پاورپوینت کامل آشنایی با اصول و فنون مشاوره (۲); گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین سید احمد رهنمایی ۸۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل آشنایی با اصول و فنون مشاوره (۲); گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین سید احمد رهنمایی ۸۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل آشنایی با اصول و فنون مشاوره (۲); گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین سید احمد رهنمایی ۸۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل آشنایی با اصول و فنون مشاوره (۲); گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین سید احمد رهنمایی ۸۸ اسلاید در PowerPoint :

۹۶

اشاره:

در شماره پیشین، قسمت نخست
مصاحبه با حجه الاسلام والمسلمین سید
احمد رهنمایی را منتشر نمودیم که در آن،
استاد مباحثی را در رابطه با اصول و فنون
مشاوره بیان فرمودند. در ادامه بر آن شدیم
که یک سری از موضوعات اصول و فنون
مشاوره را به صورت مفصل تر از محضر
استاد جویا شویم. آنچه در ذیل می خوانید،
حاصل این مصاحبه است.

* در جریان ارتباطات مشاوره ای، چه
عناصری نقش دارند و به کار گرفته می شوند؟

در فرایند ارتباطات انسانی عموما
و در جریان ارتباطات مشاوره ای به
طور ویژه، شناخت عناصر ارتباطی از
اهمیت بسزایی برخوردار می باشد.
یک ارتباط انسانی هنگامی به جریان
می افتد که در مورد آن دست کم شش
عنصر به کار گرفته شود. فرستنده و
گیرنده پیام دو عنصر انسانی هستند و
پیام، متن یا زمینه پیام، مجرای ارتباطی
پیام و روشهای انتقال پیام از عناصر
غیرانسانی ارتباطات به شمار می روند.

سخن از «فرستنده پیام» در واقع،
سخن از یک عامل انسانی با در نظر
گرفتن کلیه ضوابط، لوازم و اوضاع و
احوالی است که شخص فرستنده در
مقام ابلاغ پیام به آن روی می آورد؛
بدین ترتیب، سخن از فرستنده، سخن
از پای بندیها، تعلّقات خاطر، احوال و
سلیقه های شخص فرستنده پیام است؛
اموری که شخص فرستنده در مقام
پیام رسانی از آنها بهره می جوید. در
این میان، حتّی قیافه، لحن و حرکات
فرستنده مدخلیّت می یابد.

متقابلاً، «گیرنده پیام» در مقام
دریافت پیام، تحت تأثیر اوضاع و
احوال شخصی، شخصیتی، روحی،
روانی و سلیقه های فردی خود واکنش
نشان می دهد. همه این عوامل و
عناصر، اهمیت حضور گیرنده پیام را
ورای اهمیت خود پیام محرز
می گرداند؛ از اینرو، نمی توان بدون
توجه به این دسته از عوامل شخصی و
شخصیتی، به صدور و ابلاغ پیام
پرداخت؛ بلکه باید با در نظر گرفتن
کلیه شرایط، حضور معنادار گیرنده
پیام را دست کاری و تنظیم نمود.
«روان شناسی ارتباطات انسانی، بیانگر
این نکته است که این حضور چگونه
باید تأمین گردد تا شرایط لازم و کافی
برای انتقال و یا تبادل پیام فراهم شود.»

«محتوای پیام»، نقطه ثقل مرکزی
است که به محوریت آن، دو عامل
انسانی، یعنی فرستنده و گیرنده، با
یکدیگر ارتباط معنادار برقرار
می کنند، بدون در نظر گرفتن این
محتوا، ارتباط مهمل و بی معنا خواهد
بود.

پیام علاوه بر محتوایی که دارد،
برخوردار از متن و زمینه ای است که به
آن رنگ و رو می بخشد. جو و فضایی
که پیام در قالب و چارچوب آن صادر و
ابلاغ می گردد، در برگیرنده متن و
زمینه پیام است. فضای مزبور، به
حسب مورد می تواند فضای زمانی و
مکانی ویژه ای باشد که پیام در آن
جریان می یابد؛ هم چنان که می تواند
شرایط و اوضاع خاص قابل کنترل و
دست کاری باشد که پیام بر بستر آن
انتقال یافته، راه خود را تا رسیدن به مقصد
و مقصود طی می کند؛ بنابراین، زمان، مکان
و شرایط جانبی تبادل پیام نیز مهم است،
هرچند به اندازه خود پیام و یا فرستنده و
گیرنده پیام اهمیت نداشته باشد.

از طرفی، «مجرای ارتباطی» در
ارتباطات انسانی سهم بسزایی را در کمیت
و کیفیت ارسال و دریافت پیام ایفا می کند.
ارتباط می تواند ابزار نوشتاری و بیانی
داشته باشد؛ همچنان که می توان از ابزار
دیداری ـ شنیداری هم بهره گرفت، از
جمله: رسانه های عمومی اعم از
روزنامه ها، مجلات، رادیو، تلویزیون،
ماهواره، اینترنت و انواع سخنرانیها که هر
کدام نقش و تأثیر خاصی را در این زمینه بر
عهده دارند.

روش «تبادل پیام» به نوعی کمیت
و کیفیت پیام رسانی را تحت تأثیر قرار
می دهد و اینکه ارتباط به سبک رو در
رو و مستقیم باشد و یا غیر مستقیم،
حضوری باشد یا غیرحضوری، کلامی
و گفتاری باشد یا حرکتی و رفتاری و یا
ترکیبی از هر دو، توصیفی باشد یا
تحلیلی، همه بستگی به اوضاع و
شرایط جاری تبادل پیام دارد. این شش
عنصر، عناصر ارتباط انسانی می باشند.

* در تعریف مشاوره بحث از حرفه ای
بودن مشاوره شد. و آن اینکه مشاوره فقط
صرف دانش و دانستن نیست؛ بلکه باید به
صورت حرفه ای مشاوره صورت بگیرد.
بفرمایید که منظور از حرفه ای بودن مشاوره
چیست؟

دو عنصر، حرفه ای بودن مشاوره
را تفسیر می کند.

۱. آموزش لازم، که در مورد
مشاوره، به عنوان نمونه آموزش های
لازم شامل معلومات و اطلاعات میان
رشته ای یا میان گرایشی می باشد و
غالبا از دو رشته روان شناسی و تعلیم و
تربیت، با گرایشهای گوناگون نظری و
کاربردی به دست می آید؛ گرایشهایی
چون رشد، تربیتی، بالینی، شخصیت و
مباحثی چون تفاوت فردی، تفاوت
جنسی و اختلالات روانی در
«روان شناسی» و گرایشهایی مانند
اخلاق دینی، تطبیقی و فرهنگ و
ارزشها در «تعلیم و تربیت» بخشی از
محتوای مربوط به آموزشهای لازم را
در برمی گیرد. میزان و چگونگی
آموزشهای لازم برای کسب مهارت
کافی در مشاوره، بستگی به گرایشهای
خاص مشاوره ای دارد که مشاوره
کودک و نوجوان، تحصیلی، شغلی،
ازدواج، خانوادگی و تربیتی از
گرایشهای برجسته در مشاوره به شمار
می روند.

۲. کارورزیهای کافی: مشاور باید
به حدّی از رشد علمی و مهارتی
رسیده باشد که دست کم در بعضی از
موارد بتواند به طور مستقل و بدون
وابستگی به مربی، به آسانی از عهده
ارائه خدمات مشاوره ای برآید.
اینجاست که مشاور تازه کار، باید به
میدان عمل گام گذارد؛ در این صورت،
به منظور تقویت اعتماد به نفس و
رسیدن به نتیجه قطعی و روشن، بهتر
است وی از موارد ساده و ابتدایی آغاز
کند و از ورود به موارد و مسائل
پیچیده بپرهیزد. از آن گذشته، بهتر
است وی کار خود را زیر نظر و اشراف
یک استاد راهنما شروع کند تا در موارد
نخستین، نتیجه تلاشهای مشاوره ای
خود را به نظر وی برساند و از
راهنماییها و مشاوره های تکمیلی،
تصحیحی و تعدیلی او بهره مند گردد.

* چه اقداماتی را در تأمین «ویژگی
حرفه ای بودن ارتباطات مشاوره ای» مؤثّر
می دانید؟

یک رابطه حرفه ای باید عالمانه،
یاورانه، صمیمانه و متعهدانه باشد. در
رابطه حرفه ای عالمانه، الف. قبل از هر
اظهار نظری، کارشناسی لازم صورت
پذیرد؛ ب. قبل از هر اقدامی، نسبت به
موضوع مورد نظر شناسایی لازم به
عمل آید؛ ج. بعد از هر نوع شناسایی،
اندیشه لازم به عمل آید؛ د. باید تلاش
کرد با مُراجع و مشکل او به سبک
برخورد پزشک با بیمار و بیماری
رفتار شود؛ یعنی اینکه به صورت
عالمانه و با تدبیر تمام در صدد حلّ
مشکل برآمد.

در رابطه حرفه ای یاورانه،
الف. اطلاعات مفید و لازم
مربوط به نوع مشکل به مراجع ارائه
شود؛ ب. توصیه های لازم با احترام و
آداب تمام به مُراجع تقدیم گردد؛
ج. شناختهای غلط و گرایشهای
نامطلوبی که منشأ رفتارهای نابهنجار
می گردند، اصلاح شود؛ د. در راستای
حل مشکل و یا درمان مُراجع، با وی
همراهی شود.

در رابطه حرفه ای صمیمانه، الف.
از ابزار محبّت کافی به مددجو دریغ
نشود؛ ب. هیجانات کنترل گردد و با
مراجع همدلی صورت گیرد؛
ج. عواطف مراجع سامان دهی گردد؛
د. در برخورد با مراجع و مشکلات او،
حلم یا تحلم پیشه شود که این مطلب
اشاره به کلام امیر مؤمنان علی علیه السلام دارد
که فرمودند: «إِنْ لَمْ تَکُنْ حَلِیما فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ
قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلاَّ وَأَوْشَکَ أَنْ یَکُونَ مِنْهُمْ؛
اگر بردبار نیستی، پس خود را بردبار
نشان بده، زیرا کم پیش می آید کسی
خود را به گروهی شبیه سازد، مگر
اینکه انتظار می رود از زمره آنان گردد.»

در رابطه حرفه ای متعهدانه،
الف. مشاور باید حسّ
مسئولیت پذیری خود را به کار بندد؛
ب. متقابلاً، مُراجع نیز باید نه تنها حسّ
مسئولیت پذیری، بلکه حسّ
حمایت پذیری خود را ابراز دارد؛ ج.
مشاور باید در قبال مراجع و حلّ
مشکل او تعهد داشته باشد؛ د. متقابلاً،
مراجع نیز باید در قبال مشاور و
توصیه های او، از احساس تعهد
برخوردار باشد.

* ارتباطات مشاوره ای از چه ساختاری
تشکیل شده است؟

۱. ارتباطات کلامی: زبان، مهم ترین
عامل ارتباطات انسانی و کلام،
ساده ترین و در عین حال
کاربردی ترین وسیله تبادل و تفاهم
میان انسانها به شمار می رود. مشاور
سعی می کند که در گام نخست بتواند از
راه گفتگو علاقمندی خویش را به
ایجاد ارتباط با مراجع نشان دهد و در
این راستا، می کوشد تا مُراجع را متقاعد
سازد که برای رفع و حلّ مشکل او
تدبیری مقدم تر از رابطه کلامی نیست.
هر چاره و تدبیری که باید اندیشیده
شود، از گذرگاه گفتار باید عبور کند تا
به تدابیری رفتاری برسد. خداوند
منّان، بشر را به ابزار و امکانات لازم و
کافی برای ارتباطات گفتاری مجهز
ساخته است تا انسانها به آسانی از
طریق سخن، مقاصد، تجارب و
آرمانهای خود را به یکدیگر انتقال
دهند؛ البته با توجه به این نکته (اوّل
اندیشه، وانگهی گفتار) مشاور
خردمند، بیجا، زبان به تکلم نمی گشاید
تا مبادا مُراجع را به آثار زیان بار
اظهارات ناصحیح و ناشایست گرفتار
سازد. و از طرفی، بی جهت سکوت
اختیار نمی کند تا مبادا مراجع را از
بهره ها و برخورداریهای سخن مناسب
محروم گرداند.

در ارتباطات کلامی، این مراحل
باید مورد توجه مشاور قرار گیرد:
الف. پذیرش روانی ـ عاطفی: نخستین
مرحله از رویارویی مشاور با مراجع،
بسیار حساس و سرنوشت ساز
می باشد. در این مرحله، لازم است
نسبت به مراعات آداب کلامی تحفظ
کامل و کافی صورت پذیرد. در اولین
برخورد با مُراجع، چه نوع ارتباط
کلامی مؤثرتر است؟ چه باید گفت؟
چگونه باید گفت؟ مشاور باید تلاش
کند به حسب مورد، از کلمات و
عبارات و جملات دل پذیرتر و
آرام بخش تر و سازمان یافته تر استفاده
کند تا مراجع را هرچه بهتر و بیشتر به
جانب برقراری ارتباط کلامی جلب و
جذب نماید.

نمونه ای از ارتباطات کلامی ای که
مشاوران معمولاً در رویارویی با
مراجع به کار می گیرند، این طور
می باشد: «سلام، علیکم السلام،
بفرمایید، خیلی خوش آمدید، حال
شما چطور است، ان شاء اللّه که حالتان
خوبِ خوب باشد، بنده با کمال میل در
خدمت شما هستم، از هر کجا خودتان
صلاح می دانید شروع کنید.»

ب. ارائه رهنمود آغازین: مشاور
می کوشد با گفتار آغازین خود، زمینه
مناسبی را برای مراجع به منظور کمک
به او در راستای بازگو کردن مسائل و
مشکلات خود فراهم آورد و آنچه مهم
به نظر می آید، این است که مشاور در
فراخوانی مُراجع به حضور مؤثر در
جلسه مشاوره موفق باشد. همواره به
حسب مورد، راهکارهایی مناسب
برای کسب این موفقیت وجود دارد که
مشاور باید از میان آنها، مناسب ترین را
برگزیند. بیان یک خاطره ساده، ترسیم
یک منظره طبیعی، توصیف یک پدیده،
خواندن یک قطعه ادبی، سرودن یک
شعر، ارائه یک تجربه شخصی و
کاربردی، طرح یک مسئله ویژه، نقل
یک داستان و یا حتّی استفاده از یک
ضرب المثل، می تواند نظر مُراجع را به
خود جلب کند و زمینه لازم را برای
شرح مشکل و یا طرح مسئله از زبان
مُراجع فراهم آورد.

ج. مصاحبه حرفه ای: این قسمت،
مهم ترین بخش ارتباطات کلامی در
مشاوره را تشکیل می دهد. مصاحبه
حرفه ای، متوقّف بر اطلاع و آگاهی
مشاور نسبت به اصول فنی، علمی و
کاربردی است. طرح سؤالات مناسب
به منظور ورود به فضای روحی،
روانی و رفتاری مراجع، از عمده
عناصر تشکیل دهنده مصاحبه
مشاوره ای است که آشنایی با آن، نیاز به
بحث جداگانه دارد.

د. تشخیص و اظهار نظر: مشاور
معمولاً سعی می کند به دنبال مصاحبه،
تشخیص عالمانه خود را در مورد
مشکل مُراجع داشته باشد و مُراجع را
در جریان شناسایی نوع، عوامل
سبب ساز و برانگیزاننده مشکل،
هم چنین تشخیص راه حل آن قرار
دهد. اظهار نظر مشاور می تواند
نویدبخش، مشفقانه، برانگیزاننده،
اخطار کننده و حتی بیم دهنده باشد.
البته بهتر است تا حدّ امکان کوتاه، گویا
و رسا باشد. و باید در اظهار نظر مشاور
از جنبه نویدبخشی و بیم دهندگی،
جانب اعتدال رعایت گردد.

ه . توصیه و رهنمود: پس از مرحله
تشخیص و اظهار نظر، نوبت به تقدیم
توصیه ها و رهنمودهای مشاوره ای
می رسد. توصیه ها به جز در موارد
استثنایی و ویژه، هرگز جنبه آمرانه و
ناهیانه پیدا نمی کند. در عین حال، با
صلابت و متانت ارائه می شود.

و. قرار بعدی: در بسیاری از موارد،
جلسه اوّل مشاوره و یا حتّی جلسات
بعدی پاسخ گوی نیاز مشاوره ای
مُراجع نمی باشد. در این صورت، در
هر جلسه ای که روند مشاوره نیمه تمام
ماند، لازم است جهت تکمیل مشاوره،
قرار بعدی بین مشاور و مُراجع تنظیم
شود. این قرار مجدد، بیشتر از طریق
ارتباطات کلامی و به وسیله گفتاری
تعیین کننده و جهت بخش و تعهدآور،
تنظیم و پیشنهاد می گردد و پس از
توافق دو طرف، در پرونده مُراجع درج
و ثبت می شود.

۲. ارتباطات غیرکلامی: در مشاوره،
صرف نظر از اهمیت کاربرد کلام و
ایجاد ارتباط از راه گفتار، برخی از
رفتارها و حرکتهای نشان دار و بی نشان
و یا مهمل، با معنا و مهم به نظر
می رسند؛ از اینرو، لازم است مشاور
نسبت به رفتارها و حرکتها و حتّی
اشارات خود در حین مشاوره دقت
لازم را به عمل آورد و در انتخاب
کلیشه های مناسب غیرکلامی، ظرافت
کامل به خرج دهد. همچنین با این
کلیشه ها می توان نظر مُراجع را به خود
جلب کرد و نگرش و گرایش او را
تحت تأثیر قرار داد. در ارتباطات
غیرکلامی، صورتهایی وجود دارد،
مانند:

الف. ارتباطات غیرکلامی ـ
وضعی، مثل: طرز نشستن، جهت
نشستن، سطح نشستن، مکان نشستن،
وضعیت ظاهری جلسه مشاوره و…
هر یک از عناصر وضعی به سهم خود
ممکن است ترجمان خاصی در ذهن
مراجع ایجاد کند.

ب. ارتباطات غیرکلامی ـ حرکتی:
مشاور به هنگام مشاوره، باید مراقب و
متوجه حرکات ریز و درشت
گوناگونی باشد که از خودش و یا از
مراجع سر می زند. این قبیل حرکات
شامل حرکات سر و گردن، شانه ها،
دستها، پاها، بدن و حرکات متفرقه
می باشد. هر کدام از این ارتباطات،
مفهوم خاصی را القا می کند. مشاور در
این موارد نیز باید تدابیر لازم را به کار
بندد تا احیانا نکته ای از ن