پاورپوینت کامل روانشناسی دین (قسمت اول) ۹۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل روانشناسی دین (قسمت اول) ۹۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل روانشناسی دین (قسمت اول) ۹۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل روانشناسی دین (قسمت اول) ۹۰ اسلاید در PowerPoint :

۶

اشاره:

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مسعود آذربایجانی متولد ۱۳۴۲ در اصفهان است. ایشان از محضر آیت الله محقق داماد، آیت الله جوادی آملی و آیت حسن زاده آملی استفاده برد و از سال ۱۳۶۸ کارشناسی ارشد الهیات معارف اسلامی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) را گذراند. سال ۱۳۷۱ همکاری خود را با پژوهشگاه حوزه و دانشگاه آغاز کرد و عضو گروه روان شناسی، کارشناسی ارشد بالینی گردید.

وی ضمن فعالیت پژوهشی در حوزه علمیه، روان شناسی را نیز به طور تدریجی شروع کرد و در همین حال در دانشگاههای علم و صنعت و تهران به تدریس معارف اسلامی و اخلاق اسلامی پرداخت. در سال ۱۳۷۹ در مقطع دکتری رشته کلام جدید (فلسفه دین) تربیت مدرس قم مشغول به تحصیل و اتمام تحصیلات تکمیلی شد.

در حال حاضر مهمترین حوزه تخصصی ایشان روان شناسی دین، اخلاق اسلامی و مباحث فلسفه دین می باشد.

دکتر آذربایجانی دارای تألیفاتی نیز می باشد که برخی از آنها عبارتند از: ۱. اخلاق اسلامی۲. تهیه و ساخت آزمونهای جهت گیری مذهبی با تکیه بر اسلام ۳. روان شناسی سلامت با نگرش به منابع اسلامی۱و۲ ؛ ۴. روان شناسی عمومی؛ ۵. روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی؛ ۶.معرفی مقیاسهای دینی.

ایشان مقالاتی نیز به رشته تحریر در آورده است که به برخی از آنها اشاره می شود: ۱. اشتغال زنان در جامعه ۲.الموجز الانسان المفضل من موقف الاسلام و علم النفس؛ ۳. انسان کامل (مطلوب) از دیدگاه اسلام و روانشناسی؛ ۴. بررسی تطبیقی نظریه های شخصیت؛ ۵. توجیه ایمان (۱) از دیدگاه ویلیام جیمز؛ ۶. جذابیت و روابط اجتماعی؛ ۷.جذابیت اجتماعی؛ ۸. نقد تربیتی کنوانسیون حقوق کودک.

وی تا کنون در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به عنوان قائم مقام گروه روان شناسی و عضو هیئت علمی؛ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، عضو شورای علمی دانشنامه فاطمی و مرکز جهانی علوم اسلامی به عنوان عضو شورای علمی، فرهنگی تربیتی، مشغول خدمت بوده است.

نشریه معارف مصاحبه ای در راستای روانشناسی دین با ایشان ترتیب داده است که توجه خوانندگان محترم را به آن جلب می نماییم.

معارف

ضمن تشکر از اینکه وقت شریفتان را در اختیار ما قرار دادید. با استادان و گروه های معارف اسلامی و مجله اطلاع رسانی معارف به حمدالله آشنایی کامل دارید و ما کم و بیش در زمینه های مختلف مزاحم شما بوده ایم. موضوع بحث این جلسه روانشناسی دین است که به نظر می رسد می تواند موضوع قابل توجهی برای استادان معارف اسلامی باشد. لطفاً در ابتدا تعریفی از روانشناسی دین داشته باشید و بفرمایید که تفاوت روانشناسی دین با رشته های مشابه چیست؟

من هم حضور شما و همکاران و دوستان خیر مقدم می گویم و خدمت همه اساتید معارف اسلامی عرض ارادت دارم. در رابطه با روانشناسی دین، که در حقیقت یکی از شاخه های روانشناسی است. که اگر بخواهیم به صورت اجمالی تعریفی داشته باشم، می شود گفت: «بررسی علمی دین، با رویکرد روانشناختی»؛ یا اگر بخواهم به تعبیر ساده تر بگویم، «استفاده از تمام ظرفیت ها و قانونمندی های روانشناسی برای توصیف و تبیین پدیدارهای دینی» است. منظور از پدیدارهای دینی، رفتارها، افکار و احساساتی است که در فرد به وجود می آید، ولی منشأ دینی دارد. یعنی کارهایش را از روی تدین انجام می دهد. فرض کنیم نماز می خواند؛ دعا و نیایش می کند؛ به زیارت می رود؛ به خدا باور دارد؛ ایمان دارد؛ توکل به خدا دارد؛ توبه می کند؛ احساس خوف و خشیت در مقابل خداوند دارد؛ اگر خلافی انجام داد، احساس گناه می کند؛ تمام این مصادیق، نمونه هایی از پدیدارهای دینی است. یعنی رفتار هست، باور هست یا احساساتی هست که منشأ آن در حقیقت دینداری انسان است. کار روانشناسی دین این است که به بررسی اینها می پردازد. حال ممکن است اینها را توصیف و تبیین بکند، یا حتی در مورد مسائل مختلف، پیش بینی کند. این یک تعریف اجمالی از روانشناسی دین است بدون اینکه بخواهیم به تعریف هایی که روانشناسان مختلف مثل تالِس یا ولف یا دیگران از روانشناسی دین دارند بپردازیم. من نمی خواهم وارد بحث های علمی دقیق بشوم فقط می خواهم تا حدودی بحث برای خودمان روشن شود.

با این توصیفی که فرمودید می شود گفت در واقع روانشناسی دینداران است، از این حیث که دیندار هستند؟

تا حدی با فرمایش شما موافقم، ولی نه کامل. روانشناسی دین اصلاً تعریف Religion در زبان های لاتین و انگلیسی، با دین که در زبان فارسی و عربی به کار می رود فرق می کند. در زبانهای فارسی و عربی، دین که می گوییم از واژه دِینا گرفته شده که در اصل زبان اوستایی به معنای وجدان و ضمیر پاک است و در زبان عربی به معنای یک نوع آیین، روش و راه و رسم است که آن در زبان های فارسی بیشتر معادل شریعت است. اگرچه شما Religion را به دین ترجمه می کنید ولی واژه اش لاتینی است که دوتا ریشه دارد چه از واژه Roligare یا Relegio که ریشه شناسی کردند و ما هم در کتابمان روی آن بحث کردیم. هر کدام از اینها باشد در حقیقت به معنای یک نوع رابطه انسانی و به یکدیگر پیوستن است. یعنی Religion که می گویند، این در حقیقت آن چیزی است که در انسان ها تحقق پیدا می کند. بنابراین من تا حدی با نظر شما موافقم، که روانشناسی دین یعنی روانشناسی دینداران از جهتی که رفتارهای دینی را انجام می دهند؛ نه دینداران به طور کلی. یعنی دینداران ممکن است یک سری رفتارها و ویژگی های شخصیتی داشته باشند نه از حیثی که دیندارند؛ بلکه مشترکاتشان با افراد دیگر باشد. ما آنها را در روانشناسی دین مورد بحث قرار نمی دهیم. روانشناسی دین که ترجمه Psycology of Religion است، دقیقاً به این معناست که روانشناسی آدمِ دیندار، آدمِ متدین، آن رفتارهایی که از زاویه و نگاهِ دینمداری خودش انجام می دهد.

اگر امکان دارد بیشتر توضیح بفرمایید؟ چون اینطور به ذهن می رسد که روانشناسی دارد روان انسان را بررسی می کند؛ یعنی چیزی که در همه انسان ها موجود است. حال می شود تفکیک قائل شد و گفت روان انسان های دیندار با انسان های غیر دیندار دو نوع است؟

همانطور که مستحضرید، اینها را از نظر تعلیم و تربیت و کارهای کلاسیک دانشگاهی، از هم جدا می کنند. حالا آن با واقعیت یک مقداری متفاوت است. همانطوری که ما مثلاً در فقه، فقه عبادی داریم و فقه معاملات و قسمت های مختلف را تفکیک می کنیم، امروزه روانشناسی هم شاخه های مختلفی پیدا کرده است. روانشناسی خانواده، که فقط به موضوعاتِ خاصِ خانواده می پردازد. روانشناسی بالینی یا روانشناسی مَرضی داریم که فقط به بحث های بیماری ها و درمان آن می پردازد. روانشناسی صنعتی، یا روانشناسی سازمانی و… داریم که از شاخه های مختلف روانشناسی است. امروزه روانشناسی دین هم یکی از شاخه های روانشناسی است که در انجمنِ روانشناسی آمریکا که یکی از انجمن های مهم بین المللی روانشناسی است، شاخه سی و ششم انجمن روانشناسی، است. که یک شاخه مستقل است. یعنی در عمل تا حدی فرمایش شما را قبول دارم که مسائل انسان که به خصوص ما قائل به یک وحدت و یکپارچگی در نفس انسان هستیم، و درست است در واقعیت بیرونی و وجودی اینها قابل تفکیک نیستند ولی اگر بخواهیم روی آن مطالعه کنیم در تحقیق باید آنها را جدا کنیم تا بتوانیم بهتر بررسی کنیم.

مسئله دیگری که الآن به نظر می آید، بحث پیش فرض هاست. مثلاً در روانشناسی خانواده، یا بالینی و سایر شاخه های روانشناسی که بحث می کنیم، شاید بعضی از پیش فرض ها خیلی تأثیری نداشته باشند؛ ولی شما اینجا با بحث اعتقادی سر و کار دارید. پیش فرض های یک روانشناس در این بحث چقدر می تواند مؤثر باشد؟ یعنی یک فرد سکولار، ممکن است رفتارهای دینی را طوری تبیین کند که کاملاً تفسیر منفی از اینها بیرون بیاید؛ یعنی نتایج منفی برای دین یا دینداری داشته باشد، یا نه؟

اگر اجازه بفرمایید، قبل از اینکه این سئوال را پاسخ دهم، تفاوت روانشناسی دین با روانشناسی دینی را توضیح بدهم؛ بعد از آن راحت تر می توانیم به این بحث بپردازیم.

پس روانشناسی دین همانطور که گفتیم شاخه ای از روانشناسی است. یعنی در همان بافت و پارادایمِ روانشناسی تعریف می شود.

اما روانشناسی دینی، نوعی از روانشناسی است. یعنی یک مکتب ویژه می شود. روانشناسی می تواند مکاتب مختلفی داشته باشد. مثلاً می توانیم روانشناسی شناختی داشته باشیم؛ یا روانشناسی روان تحلیل گری داشته باشیم، یا روانشناسی که رفتارگراها دارند. مکاتب مختلفی در روانشناسی داریم. روانشناسی دینی هم می تواند یک مکتب در عرض آنها و بدیل آنها باشد. یعنی کل روانشناسی می تواند در کنارش یک مکتب دیگری داشته باشد، مثل روانشناسی دینی. که مثلاً یکی از مصادیق آن روانشناسی اسلامی باشد. که با یک نگرش دینی عمل می کند؛ یعنی کل روانشناسی را از پایه و بنیان تا شاخه ها و میوه های، این درخت روانشناسی بر پایه دیدگاه ها و مبانی دینی می سازند که در حقیقت باید در مبانی ما خیلی دقت شود. مبانی معرفت شناسی ، مبانی هستی شناسی ، مبانی انسان شناسی ، مبانی دین شناختی و ارزش شناختی همه اینها در ساختمانی که داریم بنیانش را بنا می گذاریم مؤثر است. این شد روانشناسی دینی. در روانشناسی دینی کاملاً روشن است که ما آن را از روانشناسی های معمولی تفکیک می کنیم. یعنی درباره فرزند می خواهیم صحبت کنیم، در رابطه با خانواده، در رابطه با انگیزش، هیجان، رشد و سایر مسائل روانشناسی، مرتب و پیوسته باید پیش فرض هایمان را که دینی هستند در نظر بگیریم. این به طورکلی در رابطه با روانشناسی دینی. پس ما می توانیم مکتب دیگری در مقابل روانشناسی جدیدی که هست داشته باشیم که به آن روانشناسی دینی که یکی از مصادیق آن روانشناسی اسلامی است می گوییم.

اما روانشناسی دین اینطور نیست. روانشناسی دین می خواهد از همه پتانسیل و ظرفیت های روانشناسی موجود، برای شناخت دین و بررسی پدیده های دینی استفاده کند. حالا اینجا البته می تواند این گونه باشد که این روانشناسی دین، یکی از شاخه های روانشناسی موجود باشد یعنی از همان پیش فرض ها استفاده کند. مثلاً مکتب روانکاوی یا روان تحلیل گری فروید بیاید روانشناسی دین داشته باشد. همانطور که دارد. یعنی یکی از بخش های مهم در روانشناسی دین، نظریات فروید است. فروید در خصوص بررسی هایی که راجع به دین انجام داده است چهار کتاب دارد. وی بر اساس مبانی و پیش فرض های خودش که معتقد به روان تحلیل گری است و نه تنها یک دیدگاه سکولار، بلکه دیدگاه الحادی دارد. با آن دیدگاه آمده یعنی فرض کرده خدایی نیست. حالا با فرض عدم خدا، گفته است ما این پدیده ها ی دینی را چطور تبیین کنیم. این یک نگاه است، ولی در مقابلش دید دیگری هم وجود دارد مثلاً نگاه ویلیام جیمز که نگاه معتدلی است و به هیچ وجه الحادی نیست و خیلی از بحث ها به خصوص نیایش، یا تجربه دینی را تبیین می کند که کاملاً با مبانی ما سازگار است و می تواند قابل قبول باشد. به همین دلیل بله، درست است، می توانیم در آنجا هم براساس مبانی مختلف تبیین های مختلف داشته باشیم. منتها با تفکیکی که عرض شد؛ یعنی بین روانشناسی دینی و روانشناسی دین فرق بگذاریم.

پس شبیه بحث هایی است که در فلسفه دین داریم که پیش فرض های فیلسوف به شدت می تواند روی هم شیوه کارش و هم نتایج و بروندادِ این پژوهش ها تأثیر بگذارد. مثلاً با توجه به پیش فرض ها نتایج شیوه فروید در روانشناسی دین با ویلیام جیمز کاملاً متفاوت است. حالا سئوال این است که آنچه بعد از تولد این شاخه از روانشناسی، از این بحث ها خارج شده یعنی نتایج و برونداد این بررسی ها، مجموعاً به نفع دین بوده؟ یعنی آیا این شاخه از روانشناسی، دین را به گونه ای به نفع آموزه های دینی تحلیل کرده که مثلاً بشود در اثبات یا تأیید آموزه های دینی از آن استفاده کرد یا نه؟

اگر اینجا یک طبقه بندی داشته باشم فکر می کنم مفید باشد. به طور کلی، مباحث دین پژوهی را به دو دسته تقسیم می کنند. یعنی علوم و مطالعاتی که به دین می پردازد و در رابطه با پژوهش دین هست، دو دسته اند. یک دسته آنها علوم و رشته هایی است که گاه با صدق و کذب دعاوی دین سروکار دارند و به بررسی آنها می پردازند. مثل فلسفه دین و کلام در اینجا جنبه حق و باطل و ارزشی کاملاً روشن است. ولی یک سری علوم یا مطالعاتی هم داریم که حداقل در مرحله ادعا این طور است که می گویند، ما با صدق و کذب کاری نداریم. کار ما کاری توصیفی است. توصیفی است یعنی ببینیم واقعیت چیست؟ اینها با صدق و کذب دعاوی دین سر و کار ندارند. اینها هم جزء دین پژوهی هستند، مثل تاریخ ادیان، یا دین شناسی تطبیقی، یا جامعه شناسی دین. روانشناسی دین هم یکی از همین شاخه هاست که به دسته دوم تعلق دارد. یعنی مستقیماً با صدق و کذب دعاوی دین سر و کار ندارد. و مدعی این هم نیست. می گوید من الآن می بینم آدم ها مثلاً دارند نماز می خوانند، عزاداری می کنند، به زیارت می روند، به کلیسا یا به فلان معبد می روند، این رفتارهایشان را بررسی می کنم. حالا اگر از زاویه روانشناسی بود، اینجا روانشناسی دین شکل می گیرد. اگر از نگاه جامعه شناسی و بحث نهادهای اجتماعی بود، جامعه شناسی دین شکل می گیرد

پس می خواهم ببینم در مرحله اول ما این انتظارمان را باید عوض کنیم، چون یک نگاه علمی است. من درصدد توصیف و تبیین دقیقِ دعاوی دین حالا دعاوی هم اینجا نگوییم، بگوییم پدیده های دین یعنی چیزی که انسانها انجام می دهند، نه چیزی که در کتاب به عنوان گزاره های کلامی یا الهی یا تئولوژی است. فرق تئولوژی با Religion همین است. تئولوژی به عنوان الهیات روی گزاره ها بررسی می کند. اینکه می گوییم خدا هست، این گزاره را در کلام و فلسفه دین بررسی می کند. اما در روانشناسی و جامعه شناسی دین اصلاً کاری به این گزاره ندارد. می رود روی آدمها. می گوید انسانها در برخورد با این گزاره چکار می کنند؟ آیا خدا را می پرستند؟ پرستش آ