پاورپوینت کامل تلاشی نو در تدوین مبانی، قواعد، منابع و روشهای تفسیر قرآن (۴) ۹۱ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تلاشی نو در تدوین مبانی، قواعد، منابع و روشهای تفسیر قرآن (۴) ۹۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تلاشی نو در تدوین مبانی، قواعد، منابع و روشهای تفسیر قرآن (۴) ۹۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل تلاشی نو در تدوین مبانی، قواعد، منابع و روشهای تفسیر قرآن (۴) ۹۱ اسلاید در PowerPoint :

۵۸

سخن در مبانی تفسیر قرآن بود که بخش اول و دوم آن یعنی اعجاز قرآن و مصونیت قرآن از تحریف با اختصار ارائه شد و اینک به
بخش سوم آن یعنی فهم پذیری قرآن می پردازیم:

فهم پذیری:

هدف اساسی از نزول قرآن صعود انسان است . قرآن آدرس است که انسانها آن را بخوانند و بفهمند و به آن عمل نمایند و به مقام
قرب الهی نایل شوند و لازمه تحقق این هدف آن است که همگان با ذهنی جستجوگر، به منظور استفاده از سفره گسترده الهی و
رفع نیازهای فکری، معنوی و عملی خویش در محضر وحی حاضر شوند و از قرآن که سند نبوت پیامبر و قانون اساسی اسلام است
راه و رسم زندگی توحیدی و سعادت آفرین را بیاموزند . «یا ایها الذین آمنوا استجیبوا لله وللرسول اذا دعاکم لما یحییکم » ; (۱) «ای
کسانی که ایمان آورده اید دعوت خدا و رسول را اجابت کنید، هنگامی که شما را به سوی چیزی فرا می خواند که شما را زنده
می گرداند .»

قرآن تجلی اسمای حسنای الهی و هدیه مبارک آسمانی است و همه اندیشمندان حقیقت جو و خردورز را به دل سپاری فرا
می خواند .

«کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته ولیتذکر اولوا الالباب » ; (۲) «این کتاب مبارکی است که به سوی تو نازل کرده ایم تا در
آیاتش تدبر کنند و صاحبان عقل متذکر گردند .»

قرآن رسنی است که یوسف جان انسانها را از چاه ماده پرستی، حس گرایی، دنیاطلبی، زراندوزی، شهوت پرستی و قدرت طلبی کور
نجات می دهد و او را به بام سعادت دنیا و آخرت می رساند .

همره جانت نگردد ملک و زر

زر بده سرمه ستان بهر نظر

تا ببینی کاین جهان چاهی است تنگ

یوسفانه آن رسن آری به چنگ

تا بگوید چون زچاه آیی به بام

جان که یا بشری لنا هذا غلام

و هر گونه سهل انگاری و بی توجهی در راستای فهم این متن مقدس، در خور سخت ترین نکوهش است . «افلا یتدبرون القرآن ام
علی قلوب اقفالها» (۳) ; «آیا در قرآن تدبر نمی کنند یا بر دلها قفلها نهاده شده است؟»

زیرا اگر انسان سراغ فهم قرآن و سپس عمل به آن نرود، گوهر قدسی وجود خویش را در تاریکیهای هزار لایه و صفحات زنگارآلود
عالم مادی و زندگی تکراری و پست حیوانی به بهایی ناچیز به رهزنان فریبکار خواهد فروخت . بنابراین وظیفه خطیر مسلمانان در
مواجهه با کتاب خدا آن است که در جهت دریافت حقایق والای آن اهتمام ورزند، به ویژه که بلندای فصاحت و بلاغت، سبک ویژه،
تبیین اصول کلی، محتوای فراطبیعی قرآن و نیز تفاوتهای فکری مخاطبان و مراتب حقایق قرآن ضرورت پرداختن به این مهم را
صد چندان می کند .

یکی از مبانی برداشت از قرآن کریم قابل فهم بودن (۴) این متن مقدس است . تردیدی نیست که حجیت قرآن برای انسانها در
صورتی محقق می شود که عبارات قرآن برای انسانها قابل فهم باشد و نیز آنچه فهمیده می شود مورد اطمینان و اعتماد باشد .

تصریح قرآن به نزول آن برای تعمق، تدبر و تفکر (محمد/۲۴) و لزوم چنگ زدن و اعتصام به آن (نساء/۱۷۴ و ۱۷۵)، بلاغ و
فایت بودن قرآن (ابراهیم/۵۲)، هادی بودن آن (اسراء/۹)، تحدی و مبارزه طلبی قرآن و نیز روایاتی از جمله روایت ثقلین و عقل به
عنوان «ام الحجج » و نیز سنت و منش پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام و همچنین سیره مسلمین اثبات
این حقیقت را بر عهده می گیرند که قرآن کریم متنی قابل فهم است . البته درباره قابل فهم بودن قرآن، و قابل اعتماد بودن آن
فهم دو پرسش اساسی مطرح است:

۱ . آیا همه گزاره ها و عبارات قرآن قابل فهم است یا برخی قابل فهم و برخی دیگر غیرقابل درک و فهم می باشند؟ و آیا فهم
گزاره های قرآن در گرو توضیح و تبیین روایات است یا این وابستگی وجود ندارد و فهم قرآن کریم مستقل است؟

۲ . آیا آنچه از عبارات فهمیده می شود همان مراد واقعی حق تعالی است یا صرفا آنچه بازگو می شود انعکاسی از برداشت مخاطب
است و از نظر بازگو کردن حقیقت بدان اعتماد و اطمینانی نیست؟

اقوال سه گانه

در اینجا سه گروه در مقابل هم صف آرایی کرده اند:

گروه اول: اعتقاد به عدم امکان فهم قرآن بدون روایات، توسط انسانهای معمولی

این گروه اعتقاد دارند کلام الهی رابه تنهایی نمی توان فهمید بلکه به کمک روایات و کلمات معصومین علیهم السلام می توان به
مراد و مقصود خداوند پی برد . آنان برای اثبات اندیشه خود ادله ای ذکر کرده اند که همه قابل تامل و بررسی است و اینک ما به
ارزیابی و نقد و بررسی آنها می پردازیم:

دلیل اول: خدای متعال حق تبیین و برداشت و تفصیل کتاب خویش را تنها بر عهده پیامبر صلی الله علیه و آله قرار داده است و
ایشان را مبین و معلم کتاب خویش معرفی کرده است . «وانزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم » ; (۵) «ما ذکر (قرآن) را بر تو
نازل کردیم تا برای مردم آنچه را که بر آنان نازل شده است بیان کنی .»

پس قرآن برای ما قابل فهم نیست و فهم آن مخصوص پیامبر است و پیامبر صلی الله علیه و آله باید برای ما حقایق راتبیین نماید .
ما خود نمی توانیم به تنهایی قرآن را بفهمیم و از آن برداشت نمائیم .

در پاسخ باید گفت: درست است که پیامبر صلی الله علیه و آله مبین و معلم قرآن و برخوردار از دانش بی کران است، بلکه مخزن
اسرار حق است، لیکن این بدان معنا نیست که قرآن صامت محض و در افاده مقاصد خویش نارسا و نامفهوم باشد . قرآن در عین
حال که پیامبر صلی الله علیه و آله را مبین و معلم کتاب می نامد، اوصافی همانند نور بودن و گویا بودن را به خود قرآن نسبت
می دهد (۶) .

جمع بین این دو گونه آیات این حقیقت را می رساند که برداشت از قرآن امری ممکن است و فهم پذیری ویژگی اساسی آن می باشد،
اگر چه اجمال و ژرفایی معنا و برخورداری از لایه های روئین و زیرین، ویژگی کلام خداست و نیاز انسانها را در فهم آن حقایق به
معلم و مربی و مبین آسمانی اثبات می نماید .

دلیل دوم: روایات زیادی وجود دارد که مضمون مشترک همه آنها حاکی از آن است که مردم به خودی خود و تنها با تکیه بر دانش
بشری و توان فکری خویش نمی توانند به مقاصد قرآن راه یابند و اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله را ترجمان قرآن معرفی
می نمایند (۷) .

در برخی از این روایات اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله به عنوان جانشین آن حضرت و مفسر کتاب خدا معرفی شده اند (۸) و
در پاره ای دیگر قرآن ملازم با اهل بیت دانسته شده است (۹) و در برخی از این روایات معرفت قرآن مخصوص مخاطبان آن دانسته
شده است . پس ما راهی به فهم قرآن نداریم .

در پاسخ این استدلال می گوئیم: این روایات می رساند که شان آموزگاری و تبیین شیوه بهره گیری و راه جویی به مقاصد واقعی،
ژرفای حقایق قرآن و کنه آن، تنها برازنده عترت پیامبر صلی الله علیه و آله است و عترت پیامبر صلی الله علیه و آله تنها
میراث داران علم نبی اند و فهم کامل، استوار و خلل گریز کتاب خدا در نزد آنان مکنون است، اما این سخن مستلزم آن نیست که
کتاب خدا را در هاله هایی از غبار و پرده هایی نامکشوف پنداریم، آن سان که هیچگونه خودنمایی و ظهوری برای انسانها نداشته
باشد . متن پویا و اسلوب گویای قرآن چنان است که هر شنونده و خواننده ای را بی اختیار در کمند عشق خویش قرار می دهد و در
آنجا خودنمایی می کند که می بینیم هر کس به منظور حق یابی و به دور از حجابهای نفسانی در محضر قرآن حاضر شود، این
گرامی نامه بی دریغ به قدر وسع و طاقت او خود را بر او عیان می سازد و به قدر ظرفیت وجودی، افق معرفتی و زمینه های نفسانی
وی، آب زلال و جاری خویش را بر او فرو می ریزد .

دلیل سوم: روایات نهی از تفسیر قرآن: در برخی روایات، از مطلق برداشت از قرآن (۱۰) ، در برخی از سخن گفتن بدون علم در مورد
قرآن (۱۱) و در تعدادی از تفسیر به رای نهی شده (۱۲) است و در پاره ای از روایات هم تفسیر قرآن دور از دسترس عقل و دل انسانها
قلمداد شده است . در قسمتی از روایات از (ضرب قرآن به قرآن) نهی بعمل آمده است و این هم بهترین دلیل و شاهد بر غیرقابل
فهم بودن قرآن می باشد .

در جواب باید گفت: از این روایات در مجموع این نکته استفاده می شود که برداشت از قرآن اگر مبتنی بر ضوابط علمی و قواعد
عقلایی نباشد نادرست و مصداق تفسیر به رای و افترای بر خداوند خواهد بود و انجام آن گناهی نابخشودنی است و این عمل که از
آن به تفسیر به رای تعبیر می شود نمودهای گوناگونی دارد که به برخی از آنها اشاره می شود .

نمودهای تفسیر به رای:

الف: برداشت از قرآن بدون داشتن شرایط مفسر و صلاحیتهای لازم و آشنایی با ضوابط صحیح تفسیر قرآن که قطعا عملی
نادرست است، زیرا مفسر قرآن باید دارای شرایطی خاص باشد .

راغب اصفهانی شروطی دهگانه را برای مفسر کتاب خدا برمی شمارد و سپس می گوید: «کسی که واجد این شرایط بوده، آنها را
رعایت کند، سخن او در شان کلام خدا تفسیر به رای نمی شود . بنابراین برای برداشت از قرآن و تفسیر آن شرایطی لازم است،
هرچند در تعداد آنها اختلاف نظرهایی وجود دارد .

ب: تحمیل پیش فرضها: پیش داوری و تطبیق قرآن بر اندیشه های خویش بی آنکه شاهد و دلیل روشنی بر آن داشته باشد، یکی از
مصادیق تفسیر به رای است; زیرا می دانیم که در عرصه فکر و اندیشه پیش داوری مانع از نیل به حقیقت است . این نوع تفسیر
می تواند مبتنی بر عوامل و انگیزه های گوناگونی همچون اغراض شیطانی و هواپرستانه، جمود و دگم اندیشی، گرایشهای فرقه ای
یا سیاسی، تعجیل در استنتاج و استنباط بدون جستجوی کافی از قرائن پیوسته و ناپیوسته کلام و جز اینها باشد . این همان
چیزی است که عالمان بزرگ اسلامی از روایات نهی از تفسیر به رای برداشت کرده اند، اما اخذ به ظواهر قرآن به استناد قواعد و
اصول متعارف عقلایی و پس از جستجو از قراین و شواهد و بدور از هرگونه پیروی از هوای نفس مشمول این روایات نمی باشد (۱۳) .

پس این گونه روایات در مقام نفی امکان فهم و برداشت از قرآن نیستند، بلکه گویای این معنا هستند که عروج به قله های رفیع و
مقدس قرآن کار هر کسی نیست بلکه مردانی هوشمند، پاک روان و کارآزموده را طلب می کند که در پرتو تربیت مربیان راستین
الهی شیوه های صعود این راه پرخوف و خطر را هوشیارانه آموخته باشند .

چنین اندیشه ای می باید از هرج و مرج و در هم آمیختن محکمات و متشابهات و پیدایش تنافی و آشفتگی در مفاهیم آیات که
مصداق ضرب مطرود است (۱۴) در امان بماند و از غرضهای آلوده و افتادن در پرتگاههای هلاکت و گمراه سازی خود و دیگران در
امان باشد و در آن صورت دیگر از شائبه تفسیر به رای نباید هراس داشته باشد .

تفسیر به رای از روایات نهی از تفسیر به رای:

برخی، روایات نهی از تفسیر به رای را بدون توجه به نص قرآن و نیز روایات دیگر به رای خود تفسیر کرده اند و از آنها حربه ای برای
بی اعتبار ساختن هر نوع تلاشی در راستای فهم و برداشت از قرآن ساخته اند . به همان اندازه ای که تفسیر بدون در نظر گرفتن
شرایط مفسر، ناپسند و خطرناک است این اندیشه هم خطرناک و ناپسند است .

امام خمینی رحمه الله در این زمینه می فرمایند: «یکی از حجب که مانع استفاده از این صحیفه نورانیه است، اعتقاد به آن است که
جز آنکه مفسرین نوشته یا فهمیده اند کسی را حق استفاده از قرآن نیست و تفکر و تدبر در آیات شریفه را به تفسیر به رای که
ممنوع است اشتباه نموده اند و بواسطه این رای فاسد و عقیده باطله، قرآن شریف را از جمیع فنون استفاده عاری نموده و آن را به
کلی مهجور نموده اند .»

دلیل چهارم: برداشتهای متضاد: یکی دیگر از ادله فهم ناپذیری قرآن – که برخی آن را ارائه نموده اند – اختلاف تفاسیر و برداشتها
از قرآن است . نگاهی به تفاسیر و کتابهای گوناگون فرق مختلف کلامی، فلسفی، عرفانی و فقهی در جامعه اسلامی، ما را به این
واقعیت می رساند که یک اختلاف وسیعی پیرامون فهم قرآن و برداشت از آن وجود دارد . هر یک قرآن را از منظر تفکر فرقه ای
خویش نگاه کرده اند و از آن برداشتهایی کرده اند که همان برداشت مطرود گروهی دیگر است .

در پاسخ این شبهه می گوئیم: اختلافات و تفاوت برداشتها نمی تواند قابل فهم بودن قرآن و امکان برداشت صحیح از آن را زیر
سؤال ببرد; زیرا اختلاف برداشتها در اثر اسباب و عوامل مختلفی پدید آمده اند که برخی از آنها عبارتند از:

۱ . برخی از اختلاف برداشتها از تفاوتهای فکری خود مردم ناشی شده است; زیرا قرآن برای همه اندیشه ها و استعدادهای گوناگون
است و همگان باید از این سفره گسترده الهی استفاده نمایند .

۲ . خود قرآن برخی از آیاتش محکم و برخی متشابهند . ظاهری دارد و باطنی، ناسخی و منسوخی، و این خود منشا برخی از
اختلافات گشته است .

۳ . برخی از اختلافات به خاطر ناآگاهی از معیارها و روشهای درست فهم کتاب خداست . مسلمانان پس از محروم شدن از اهل
بیت پیامبر صلی الله علیه و آله، هر گروه به استناد دانش محدود خویش روش خاص خود را در فهم دین برگزیدند . این سلیقه های
شخصی و استحسانات عقلی و دگراندیشیها در نهایت به افراط و تفریطهای بسیار در دریافت دین فطری و خردمندانه اسلام
انجامید و این نتیجه طبیعی شعار «حسبنا کتاب الله » بود، تا آنجا که اساس توحید و کمال ذات باری و نیز اصل انسان شناسی ویژه
اسلام در لایه های کژاندیشی واژگونه تفسیر شد .

۴ . برخی از اختلافات ناشی از هواپرستی و اغراض پست دنیوی است، چنانچه در خود قرآن این امر گوشزد شده است . «فبما
نقضهم میثاقهم لعناهم وجعلنا قلوبهم قاسیه یحرفون الکلم عن مواضعه ونسوا حظا مما ذکروا به » (۱۵) ; «بخاطر پیمان شکنی، آنها
را از رحمت خویش دور ساختیم و دلهای آنان را سخت و سنگین نمودیم; سخنان [خدا] را از مواردش تحریف می کنند و بخشی از
آنچه را به آنها گوشزد شده بود، فراموش کردند .»

۵ . نوع دیگر اختلاف می تواند محصول نفوذ فرهنگ و افکار بیگانگان در حوزه فرهنگ و اندیشه اسلامی باشد . با اوج گیری اسلام،
ماده پرستان، ملحدان، مشرکان، عالمان یهود و نصاری و . . . که بساط عقیده باطل خویش را بر باد رفته می دیدند، خود را در زیر
نقاب اسلام جای دادند و در دربار خلفا و جاهای دیگر خود را مفسر قرآن قلمداد کردند و افکار منحط و تحریف شده یهودیت و
نصرانیت و زرتشتی گری و جز آن را در قلمرو فکر پیروان قرآن نفوذ دادند . با این همه هیچ یک از این ا