پاورپوینت کامل حدیث ثقلین از دیدگاه مذهب اهل بیت(ع)و اهل سنت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل حدیث ثقلین از دیدگاه مذهب اهل بیت(ع)و اهل سنت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل حدیث ثقلین از دیدگاه مذهب اهل بیت(ع)و اهل سنت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل حدیث ثقلین از دیدگاه مذهب اهل بیت(ع)و اهل سنت ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۲۱

چکیده

یکی از مهم ترین ادله روایی در مورد برتری و حقانیت اهل بیت (علیهم السلام)، حدیث
شریف «ثقلین» است. این حدیث شریف در عین اینکه حدیث صحیح و متواتری است، مورد پذیرش
دانشمندان مذاهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت نیز محسوب می گردد. پیامبر
عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه وآله) در این حدیث شریف با تأکید بسیار، امت اسلامی
را به اطاعت

از اهل بیت(علیهم السلام) توصیه نموده است. این مقاله با روش تطبیقی

و مقایسه ای دیدگاههای مذهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت را

با توجه به منابع حدیثی، تفسیری، تاریخی، لغوی مورد بررسی قرار

داده است.

واژه های کلیدی: اهل بیت(علیهم السلام)، اهل سنت، حدیث ثقلین، فریقین.

پیشگفتار

چهارده قرن پیش در شبه جزیره عربستان آخرین پیامبر الهی، حضرت
محمدبن عبدالله(صلی الله علیه و آله)، مبعوث شد و بدین وسیله آخرین کتاب آسمانی
(قرآن کریم) و شریعت الهی را بر مردم جهان عرضه داشت و ملتهای بی شماری را به سوی
خود جلب نمود.

امت اسلامی تا روز وفات پیامر عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه و آله) با یکدیگر
اختلاف چندانی نداشتند و همه آنها تابع قرآن کریم و ملتزم به دستورهای رسول
گرامی(صلی الله علیه و آله) بودند. ولی پس از وفات آن حضرت(صلی الله علیه و آله)
اختلافات امت اسلامی شروع شد و امت بزرگ اسلام به مذاهب و فرقه های بی شماری تقسیم
شدند و هر یک از آنها خود را مذهب حق و دیگران را مذاهب باطل معرفی کردند. البته
پیامبر عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه وآله ) خود شخصا از این مسئله آگاه بود و از
آن خبر داده بود. در حدیث آن حضرت(صلی الله علیه وآله ) چنین می خوانیم:

لیأتین علی امتی ما أتی علی بنی اسرائیل… ان بنی اسرائیل تفرقت علی ثنتین وسبعین
مله، وتفترق امتی علی ثلاث وسبعین مله کلهم فی النار الا واحده؛۱

آنچه بر سر بنی اسرائیل آمده، بر سر امت من خواهد آمد… همانا بنی اسرائیل به
هفتاد و دو فرقه تقسیم شدند و امت من به هفتاد و سه فرقه تقسیم می شوند که غیر از
یکی همگی آنها در آتش هستند.

با اینکه این حدیث از نظر سند دارای ضعف است، اما از نظر محتوا بیان کننده یک حقیقت
است و آن اختلاف و پراکندگی امت اسلامی و دسته دسته شدن آنهاست. گفتنی است که منظور
از اهل آتش بودن در این حدیث، مربوط به کسانی می شود که با شناخت راه حقیقت، راه و
مذهب دیگری برای خود بر می گزینند و یا دست به ایجاد یک مذهب جدید می زنند. همچنین
بدون شک منظور از هفتاد و سه، یک رقم مشخص نبوده، بلکه منظور از آن کثرت است و ذکر
رقم هفتاد و سه در مقابل هفتاد و دو، نشان دهنده اختلافات شدید در میان مسلمانان
نسبت به بنی اسرائیل است.

با اینکه در اینجا قصد ورود به بحث اهل نجات بودن یا نبودن همه فرق و مذاهب اسلامی
را نداریم، ولی باید بپذیریم که به طور اساسی امکان ندارد پس از پیامبر
اسلام(صلی الله علیه وآله) بیش از یک مذهب، راه حق و حقیقت باشد و لابد تنها یکی
از آنها راه حق و حقیقت و راه حقیقی پیامبر عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه وآله)
است. هدف اصلی ما نیز در این نوشتار اثبات همین مسئله است، ولی قبل از ورود به این
موضوع اصلی ضروری است که مطالبی را ذکر کنیم.

۱. لزوم وحدت و یکپارچگی امت اسلامی

با اینکه امت اسلامی به فرقه ها و مذاهب مختلف تقسیم شده اند و با یکدیگر اختلافات
اعتقادی، فقهی و… دارند، ولی وضع امت اسلامی و وجود خطرات زیاد و بی شمار خارجی،
لزوم وحدت اسلامی را دو چندان می کند. خداوند متعال در قرآن کریم خطاب به امت
اسلامی چنین می فرماید:

واعتصموا بحبل الله جمیعا ولاتفرقوا؛۲

و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اسلام و هرگونه وسیله وحدت] چنگ زنید و پراکنده
نشوید.

بنابراین بر یکایک امت اسلامی واجب و ضروری است که از هرگونه اختلاف و تفرقه پرهیز
کنند و وحدت اسلامی را رعایت نمایند. پیروان مذهب اهل بیت(علیهم السلام) باید
اهل سنت را برادر خود و اهل سنت نیز باید پیروان مذهب اهل بیت(علیهم السلام) را
برادر خود بدانند. البته لزوم و ضرورت وحدت بدین معنا نیست که از اعتقادات خود دست
برداریم و بدون دلیل تابع هر سخن و عقیده مطرح شده باشیم و یا از طرح مبانی اعتقادی
خود به طور مستدل و منطقی چشم بپوشیم.

۲. محکومیت تعصب و تعصب گرایی

تعصب به دو نوع ممدوح و مذموم تقسیم می شود. تعصب در مورد خوبیهای اخلاقی و کارهای
خوب و ارزشمند، خوب و مورد قبول است، ولی تعصب در امور دیگر، مانند ملی گرایی،
مال گرایی، مقام گرایی، مذهب گرایی بی منطق و پوچ محکوم و مذموم شمرده می شود.
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

اذ جعل الذین کفروا فی قلوبهم الحمیه حمیه الجاهلیه فأنزل الله سکینته علی رسوله
والمؤمنین…؛۳

[به خاطر بیاورید] هنگامی را که کافران در دلهای خود خشم و نخوت [تعصب] جاهلیت
داشتند و [در مقابل] خداوند آرامش و سکینه خود را بر فرستاده خویش و مؤمنان نازل
فرمود.

بنابراین، طبق همین آیه شریفه می توان تعصب را به انواع تعصبهای جاهلی و غیرجاهلی
تقسیم نمود. در روایات و احادیث شریفه نیز از تعصب جاهلیت نهی شده است که در اینجا
تنها به ذکر چند حدیث اکتفا می کنیم.

۱. قال رسول الله(صلی الله علیه و آله):

من کان فی قلبه حبه من خردل من عصبیه بعثه الله یوم القیامه مع اعراب الجاهلیه؛۴

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله ) فرمود: هر کس در دلش به اندازه دانه خردلی عصبیت
باشد، خداوند او را در روز قیامت با اعراب جاهلیت مبعوث می کند.

۲. قال رسول الله(صلی الله علیه و آله):

لیس منا من دعا الی عصبیه و لیس منا من قاتل [علی] عصبیه و لیس منا من مات علی
عصبیه؛۵

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله ) فرمود: از ما نیست کسی که بر تعصب [جاهلی] دعوت
کند و از ما نیست کسی که [بر اساس یک] عصبیت [جاهلی] بجنگد و از ما نیست کسی که با
تعصب [جاهلی] بمیرد.

در واقع، فرد متعصب مانند کسی است که در وسط یک بیابان و هنگام ابری نبودن آسمان،
زیر گرمای آفتاب بایستد و چشم خود را ببندد و با انگشتان خود گوشهایش را محکم بگیرد
و در همان حال فریاد بزند: خورشید وجود ندارد؛ خورشید نیست؛ خورشید کجاست؟ چنین
شخصی اگر چشمان خود را باز کند، خورشید را خواهد دید و یا اگر گوشهای خود را باز
کند، سخن حق دیگران را در مورد وجود خورشید خواهد شنید، ولی چنین تعصب جاهلی سبب
می شود که وی از درک حقیقت انکارناپذیر محروم شود.

هر فرد متعصب در امور مذهبی و دینی نیز همانند این شخص بی منطق است که همواره از
درک حقیقتها محروم می شود و از سعادت باز می ماند. بنابراین بر هر فرد عاقل ضروری و
لازم است که هر گونه تعصبهای جاهلی و بی منطق را کنار بگذارد و بدون این موانع به
سخنان حق و منطقی گوش دهد و بدین وسیله راه درست را انتخاب نماید.

خداوند متعال در قرآن کریم چنین می فرماید:

فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هدیهم الله واولئک هم
اولوالالباب؛۶

پس بندگان مرا بشارت ده؛ همان کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی
می کنند. آنان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده و آنها خردمندان اند.

۳. ضرورت بازگشت به قرآن و سنت

اگر امت اسلامی در موارد متعدد با یکدیگر اختلاف نظر داشته باشند، در اصل پذیرش
قرآن و سنت با یکدیگر اختلاف ندارند. خود خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

فان تنازعتم فی شیء فردوه الی الله والرسول ان کنتم تؤمنون بالله والیوم الاخر ذلک
خیر واحسن تأویلا؛۷

[ای مؤمنان] و هرگاه در چیزی نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر باز گردانید، اگر
به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید. این [کار] برای شما بهتر و عاقبت و پایانش
نیکوتر است.

امیرالمؤمنین امام علی(علیه السلام) در تفسیر همین آیه شریفه چنین می فرماید:

فالرد الی الله الاخذ بمحکم کتابه و الرد الی الرسول الاخذ بسنته الجامعه غیر
المتفرقه؛۸

برگرداندن به سوی خدا، عمل به نص صریح کتاب خداوند است و بازگرداندن به سوی پیامبر،
عمل به سنت کلی [و مورد اتفاق] اوست، نه آنچه مورد اختلاف [و یا در مورد خاصی] است.

همچنین خداوند متعال در جای دیگر قرآن کریم می فرماید:

و ما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا؛۹

و آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید [بپذیرید و اجرا کنید] و از آنچه نهی
کرده، خودداری کنید… .

بنابراین بر همه امت اسلامی واجب و ضروری است که اختلافات فیما بین خود را با
مراجعه به قرآن کریم و سنت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله ) حل کنند و از هرگونه
اظهار نظرهای بی اساس و بی منطق و نیز تعصبهای جاهلی پرهیز نمایند.

مسئله رهبری و خلافت امت اسلامی نیز یکی از مهم ترین این مسائل اختلافی است که
می توان آن را با مراجعه به قرآن کریم و سنت نبوی(صلی الله علیه وآله ) حل و فصل
کرد و جلوی اختلافات را گرفت.

۴. ضرورت پیروی از امامان و رهبران هدایتگر

همان گونه که می دانید، پس از وفات پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله ) تا کنون افراد
بسیاری ادعای خلافت و رهبری امت اسلامی را داشته و خود را خلیفه
رسول الله(صلی الله علیه وآله ) معرفی کرده اند. اما نکته مهم در اینجا این است که
اگر امت اسلامی از رهبران هدایتگر اطاعت نکنند و به دنبال افراد دیگر بروند، بدون
شک راه خود را گم می کنند و از راه سعادت دنیوی و اخروی باز می مانند. خداوند متعال
در قرآن کریم نیز بر اطاعت و پیروی از افراد هدایتگر تأکید می ورزد که در اینجا
مطالب مربوط به همین موضوع را در سه مرحله بیان می کنیم:

الف) ضرورت پیروی از افراد و رهبران هدایتگر و هدایت یافته معصوم

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

افمن یهدی الی الحق احق ان یتبع امن لایهدی الا ان یهدی فما لکم کیف تحکمون؛۱۰

آیا کسی که هدایت به سوی حق می کند برای پیروی شایسته تر است یا آن کسی که خود
هدایت نمی شود، مگر هدایتش کنند؟ شما را چه می شود، چگونه داوری می کنید؟!

بدون شک هر مسلمان عاقل و منصفی در پاسخ به این سؤال خواهد گفت: کسی که به حق هدایت
می کند، برای پیروی شایسته تر است و بس. چون چنین افرادی علاوه بر هدایت یافتن از
سوی پروردگار متعال به اذن او هدایتگر دیگران نیز هستند و آنها به ویژگی عصمت الهی
شهرت دارند.

ب) رهبران هدایتگر هدایت یافته را چگونه می توان شناخت؟

در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که آفریدگار همه عالم هستی، رهبران هدایتگر هدایت
یافته را از دیگران بهتر می شناسد و اوست که آنها را هدایت نموده و جهت هدایتگری
دیگران آماده کرده است.

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

ان ربک هو اعلم من یضل عن سبیله وهو اعلم بالمهتدین؛۱۱

همانا پروردگارت به کسانی که از راه او گمراه گشته اند، آگاه تر است و همچنین به
کسانی که هدایت یافته اند.

همچنین خداوند متعال می فرماید:

الله اعلم حیث یجعل رسالته؛۱۲

خداوند آگاه تر است که رسالت خویش را کجا قرار دهد.

بنابراین، این خداوند سبحان است که رهبران هدایتگر هدایت یافته را بهتر می شناسد و
اوست که به آنها آگاهی کامل دارد.

ج) ضرورت مراجعه به قرآن و سنت

خداوند متعال در تعدادی از آیات نورانی قرآن کریم از رهبران الهی سخن گفته و با
بیان ویژگیهای خاص، آنها را برای امت اسلامی معرفی فرموده است. همچنین پیامبر
عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه وآله ) نیز در احادیث و بیانات خود، چنین رهبران
الهی را با همه دقائق و ویژگیهای لازم، مانند تعداد و مشخصات اسامی آنها و…، به
امت اسلامی معرفی نموده و بر مسئله امامت و رهبری امت تأکیدات بسیاری کرده اند.
بنابراین وظیفه هر مسلمان آن است که با مراجعه به قرآن کریم و سنت
رسول الله(صلی الله علیه وآله ) این رهبران الهی را بشناسد و با پیروی از آنها راه
حقیقت و سعادت خود را در پیش بگیرد.

۵. ادله و براهین راه حق و حقیقت

برای اثبات راه حق پس از رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله ) ادله و براهین
بی شماری وجود دارد که هم در قرآن کریم و هم در سنت پیامبر
اسلام(صلی الله علیه وآله) از آنها سخن به میان آمده است. مسئله امامت و رهبری امت
اسلامی از چنان اهمیت والایی برخوردار است که هم از طرف خداوند متعال و هم از سوی
پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله ) مورد تأکید قرار گرفته و بیان شده است. در حقیقت
این سخن که خداوند در قرآن کریم و پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله ) در طول حیات
خود راجع به مسئله امامت و خلافت پس از خود هیچ سخنی نگفته، بسیار حرفی بی منطق و
به دور از علم است.

اگر به تاریخ اسلام مراجعه کنیم، خواهیم دید که حتی خلیفه اول پس از خود
عمر بن خطاب را به جانشینی خود انتخاب کرده و خلیفه دوم نیز پس از خود برای همین
مسئله یک شورای شش نفری را برگزیده است. بنابراین بسیار سخن شگفت آوری است که
بگوییم پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله ) پس از خود فرد یا افرادی را به مقام
رهبری و خلافت نصب نکرده، ولی ابوبکر، عمربن خطاب و دیگران پس از خود برای خود
جانشین تعیین نموده و به این موضوع اهمیت داده اند.

یکی از مهم ترین ادله روایی در مورد برتری و حقانیت اهل بیت (علیهم السلام)، حدیث
شریف «ثقلین» است. این حدیث شریف در عین اینکه حدیث صحیح و متواتری است، مورد پذیرش
علمای مذهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت نیز به حساب می آید. پیامبر عظیم الشأن
اسلام(صلی الله علیه وآله ) در این حدیث شریف که در منابع بی شمار حدیثی، تفسیری،
تاریخی و… فریقین موجود است، با تأکید بسیار در مورد قرآن و
اهل بیت(علیهم السلام) خود، امت اسلامی را به اطاعت از آنها توصیه نموده است. این
حدیث شریف در واقع منشور وحدت و رستگاری امت اسلامی است که بدون شک چنین وحدت و
رستگاری در گرو عمل به دستورهای آنها و پیروی از آن دو امانت سنگین است. آنچه در
این مقاله ملاحظه می کنید، بررسی همین حدیث شریف از دیدگاه مذهب
اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت است و به این بخشها می پردازد:

حدیث ثقلین از دیدگاه منابع روایی فریقین؛ بررسی سند و راویان حدیث ثقلین و تاریخ
صدور آن؛ مفاهیم و حقایق نهفته در حدیث شریف ثقلین.

روش ما در تألیف و تحقیق این مقاله، روشی تطبیقی و مقایسه ای بین منابع و دیدگاههای
مذهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت است که در آن از منابع حدیثی، تفسیری،
تاریخی، لغوی و… معروف هر دو مذهب استفاده کرده ایم و تا حد امکان دیدگاه هر دو
را مطرح ساخته ایم. همچنین در موارد ضروری برخی از شبهات و سؤالات مربوط را نیز
بررسی و نقد کرده ایم.

حدیث ثقلین در منابع روایی

حدیث شریف «ثقلین» از احادیث متواتر و صحیح و شناخته شده به حساب می آید که می توان
آن را در منابع متعدد و بی شمار حدیثی مذهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت یافت.
اما به جهت اختصار در اینجا با نگاهی گذرا به منابع فریقین از هر کدام از آنها
نمونه هایی را ارائه خواهیم داد.

۱. حدیث ثقلین در منابع روایی شیعه

حدیث شریف ثقلین یکی از معروف ترین احادیث موجود در منابع روایی مذهب
اهل بیت(علیه السلام) است. در اینجا به عنوان نمونه برخی از آنها را می آوریم.

۱. محمد بن یعقوب الکلینی (م ۳۲۹ق) در کتاب کافی چنین نقل می کند:

عن ابی عبدالله(علیه السلام) قال: …قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): انی
تارک فیکم امرین، ان اخذتم بهما لن تضلوا: کتاب الله عزوجل وأهل بیتی عترتی؛۱۳

حضرت امام صادق(علیه السلام) روایت نمودند که پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله )
فرمود: من در میان شما دو چیز را می گذارم که اگر به آن دو متمسک شوید، هرگز گمراه
نشوید: (آن دو) کتاب خداوند عزوجل و اهل بیتم، یعنی عترت من هستند.

۲. شیخ صدوق (۳۰۵ ـ ۳۸۱ق) در کتاب کمال الدین چنین نقل می کند:

عن زیدبن ارقم، قال: قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): انی تارک فیکم الثقلین
کتاب الله وعترتی [أهل بیتی] فانهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض؛۱۴

زیدبن ارقم نقل می کند که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: من در میان شما
دو چیزی سنگین می گذارم که (آن دو) کتاب خدا (قرآن کریم) و اهل بیت من هستند و
همانا آن دو از یکدیگر جدا نمی شوند تا زمانی که در کنار حوض بر من وارد شوند.

۳. محمد بن مکی، معروف به شهید اول (۷۳۴ ـ ۷۸۶ق) در کتاب الدره الباهره من الاصداف
الطاهره از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) چنین نقل می کند:

انی تارک فیکم الثقلین: کتاب الله وعترتی، ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا؛۱۵

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا من در میان شما دو چیز سنگین
می گذارم: کتاب خداوند (قرآن کریم) و اهل بیتم که اگر به آن دو تمسک جویید، هرگز
گمراه نشوید.

۴. علامه مجلسی (م ۱۱۱۱ق) نیز در کتاب بحارالانوار چنین روایت می کند:

عن الامام الرضا(علیه السلام) قال: قال رسول الله(صلی الله علیه و آله) انی تارک
فیکم الثقلین: احدهما اعظم من الاخر: کتاب الله حبل ممدود من السماء الی الارض
وعترتی اهل بیتی، فانظروا کیف تخلفونی فیهم؛۱۶

حضرت امام رضا(علیه السلام) نقل می کند که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)
فرمودند: همانا من در میان شما دو چیز سنگین می گذارم که یکی از آنها از دیگری
بزرگ تر است؛ کتاب خداوند (قرآن) که ریسمان کشیده شده از آسمان به سوی زمین است و
اهل بیت و عترتم. پس بنگرید که چگونه سفارش مرا در مورد آنها رعایت می کنید.

گفتنی است که تقریباً در هر منبع روایی، تاریخی، تفسیری و… مذهب
اهل بیت(علیهم السلام) می توان حدیث شریف «ثقلین» را با تعبیرها و الفاظ مختلف
مشاهده و ملاحظه نمود و قطعاً منابع آن به موارد پنج گانه فوق منحصر نمی شود.

۲. حدیث ثقلین در منابع روایی اهل سنت

پس از ملاحظه نمونه هایی از حدیث شریف «ثقلین» از منظر منابع مذهب
اهل بیت(علیهم السلام)، اینک همین حدیث شریف را از منظر منابع روایی برادران
اهل سنت به گونه ای مختصر بررسی می کنیم:

۱. مسلم بن حجاج النیسابوری (۲۰۶ ـ ۲۶۱ق) در کتاب صحیح خود چنین نقل می کند:

عن زید بن ارقم… قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): الا ایها الناس، فانما انا
بشر یوشک ان یأتی رسول ربی فاجیب وانا تارک فیکم ثقلین: اولهما کتاب الله فیه الهدی
والنور، فخذوا بکتاب الله واستمسکوا به فحث علی کتاب الله ورغب فیه ثم قال:
واهل بیتی، اذکرکم الله فی اهل بیتی، اذکرکم الله فی اهل بیتی، اذکرکم الله فی
اهل بیتی؛۱۷

زیدبن ارقم نقل می کند که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: ای مردم! همانا
من بشر هستم و به زودی فرستاده پروردگارم می آید و من دعوت (حق) را اجابت می کنم، و
همانا در میان شما دو چیز سنگین را می گذارم که اولین آنها کتاب خدا (قرآن) است که
در آن هدایت و نور است. بنابراین آن را بگیرید و به آن تمسک جویید… (و دومین
آنها) اهل بیت من است که خدا را در مورد اهل بیتم بر شما یادآوری می کنم؛ خدا را در
مورد اهل بیتم بر شما یادآوری می کنم؛ خدا را در مورد اهل بیتم به شما یادآوری
می کنم.

۲. ابوعیسی محمدبن عیسی الترمذی (۲۰۹ ـ ۲۹۷ق) در سنن خود الجامع الصحیح چنین روایت
می کند:

عن جابر بن عبدالله… قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): یا ایها الناس، انی قد
ترکت فیکم ما ان اخذتم به لن تضلوا: کتاب الله وعترتی اهل بیتی؛۱۸

جابربن عبدالله انصاری نقل می کند که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: ای
مردم! همانا من در میان شما چیزی را ترک می کنم که اگر آن را بگیرید، هرگز گمراه
نشوید: کتاب خدا (قرآن کریم) و عترتم که اهل بیت من هستند.

۳. حافظ ابوبکر عمرو بن ابی عاصم الضحاک الشیبانی (م ۲۸۷ق) در کتاب خود، کتاب السنه
چنین نقل می کند:

عن ابی سعید الخدری: أن رسول الله(صلی الله علیه و آله) قال: انی تارک فیکم
الثقلین: کتاب الله حبل ممدود ما بین السماء والارض وعترتی اهل بیتی ولن یفترقا
حتی یردا علی الحوض؛۱۹

ابوسعید خدری نقل می کند که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا من در
میان شما دو چیز سنگین می گذارم: کتاب خداوند که ریسمان کشیده شده در میان آسمان و
زمین است و عترت من که اهل بیتم هستند. آن دو از یکدیگر جدا نشوند تا وقتی که در
کنار حوض بر من وارد شوند.

۴. حافظ ابوعبدالرحمن احمد بن شعیب النسائی (۲۱۵ ـ ۳۰۳ق) در کتاب خصائص
امیرالمؤمنین(علیه السلام) چنین روایت می کند:

عن زید بن ارقم… [قال رسول الله(صلی الله علیه و آله)]: انی قد ترکت فیکم
الثقلین: احدهما اکبر من الاخر: کتاب الله وعترتی اهل بیتی، فانظروا کیف تخلفونی
فیهما، فانهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض؛۲۰

زیدبن ارقم نقل می کند که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) [هنگام برگشت از
حجه الوداع در غدیرخم] فرمودند: همانا من در میان شما دو چیز سنگین ترک نمودم که
یکی از آنها از دیگری بزرگ تر است: کتاب خدا (قرآن) و عترتم که اهل بیت من هستند.
پس بنگرید که سفارش مراد درباره آن دو چگونه رعایت خواهید کرد . همانا آن دو از
یکدیگر جدا نشوند تا وقتی که در کنار حوض بر من وارد شوند .

۵. حافظ ابوعبدالله الحاکم النیسابوری (م ۴۰۵ق) در کتاب المستدرک علی الصحیحین چنین
روایت می کند:

عن زیدبن ارقم… قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): انی تارک فیکم الثقلین:
احدهما اکبر من الاخر: کتاب الله وعترتی فانظروا کیف تخلفونی فیهما، فانهما لن
یفترقا حتی یردا علی الحوض؛۲۱

زیدبن ارقم روایت می کند که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا من در
میان شما دو چیز سنگین را می گذارم که یکی از آن دو از دیگری بزرگ تر است: کتاب خدا
(قرآن) و عترتم که اهل بیت من هستند. پس بنگرید که درباره سفارش من چگونه رفتار
خواهید کرد. همانا آن دو از یکدیگر جدا نمی شوند تا روزی که در کنار حوض بر من وارد
شوند.

۶. حافظ جلال الدین السیوطی (۸۴۹ ـ ۹۱۱ق) در کتاب الجامع الصغیر چنین نقل می کند:

عن زید بن ثابت [قال:] قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): انی تارک فیکم خلیفتین:
کتاب الله حبل ممدود ما بین السماء والارض، وعترتی اهل بیتی وانهما لن یفترقا حتی
یردا علی الحوض؛۲۲

زیدبن ثابت نقل می کند که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا من در
میان شما دو جانشین می گذارم: کتاب خدا (قرآن) که ریسمان کشیده شده در میان آسمان و
زمین است و عترتم که اهل بیت من هستند. همانا آن دو از یکدیگر جدا نشوند تا وقتی که
در کنار حوض بر من وارد شوند.

۷. علاء الدین علی المتقی بن حسام الدین الهندی (م ۹۷۵ق) در کتاب کنز العمال چنین
روایت می کند:

عن زیدبن ارقم… [قال رسول الله]: انما انا بشر یوشک ان ادعی فأجیب، الا! وانی
تارک فیکم ثقلین: احدهما کتاب الله عزوجل حبل، من اتبعه کان علی الهدی، ومن ترکه
کان علی الضلاله، واهل بیتی، اذکرکم الله فی اهل بیتی ـ ثلاث مرات؛۲۳

زیدبن ارقم نقل می کند که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) در غدیرخم فرمود: همانا
من بشر هستم و به زودی (به درگاه الهی) دعوت شده و آن را اجابت می نمایم. آگاه
باشید که همانا من در میان شما دو چیز سنگین می گذارم که یکی از آنها کتاب خداوند
عزوجل است که ریسمان (الهی) می باشد. هر کس از آن پیروی نماید هدایت شود و هر کس آن
را ترک نماید، گمراه گردد. و اهل بیت من که خدا را در مورد اهل بیتم به شما یادآوری
می کنم. این سخن را سه بار تکرار نمود.

۸. شیخ سلیمان القندوزی الحنفی (م ۱۲۹۴ق) نیز در کتاب خود، ینابیع الموده چنین نقل
می کند:

عن جبیر بن مطعم قال: قال رسول الله(صلی الله علیه و آله) وانی تارک فیکم الثقلین:
کتاب ربنا وعترتی اهل بیتی، فانظروا کیف تحفظونی فیهما؛۲۴

جبیربن مطعم نقل می کند که پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: همانا من در
میان شما دو چیز گران و سنگین می گذارم: کتاب پروردگارمان و عترتم که اهل بیت من
هستند. پس بنگرید که [وصیت] مرا در مورد آن دو چگونه رعایت خواهید نمود.

گفتنی است که حدیث شریف «ثقلین» علاوه بر موارد مذکور در منابع متعدد دیگری از
منابع برادران اهل سنت موجود است که در اینجا به طور خلاصه به ذکر عنوان تعدادی از
آنها اکتفا می شود:۲۵

۱. مصابیح السنه، البغوی الشافعی، ج۲، ص۲۰۵ (چاپ مصر)؛

۲. نظم درر السمطین، الزرندی الحنفی، ص۲۳۱؛

۳. تفسیر الخازن، ج۱، ص۴؛

۴. مشکاه المصابیح، العمری، ج۲، ص۲۵۵ (چاپ دمشق)؛

۵. السیره النبویه، احمدزین دحلان الشافعی (مفتی مکه) در حاشیه السیره الحلبیه، ج۳،
ص۳۳۰؛

۶. الفتح الکبیر، النبهانی، ج۱، ص۳۵۲؛

۷. مناقب علی بن ابی طالب(علیه السلام)، ابن المغازلی الشافعی، ص۲۳۶، ح۲۱۴؛

۸. ذخائر العقبی، الطبری الشافعی، ص۱۶؛

۹. کفایه الطالب، الگنجی الشافعی، ص۵۳؛

۱۰. فرائد السمطین، الجوینی الخراسانی، ج۲، ص۲۶۸، ح۵۳۵؛

۱۱. المسند، احمد بن حنبل، ج۵، ص۱۸۱ (چاپ المیمنه، مصر)؛

۱۲. مجمع الزوائد، ج۵، ص۱۹۵ و ج۹، ص۱۶۲و۱۶۴؛

۱۳. شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۶، ص۳۷۵ (چاپ مصر)؛

۱۴. تاریخ دمشق، ابن عساکر الشافعی، ج۲، ص۳۶، ح۵۳۴و۵۴۵ (چاپ بیروت)؛

۱۵. انساب الاشراف، البلاذری، ج۲، ص۱۱۰، ح۴۸؛

۱۶. النهایه، ابن الاثیر، ج۱، ص۱۵۵ (چاپ مصر)؛

۱۷. نهایه الارب، النویری، ج۱۸، ص۳۷۷ (چاپ مصر)؛

۱۸. حلیه الاولیاء، ابونعیم، ج۱، ص۳۵۵؛

۱۹. الاتحاف بحب الاشراف، الشبراوی الشافعی، ص۶؛

۲۰. الدر المنثور فی تفسیر المأثور، جلال الدین السیوطی، ج۲، ص۶۰.

بررسی سند و راویان حدیث ثقلین و تاریخ صدور آن

پس از ملاحظه نمونه هایی از حدیث شریف «ثقلین» اینک مطالبی را در مورد سند، راویان
و تاریخ صدور آن ارائه می کنیم.

آنچه در این بخش مورد بحث و بررسی قرار می گیرد، شامل سه مطلب مهم و اساسی است: ۱.
راویان حدیث شریف ثقلین از میان صحابیان؛ ۲. متواتر و صحیح بودن حدیث شریف ثقلین؛
۳. تاریخ صدور حدیث شریف ثقلین.

۱. روایان حدیث شریف ثقلین از میان صحابیان

حدیث شریف «ثقلین» در میان علمای مذهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت از شهرت
بسیار برخوردار است و بدون شک این ناشی از وجود آن در منابع متعدد فریقین و نیز نقل
آن توسط تعداد قابل توجهی از اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله) است. طبق تحقیقات
انجام گرفته، حدیث شریف «ثقلین» توسط سی و هفت تن از اصحاب پیامبر عظیم الشأن
اسلام(صلی الله علیه و آله) نقل و روایت شده است که عبارت اند از:۲۶

۱. امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام)؛ ۲. فاطمه زهرا(سلام الله علیها)؛

۳. امام حسن مجتبی(علیه السلام)؛ ۴. امام حسین(علیه السلام)؛ ۵. ابوایوب انصاری؛

۶. ابوذر غفاری؛ ۷. ابورافع؛ ۸. ابوسعید خدری؛ ۹. ابوشریح خزاعی؛ ۱۰. ابوقدامه
انصاری؛ ۱۱. ابولیلی انصاری؛ ۱۲. ابوالهیثم ابن التیهان؛ ۱۳. ابوهریره؛ ۱۴.
ام المؤمنین ام سلمه؛ ۱۵. ام هانی خواهر امام علی(علیه السلام)؛ ۱۶. انس بن مالک؛
۱۷. برا ء بن عازب؛ ۱۸. جابربن عبدالله انصاری؛ ۱۹. جبیربن مطعم؛ ۲۰. حذیفه بن اسید
غفاری؛ ۲۱. حذیفه بن یمان؛ ۲۲. خزیمه بن ثابت (ذوالشهادتین)؛ ۲۳. زید بن ارقم؛ ۲۴.
زید بن ثابت؛ ۲۵. سعد ابن ابی وقاص؛ ۲۶. سلمان فارسی؛ ۲۷. سهل بن سعد؛ ۲۸. ضمیره
اسلمی؛ ۲۹. طلحه بن عبیدالله تمیمی؛ ۳۰. عامربن لیلی بن ضمره؛ ۳۱.
عبدالرحمن بن عوف؛ ۳۲. عبدالله بن حنطب؛ ۳۳. عبدالله بن عباس؛ ۳۴. عدی بن حاتم؛ ۳۵.
عقبه بن عامر؛ ۳۶. عمربن خطاب؛ ۳۷. عمروبن عاص.

گفتنی است که همین حدیث شریف از امام باقر، امام صادق، امام رضا و امام
هادی(علیهم السلام) نیز نقل شده است.۲۷ همچنین یادآوری این نکته لازم است که
میرحامد حسین هندی (م ۱۳۰۶ق) در کتاب گرانقدر عبقات الانوار نام نوزده تابعی و نام
بیش از سیصد تن از علما و دانشمندان اهل سنت را آورده است که از قرن دوم تا قرن
چهاردهم زندگی کرده و حدیث شریف «ثقلین» را نقل و روایت نموده اند.۲۸

۲. متواتر و صحیح بودن حدیث شریف ثقلین

در مورد متواتر و صحیح بودن حدیث شریف ثقلین باید گفت که این حدیث شریف از دیدگاه
فریقین از احادیث متواتر به حساب می آید و در عین حال از طریق مذهب
اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت با سندهای صحیح و معتبر نقل شده است.

منظور از متواتر، حدیث و خبر جماعتی است که سلسله روات آن تا معصوم، در هر طبقه به
حدی باشد که امکان توافق آنها بر کذب، به طور عادی محال باشد و نیز موجب علم
گردد.۲۹

با توجه به اینکه حدیث شریف ثقلین را تعداد قابل توجهی از راویان در منابع فریقین
روایت کرده اند، می توان آن را از دیدگاه مذهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت
حدیث متواتر معرفی نمود.

همچنین علاوه بر علمای حدیثی ما، تعدادی از علمای حدیثی اهل سنت نیز حدیث شریف
ثقلین را صح