پاورپوینت کامل سعه صدر علمی;گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین دکتر ثقفی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (تهران مرکز)، دکتری جامعه شناسی ۹۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل سعه صدر علمی;گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین دکتر ثقفی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (تهران مرکز)، دکتری جامعه شناسی ۹۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل سعه صدر علمی;گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین دکتر ثقفی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (تهران مرکز)، دکتری جامعه شناسی ۹۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل سعه صدر علمی;گفتگو با حجه الاسلام والمسلمین دکتر ثقفی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی (تهران مرکز)، دکتری جامعه شناسی ۹۰ اسلاید در PowerPoint :

۱۵

به نظر حضرت عالی الگوی رابطه حدیث و علوم اجتماعی چگونه است؟ و آیا این دو
می توانند ارتباطاتی از نظر علمی باهم داشته باشند و به چه صورتی؟

خوشوقت هستم که این مؤسسه، تحقیقاتی را در زمینه علوم اجتماعی به طور عام، در رابطه
با یکی از منابع مهم فرهنگ اسلامی که حدیث است مطرح می کند.

طبیعی است که ما وقتی سخن از این موضوع می کنیم در واقع این بحث زیر عنوان رابطه
علوم انسانی و علوم اجتماعی با دین مطرح می شود. دینی که ما در کشور با آن سر و کار
داریم دین اسلام است که دین جامعی است و در باب مسائل مختلف حیات انسانی، مانند
اقتصاد، اجتماع، سیاست، تربیت، فلسفه تاریخ، بحث و آیات و روایات دارد.

اگر این موضوع را در لا به لای آیات قرآنی جستجو کنیم ـ با این که قرآن کتاب وحی
است ـ می بینیم آیات زیادی هم در این زمینه دارد، ولی به شکل مشروح تر و مفصل تر،
این مسائل را در دومین منبع معرفتی اسلام که حدیث، شامل مجموع قول و فعل و تقریر
حضرت رسول(ص) و ائمه هدی است، داریم.

بنا بر این، مجموعه ای از گفتارهای معصومان را در باب انسان و زیست اجتماعی انسان
داریم که شامل روابط اجتماعی، دوستی در اجتماع، سیاست در اجتماع و روش زندگی انسان
در اجتماع می شود. می دانید که در علوم اجتماعی یک دیدگاه وجود ندارد؛ مثلاً در
جامعه شناسی بعضی جامعه شناسی ها را فرع اقتصاد می دانند؛ مانند مارکسیست ها، بعضی
جامعه شناسی را به عنوان یک موضوع مستقل تلقی می کنند؛ مانند ابن خلدون در اسلام و
امیل دورکیم در کتاب « قواعد روش جامعه شناسی». البته در این مورد از احادیث یا از
آیات، بخصوص از آیات می شود استفاده کرد و به کتاب «جامعه و تاریخ» شهید مطهری یا
«سنّت های اجتماعی در قرآن» شهید صدر (با ترجمه های مختلف) اشاره کرد و در احادیث
این قسم می شود خطبه های نهج البلاغه را مد نظر قرار داد.

ولی وراء این دیدگاه، دیدگاه دیگری در قلمرو جامعه شناسی و روش شناسی جامعه شناسی
وجود دارد که علوم اجتماعی و جامعه شناسی را به رفتار اجتماعی انسان تفسیر می کنند؛
یعنی جنبه فرد را در نظر دارند که به هر حال برای خودش یک مکتبی است و مدارس مختلفی
دارد و بیشتر جامعه شناسان عصر جدید این گرایش را در نظر گرفته اند.

اگر به آن مکتب نگاه کنیم، علوم حدیث که در خصوص رفتار انسان مسلمان، مطالبی دارد،
قطعاً با علوم اجتماعی روابط تنگاتنگی خواهد داشت. قطعی است که این دیدگاه با
عقلانیت اسلامی سازگاری دارد. اصولاً رفتار اجتماعی در انسان هم از اول، از عقلانیت
انسان سرچشمه می گیرد و عقلانیت انسانی در محیط های ما از عقلانیت دینی و اسلامی
برخوردار است؛ لذا این دو موضوع به نظر من با هم رابطه های بسیار نزدیکی دارد که
قابل مطالعه است و این قدم مبارکی است که مؤسسه شما بر می دارد.

آقای دکتر! در مطالعه میان رشته ای حدیث و علوم اجتماعی، روش های علمی مختلفی را
می شود در پیش گرفت. یک روش این است که ما احادیث را از یک سو و علوم اجتماعی و
گزاره های جامعه شناختی را از سوی دیگر، به صورت تطبیقی با هم مقایسه کنیم و به
نتایجی برسیم.

روش دیگر این است که ما به صورت استشهاد از احادیث وارد بشویم؛ مثلاً با گزاره های
علوم اجتماعی، به دنبال استشهاد از احادیث باشیم و ببینیم آیا روایات، آن گزاره ها
را تأیید یا رد می کند.

روش دیگر هم این است که ما با سؤالات و موضوعات علمی که در جامعه شناسی یا علوم
اجتماعی هست، وارد مجموعه روایات بشویم و در واقع این پاسخ ها را از احادیث کسب
بکنیم نه از علوم اجتماعی. حالا الگو های دیگری هم هست که اتفاقاً در کتاب «مناسبات
جامعه شناسی و حدیث» شما ملاحظه فرمودید.

من می خواستم دقیق تر بپرسم که به نظر شما ما باید چه روشی را برای این مطالعه میان
رشته ای در پیش بگیریم و از نظر متُد علمی باید چه کار کنیم!

به نظر من این سؤال به ملاحظه علم جامعه شناسی یا علوم اجتماعی بر می گردد. طرح
علوم اجتماعی در تمدن بشری یک تاریخ باستانی دارد، ولو این که از دوران اولیه تمدن
بشری ما در قلمرو ادیان هم اجتماع را می بینیم (در ادیان هندی، زرتشتی، یهود،
اسلام) ولی اگر به صورت مدوّن و مضبوط و کلاسیک بخواهیم این رشته را دنبال کنیم، به
یونان باستان می رسیم. نوشته های حکمای یونان، بخصوص حکیمان متأله آنها سقراط و
افلاطون و ارسطو که در عالم اسلامی هم ترجمه شده است، علوم اجتماعی و رشته های
سیاسی اجتماعی، گاهی تربیت سیاسی و گاهی تربیت اجتماعی را به صورت مستقل مطرح کرده
است.

بعدها در تاریخ بشری این رشته گسترش و رشد یافته که امروز گاهی به صورت علم به
معنای جدید آن مطرح است. گرچه این یک نظریه است که هنوز علوم انسانی و علوم اجتماعی
نتوانسته به طور کامل به آن روش علمی ای که علوم محض، مانند فیزیک، شیمی،
زیست شناسی از آن برخوردار است دست یابد و لذا گرایش ها، دیدگاه های تربیتی و فلسفی
در این علوم دخالت دارد.

اما این روش در قلمرو علوم انسانی، یک جاده رو به اینده و بازی است و نمی شود ما
سیر ترقی علوم را متوقف بکنیم؛ پس در عرصه علوم اجتماعی و جامعه شناسی، به جهت نو
شدن زندگی، مسائل جدیدی مطرح می شود که اصلاً در دنیای قدیم وجود نداشته است؛ بخصوص
در ارتباطات. ابزارهای ارتباطات در دوران اول، دست دادن و سلام علیکم بود، اما
وسائل ارتباطات در عصر ما پس از تلگراف و تلفن، الان ماهواره و اینترنت است؛ بنا بر
این دنیای جدید، دنیای بسیار وسیعی است.

حال، ایا قلمرو حدیث و قرآن، مانند علوم پیش می رود؟ نه. علتش هم این است که این
احادیث از چهارده قرن قبل، از پیغمبر(ص) و ائمه هدی(ع) نقل شده؛ در حالی که سیر
علوم اجتماعی و جامعه شناسی هنوز ادامه دارد؛ بنا بر این طبیعی است که آنها محدود
است. حتی گاهی سیر علوم معنای حدیث را توضیح می دهد و علم، ذهن بشر را باز می کند و
معنای جدیدی می آید که این را در عرصه قرآن، بطون قرآن می نامیم. روایتی از ابن
عباس است که «لا تفسروا القرآن الزمان یفسره» (این روایت در کتاب «الله و العقل»
نوشته علامه محمد جواد مغنیه نقل شده است). ما نظیر این را در علوم طبیعی و علوم
اجتماعی هم داریم و قطعاً حدیث هم شامل آن می شود.

بنا بر این، روش تطبیقی روش خوب و معقولی است. در قرآن آمده است که «سَنُریهِم
ایاتنا فِی الاَفاقِ و فی اَنفُسِهِم حَتّی یَتَبَیَّنَ لَهُم اَنَّهُ الحَقُّ اَو
لَم یَکفِ بِرَبِّکَ اَنَّهُ عَلی کُلِ ّ شَی ءٍ شَهید» این یکی از ایات ملاحم
است. سَنُریهِم یعنی در آینده نشان خواهیم داد.

ایات آفاقی، سیر در طبیعت است. در آیات انفسی اگر نفس را نفس انسان ها بدانیم،
معنایش روابط اجتماعی می شود، ممکن است نفس را به معنای عام در علوم روانی و علوم
روانکاوی بدانیم. بالاخره بستگی دارد که ما خودمان الان آن انفسی را چگونه معنی
کنیم. خود همین معنا هم برای ما از گسترش علوم به دست می آید، اما آیات، کلّی است و
نمی گوید که چه و چه! این علم است که پیشرفت پیدا می کند و لی چون در قلمرو حدیث،
اخبار زیادی داریم که از پیامبر و ائمه هدی صادر شده است، ما می توانیم از آنها در
تحقیق علمی خود کمک بگیریم و آنها را اثبات کنیم. احادیث ما فقط شامل عرفانیات و
قیامت یا ماوراء الطبیعه و متافیزیک نیست، بلکه در قلمرو رفتار انسانی، اجتماع
انسانی، آسیب شناسی اجتماعی، روابط اجتماعی انسانی، مطالب زیادی دارد و این دو
موضوع گام به گام پیش می روند و کمک یکدیگر هستند، به طوری که نظیر این را در علوم
تربیتی داریم. علوم تربیتی، مانند علوم اجتماعی، علمی رو به گسترش است و مکاتب
زیادی دارد. در این مورد نیز علمای ما از آن دوره اول آمدند و آن را با گزاره های
اسلامی تطبیق کردند و به شکل مقایسه ای و مقارنه ای پیش رفتند؛ مثلاً در موضوع
روان شناسی اسلامی از کانال احادیث، دکتر حسینی از مشهد دو جلد کتاب تألیف کرده
است. علاوه بر آن علمای مصر، روان شناسی غزالی را ترجمه کرده اند و کتاب «علم النفس
اسلامی» را دکتری از عراق تألیف کرده است. اما مدرن ترین و نزدیک ترین روشی که
مقبول علمای ما و جامعه شیعه و حوزه ما هم هست، روش مرحوم آقای فلسفی است. ایشان شش
جلد کتاب: «جوان از نظر عقل و احساسات»، «کودک»، «میان سال» نوشته اند که در آنها
کاملاً علوم تربیتی را با احادیث تطبیق کرده اند؛ پس این روشن در میان علمای اسلامی
ما یک جاده صاف است. اما در قلمرو علوم اجتماعی کتاب های محدودی با این روش نوشته
شده است؛ مانند «سنّت های اجتماعی در قرآن» از مرحوم آقای صدر. پس قلمروی که شما
مباشر آن هستید که منبع غنی ای مانند حدیث را مورد نظر قرار می دهد، تازگی دارد و
لذا ما به صورت تطبیقی وارد این بحث می شویم.

ایا می توان الگوی مشخص و ثابتی برای بررسی حدیث و علوم اجتماعی تبیین کرد؟

نه خیر. نمی شود ولی از همین روش نو، می توان به عنوان یک پدیده اجتماعی استفاده
کرد و آن را مطرح کرد. البته پیش گرفتن این روش حدیثی دو چیز دیگر را هم بر ما
الزام می دارد که ممکن است همین قدم مبارکی باشد که در این مؤسسه برداشته شده، آن
دو چیست؟ آن این است که در قلمرو تدوین احادیث، یقیناً می دانیم که پیغمبر فرمود:
«کَثُرَ عَلَی الکذابه» (ر.ک: «اربعین» شیخ بهایی) فرمود احادیث دروغ زیاد و خرافات
زیادی هم در لا به لای کتاب های حدیثی وجود دارد؛ بنا بر این خود همین مطالعه که
این مؤسسه دنبال می کند سبب می شود که علمای ما با متُد حدیث شناسی سراغ این احادیث
بروند و قلمرو احادیث دروغ را از احادیث علمی، عقلانی، تربیتی، اجتماعی جدا کنند؛
لذا شما با این کار در واقع دو سه کار را دنبال می کنید، اصلاً کار اجتماعی همین
طور است. شما می ایید اول یک کار را شروع می کنید بعد همین که پدیده رشد پیدا
می کند، می بینید که راه ها و رویکردهای مختلفی پدید می آید و در نتیجه به یک نتایج
مثبت و مفیدی منجر می شود. خلاصه می خواهیم رابطه علوم اجتماعی با حدیث را تحقیق
کنیم نه این که یک علم کلام جامعه شناسی مطرح کنیم مانند فلسفه و مسائل عقلانی.

در خصوص فعالیت پژوهشی ای که در گروه حدیث و علوم اجتماعی دار الحدیث انجام می شود
نظرتان چیست؟

آن مقداری که من اطلاع دارم، این یک کار علمی و اسلامی خوبی است. اساساً عقلا
گفته اند که در اجتماع، کار را از جای کوچک شروع کنید. این ذهنیت بخصوص در شرق که
عمدتاً با فلسفه و کلّی گرایی سر و کار داریم، همیشه کارها را خیلی بلند پروازانه
پیش بینی می کنیم و می خواهیم، عالم را اصلاح کنیم و در فلک، طرح نو بیندازیم، وجود
دارد. اما این یک خیال آرمان بشری است، ما بشر عادی هستیم. بلی پیغمبران و رسولان
خدایی یا نوابغی ممکن است این حرف ها را گفته باشند. به علاوه، تغییر جهان و دنیا
هم اغلب به دست پیغمبران و فیلسوفان نبوده و جنگجویان و پهلوانان و قهرمانان خیلی
بیشتر از فیلسوفان و پیغمبران به این نحوه جامعه ها را عوض کرده اند.

بنابر این، این که ما ادعای چیزی بسیار بزرگ، مانند تأسیس مکتب و امثال اینها را
داشته باشیم تقریباً ناپخته است.

بنا بر این، کار را از جاهای کوچک باید شروع کرد. الان در قلمرو علوم اجتماعی
مسائلی مطرح است که خوشبختانه همان مسائل در قلمرو حدیث هم به فراوانی وجود دارد که
می توانیم به عنوان موضوع های معین و فیکس و قابل مطالعه تطبیقی از آنها شروع کنیم.
یکی از آنها قشر بندی اجتماعی و طبقات اجتماعی است. احادیث، طبقات جامعه را به
شکل های مختلف تقسیم می کند: مؤمن و کافر، شدید الایمان و ضعیف الایمان، آدم یکرو و
دو رو. اینها طبقات تیپ شناسی اجتماعی است. این موضوع در علوم اجتماعی، موضوع تحقیق
است، محقق همان را موضوع می گیرد و از طریق احادیث، تقسیم بندی می کند.

موضوع دومی که خیلی عالی است، آسیب شناسی اجتماعی (Social pathology) است و این
آسیب شناسی اجتماعی، در واقع، بحث انحرافات اجتماعی و امر به معروف و نهی از منکر
است. در این موضوع، مواردی چون طلاق، تورم، بدبینی، جنگ، اعتیاد و مسائل دیگر است
که در جامعه شناسی امروز مطرح است و در علوم حدیث به صورت فراوانی مطرح است و
درباره آن، کار زیادی نشده است.

موضوع سوم، ارتباطات است؛ با مسائلی چون دوستی، به همه انسان ها حسن ظن داشتن و…
.

بحث دیگر، امور تعاون و همکاری است. بحث هایی مانند حسبه در اسلام. می خواهم بگویم
که موضوعات جزئی زیادی در قلمرو علوم اجتماعی داریم که احادیث فراوانی نیز در قبال
آنها وجود دارد.

این گروه کتابی به نام «مناسبات جامعه شناسی و حدیث» منتشر کرده است. نظرتان در
خصوص آن کتاب چیست؟

من فکر می کنم آن کتاب، یک قدم اول در طرح این موضوع بود که قدم مبارکی بود. ابتکار
و حسن این قدم این بود که کاری فرا جناحی، فرا علمی، فرا حوزه ای بود. نه معلومات
اسلامی منحصر به روحانیان است و نه تنها روحانیان هستند که به این مسائل اهمیت
می دهند. در جهان اسلام و در ایران ما همه دانشمندان که همگی مسلمان هستند، مطالعات
دارند، اما همه لباسشان، عبا و عمامه نیست. اما آنها هم مسلمان هستند، نماز
می خوانند، درد دین دارند، درد کشور اسلامی و اعتلای تمدن اسلامی دارند. این کتاب،
اولین کتابی بود که به سراغ همه دانشمندان در این زمینه رفت و طبیعی است که در هر
موضوعی اختلاف نظر است. به فرموده پیامبر(ص): «اختلاف امتی رحمه». یکی قبول می کند
یکی رد می کند، یکی بینا بین قبول می کند و خود طرح این مسائل که هر دانشمندی یک
اظهار نظر می کند، مفید است من فکر می کنم این روش را دنبال کنند و از آنجا که شبیه
این تفکر در سایر کشورهای اسلامی و مؤسسات آنها در پاکستان، مالزی، مصر و حتی در
آمریکا و مؤسسات لندن که مسلمان ها هستند، مطرح است این را در سطح جهانی در یک سؤال
بین المللی فرهنگ و تمدن اسلامی مطرح کنند و در