاق
افتاده بررسی شود تا مشخص گردد که مقصود در آیه کدام یک از این دو روز است. روایاتی
که درباره زمان و مکان نزول این آیه نقل شده نیز دو دسته اند: یک دسته زمان نزول را
در عرفه و دسته دیگر در غدیرخم می دانند. هر دو دسته این روایات در مصادر فریقین
یافت می شود. در مصادر اهل سنت با سند صحیح و با چند طریق، نزول آیه در روز عرفه
(در حجهالوداع) نقل شده است. ابن کثیر در این باره می گوید:

نزول آیه اکمال در روز عرفه امری معلوم و قطعی است… در این باره احادیثی متواتر
نقل شده که شکی در صحت آنها نیست… قول درست که شک و تردیدی در آن راه ندارد این
است که این آیه در روز جمعه در عرفه نازل شده است.۳

ادعای ابن کثیر در مورد تواتر روایات درباره نزول آیه در روز عرفه ثابت نیست، چون
حداکثر چهار نفر این روایت را نقل کرد ه اند: امام علی(علیه السلام)، عمر بن خطاب،
ابن عباس و سمره.۴ بنابراین نمی توان از بررسی سندی این روایات چشم پوشید یا ادعای
قطعیت صدور کرد، هر چند اهل سنت روایت منقوله از عمر را در صحیحین آورده اند.

در مصادر شیعی نیز در تفسیر عیاشی از امام صادق(علیه السلام) چنین نقل شده است:

چون رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در روز جمعه در عرفات اقامت کردند، جبرئیل نزد
ایشان آمد و گفت: ای محمد! خداوند به تو سلام می رساند و می گوید: با امت خود بگو «
الیوم أکملت لکم دینکم؛ امروز برای شما دینتان را به وسیله ولایت علی بن ابی طالب
کامل کردم».

« واتممت علیکم نعمتی ورضیت لکم الاسلام دیناً؛ و نعمتم را بر شما تمام کردم و برای
شما اسلام را به عنوان دین پسندیدم و پس از این برای شما چیزی نازل نخواهم کرد».۵

مرحوم کلینی نیز با سند خود از ابی الجارود از امام باقر(علیه السلام) چنین نقل
می کند:

از امام باقر شنیدم که فرمود: خداوند بر بندگانش پنج چیز را واجب کرد. آنان چهار
چیز را گرفتند و یکی را رها کردند. گفتم: آیا آنها را برای من نام می برید؟ فرمود:
نماز… سپس زکات نازل شد… آن گاه روزه نازل شد… سپس حج نازل شد… و آن گاه
ولایت نازل شد. همانا ولایت در روز جمعه در عرفه برای پیامبر آمد و خداوند چنین
نازل کرد: « الیوم أکملت لکم دینکم وأتممت علیکم نعمتی». پس کمال دین به ولایت
علی بن ابی طالب(علیه السلام) است… .۶

در تفسیر عیاشی حدیث مذکور از جعفر بن محمد الخزاعی نقل شده است. وی (مانند سه حدیث
دیگر که عیاشی در موارد دیگر از او نقل حدیث می کند)۷ تنها از پدرش به نقل از امام
صادق(علیه السلام) حدیث نقل می کند و فردی مجهول است، یعنی توثیق و تضعیفی درباره
او نیست.۸ هر دو سند روایت کلینی نیز ضعیف و متن آن نیز مشوش است.۹

دسته دوم این روایات دلالت بر نزول آیه در روز غدیر یا اندکی پس از آن دارد. این
روایات در مصادر شیعی با سند صحیح و طرق متعدد نقل شده اند.۱۰ در مصادر اهل سنت نیز
از صحابه ای که شاهد نزول آیه بوده اند، این احادیث روایت شده اند. هر چند برخی از
اهل سنت آنها را ضعیف دانسته۱۱ و یا از مفتریات شیعه شناخته اند،۱۲ اما این دیدگاه
مبنای علمی ندارد؛ چون افرادی که در سلسله سند این روایات آمده اند، از نظر
رجال شناسان اهل سنت توثیق شده اند. به طور نمونه، علامه امینی۱۳ تک تک رجال سندها
را بر اساس موازین اهل سنت بررسی و توثیق کرده است. ابن کثیر ـ افزون بر حکم به ضعف
سند ـ اشکالی دیگر بر حدیثی از ابوهریره دارد. ابوهریره نزول آیه اکمال را در روز
غدیر می داند و در ضمن آن به نقل از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به فضیلت روزه
در این روز تصریح می کند. ابن کثیر درباره این حدیث می گوید:

اگر روزه روز غدیر معادل شصت ماه باشد، مستلزم برتری امر مستحب بر واجب خواهد شد،
چون تمام روزه ماه رمضان به اندازه ده ماه فضیلت دارد؛ چه رسد به روزه یک روز غدیر
که امری مستحب است. بنابراین، این روایت منکَر باطل است.۱۴

علامه امینی به این اشکال، افزون بر پاسخ نقضی که در مصادر متعدد اهل سنت از جمله
صحیحین است، مانند حدیث: «هرکس در رمضان روزه بگیرد و به دنبال آن شش روز از شوال
را روزه بگیرد مانند کسی است که یک دهر روزه گرفته است»،۱۵ پاسخهای حلی نیز ارائه
داده است.۱۶

شاید بتوان بین دو دسته روایتی که درباره زمان و مکان نزول آیه اکمال است (نزول در
عرفه، نزول در غدیر) جمع کرد و تهافت بین آنها را از میان برد و وجوهی را برای جمع
بیان کرد که عبارت اند از:

آیه اکمال دو بار نازل شده است: یک بار در عرفه و بار دیگر در غدیر و هر دو مرتبط
به اعلان ولایت امام علی(علیه السلام) است. برخی از بزرگان فریقین این احتمال را
داده اند.۱۷ توضیح اجمالی این مطلب بدین صورت است: پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)
از توطئه جریان نفاق و تفرقه امت و ارتداد آنان درباره اعلان ولایت امام
علی(علیه السلام) بیمناک بودند.۱۸ از این رو حضرت پس از نزول این آیه در حجهالوداع
در عرفه، اعلان رسمی ولایت را به تأخیر انداختند و از خداوند تضمین خواستند که در
پی آن آیه « یا ایها الرسول بلغ ما أنزل إلیک» نازل شد و در آن تضمین خدا مبنی بر «
والله یعصمک من الناس» اعلان شد. آن گاه حضرت در غدیر به طور رسمی ولایت امام
علی(علیه السلام) را اعلان کردند و پس از آن دوباره آیه اکمال نازل شد. شاهد این
وجه جمع حدیثی است که ابن طاوس با سند از احمد بن محمد طبری، معروف به خلیلی، از
امام باقر(علیه السلام) بدین گونه نقل کرده است:

چون پیامبر خدا در عرفه وقوف کردند، جبرئیل این آیه را نازل کرد و گفت: ای
محمد(صلی الله علیه و آله)! علی را برخیزان و بر ولایت او بیعت بگیر… پس حضرت از
توطئه اهل نفاق و شقاوت که مبادا بین امت تفرقه بسازند یا آنان را به جاهلیت
برگردانند، بیمناک شدند، چون از دشمنی و کینه توزی عده ای در مورد امام
علی(علیه السلام) باخبر بودند از این رو از جبرئیل تضمین خواستند… تا به غدیرخم
رسیدند… .۱۹

فتال نیشابوری نیز به صورت مرسل مضمون این حدیث را آورده است.۲۰ زید بن ارقم صحابی
نیز که خود شاهد ماجرا بوده، در این زمینه می گوید:

جبرئیل روح الامین بر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در عصر روز عرفه ولایت
علی بن ابی طالب(علیه السلام) را فرود آورد. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) دلتنگ
شدند، چون از تکذیب اهل نفاق و افک بیمناک بودند. از این رو حضرت گروهی را که من
نیز در میان آنان بودم فراخواند و در این باره با آنان مشورت کرد تا آن را ابلاغ
کند، ما نمی دانستیم در این باره چه بگوییم.۲۱

در این احتمال، آیه دو بار نازل شده و هر دو بار پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)
آن را ابلاغ کرده اند: یک بار در عرفه برای برخی از صحابه که برای استشاره جمع
شدند، و یک بار در غدیر به طور رسمی برای عموم مردم.

احتمال دیگر آن است که آیه تنها در عرفه نازل شده و پیامبر
خدا(صلی الله علیه و آله) نیز در عرفه آن را ابلاغ کرده اند و بار دیگر در غدیر نیز
ابلاغ شده است.

چون علت نزول آیه با مسئله غدیر و آیه عصمت ارتباط وثیق دارد، علامه طباطبائی نیز
احتمال می دهد روز نزول آیه عرفه و روز ابلاغ آن در غدیر باشد.۲۲

احتمال دیگری برای وجه جمع می توان داد و آن اینکه پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله)
در حجهالوداع و در محل اجتماع عمومی مردم از جمله در مسجد خیف،۲۳ در روز عرفه،۲۴ و
در غدیر،۲۵ حدیث ثقلین را اعلان فرموده است. این مطلب ضمن آنکه نشان می دهد یکی از
رسالتهای پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در حجهالوداع (افزون بر آموزش مناسک
حج)، اتمام حجت بر مردم درباره ثقلین بوده است، آشکار می کند که با اعلان رسمی حدیث
ثقلین توسط پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) در اجتماع مردم، یأس کفار، اکمال دین،
اتمام نعمت و خشنودی خدا از اسلام حاصل آمد. آی