پاورپوینت کامل پژوهشی در رنگ و پوشش های رنگی در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل پژوهشی در رنگ و پوشش های رنگی در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل پژوهشی در رنگ و پوشش های رنگی در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل پژوهشی در رنگ و پوشش های رنگی در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۶

فصل اول: رنگ

پیش گفتار

از جمله نشانه های چشمگیر الهی در جهان هستی، رنگ است. رنگ ها با تجلی و ظهور در پیکر
موجودات جاندار و بی جان جلوه و جمال خاصی به طبیعت بخشیده، ادامه چرخه حیات و شکوه
زندگی را مرهون خود ساخته اند. بی مبالغه باید اذعان کرد که بدون رنگ و جهان رنگ ها، سردی
و افسردگی و بی نشاطی در همه جا رخ می نمود. در سایه تأثیر متنوع رنگ هاست که ره آوردهای
متناوب روانی در انسان و سایر موجودات تظاهر پیدا می کند و روح جنبش و تکاپو دمیده
می شود و از این رهگذر، یکسویی و یکنواختی از فضای زندگی مادی رخت بر می بندد و دلپذیر
می گردد.

خداوند حکیم در آیاتی چند از قرآن مجید به رنگ های مختلف موجودات و آثار زیست
شناختی آن ها اشاره فرموده و آن را از نشانه های بارز تدبیر خویش دانسته است. شهید دکتر
پاک نژاد در این زمینه می نویسد:

«در قرآن نسبت به رنگ در آیه ای به اثر فیزیولوژیک آن اشاره شده در آیه[ای[
دیگر به اثر پسیکولوژیک آن … حتی … به خواص غذایی و شفابخشی رنگ ها [نیز[
توجه شده که تازه در علم جدید می خواهد برای آن جایی بازگردد و نامی از آن به
میان آید.»(۱)

بدون شک تمامی رنگ ها وجودشان برای ادامه حیات لازم و ضروری است و هر کدام نیز اثر
خاصی دارند و نقش ویژه ای را ایفا می کنند(۲) به گونه ای که تصور طبیعت منهای آن ها مشکل و یا
غیرممکن است. بدون گزافه باید اذعان کرد و پذیرفت که روان آدمی به اندازه ای که در برابر
رنگ ها قرار می گیرد و با آن ها مواجه است، با چیز دیگری ارتباط ندارد(۳) و از این رو چیز دیگری به
این اندازه او را متأثر نمی سازد و به اسارت در نمی آورد.(۴) جرانت آلن گوید: قوه ای بزرگ تر یا
بیشتر و گوناگون تر از احساس رنگ ها در زندگی ما اثر ندارد.(۵) اثرات روانی رنگ ها تا حدی است
که می توانند محیط را شاد یا حزن آور، سبک یا سنگین، گرم یا سرد جلوه دهند و در انسان
احساس خوشحالی یا غم، قوت یا ضعف، اضطراب یا سکون و جز آن ایجاد کنند.(۶)

تا آن جا که تاریخ به یاد دارد، همیشه انسان به رنگ و آثار آن توجه داشته و از فرایندهایش
در گذران زندگی، خاصه در پوشش ها و خوراکی ها بهره گرفته است. دیگر موجودات نیز هر یک به
فراخور وسعت و گستره وجودی خود، متأثر از رنگ ها و آثار آن ها هستند و در ادامه حیات خویش
بدان وابسته اند.

به دلیل نقش ضروری و اهمیت غیرقابل انکاری که رنگ ها در چرخه حیات، به ویژه حیات
انسانی ایفا می کنند، خداوند رحمان در آیاتی چند از این عنصر حیاتی یاد کرده و به برخی از آثار
آن اشاره فرموده است.

ما در این پژوهش، علاوه بر آیات از روایات و آراء فقها و گفته های روان شناسان و
متخصصان علوم تجربی نیز در مورد پوشش های رنگی سود جسته ایم. پیش از ورود به اصل
بحث به جاست درباره مفهوم رنگ و تفاوت آن با نور مطالبی تقدیم کنیم.

مفهوم رنگ

رنگ کیفیتی است که از ظاهر چیزی دیده می شود مانند سفیدی، سرخی، سبزی.(۷)

زبیدی گفته است: رنگ کیفیتی است که از قرمزی و زردی و جز آن به وسیله چشم درک
می شود.(۸)

ابن منظور در این باره گوید: رنگ هیأتی است چون سیاهی و قرمزی. رنگ هر شی چیزی
است که باعث تمایز آن از شی ءِ دیگر می شود.(۹)

طریحی نیز رنگ را چون ابن منظور تعریف کرده است.(۱۰)

بنابراین باید گفت که رنگ از مفاهیم بسیار واضح و معروف در میان عرف و فرهنگ های
عمومی است به گونه ای که برخی از اهل لغت نیازی به تعریف آن ندیده اند.(۱۱) نکته مهم، تفاوت آن
با نور است که در قسمت بعد به آن می پردازیم.

مفهوم نور

مفهوم نور نیز چون رنگ از نظر عرفی بسیار بدیهی و بی نیاز از توضیح است. شیخ سهروردی در
این باره نوشته است:

«ان النور لا یحتاج الی تعریف … لا شی ء اظهر من النور فلا شی ء اغنی منه من
التعریف.»(۱۲)

«نور به تعریف احتیاج ندارد؛ زیرا هیچ چیزی ظاهرتر از نور نیست. از این رو هیچ
پدیده ای در تعریف بی نیازتر از نور نیست.»

ملاصدرا در این مورد می نویسد:

«النور غنی عن التعریف کتعریف المحسوسات.»(۱۳)

«نور چون دیگر امور حسی، مستغنی از تعریف است.»

علامه طباطبایی نوشته است:

«مفهوم نور، واضح است. نور، چیزی است که به وسیله آن اجسام سبک تر و متراکم،
قابل رؤیت می شوند.»(۱۴)

نور از نظر علم فیزیک

برخی از پژوهشگران در تعریف نور از دیدگاه علم فیزیک گفته اند:

«نور، تابش مریی الکترومغناطیسی است که در خلاء با سرعت ۲۹۸۰۰۰ کیلومتر در
ثانیه انتشار پیدا می کند.»(۱۵)

«نرمان. مان» درباره مفهوم فیزیکی نور و منشأ نور سفید گوید:

«درباره نور، چنین تصور می شود که از ترکیب امواج الکترو مانیتیک و امواج انرژی
نورانی که از یک منبع مثل خورشید سرچشمه می گیرد، تشکیل می شود. نور سفید
از ترکیب همه امواج نوری تشکیل می شود.»(۱۶)

دهخدا در همین زمینه به نقل از برخی محققان، نور سفید را مجموعه هفت رنگ، دانسته و
نوشته است:

«در رنگ های اصلی که به وسیله منشور ظاهر می گردد، هفت رنگ است: قرمز،
نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی، بنفش.

نیوتن دانشمند معروف قرن هیجدهم، نخستین بار حدس زد که باید نور سفید،
مجموعه این رنگ ها باشد و این امر را به وسیله گردش صفحه معروف خودش آزمود و
ثابت کرد مجموعه این رنگ ها با هم، اثر نور سفید بر چشم می گذارند.»(۱۷)

البته تعبیر دهخدا خالی از تسامح نیست، و صحیح ـ همان گونه که مان و دیگران گفته اند ـ
این است که گفته شود نور سفید، مجموعه هفت نور و یا به تعبیر دقیق تر، مجموعه همه امواج
نوری است.(۱۸)

تفاوت میان رنگ و نور

در این که میان نور و رنگ تفاوتی هست یا نه، پاسخ های گوناگونی از سوی فلاسفه و دانشمندان
داده شده است.

صدرالمتألمین در این باره گوید:

«برخی بر این باورند که رنگ، حقیقتی ندارد و کلیه رنگ ها خیالی اند و سفیدی به نور
و سیاهی به ظلمت باز می گردد و دیگر رنگ ها از تفاوتی که در ترکیب اجسام شفاف با
هوا وجود دارد، تخیل می شوند. ولی پژوهشگران گویند که رنگ ها کیفیاتی حقیقی
هستند.»(۱۹)

وی در پاسخ به این سؤال که آیا نور کیفیتی زاید بر رنگ است یا این که همان ظهور رنگ در
عالم خارج است، گوید: ما در تعلیقات خود بر کتاب «ضوابط الاشراقیین» بر این نظریه پافشاری
کرده ایم که نور حسی از آن جهت که محسوس است، عبارت است از گونه ای وجود جوهری
مشاهَدِ حاضر نزد نفس در غیر این عالم. و اما آنچه در مقابل نور در خارج وجود دارد، وجودش
اضافه بر وجود رنگ نیست.(۲۰) به بیانی دیگر، ملا صدرا نور و رنگ را چون ماهیت و وجود می داند
که بالذات یکی هستند و به اعتبار متغایر.(۲۱)

ملاصدرا در توضیح مطلب فوق گوید: زیرا مفهوم نور به وجود خاصی که عارض برخی از
اجسام می شود، باز می گردد و ظلمت یعنی عدم آن وجود خاص؛ و سایه یعنی عدم فی الجمله آن
وجود خاص. رنگ، ترکیبی است با صورت های مختلف میان حامل این وجود نوری و حامل عدم
آن.

وی در ادامه با اشاره به ضعف سخن کسانی که رنگ ها را زاید بر مراتب ترکیب نورها
می دانند، نتیجه گرفته که هم صحیح است بپذیریم نور، ظهور رنگ است و هم صحیح است
بگوییم نور، رنگ نیست. زیرا از آن جهت که نور است، مختلف نیست و ترکیب با عدم یا ظلمت در
آن راه ندارد، به خلاف رنگ ها که مختلف اند.(۲۲)

نتیجه ای که به طور خلاصه از سخن این حکیم و عارف گرانقدر می توان گرفت این است که
نور و رنگ دو مفهوم متغایرند ولی مصداقاً یکی هستند. بنابراین تفکیک دقیقی از آن ها در جهان
خارج نمی توان ارائه کرد. فیزیک دان ها و دانشمندان علوم تجربی نیز تفکیک روشنی از آن ها به
دست نداده اند و به ناچار در تعریف هر یک از آن ها از دیگری استمداد جسته اند و به اصطلاح
دچار دور شده و در تعیین مصادیق نور و رنگ هم به اشتباه رفته و در مواردی بر هر دو عنوان
رنگ را اطلاق کرده اند. به نظر می رسد که تسامح صورت گرفته ـ به طور آگاهانه یا ناخود آگاه ـ به
سبب همان مطلبی است که ملاصدرا گفته که نور و رنگ در هر شی ء بالذات یکی است ولی به
اعتبار، متفاوت.

شهید پاک نژاد ضمن بحث از رنگ سفید گفته است:(۲۳)

«قرآن هم اولین اشعه های ارسالی از طرف خورشید را به رنگ سفید معرفی فرموده:
«کلوا واشربوا حتی یتبین لکم الخیط الابیض من الخیط الاسود».»(۲۴)

وی در ادامه مطلب، طی نتیجه ای که از کاربرد رنگ های سفید در قرآن گرفته، گوید:

«به طوری که ملاحظه فرمودید، بسط دانه رنگ سفید از ظاهر جماد هست تا رخساره
بهشتیان … .»(۲۵)

برخی از محققان در توضیح رنگ های اصلی و منشأ نور سفید گفته اند:

«رنگ های اصلی … هفت رنگ است … نیوتن … نخستین بار حدس زد که باید نور
سفید مجموعه این رنگ ها باشد … و ثابت کرد مجموعه این رنگ ها با هم، اثر نور
سفید بر چشم می گذارند.»(۲۶)

برخی دیگر در این باره گفته اند:

«آن که ما رنگ می نامیم، به طول موج بستگی دارد. چنان که طول موج رنگ قرمز
بیش از سایر رنگ هاست و بنفش دارای کوتاه ترین طول موج می باشد و طول موج
رنگ های دیگر، میان این دو مقدار است.»(۲۷)

همان گونه که ملاحظه می شود منشأ رنگ کوتاهی و بلندی موج نور عنوان شده، تقریباً
عکس آنچه از نیوتن درباره منشأ نور سفید نقل کردیم.

بنابراین متوجه می شویم که دانشمندان علوم تجربی نتوانسته اند تمایز دقیق و آشکاری
میان نور و رنگ بیان کنند و با نوعی تسامح از آن گذشته اند. اما کسانی چون ملاصدرا تفاوت میان
آن دو را بیان کرده اند.

رنگ در قرآن مجید

در قرآن مجید از رنگ های زرد، سبز، سفید، قرمز و سیاه(۲۸) به صراحت یاد شده است و از رنگ های
دیگر به اجمال.

در این نوشتار ابتدا به گفت وگو درباره رنگ هایی که به اجمال از آن ها یاد شده، می پردازیم
و سپس به رنگ های زرد و سبز و قرمز و سیاه معطوف می شویم.

جدای از رنگ های طبیعی و حسی، از رنگ دیگری نیز در قرآن کریم سخن به میان آمده و
آن، رنگ الهی است. در سوره بقره در این باره می خوانیم:

«من احسن من الله صبغه»(۲۹)

«چه رنگی از رنگ خدایی بهتر؟»

این آیه در دنباله آیاتی است که خداوند تعالی از مردم خواسته به او و دستورات وحیانی او
که بر رسول خدا ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ و دیگر پیامبران نازل کرده، ایمان بیاورند و از تفرقه
بپرهیزند.

در آیه ۱۳۸ بقره از چنین ایمانی که متجلی در اسلام است، به رنگ الهی تعبیر شده است.
در تفسیر قمی ذیل این آیه آمده است: از امام باقر یا امام صادق ـ علیهم السلام ـ نقل شده که
مقصود از «صبغه الله» اسلام است. علامه طباطبایی می گوید: ظاهر سیاق آیات مزبور، این روایت
را تأیید می کند.(۳۰)

میبدی در تفسیر کشف الاسرار در مورد این آیه گفته است: «صبغه الله» یعنی از دین خدا و
سنت او تبعیت کنید.

این آیه در معارضه با مسیحیان شهر عموریه است که فرزندان خود را به رنگ آبی متمایل
به زرد ملون می ساختند و می گفتند: ما او را به رنگ نصرانیت درآوردیم. اما خداوند فرمود: من او
را به توحید و اسلام سرشتم و این صبغه همان است که قرآن فرموده: «فطره الله التی فطر الناس
علیها»،(۳۱) و پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود: «کل مولود یولد علی الفطره».

از ابن عباس روایت شده که پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ فرمود: بنی اسرائیل به موسی
ـ علیه السلام ـ گفتند: آیا پروردگارت رنگ آمیزی می کند؟ موسی ـ علیه السلام ـ به خداوند عرض
کرد: خدایا، آیا رنگ آمیزی می کنی؟ خداوند فرمود: آری من به رنگ های قرمز و سفید و سیاه،
رنگ می بخشم و رنگ های همه از رنگ من است.

باز از ابن عباس روایت شده که مردی نزد پیامبر ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ آمد و عرض
کرد: آیا پروردگارت رنگ آمیزی می کند؟ حضرت فرمود: آری ولی نه چون قرمز و سفید و زرد و
سیاه.(۳۲)

میبدی در جایی دیگر در همین زمینه گوید: صبغه الله رنگ بی رنگی است. هر که از رنگِ
رنگ آمیزان پاک است، به صبغه الله رنگین است.(۳۳)

رنگ هایی که به اجمال در قرآن یاد شده اند

در قرآن مجید ضمن چند آیه به بسیاری از رنگ های موجود در طبیعت اشاره شده و این یکی از
وجه های اعجازی این کتاب شریف است:

۱ـ رنگ های نباتات، حیوانات و انسان.

«الم تر ان الله انزل من السماء ماءً فاخرجنا به ثمرات مختلفاً الوانها … و من الناس و
الدواب و الانعام مختلف الوانه»(۳۴)

«آیا ندیدی خداوند از آسمان آبی فرستاد که از آن میوه های رنگارنگ برآوردیم …؟!
و از انسان و جنبندگان و چهارپایان انواعی با رنگ های مختلف آفریدیم.»

۲ـ رنگ تیره های گوناگون انسان.

«و من آیاته خلق السموات و الارض و اختلاف السنتکم و الوانکم اِنَّ فی ذلک لآیات
للعالمین»(۳۵)

«و از جمله نشانه های خداوند، آفرینش آسمان ها و زمین و تفاوت زبان ها و رنگ های
شماست. در این موضوع، نشانه هایی است برای اندیشمندان.»

شهید پاک نژاد درباره شگفتی ها و وجه اعجازی این آیات می گوید:

«الف ـ (در این دو آیه) به رنگ های گوناگون جمادات و نباتات و حیوانات اشاره شده
است.

ب ـ در رأس هر سه مطلب؛ یعنی در آغاز آیه، سخن از نزول باران است و به دنبال آن،
ابتدا به رنگ های نباتات و بعد جمادات و آن گاه انسان و جنبندگان و انعام، اشاره
گردیده است. و ما می دانیم رابطه نباتات با آب باران و رنگ ها، بیشتر از جمادات، و
جمادات، بیشتر از انسان و جنبندگان و انعام است. بدین معنا که با نزول باران ـ که در
هر عمل شیمیایی وجود آب لازم است ـ گیاهان، رابطه رنگی فتوسنتزی کلروفیلی
داشته و جمادات با عوالم شیمیایی رنگین شده و حیوان و انسان نیز با اعمال
شیمیایی مخصوصی، پیگمان ها و رنگدانه های خود را می سازند و قرآن به هر سه
قسمت اشاره فرموده است.»(۳۶)

۳ـ رنگ های متنوع و گوناگون نعمت ها

«وما ذرأ لکم فی الارض مختلفاً الوانه إن فی ذلک لایه لقوم یذکرون»(۳۷)

«و آنچه را که خداوند برای شما در زمین به رنگ های مختلف آفرید در این موضوع،
نشانه روشنی برای گروهی که متذکر می شوند، وجود دارد.»

واژه «ذرأ» به معنای «خلق»(۳۸) و «ماذرأ» شامل کلیه نعمت هایی است که خداوند متعال در
روی زمین برای رفاه انسان ایجاد و در اختیار او قرار داده است.

طبرسی ذیل این آیه گوید: یعنی خداوند برای پایداری بدن های شما پوشیدنی ها و
خوردنی ها و مناکح را در زمین آفرید. این آیه شامل انواع حیوانات و نباتات و معادن و جز آن از
نعمت ها می گردد.(۳۹)

بنابراین در این آیه به طیف بسیار وسیعی از رنگ های انسان و حیوان و نبات و جماد اشاره
اجمالی شده است.

۴ـ رنگ های متفاوت عسل

«ثم کلی من کل الثمرات فاسکلی سبل ربک ذللاً یخرج من بطونها شراب مختلف
الوانه فیه شفاء للناس إن فی ذلک لایه لقوم یتفکرون»(۴۰)

«سپس از تمامی ثمرات و شیره گل ها بخور و راه هایی را که پروردگارت برای تو تعیین
کرده است، به راحتی بپیما. از درون شکم آن ها نوشیدنیی با رنگ های مختلف خارج
می شود که در آن برای مردم شفاست. به یقین در این موضوع، نشانه روشنی برای
اندیشمندان وجود دارد.»

رنگ های گوناگون عسل و نیازهای آدمی

از آن جایی که خداوند مهربان به حالت های مختلف انسانی و گرایش های گوناگون او نسبت به
رنگ خوردنی ها و نوشیدنی ها توجه داشته، عسل را نیز به رنگ های متفاوتی خلق و در دسترس
آدمی قرار داده است. و این واقعیتی است که نوع بشر از قدیم الایام تاکنون رعایت می کرده و
سفره غذای خویش را با خوردنی های مختلف و ملون، تزیین می نموده است.

امروزه هم انسان از راه عناصر طبیعی و یا غیرطبیعی و به وسیله مصنوعات شیمیایی و یا
ترکیبی از محصولات طبیعی و شیمیایی به رنگ غذاها و نوشیدنی ها و تزیین آن ها می پردازد.

شهید پاک نژاد درباره رنگ های مختلف عسل که متأثر از گیاه مورد استفاده زنبور است،
گوید:

«برحسب آن که زنبور بر چه گلی و ثمره ای نشسته و از آن بهره ای برای به وجود
آوردن عسل برداشته، رنگ آن تفاوت می کند. چنان چه عسل گلِ زیزفونِ شیردار،
قهوه ایِ تار؛ شمشاد، بی رنگ؛ تیره خردل ها (خردل سفید)؛ مارچوبه و تیره ماش و
باقلا، مایل به سبز؛ phacelie و pseudoacasia سفید؛ سوفراژ اپونیکا، زرد؛ شبدر
سفید، سفید؛ اسپرس ها، سفید؛ نعناعیان، روشن؛ رومادنی ها، زرد طلایی؛
بادرنجوبه، سفید؛ تمشک، سفید؛ گل گاوزبانیان، روشن؛ سارازنی هات قرمز؛
گالئوپیسی ها، خرمایی؛ پیسین لی …، خوشرنگ طلایی، سانتوژه، آبی مایل به سبز؛
فوگنیوم، سفید؛ آویکولار، کمرنگ؛ ارالیاسه ها، سفید؛ نارنجی ها، سفید؛ شوندها،
سفید و حتی نوعی ساپین داسه ها، عسل سیاه رنگ می دهند.»(۴۱)

از آیه ۶۹ سوره نحل به خوبی می توان فهمید که میان رنگ گل ها و محصولی که زنبور عسل
تولید می کند، ارتباط مستقیمی وجود دارد. حتی برخی گویند که در آیه شریفه به این نکته توجه
شده که رنگ عسل در تأثیر بر بیماری ها دخالت دارد و به علاوه در آیه مزبور به طور ضمنی اشاره
شده که عسل در زمره شیرینی هاست؛ زیرا رنگ گل ها از قندهای گیاهی است و بالتبع محصول
آن یعنی عسل هم شیرین خواهد بود. دکتر پاک نژاد در این باره نوشته است:

«قرآن از خاصیت شفابخشی عسل و برداشت از گل ها و الوانی عسل سخن گفته و این
نکته را رسانده است که آنچه سبب رنگ گل ها و در نتیجه موجب رنگ عسل ها
می شود، شفابخش است. و با ملاحظه به کتاب های گیاه شناسی می بینیم بیشتر(ین)
اثر درمانی گیاهان، مربوط به دسته قندهایی است که در آن ها وجود دارد؛ همان
قندهایی که رنگ گیاه را سبب شده اند.»(۴۲)

وی در جای دیگر افزوده است:

«در آیه مربوط به عسل [آیه ۶۹ نحل] شفای آن را (وا)بسته به رنگ عسل دانسته و
چون رنگ عسل بیشتر مربوط به رنگ و اثر گیاهی است که مورد استفاده زنبور قرار
گرفته، از این رو شفای هر رنگی از عسل، اثر شفادهندگیِ همان گیاه مورد استفاده را
دارد.»(۴۳)

۵ـ رنگ های گوناگون گیاه

«الم تر ان الله انزل من السماء ماءً فسلکه ینابیع فی الارض ثم یخرج به زرعاً مختلفاً
الوانه …»(۴۴)

«آیا ندیدی خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد و آن را به صورت چشمه هایی وارد
زمین نمود، سپس با آن زراعتی به عمل آورد که رنگ های گوناگونی دارد؟!»

رنگ هایی که به تفصیل در قرآن یاد شده اند

رنگ زرد

رنگ زرد انواع متنوعی دارد. در قرآن مجید از رنگ زرد و برخی از انواع آن سخن به میان آمده و
تعدادی از مصادیق آن ها به تصویر کشیده شده است:

الف: زرد لیمویی

قرآن کریم در سوره بقره فرموده است:

«قالوا ادعُ لنا ربَّکَ یُبیّن لنا ما لونها قال انّه یقول اِنها بقره صفراء فاقع لونها تسر
الناظرین»(۴۵)

«گفتند: از پروردگار خود بخواه که برای ما روشن سازد رنگ آن چگونه باشد؟»

این آیه و آیات پیش از آن در مورد ویژگی های گاوی بوده که خداوند در راستای یافتن قاتل
فردی از قوم حضرت موسی ـ علیه السلام ـ دستور ذبحش را به آنان داده بود. این قوم کوته فکر با
پرسش های مکرر خود ـ که بهانه هایی بیش نبود ـ به دنبال دانستن خصوصیات دقیق گاو بودند،
و سرانجام با آن که به اطلاعات مورد نظر خویش رسیدند ولی تمایلی به انجام تکلیف الهی
نداشتند: «فذبحوها و ما کادوا یفعلون»؛ زیرا قیمت گاوی که می بایست به ذبحش بپردازند، بسیار
زیاد بود. اما سرانجام از روی نیتی زشت و پلید به این کار اقدام کردند؛ زیرا به حضرت موسی ـ
علیه السلام ـ سوءظن داشتند و می پنداشتند که آن حضرت قاتل واقعی است و امیدوار بودند با
ذبح گاو، آن حضرت رسوا شود.(۴۶)

مرحوم فیض در مورد این آیه و رنگ گاو مورد نظر که با ویژگی «صفراء فاقع» معرفی شده،
گفته است: مقصود از «صفراء فاقع» زرد زیباست که نه از کمیِ رنگِ زرد به سفیدی بزند و نه از پُری
به سیاهی.(۴۷)

شهید پاک نژاد این نوع از رنگ زرد را لیمویی دانسته و نوشته است:

«در این جا تأییدیه قرآن مجید را درباره این مطلب ذکر کنیم که نوعی از رنگ زرد
لیمویی مخصوص را بهجت آور و مسرت بخش دانسته، می فرماید: صفراء فاقع لونها
تسر الناظرین … .»(۴۸)

وی در جایی دیگر درباره این نوع از زرد گوید:

«زردِ اندک متمایل به پررنگی که ناظرین را به نشاط و مسرت می رساند.»(۴۹)

در موضعی دیگر «صفراء فاقع» را به «زرد پررنگ روشن» تفسیر کرده است.(۵۰)

ویژگی های گاو زرد

شهید پاک نژاد در مورد ویژگی ها و خواص گاو زردی که در قرآن مجید از آن یاد شده، گوید:

«۱ـ رنگ مسرت آور بر دوشنده شیر اثر مطلوب می گذارد و باعث می شود دوشیدن
شیر بهتر انجام گیرد و این اشاره به اثر روانی رنگ است که اسلام به آن اشاره کرده
است.

۲ـ رنگ زرد مخصوصی فراری دهنده پشه هاست و ممکن است گاوانی که چنین
رنگی دارند از حملات پشه ها در امان و مصون باشند و به نوعی از بیماری که ناقل آن
پشه است، مبتلا نشوند و بالتبع انسان را هم دچار نسازند.

۳ـ آنچه یقینی است نه احتمالی، این که نسبت ترکیبات شیر بر حسب رنگ موی
انسان، متغیر است. و این حاصل تحقیقات دو دانشمند غربی به نام های vernots و
beavrel است. آنان با زحمات زیاد خود، دنیای دانش را آگاه ساختند که ترکیبات
متغیر شیر با رنگ مو(ی) انسان ارتباط دارد.

برای اسلام این افتخار بس که ۱۴ قرن قبل به اثر رنگ در دگرگونی ترکیبات شیر حتی
در چهارپایان اشاره کرده است.

وی در دنباله درباره برتری شیر گاو زرد گوید: در کتاب های اسلامی مبحثی است
تحت عنوان استحباب اختیار گوسفند سیاه و گاو زرد برای شیر و خوردن با عسل و
خرما. گمان نمی کنم این بحث در تحولات علوم جدید تغذیه هنوز وارد شده باشد که
شیر گاو زرد و گوسفند سیاه از شیر گاو سیاه و گوسفند سفید بهتر است. به هر حال،
ذکر این نکته که شیر با عواملی از جمله رنگ حیوان ارتباط کمی و کیفی دارد، از
معجزات قرآن است.»(۵۱)

ب: زردِ چوبی

قرآن مجید به این نوع از رنگ زرد در آیه ۲۰ سوره حدید و آیه ۵۱ سوره روم و آیه ۲۱ سوره زمر
اشاره فرموده است. در سوره حدید در نکوهش زندگی دنیوی و عدم ثبات و ناپایداری آن به
همراه تمثیلی می فرماید:

«اعلموا انما الحیاه الدنیا لعب و لهو و زینه و تفاخر بینکم و تکاثر فی الاموال و
الاولاد کمثل غیث اعجب الکفار نباته ثم یهیج فتراه مصفراً ثم یکون حطاماً …»

«بدانید زندگی دنیا بازیچه و لهو و زینت و فخرفروشی و زیاده طلبی در اموال و اولاد
است، همانند بارانی که برزگران را به شگفتی می اندازد. آن گاه آن زراعت به تحرک
می افتد، پس آن را زرد می بینی و بعد خشک می گردد.»

در آیه ۵۱ سوره روم بعد از آن که به نشانه رحمت الهی یعنی زنده شدن زمین پس از مرگ
آن اشاره شده، آمده است:

«و لئن ارسلنا ریحاً فرأوه مصفراً لظلوا من بعده یکفرون»

«و اگر بادی بفرستیم و باغ خود را زرد و پژمرده ببینند، راه کفران پیش می گیرند.»

در آیه ۲۱ سوره زمر آمده است:

«الم تر ان الله انزل من السماء ماءً فسلکه ینابیع فی الارض ثم یخرج به زرعاً مختلفاً
الوانه ثم یهیج فتریه مصفرا ثم یجعله حطاماً …»

«آیا نمی بینی خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد و آن را به صورت چشمه هایی وارد
زمین کرد؟! سپس با آن زراعتی به عمل آورد که رنگ های مختلفی دارد. آن گاه آن
زراعت به تحرک می افتد، پس آن را زرد می بینی. بعد خداوند آن را خشک
می گرداند.»

ج: زرد شتری

با توجه به سخن جمعی از مفسران، به رنگ زرد شتری در آیه ۳۲ و ۳۳ مرسلات، در توصیف رنگ
و شراره های آتش دوزخ، این گونه اشاره شده است:

«انها ترمی بشررٍ کالقصر کانه(۵۲) جمالت(۵۳) صفر(۵۴)»

«آن آتش شراره هایی از خود پرتاب می کند [که در بزرگی] چون قصر و [در رنگ[
گویی شتران زرد رنگ است.»

آثار زیستی ـ روانی رنگ زرد

شهید پاک نژاد در مورد اثرات روانی و تأثیرات زیستی رنگ زرد می نویسد:

«پشه و بسیاری از حشرات از رنگ زرد گریزانند و بعضی [در] باغ هایِ خود برای دور
شدن حشرات، لامپ های زرد ساخته اند.»(۵۵)

همو در جایی درباره خواص رنگ زرد گوید:

«زرد، گرم کننده است؛ رنگ خوشخویی و خوشحالی است. آزمایشات
پسیکولوژیک ثابت کرده اند که رنگ زرد، خوشحالی زیاد می بخشد(۵۶) … رنگ زرد اگر
روشن باشد، نگاه به آن سرورآور و خوشحالی بخش است. و اگر به نارنجی تمایل پیدا
کند، اثر گوارشی نیز دارد و درخشنده و تابان و هیجان انگیز و مسکن است و ضربان
نبض را به آرامی زیاد می کند.»(۵۷)

وی درباره حالت و احساس گرمابخشی رنگ زرد و تعدادی از دیگر رنگ های روشن گوید: با
آزمایش ثابت شده که کارگران کارخانجات رخت شویی از محل کار خویش که با زرد کمرنگ یا
قرمز یا نارنجی روشن رنگین شده، هیچ گونه شکایتی از سرما نمی کرده اند ولی اگر در محیطی که
با آبی یا بنفش ـ که احساس سرما در انسان ایجاد می کنند ـ ملون شده، کار می کرده اند، از سرما
شاکی بوده اند.(۵۸)

دکتر اردوبادی درباره آثار روانی رنگ زرد نوشته است:

«رنگ زرد، رنگ زنده و فعال، محرک و مفرح است و ایجاد وجد و سرور در بیننده
می کند به طوری که در قرآن به اثر سروربخشی آن به انسان اشاره شده است: “انها
بقره صفراء فاقع لونها تسر الناظرین”، بنابراین، رنگ زرد که در بالایی حد فاصلِ رنگ
متعادلی مانند سبز قرار گرفته است می تواند به عنوان یک رنگ محرکِ معتدل،
پذیرفته شود در حالی که رنگ مادون آن یعنی سبز، رنگ مفرح و آرام بخش است و
رنگ نارنجی که در فوق آن قرار گرفته، رنگ مطبوع و محرک است.»(۵۹)

رنگ سبز

به رنگ سبز در نُه آیه قرآن مجید به صراحت اشاره شده است؛ برخی از آن ها مربوط به عالم
طبیعت و موجودات دنیوی است و برخی مربوط به جهان دیگر و بهشت برین و موجودات آن جا.

۱ـ رنگ سبز زمین(۶۰)

«الم تر ان الله انزل من السماء ماءً فتصبح الارض مخضرهً ان الله لطیف خبیر»(۶۱)

«آیا ندیدی خداوند از آسمان آب نازل کرد و بر اثر آن زمین سرسبز گشت؟! خداوند
لطیف و آگاه است.»

۲ـ رنگ سبز درختان

«الذی جعل من الشجر الاخضر ناراً فإذا انتم منه توقدون»(۶۲)

«[خداوند] همان که برای شما از درخت سبز آتش به وجود آورد و شما به واسطه آن،
آتش می افروزید.»

۳ـ سبزینه ها

«و هو الذی انزل من السماء ماءً فأخرجنا به نبات کل شی ء فأخرجنا منه خضراً نخرج
منه حباً متراکباً»(۶۳)

«او کسی است که از آسمان آب نازل کرد و از آن هر نوع روییدنی برآوردیم. و از آن،
سبزینه هایی با دانه های متراکم خارج ساختیم.»

۴ـ خوشه های سبز

این آیه مربوط به رؤیایی است که پادشاه مصر در زمان حضرت یوسف ـ علیه السلام ـ دید.
پادشاه گفت:

«انی أری سبع بقراتٍ سمانٍ یأکلهن سبع عجاف و سبع سنبلاتٍ خضرٍ و اخر
یابساتٍ. یا ایها الملاء افتونی فی رؤیای ان کنتم للرؤیا تعبرون»(۶۴)

«در خواب دیدم که هفت گاو لاغر هفت گاو چاق را می خورند و هفت خوشه سبز و
هفت خوشه خشکیده. ای اشراف و اعیان، درباره خوابم نظر دهید اگر تعبیر خواب
می دانید.»

۵ـ لباس بهشتیان (حریر سبز)

«اولئک لهم جنات عدن تجری من تحتهم الانهار یحلون فیها من اساور من ذهب و
یلبسون ثیاباً خضراً من سندس و استبرقٍ متکئین فیها علی الارائک نعم الثواب و
حسنت مرتفقاً»(۶۵)

«آن ها کسانی هستند که بهشت جاودان برای آنان است؛ باغ هایی از بهشت که نهرها
از زیر درختان و قصرهایش جاری است؛ در آن جا با دستبندهایی از طلا آراسته
می شوند، و لباس هایی به رنگ سبز از پرنیان نازک و حریر ستبر در بر می کنند، در
حالی که بر تخت ها تکیه کرده اند، چه پاداش خوبی و چه جمع نیکویی!»

۶ـ تخت سبز بهشتیان

«متکئین علی رَفْرفٍ خُضْرٍ وَ عَبْقَریٍ حِسانٍ»(۶۶)

«بهشتیان بر تخت هایی سبز و بسیار زیبا و نیکو تکیه زده اند.»

۷ـ سبزی و خرمی دو بهشت

آخرین آیه ای که در آن از رنگ سبز سخن به میان آمده، مربوط به رنگ زیبای دو بهشت از
بهشت های عالم آخرت است. قرآن مجید در این باره می فرماید:

«مدهامّتان»(۶۷)

«آن دو بهشت در نهایت سبزی و خرمی هستند.»

«مدهامّتان» از ماده «ادهیمام» از ریشه «دهمه» است و در اصل به معنای سیاهی و تاریکی
شب می باشد و به سبز پررنگ نیز اطلاق گردیده است و در مورد آن دو بهشت که در اوج خرمی و
سرسبزی هستند، به کار برده شده است.(۶۸)

آثار زیستی و روانی رنگ سبز

محققان و روان شناسان برای رنگ سبز آثار فراوانی بر شمرده اند. یکی از آن ها درمان برخی از
بیماری هاست. ثابت شده که رنگ ها در درمان برخی از بیماری ها اثرات قابل توجهی دارند.

دکتر پاک نژاد در این زمینه گوید:

«رنگ سبز، مفرح و برای باز و گشاد نمودن رگ ها و تسکین اعصاب و کم کردن فشار
خون مؤثر است. و در اطاق بیمارستان ها نیز به کار می رود.(۶۹) و برای کسانی که پرتلاش
هستند، رنگ سبز ملایم، مناسب است.(۷۰) رنگ سبز قوای فکری را بر می انگیزد و
بهجت آور است.»(۷۱)

در قرآن مجید به خاصیت انبساط آوری و بهجت آفرینی رنگ سبز در آیه «حدائق ذات
بهجه»(۷۲) اشاره شده است.(۷۳)

از امام معصوم ـ علیه السلام ـ در این زمینه آمده است:

ثَلاثَهٌ یُذْهِبْنَ عَنْ قَلْبٍ الحَزَنِ

الماءُ و الخَضْراءُ و الوَجْهُ الْحَسَنُ(۷۴)

«سه چیز اندوه را از دل می برد: آب و سبزه و صورت زیبا.»

برخی از پژوهشگران از رنگ سبز برای درمان بیماری هایی عصبی و اختلالات روانی استفاده
می کنند و بر این باورند که استعمال رنگ سبز هیچ گونه واکنش منفی برای انسان در برندارد.
همچنین گفته اند که سبز، آرام بخش و تسکین دهنده و خنک کننده است و در کاستن خستگی
اعصاب و زدودن بی خوابی، تأثیر می گذارد و فشار خون را می کاهد و نورالژی و میگرن را ساکن
می نماید. حتی این رنگ در تعدیل نور خورشید هم مؤثر است.(۷۵)

دکتر اردوبادی درباره اثرات زیستی ـ روانی رنگ سبز نوشته است:

«رنگ سبز در بین هفت رنگ موجود در طیف نور سفید، رنگ وسط و متعادل است …
و اثر مفرح و آرام بخشی ملایم دارد؛ نه مانند قرمز اثر محرک و هیجان آور و نه مانند
آبی اثر مسکن و غیرفعال دارد. از این رو، سبز روشن برای محیط کار و زندگی، رنگ
مناسبی بوده و تماس مداوم با آن اشکالی ایجاد نمی کند. زیرا به علت متعادل بودنِ
خواص آن از جهات مختلف، نه تولید عکس العمل های پی در پی روانی و عصبی
می کند که منتهی به هیجان و عدم اعتدال و آرامش روحی شود و نه اثرات آرام بخش
آن چنان زیاد است که از شادابی و فعالیت انسان بکاهد.»(۷۶)

دکتر پُدُلسکی (podolsky) نتایج اثر رنگ سبز را در کتاب «دکتر رنگ را تجویز می کند» این
گونه شرح داده است:

«سبز در سیستم عصبی اثر می کند. این رنگ مسکن و هیپتونیک و تعدیل کننده
هیجانات و اضطرابات است. در تحریکات عصبی، بی خوابی ها و خستگی اثر مفیدی
دارد. فشار را پایین می آورد. با منبسط ساختن شعریه ها، انسان احساس حرارت
می کند. نورالژی و میگرن را تسکین می دهد؛ آرام کننده خوبی است و استعمال آن
هیچ عکس العملی را نشان نمی دهد.»(۷۷)

رنگ سفید

کلمه «بیض» (سفید) و مشتقات آن ۱۱ بار به طور صریح و یک بار هم به طور کنایی در قرآن به کار
رفته است. یک مورد آن مربوط به مبحث نور است و موارد دیگر به بخش رنگ ارتباط دارد که در
پی می آید:

۱ـ جاده های سفید

«الم تر ان الله انزل من السماء ماءً فأخرجنا به ثمراتٍ مختلفاً الوانها و من الجبال
جددٌ بیضٌ و حُمْرٌ مختلف الوانها و غرابیت سود»(۷۸)

«آیا ندیدی خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد که از آن میوه هایی رنگارنگ برآوردیم
و از برخی کوه ها نیز جاده هایی به رنگ سفید و سرخ و به رنگ های مختلف و سیاه
پررنگ آفریدیم؟!»

۲ـ دست سپید و درخشان حضرت موسی ـ علیه السلام ـ

یکی از معجزات حضرت موسی ـ علیه السلام ـ برای هدایت مردم و فرعونیان این بود که
وقتی دست شریفش را به گریبانش می برد، می توانست آن را به صورتی زیبا و درخشنده و سفید
خارج سازد. در قرآن مجید در پنج آیه از این موضوع سخن به میان آمده است.

به عنوان نمونه در سوره طه می فرماید:

«واضمم یدک الی جناحک تخرج بیضاء من غیر سوء آیهً اُخْری»(۷۹)

«و دست خود را به گریبانت ببر. به صورتی سپید و درخشنده و بی عیب بیرون
می آید. این نشانه دیگری از سوی خداوند است.»

لازم به ذکر نیست که همه رنگ های سفید، زیبا نیستند. و شاید این به دلیل ترکیبات و
ناخالصی هایی باشد که ضمیمه رنگ سفید می شود و آن را عیبناک و زشت جلوه می دهد.(۸۰)
ظاهراً در آیه فوق و برخی آیات دیگر، با قید «من غیر سوء» به این موضوع اشاره شده است.

۳ـ سفید شدن چشمان حضرت یعقوب ـ علیه السلام ـ

حضرت یعقوب ـ علیه السلام ـ در فراق حضرت یوسف شدیداً اندوهناک شد و بسیار
گریست و همین امر باعث نابینایی و سفیدی مردمک چشمان وی گردید.

«و تولی عنهم و قال یا اسفی علی یوسف و ابیضت عیناه من الحزن فهو کظیم»(۸۱)

«و از آنان (فرزندان خود) روی برگرداند و گفت: افسوس بر یوسف! و چشمانش از
اندوه، سفید و [نابینا] شد، اما خشم خود را فرو برد.»

۴ـ سپیدی و درخشندگی رخسار مؤمنان

«یوم تبیض وجوه و تسود وجوه فأما الذین اسودت وجوههم أکفرتم بعد ایمانکم
فذوقوا العذاب بما کنتم تکفرون و اما الذین ابیضت وجوههم ففی رحمه الله هم فیها
خالدون»(۸۲)

«روزی که چهره هایی سپید و چهره هایی سیاه می گردد. اما آنان که صورت هایشان
سیاه گشته [به آنان گفته می شود:] آیا بعد از ایمان آوردن کافر شدید؟! پس به سبب
آن چه بدان کفر می ورزیدید، عذاب را بچشید. و اما کسانی که رخسارشان سپید
گشته، در رحمت الهی خواهند بود و جاودانه در آن هستند.»

۵ـ شراب سپید و درخشان اهل بهشت

«یطاف علیهم بکأسٍ من مَعینٍ بیضاءَ لذهٍ للشاربین»(۸۳)

«گرداگرد بهشتیان جام هایی از شراب پاکیزه به حرکت درآورده می شود که سپید و
درخشان، و لذت بخش نوشندگان است.»

البته این شراب، مستی نمی آورد و خصوصیت شراب های دنیوی را ندارد.(۸۴)

۶ـ سپیدی همسران بهشتی

«و عندهم قاصرات الطرف عین کانهن بیض مکنون»(۸۵)

«و در نزد بهشتیان همسرانی زیبا چشم وجود دارد که جز به شوهران خویش به کسی
ننگرند. آنان در سپیدی و لطافت گویی تخم شترمرغ هایی پنهان شده اند.»

در آخرین آیه از این بخش از رنگ سفید به طور کنایی سخن به میان آمده است:

۷ـ سپیدی موهای حضرت زکریا ـ علیه السلام ـ

«قال رب انی وهن العظم منی و اشتعل الرأس شیباً»(۸۶)

«زکریا گفت: خدایا، استخوانم سست و شعله پیری [سپیدی] سرم را برافروخته
است.»

از سپیدی موی سر در این آیه، به کنایه سخن رفته است.

نگاهی به آثار روانی رنگ سفید

مارتین لانک درباره اثر پسیکولوژیک رنگ سفید گفته است: سفید، ملیح و براق است.(۸۷)

پژوهشگر دیگری در این باره گفته است:

«سفید علامت پاکی است و اگر با زرد، قرمز یا نارنجی توأم شود، سرد است.»(۸۸)

البته اگر محیط فعالیت انسان یکپارچه سفید باشد و یا به هر دلیلی انسان با این رنگ یا نور
سفید شدید، زیاد تماس داشته باشد، دچار خستگی می شود.

دکتر اردوبادی در این باره نوشته است:

«رنگ سفید کامل یا نور شدید سفید حتی در مدت کم، قدرت دید را به علت
خستگی اعصاب و عضلات چشم، تغییر داده و دچار عوارض حاد و مزمن می کند که
در صورت مداومت ممکن است تا مرحله ایجاد کوری نیز پیش رود … بر این اساس،
آنان که بر حسب اقتضای شغلی با زمینه های سفید سر و کار مداوم و طولانی دارند، از
عمر طبیعی چشم شان کاسته می شود.»(۸۹)

رنگ قرمز

به رنگ قرمز در قرآن مجید دوبار اشاره شده است. در سوره فاطر می فرماید:

«الم تر ان الله انزل من السماء ماءً فاخرجنا به ثمراتٍ مختلفاً الوانها و من الجبال
جددٌ بیضٌ و حُمْرٌ مختلفٌ الوانها و غرابیبٌ سود»(۹۰)

«آیا ندیدی خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد که از آن میوه هایی رنگارنگ برآوردیم
و از برخی کوه ها نیز جاده هایی به رنگ سفید و سرخ و به رنگ های مختلف و سیاه
پررنگ آفریدیم؟!»

در سوره رحمن نیز فرموده است:

«فإذا انشقت السماء فکانت ورده کالدهان»(۹۱)

این آیه در مورد آسمان روز قیامت و حالت آن است.

خداوند می فرماید:

«در آن هنگام که آسمان شکافته می شود، به شکل گلی چون روغن در می آید.»

شیخ طبرسی ذیل این آیه به نقل از برخی از مفسران در توضیح «ورده» گوید: مقصود
خداوند از «ورده» رنگ گُلی است. گرچه گیاهان رنگ های گوناگونی دارند ولی بیشتر قرمز رنگ
هستند. از این رو آسمان روز قیامت به گل سرخی تشبیه شده است. شیخ طبرسی در ادامه به
نقل از مفسران دیگری در توضیح «الدهان» گوید: آسمان روز قیامت مانند روغن های رنگارنگی
است که پاره ای از آن ها بر پاره ای دیگر ریخته می شود.(۹۲)

آثار رنگ قرمز از دیدگاه روان شناسی

طبق گفته مارتین لانک صفات پسیکولوژیک رنگ قرمز عبارت است از: نیروبخشی، ایجاد
حرکت و فعالیت و سمپاتیک بودن.(۹۳)

براساس سخن محقق دیگری رنگ قرمز برانگیزنده و خلق کننده و هیجان آور است.(۹۴)

دکتر پُدُلسکی در کتاب «دکتر رنگ را تجویز می کند» در این باره گوید:

«قرمز، محرک فکری و گرم است و شرایط التهاب را تشدید می کند و فعالیت جنسی
مردان را می افزاید و در علاج ملانکولی هم تأثیر دارد.»(۹۵)

نکته قابل ذکر این که وجود تمامی رنگ ها برای ادامه حیات ضروری و لازم است، و هر یک
از آن ها نقش سازنده ای را در این راستا ایفا می کند. برای مثال در جایی که رنگ قرمز نباشد،
گرچه نیروی گیاهان به حداکثر ممکن می رسد ولی هیچ فتوسنتزی صورت نمی گیرد.(۹۶)

دکتر پاک نژاد درباره آثار رنگ قرمز نوشته است:

«آنچه امروز[ه] در[باره] خواص رنگ ها ذکر شده، به اختصار چنین است: قرمز:
تسکین دهنده برخی بیماری های پوستی، مسکن حساسیت ها، مقوی و مرتب
کننده هضم و اشتها، مقوی ضعف عصبی، گرم کننده و محرک احساسات و افزایش
دهنده کشش عضلات و فشار خون و فعالیت جنسی و کم کننده تنفس است.»(۹۷)

همو در موضعی دیگر در این زمینه می نویسد:

«قرمز تسکین دهنده برخی بیماری های پوستی است، هیپراستزی و حساسیت
زیاد قوایی بیمار را بالا می برد، اشتها را مرتب می کند، هضم را تنظیم می نماید … گرم
کننده بوده، در مجاورت قرمز، تمایلات (و) احساسات حمله آمیز به وجود می آید.
قرمز، کشش عضلات را افزایش می دهد و فشار خون را افزون می نماید، اما تنفس را
کمتر می سازد. قرمز، رنگ جوهر زندگی و عمل بوده و اثر نیرومندی بر مواد طبیعت
انسانی دارد … .»(۹۸)

محقق دیگری درباره آثار روانی رنگ قرمز گوید:

«… در میان انواع رنگ ها، اثر تحریکی آن از همه بیشتر است و به علت همین اثر
تحریکی است که برای جلب توجه و دادن علامت یا نمایاندن سریع تر و صریح تر
چیزی از فواصل دور به کار می رود تا … از وقوع حادثه جلوگیری به عمل آورد …
انسان به طور ناخودآگاه بیشتر از هر رنگ دیگری به رنگ قرمز از خود حساسیت و
عکس العمل روانی نشان می دهد … مطالعات حیوان شناسی نشان می دهد که
حشراتی مانند زنبور عسل به رنگ های خانواده قرمز حساسیت زیادی دارد و این
امر سبب می شود که از فواصل بسیار دور، گل های قرمز را تشخیص داده و به طرف
آن ها بروند … تماس های دایمی با رنگ قرمز … به جهت تحریک اعصاب و تأثیر آن
در فعالیت عمومی موجب سلب آسایش و آرامش می گردد.»(۹۹)

رنگ سیاه

قرآن مجید در هفت مورد به طور صریح و در دو مورد به طور غیر صریح به واژه «سود» (سیاه) و
مشتقات آن اشاره فرموده است.(۱۰۰) یک مورد آن به مبحث نور ارتباط دارد و موارد دیگر به مبحث
رنگ.

۱ـ رنگ جاده های سیاه.

«الم تر ان الله انزل من السماء ماءً فأخرجنا به ثمرات مختلفاً الوانها و من الجبال
جدد بیض و حمر مختلف الوانها و غرابیب سود»(۱۰۱)

«آیا ندیدی خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد که از آن میوه هایی رنگارنگ برآوردیم
و از برخی کوه ها نیز جاده هایی ب