پاورپوینت کامل اهداف قرآن از مسایل طبیعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل اهداف قرآن از مسایل طبیعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل اهداف قرآن از مسایل طبیعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل اهداف قرآن از مسایل طبیعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۱۴۳

«قسمت اول»

زمانی که قرآن بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم نازل شد، انسان ها در میان باورهای خرافی زیادی متحیر
وسرگردان بودند. خدایان بسیاری معبود انسان بودند و اقوام مختلف هر یک بر پای بتی بوسه
می زدند. هیچ تمدنی از آلودگی شرک تهی نبود و مظاهر طبیعی در جایگاه خویش قرار نداشت.

قرآن می بایست به تصحیح باورها پرداخته، غل و زنجیرهای خرافی را از پای عقلِ بشر
بگسلد. نشان دادن جایگاه حقیقی عناصر و مظاهر طبیعی و سوق دادن انسان به سمت حقیقت،
و توجه دادن او به خدای حقیقی و بهره گرفتن از مظاهر طبیعی برای اثبات حقایق غیرمحسوس
و متعالی بر عهده قرآن بود. قرآن از محسوسات کمک می گرفت و با بیان ضعف و ناتوانی و تغییر
وتحول مدام آن ها ذهن انسان را از خدا فرض نمودن آن ها باز می داشت و در عین حال، وجود این
عناصر را دلیلی بر اثبات حقایق عالم هستی قرار می داد تا بیندیشند و با عبور از ماده به معنا
رسند و با گذر از پوست، مغز را دریابند.

از دید قرآن، هدف غایی طبیعت شناسی افزودن معرفت انسان ها به خداوند و تقرب به
اوست، اما به عنوان اهداف متوسط می توان یک رشته مسایل دیگر را ذکر کرد که پی بردن به
آن ها مقدمه رسیدن به آن هدف نهایی می باشد.

با بررسی و مطالعه آیات قرآنی، این نکته به دست می آید که قرآن از پرداختن به پدیده های
طبیعی، اهدافی چند را ـ اعم از هدف غایی و هدف متوسط ـ تعقیب کرده است که عبارت اند از:

۱ـ اثبات خالق و صانع متعال

بدون شک یکی از اهداف قرآن رهنمون ساختن بشر به خداوند متعال و توجه دادن او به پروردگار
بزرگ عالم هستی است. قرآن برای این که خدا را به انسان نشان دهد و عقربه دل او را در جهت
خدا نگاه دارد به چگونگی آفرینش موجودات و انواع آفریده ها پرداخته و سترگی حکمت هایی که
خدا در آفرینش به کار برده است را به او یادآور شده است، تا انگیزه ای باشد برای شکر
وحق شناسی. نیز این هدف منظور بوده است که انسان با نگرش به عالم از آن جهت که آفریده
خداوند است و در چنبره تدبیر او قرار دارد، معرفت فطری و شناخت خود را شکوفایی دهد
وتعالیِ بیشتری بخشد.

آیا در قرآن کریم برای اثبات وجود خدا (اثبات صانع) استدلال شده است؟ برخی از
مفسران بر این عقیده اند که آیات زیادی از قرآن از جمله بسیاری از آیاتی که به پدیده های
طبیعی پرداخته است، ناظر به اثبات وجود خداوند بوده و از این رو سعی کرده اند مفاد آن آیات را
به صورت برهان هایی درآورند که بازگشت بیشتر آن ها به «برهان نظم» است. فخر رازی از این
دسته از مفسران است که مسأله «اثبات صانع» را هدف بسیاری از آیات مشتمل بر آیات تکوینی
می داند. ولی برخی دیگر از مفسران معتقدند که قرآن کریم اصل وجود خداوند را بی نیاز از
استدلال دانسته و درصدد اثبات آن برنیامده است و تنها برای اثبات توحید و یگانگی خداوند
ونفی هرگونه شریک برای او به استدلال پرداخته است.

به نظر می رسد استدلال دسته اول که بسیاری از آیات را برهان بر اثبات خالق دانسته اند،
مخدوش باشد؛ چرا که با دقت نظر و بررسیِ عمیق تر آن آیات به روشنی دانسته می شود که هدف
آیات یاد شده «اثبات صانع» نیست و بیشتر درصدد نفی شریک و اثبات توحید و یا تبیین دیگر
معارف قرآنی هستند.

نظر مفسران دسته دوم نیز قابل پذیرش نیست؛ چرا که ممکن است قرآن کریم مستقیماً
درصدد اثبات وجود خدا برنیامده باشد و یا وجود خدا را قریب به بدیهی و بی نیاز از استدلال
می دانسته و یا با منکران قابل توجهی مواجه نبوده است تا مسأله اثبات صانع را مطرح کند، ولی
به هر حال، می توان از بیانات قرآنی استدلال هایی برای این مطلب به دست آورد و حتی بعید
نیست بگوییم که خود قرآن نیز به طور غیرمستقیم به این استدلال ها توجه داشته است. مثلاً
منافاتی ندارد که آیه ای مستقیماً درصدد اثبات یگانگی خدا باشد، ولی به طور غیرمستقیم اصل
وجود خدا را هم ثابت کند، یا آیه ای در مقام احتجاج با مشرکان یا منکران نبوت پیامبر اسلام
باشد، ولی در ضمن مطلبی بیان کند که مثبِت وجود خدا باشد. برای نمونه، آیه ۳۵ از سوره طور
را در نظر می گیریم. این آیه در مقام احتجاج با کافرانی است که از ایمان به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم
سرباز می زدند. در این آیه دو پرسش به صورت استفهام انکاری مطرح شده است:

«أم خلقوا من غیر شی ء أم هم الخالقون»

«آیا آنان بدون خالق پدیدار شده اند یا خود خالق خویش هستند؟»

بدون شک این آیه آشکارا در مقام اثبات وجود خدا نیست، ولی در ضمن می توان برهانی
برای این مطلب از آن استنباط کرد، به این صورت که: مقصود از «شی ء» در آیه شریفه یا ماده قبلی
است (که در این فرض معنای آیه چنین می شود: آیا ایشان بدون ماده قبلی آفریده شده اند یا
خود خالق خویش اند؟) و یا منظور از شی ء هدف و غایت است (یعنی آیا ایشان بی هدف آفریده
شده اند یا خود خالق خویش اند؟) و یا مقصود از شی ء آفریننده است. فرض اول و دوم با ذیل آیه
سازگار نیست؛ به این معنی که پرسش اول آیه با پرسش دوم هماهنگ نیست. همسنگ پرسش
دوم، که آیا ایشان خود آفریننده خویش اند، این پرسش است که آیا ایشان بدون آفریننده آفریده
شده اند؟

بر این اساس، چنین استدلال می شود: انسان یا بدون آفریننده و خود به خود به وجود
آمده است یا باید خود آفریننده خویش باشد یا باید آفریننده دیگری داشته باشد، و از آن جا که
بطلان احتمال اول و دوم روشن است، پس ناچار احتمال سوم صحیح است و آن این که
«آفریننده» دارد.

نکته ظریف در آیه این است که به جای گفتن «ألیس لهم خالق أم هم الخالقون» فرموده
است: «أم خلقوا من غیر شی ء أم هم الخالقون» تا روی مخلوق بودن ایشان تکیه شود
(خلقوا) و بطلان هر دو احتمال روشن تر شود.(۱)

بنابراین، می توان از قرآن اشارات ضمنی به مسأله اثبات صانع را نیز دریافت کرد و یا دست
کم از مطالب قرآنی، مقدماتی برای استدلال به وجود خالق به دست آورد. از این دست آیات،
نمونه های زیر را می توان نام برد:

الف:

«إنّ فی السموات و الأرض لآیاتٍ للمؤمنین و فی خلقکم و ما یبثّ من دابّهٍ آیاتٌ لقومٍ
یوقنون»(۲)

«بدون شک در آسمان ها و زمین نشانه های فراوانی است برای آن ها که اهل ایمان اند
وهم چنین در آفرینش شما و جنبندگانی که در سراسر زمین منتشر ساخته
نشانه هایی است برای جمعیتی که اهل یقین اند.»

علامه طباطبایی نوشته است:

«نشانه هر چیز، علامت اوست که بر او دلالت کرده و به او اشاره می کند و معنی آیه این
است که در وجود آسمان ها و زمین جهاتی وجود دارد که دلالت می کند خداوند
متعال خالق آن هاست؛ زیرا آسمان ها و زمین ذاتاً نیازمند صانعی هستند که آن ها را
به وجود آورد … و نیز در وجود انسان ها و تمامی جنبندگان، از این جهت که مخلوق
می باشند، نشانه هایی ـ بر این مطلب ـ وجود دارد.»(۳)

زمخشری نیز نوشته است:

«اگر کسی با دیده انصاف و نظر صحیح به آسمان ها و زمین بنگرد، می داند که این ها
همه آفریده هستند و به صانع و خالق نیاز دارند، پس به وجود خداوند اقرار خواهد
کرد.»(۴)

مرحوم طبرسی نوشته است:

«در آسمان ها و زمین و در آفرینش بدیع شما و جانوران نشانه هایی است که بر وجود
صانع مدبر دلالت دارد.»(۵)

فخر رازی نوشته است:

«در ذات آسمان ها و زمین احوالی وجود دارد که بر وجود خداوند دلالت می کند،
همانند حجم و کیفیت و حرکات آن ها و نیز خورشید و ماه و ستارگان و کوه ها و دریاها
همگی نشانه اند … زمین و آسمان جسم است که از تغییر و تحول خالی نیست و هر
چیزی که از تغییر و تحول خالی نباشد حادث است و هر حادثی نیاز به محدث دارد.
هم چنین حرکت هر فلکی مختص به جهت معینی است و نیز حرکت افلاک از جهت
سرعت یکسان نیست. از آن جا که هر فلکی نسبت به جهت حرکت و سرعت سیر
خود دارای نسبت امکانی است ـ یعنی ممکن بود که به جهت دیگری و با سرعت
دیگری سیر کند ـ پس در تعیین این جهت خاص و آن سرعت ویژه نیاز به فاعلی
مختار است که از بین جهات مختلف، جهت موجود و از بین سرعت ها، سرعت موجود
را به هر فلکی بخشیده است وگرنه تعیین جهت و سرعت خاصّ ترجیح بلامرجح
است.»(۶)

شیخ محمد سبزواری نیز نوشته است:

«آیات آسمانی همان سیارات و ستارگان هستند و آیات زمینی کوه ها و درختان و
حیوانات و دریاها و نهرها و چشمه ها و گیاهان و مراتع که هر یک نشانه ای هستند بر
صانع مقتدر حکیم.»(۷)

ب:

«وفی الأرض آیاتٌ للموقنین»(۸)

«در زمین نشانه هایی است برای آنان که اهل یقین اند.»

احمد مصطفی مراغی نوشته است:

«یعنی در زمین دلایلی بر وجود خالق متعال و قدرت عظیم او موجود است و هر کس
در صنوف نباتات و حیوانات و کوه ها و دشت ها و دریاها و دره ها تفکر کند آن را
مشاهده می کند.»(۹)

زمخشری نیز نوشته است:

«در زمین نشانه هایی وجود دارد که بر وجود صانع و نیز بر قدرت و حکمت و تدبیر او
دلالت می کند؛ چرا که زمین را گسترانیده و در آن راه ها قرار داده است و قطعه هایی
از زمین های سخت و نرم آفریده و انواع درختان با میوه های مختلف که در رنگ و
طعم و رایحه متفاوت می باشند قرار داده و همگی این نعمت ها با نیاز ساکنان زمین،
سازگار است و نیز معادن و چشمه ها و حیوانات مختلف همگی دلایلی هستند برای
کسانی که به دنبال برهان بوده و راه اعتدال می پیمایند.»(۱۰)

ج:

«وهو الذی أنزل من السماء مآءً … انظروا إلی ثمره إذا أثمر»(۱۱)

«او همان کسی است که از آسمان آبی فرود فرستاد … به طرز رسیدن میوه آن چون
ثمر دهد بنگرید … .»

طبرسی نوشته است:

«به رسیدن میوه ها به دیده عبرت بنگرید و آن را از ابتدا تا انتها ملاحظه کنید که
چگونه طعم و رنگ و بوی و حجم شان از حالتی به حالت دیگر انتقال می یابد تا از آن
بر وجود صانع مدبر پی ببرید.»(۱۲)

آلوسی در ذیل همین آیه نوشته است:

«اگر به دیده عبرت نگریسته شود آیات فراوان و نشانه های سترگی بر وجود قادر
حکیم و نیز وحدت او نمایان می شود.»(۱۳)

اسماعیل حقی نوشته است:

«در این آیه نشانه های بزرگی بر وجود قادر حکیم و وحدت او یافت می شود.»(۱۴)

فخر رازی نوشته است:

«میوه ها از اول ایجاد تا به آخر بر حالت ثابت قرار ندارند و از حالی به حال دیگری
منتقل می شوند. مثلاً رنگ سبز آن ها به سیاهی یا به سرخی می گراید و طعم آن ها از
ترشی به شیرینی. این تحولات به سبب نیاز دارد و سبب نمی تواند تأثیر طبیعت یا
فصل های سال یا ستارگان باشد؛ زیرا نسبت این حالات به این اجسام مساوی است،
پس ناچار باید مستند به خداوند قادری باشد که [وجود دارد و [تدبیرکننده این
عالم است.»(۱۵)

۲ـ اثبات توحید و ربوبیت مطلقه خداوند بر تمامی هستی

به هنگام نزول قرآن، شرک عالم را فراگرفته بود و دشمنان اسلام در عین پذیرش خلقت
آسمان ها و زمین توسط خداوند متعال، ربوبیت اللّه بر تمام هستی را منکر بودند. اگر از آنان
پرسیده می شد خالق آسمان ها و زمین کیست؟ بلافاصله می گفتند: اللّه، ولی در عین حال برای
او در پرستش شریک قایل می شدند و تدبیر عالم را به دست موجودات دیگری می دانستند.(۱۶)

قرآن بیشتر از همه به این مسأله توجه نشان داده و از راه های مختلف سعی کرده است
بشر را به پرستش خداوند یکتا سوق داده و بند خرافات را از وی بگسلد. بسیاری از آیات تکوینی
در قرآن چنین هدفی را پی می گیرد.

نمونه را بنگرید:

الف:

«ءَآللّهُ خَیْرٌ أَمّا یُشرکون أَمَّنْ خَلَقَ السمواتِ والأرضَ و أَنْزَلَ لکم مِنْ السَّماءِ ماءً
فأنبتنا به حدائقَ ذاتَ بهجهٍ …»(۱۷)

«آیا خدا بهتر است یا آنچه با او شریک می گردانند؟ [آیا آنچه شریک می پندارند
بهتر است] یا آن کس که آسمان ها و زمین را خلق کرد و برای شما آبی از آسمان فرود
آورد، پس به وسیله آن باغ های بهجت انگیز رویاندیم … .»

ب:

«أَمَّنْ جعل الأرض قراراً و جعل خلالها أنهاراً و جعل لها رواسی و جعل بین البحرین
حاجزاً أَإِلهٌ مَعَ اللّه بل أکثرهم لا یعلمون»(۱۸)

«[آیا شریکانی که می پندارند بهتر است] یا آن کس که زمین را قرارگاهی ساخت و در
آن رودها پدید آورد و برای آن کوه ها را [مانند لنگر] قرار داد و میان دو دریا برزخی
گذاشت، آیا معبودی با خدا هست؟ [نه] بلکه بیشترشان نمی دانند.»

ج:

«أمّن یهدیکم فی ظلمات البرّ والبحر و من یرسل الریاح بشراً بین یدی رحمته أَإِلهٌ
مع اللّه تعالی اللّه عمّا یشرکون»

«[آیا شریکانی که می پندارند بهتر است] یا آن کس که شما را در تاریکی های خشکی
و دریا راه می نماید و آن کس که بادها را پیشاپیش رحمتش بشارتگر می فرستد؟ آیا
معبودی با خدا هست؟ خدا برتر است از آنچه [با او] شریک می گردانند.»

در آیات بالا توحید در خلقت و توحید در ربوبیت پایه ای برای توحید معبود شمرده شده
است؛ یعنی این آیات پس از آن که خلقت عناصر مختلفی را به خداوند نسبت می دهد و بیان
می کند که تدبیرکننده همه آن عناصر [پس از خلقت] نیز کسی جز او نیست نتیجه می گیرد که
پس تنها باید به پرستش ذات او پرداخته شود و نباید معبودی غیر او مطرح باشد.

در این آیات نخست به خلقت آسمان ها و زمین و نزول باران و برکات ناشی از آن پرداخته
وبیان می کند که مبدأ این همه زیبایی و حسن و جمال در عالم حیات کسی جز خداوند نیست
وباغ های زیبا و سرورانگیز آفریده اوست.

سپس به موهبت آرامش و ثبات زمین و قرارگاه انسان در این جهان پرداخته [که در عین
حرکت سریع به دور خود و به دور خورشید، آن چنان یکنواخت و آرام است که ساکنانش به هیچ
وجه آن را احساس نمی کنند] و نیز به نعمت وجود کوه ها در زمین اشاره کرده که همچون زرهی
قشر زمین را از لرزش نگاه می دارد. آن گاه به حجاب و حایل طبیعی که میان آب شیرین و آب
شور اقیانوس ها وجود دارد، پرداخته و نیز به جاری شدن نهرها در روی زمین که سرچشمه
طراوت و خرمی و مزارع آباد می باشند و می فرماید: آیا این نظام دقیق و مستحکم می تواند مولود
تصادف کور و کر و مبدیی فاقد عقل و حکمت باشد؟ حتی بت پرستان نیز چنین ادعایی نکرده
ونمی کنند.

سرانجام به نعمت هدایت بشر در تاریکی ها به وسیله ستارگان اشاره کرده، از موهبت
فرستادن بادهای باران زا خبر داده که رطوبت هوا و ابرها را از صفحه اقیانوس ها برداشته و به نقاط
خشک و تشنه می برند و از قدوم باران خبر می دهند. آیا با این همه باز برای او شریکی وجود دارد
و می توان معبودی غیر او گرفت؟

د:

«إنّ فی خلق السموات والأرض و اختلاف اللیل و النهار و الفلک التی تجری فی البحر
بما ینفع الناس و ما أنزل اللّه من السماء من ماءٍ فأحیا به الأرض بعد موتها و بثّ فیها
من کلّ دابّهٍ و تصریف الریاح و السحاب المسخّر بین السماء و الأرض لآیاتٍ لقومٍ
یعقلون»(۱۹)

«در آفرینش آسمان ها و زمین و آمد و شد شب و روز و کشتی هایی که در دریا به سود
مردم در حرکت اند و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده و با آن زمین را پس از مرگ
زنده کرده است و انواع جنبندگان را در آن گسترده و نیز در تغییر مسیر بادها
وابرهایی که در میان زمین و آسمان معلق اند نشانه هایی است برای مردمی که
اندیشه کنند.»

خداوند متعال در این آیه شریفه چند مورد از جلوه های ذات پاک خود را در پهنه هستی
بیان کرده و به شش بخش از آثار نظم در جهان هستی اشاره کرده است که هر کدام نشانه ای از آن
مبدأ متعال است. بدیهی است هر جا نظم و انسجام وجود داشته باشد، دلیل بر وجود علم و دانش
است و همه جا هماهنگی، دلیل بر وحدت و یگانگی است.

آفرینش این آسمان پرشکوه و کرات عالم بالا و میلیون ها ستاره درخشان با نظام دقیق
وعجیب خود و نیز آفرینش زمین با انواع مظاهر حیات که در لباس صدها هزار نوع گیاه و حیوان
جلوه گر شده است، همه و همه آیینه های درخشان علم و یکتایی ذات پاک خداوندی است.

آمد و شد شب و روز و آمد و رفت روشنایی و تاریکی با نظم خاص و به صورت تدریجی که به
کمک آن فصول چهارگانه به وجود می آید و موجودات زنده مراحل تکامل خود را می پیمایند،
نشانه دیگری از خداوند است که اگر تغییری نبود و یا تدریجی نبود بساط حیات از روی کره زمین
برچیده می شد.

حرکت کشتی های بزرگ و کوچک در پهنه اقیانوس ها به وسیله بادها و خاصیت طبیعی
چوب یا فشار مخصوصی که از ناحیه آب به اجسام وارد می شود و آن ها را بر سطح آب شناور
می سازد، نعمت و موهبتی دیگر است و نشانه ای از او.

نزول باران از آسمان که زندگی و حیات را به زمین ارزانی می دارد و آن همه موجودات که از
این مایع بی جان، جان می گیرند همه پیام آور قدرت و عظمت اویند.

حرکت و وزش منظم بادها که سهم مهمی در گرده افشانی گیاهان دارند و با جا به جا
ساختن هوای آلوده به تصفیه آن می پردازند، نشانه دیگری از وجود خداست.

ابرهای متراکمی که در بالای سر ما در گردش اند و با وزن سنگین خود برخلاف قانون جاذبه
در میان زمین و آسمان معلق مانده اند، نشانه ای دیگر از عظمت اویند.

قرآن پس از یادآوری این جلوه های بدیع و نشانه های آشکار می فرماید:

«ومن الناس من یتّخذ من دون اللّه أنداداً یحبّونهم کحبّ اللّه …»

«برخی از مردم معبودهایی غیر از خداوند برای خود انتخاب می کنند و آن ها را
همچون خدا دوست می دارند … .»

۳ـ نشان دادن عظمت، قدرت، حکمت، علم و رحمت الهی

نظام متقن و پیچیده طبیعت شاهد صادقی است بر عظمت خالق متعال و علم بی پایان و قدرت
سترگ او. قوانین دقیق حاکم بر هستی و سازگاری آن ها با زندگی بشر گویای حکمت و رحمت
الهی است.

اگرچه انس بشر با طبیعت و تکراری
بودن حوادث طبیعی همانند طلوع
وغروب خورشید و آمد و شد شب و روز
وبه بار نشستن درختان و… باعث
فراموشی و غفلت انسان می شود.

یکی از اهداف قرآن بیدار کردن انسان
از این خواب غفلت است. قرآن همیشه
حوادث روزمره را طرح و انسان را به
تأمل در آن ها فرا می خواند وهمه این
پدیده ها را به عنوان آیات ونشانه ها
معرفی می کند. قرآن برای نشان دادن
عظمت خالق متعال می فرماید:

«تبارک الذی جعل فی السماء بروجاً و
جعل فیها سراجاً و قمراً منیراً هو الذی
جعل اللیل و النهار خِلْفَهً لمن أراد أن
یذّکّر أو أراد شکوراً»(۲۰)

«[فرخنده و] بزرگوار است آن کسی که در آسمان برج هایی نهاد و در آن چراغ قرار
داد و ماه نوربخش را، اوست که برای هر کس که بخواهد عبرت گیرد یا بخواهد
سپاسگزاری نماید، شب و روز را جانشین یکدیگر گردانید.»

خداوند در این آیه پاسخ مشرکان را می دهد که می گفتند «رحمن چیست» و آن را از روی
تمسخر ادا می کردند. قرآن می فرماید: با عظمت و پربرکت است کسی که در آسمان ها منزلگاه ها
و برج ها قرار داده است. برج در اصل به معنی ظهور است و برج شهر را برج می نامند؛ زیرا بلندتر
وآشکارتر است. برج بر قصرهای بلند نیز به همین دلیل اطلاق می شود. مقصود از برج های
آسمان صورت های مخصوص فلکی است که خورشید و ماه در هر فصل و هر موقع از سال در برابر
آن ها قرار می گیرند. مثلاً وقتی می گویند «خورشید در برج حمل قرار گرفته»؛ یعنی محاذی
صورت فلکی حمل است، و یا «قمر در عقرب است»؛ یعنی کره ماه برابر صورت فلکی عقرب واقع
شده است.(۲۱)

آیه، اشاره به منزلگاه های آسمانی خورشید و ماه دارد و از خورشید به عنوان چراغ یاد کرده
است؛ زیرا نور او از درون خودش سرچشمه می گیرد، ولی ماه را «نور دهنده» توصیف می کند؛
یعنی روشنایی بخشی او از دیگری گرفته شده است، از این آیه نظم دقیق سیر خورشید وماه در
آسمان دانسته می شود.

به راستی که نظام دقیق سیر ماه و خورشید در طول سالیان سال نشانی از عظمت والای
پروردگار بزرگ هستی است و هم چنین نظام بدیع حاکم بر شب و روز که متناوباً جانشین یکدیگر
می شوند و اگر این نظام شگفت نمی بود زندگی انسان بر اثر شدت نور و حرارت یا تاریکی و ظلمت
به تباهی کشیده می شد و این خود، دلیل جالبی بر عظمت خالق و عنایت او به انسان است. قرآن
برای نشان دادن رحمت خداوند و قدرت او می فرماید:

«هو الذی یسیّرکم فی البرّ و البحر حتّی إذا کنتم فی الفلک و جرین بهم بریحٍ طیّبهٍ
وفرحوا بها جاءتها ریحٌ عاصفٌ و جاءهم الموج من کل مکانٍ …»(۲۲)

«او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می دهد تا وقتی که در کشتی ها باشید
و آن ها با بادی خوش [باد موافق] پیش روند، ایشان شاد شوند [ولی اگر [بادی سخت
بر آن ها وزد و موج از هر طرف بر ایشان تازد و یقین کنند که در محاصره افتاده اند در
آن حال خدا را پاکدلانه می خوانند … پس چون آنان را رهانید، ناگهان در زمین
سرکشی می کنند. ای مردم سرکشی شما فقط به زیان خود شماست … .»

قسمت نخستین آیه نشانه قدرت خداوند در فراهم آوردن زمینه های مسافرت در خشکی
و دریا است و در عین حال نشان رحمت و عنایت او که در مواقع سختی به فریاد انسان می رسد،
اما افسوس که انسان فراموشکار و ستمگر است.

این آیه مخصوص بت پرستان نیست، بلکه اصل کلی درباره همه افراد دنیاپرست
وکم ظرفیت و فراموش کار است که به هنگام قرار گرفتن در میان امواج بلاها که دستشان از همه
جا کوتاه است دست به درگاه خداوند بر می دارند و هزار عهد و پیمان و نذر و نیاز می کنند که در
صورت رهایی چنین و چنان خواهند کرد، اما این بیداری و آگاهی که انعکاسی از توحید فطری
است، چندان به طول نمی انجامد و همین که طوفان بلا فرونشست و مشکلات حل شد، پرده های
غفلت بر قلب آن ها فرو می افتد؛ پرده هایی سنگین که جز طوفان بلای مجدد نمی تواند آن ها را
جا به جا کند!