پاورپوینت کامل ولایت و فضایل امام علی (ع) از نگاه فخررازی در تفسیر کبیر ۸۵ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ولایت و فضایل امام علی (ع) از نگاه فخررازی در تفسیر کبیر ۸۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ولایت و فضایل امام علی (ع) از نگاه فخررازی در تفسیر کبیر ۸۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ولایت و فضایل امام علی (ع) از نگاه فخررازی در تفسیر کبیر ۸۵ اسلاید در PowerPoint :

۲۰

اشاره

قرآن کریم به فضیلت و ولایت امام علی (ع) تصریح کرده است. مفسران و اندیشمندان شیعه و نیز برخی از مفسران و علمای اهل سنت به شرح این آیات پرداخته و دلالت آنها را به عظمت و جایگاه رفیع امام علی (ع) مسلم دانسته اند. عظمت امام علی (ع) همواره مورد توجه تعداد زیادی از اندیشمندان اهل سنت قرار گرفته به طوری که علمای شیعه معمولاً برای اثبات ولایت امام (ع) از منابع اهل سنت بهره جسته اند، سپس با نقد و بررسی نظرات آنان دلایلی بر ولایت و فضیلت امام علی (ع) اقامه کرده اند. مقاله پیش رو نیز بر همین روال و به روش کتابخانه ای به بیان دیدگاه امام فخر رازی در این باره پرداخته و سپس به نقد و بررسی آرای وی می پردازد.

معارف

استناد به احادیث امام علی (ع)

فخر رازی بر این باور است که در نمازهای یومیه باید آیه «بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم» را به صورت جهر قرائت کرد و برای بیان نظریه خود به حدیث امام علی (ع) استناد می نماید. «کانَ علی بن ابیطالب (علیه السّلام) یقول: یا مَن ذکره شرفٌ للَّذاکرین؛[۱] ای کسی که ذکرش موجب شرف برای ذکر کننده است» با توجه به این عبارت چگونه شایسته است برای انسان عاقل که آن را آهسته بخواند؟

فخر رازی سخن امام علی (ع) را بر دیگر اقوال ترجیح می دهد و این نشان دهنده آن است که به مقام علمی امام علی (ع) کاملاً واقف است.

اعتراف فخر رازی به پیروی از امام علی (ع)

فخر رازی درباره امام علی (ع) روایاتی نقل می کند که نشان از ایمان و اعتقاد وی به عظمت و فضیلت امام علی (ع) دارد. این روایات همچنین بیانگر آن است که امام علی (ع) الگوی نجات و هدایت است. «وَ مَن اقتدی فی دِینهِ بِعَلی بنِ اَبیطالِب فقَد اهتدی؛ هرکس در دینش به علی بن ابیطالب(ع) اقتدا کند حتماً هدایت می شود.[۲]

«اَللهم اَدرِ الحق مع علی حیث دار؛ خدایا حق را آن جا قرار ده که علی(ع) هست.»[۳] «مَن اِتّخِذ عَلَیاً اماماً لِدینه فَقَد اِستَمسَک بالعروه الوثقی فی دینه و نَفسهِ؛هرکس علی را امام خود قرار دهد قطعاً به دست گیره محکمی در دین و جانش دست یافته است.»[۴]

البته مقام علمی امام علی (ع) مورد اتفاق فریقین هست ولی اگر مفسری از اهل سنت به این مقام اذعان کرد و با نقل روایاتی آن را تأکید نمود نشانگر آن است که وی به مقام والای علمی و اخلاقی امام علی (ع) اعتقاد دارد.

شأن نزول آیه مباهله

«َفمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَهَ اللَّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ؛[۵] پس هر کس درباره عیسی(ع) از آن پس که به آگاهی رسیده ای با تو مجادله کند بگو بیایید تا حاضر آوریم، ما فرزندان خود را و شما فرزندان خود را، ما زنان خود را و شما زنان خود را، ما نفس خود را و شما نفس خود را، آنگاه دعا و تضرع کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان بفرستیم.»

بر اساس دیدگاه فخر رازی در تفسیر آیه مباهله و بیان شأن نزول آیه، امام علی (ع) افضل از دیگر صحابه است زیرا معتقد است که منظور از کلمه «انفسنا» امام علی (ع) است بنابراین امام علی (ع) نفس پیامبر (ص) است. البته وی نمی پذیرد که امام علی (ع) از دیگر پیامبران برتر باشد زیرا معتقد است که نبی بر غیر نبی افضل است.[۶]

اما این که نبی بر غیر نبی افضل است، ادعای بدون دلیلی است. احادیث نیز خلاف آن را بیان می کند. سلطان الواعظین در این باره می گوید:

«حمل لفظ بر اقرب مجازات اولی است از حمل بر اَبعد. و اقرب مجازات، تساوی در جمیع امور و شرکت در جمیع کمالات است مگر آنچه به دلیل خارج شود و آنچه به دلیل و اجماع خارج است نبوت خاصه آن حضرت و نزول وحی است. از طرفی در خبر آمده که علمای امت من از انبیای بنی اسرائیل برترند.[۷] وقتی علما به واسطه علمشان از انبیای بنی اسرائیل برتر هستند، حتماً علی بن ابیطالب(ع) که باب علم پیامبر (ص) است افضل از انبیاء می باشد».[۸]

لیله المبیت

هنگامی که پیامبر اسلام (ص) تصمیم گرفت، مهاجرت کند، برای ادای دین های خود و تحویل دادن امانت هایی که نزد او بود، علی (ع) را تعیین نمود و شب هنگام که می خواست به سوی غار «ثور» برود، مشرکان برای حمله به او اطراف خانه را محاصره کردند.

پیامبر (ص) دستور داد تا علی (ع) در بستر او بخوابد و پارچه سبز رنگی که مخصوص خود پیامبر (ص) بود روی خود بکشد. در این هنگام آیه زیر نازل شد.[۹]

«وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاهِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ؛[۱۰] برخی از مردم جان خود را به خاطر خشنودی خدا می فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.»

فخر رازی نزول آیه فوق را در شأن علی (ع) می داند و بر این باور است که علی (ع) در بستر پیامبر (ص) خوابید. سپس به نقل این روایت می پردازد که هنگامی که علی (ع) در بستر پیامبر (ص) خوابید جبرئیل بالای سر و میکائیل پایین پای وی ایستاد. جبرئیل می گفت: به به، آفرین بر تو ای علی خداوند به واسطه تو بر فرشتگان مباهات می کند.[۱۱]

آیه اکمال:

«الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الإسْلامَ دِینًا؛[۱۲] امروز کافران از دین شما مأیوس شدند، بنابراین از آنها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آیین شما پذیرفتم.

منظور از «الیوم» که دو بار در آیه تکرار شده است چه روزی است؟ این کدام روز است که چهار جهت در آن جمع شده است. هم کافران در آن روز مأیوس شده اند، هم دین کامل شده است و هم نعمت خدا کامل گردیده و هم خداوند آیین اسلام را به عنوان آیین نهایی مردم جهان پذیرفته است. جای شک نیست که چنین روزی باید روز بسیار مهمی در تاریخ زندگی پیامبر (ص) باشد.

فخر رازی معتقد است که منظور از «الیوم» روز عرفه است و پیامبر (ص) ۸۱ روز بعد از آن رحلت نمود.[۱۳]

وی در ادامه تفسیر آیه بیان می کند که اگر امامت علی بن ابیطالب (ع) از طرف خداوند و رسول خدا (ص) تعیین گردیده بود مخالفان وی طبق آیه از اینکه امامت وی را انکار کنند نا امید می شدند در حالی که صحابه امامت را انکار کردند. پس نتیجه این می شود که علی بن ابیطالب (ع) از طرف خداوند به امامت منسوب نشده است.[۱۴]

نقد و بررسی

در روز عرفه حادثه خاصی رخ نداده که با اکمال دین مناسبت داشته باشد. اگر منظور اجتماع مسلمانان است که این امر تازگی ندارد اگر نزول برخی احکام است که این مسئله نیز موجب یأس کفار نمی شود. اگر منظور این است که کافران از قدرت مسلمانان ناامید شدند که این امر در روز فتح مکه رخ داد.[۱۵]

اشکال دیگر سخن فخر رازی این است که فاصله روز عرفه تا دوازدهم ربیع الاول که به روایت اهل سنت روز رحلت پیامبر (ص) است بیش از ۸۱ روز می باشد، ولی اگر روز نزول آیه فوق، روز غدیر در نظر گرفته شود، ۸۱ روز صحیح است.[۱۶]

علامه امینی شانزده منبع از منابع مهم اهل سنت را نام می برد که در آن منابع، زمان نزول آیه اکمال را روز غدیر می دانند.[۱۷]

اما این که مخالفان امامت امام علی (ع)، طبق آیه اکمال باید از انکار امامت نا امید می شدند و حال آنکه نا امید نشدند و انکار کردند. دلیل بر درستی رفتار آنان نمی شود زیرا در آیه اکمال سخن از یأس و نا امیدی کافران است، حال اینکه منکران امامت، از امت اسلام بودند و خود را در زمره مسلمانان می دانستند لذا لزومی نداشت که یأس و نا امیدی ذکر شده در آیه را بر خود هموار کنند.

آیه ولایت

«اِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَهُمْ رَاکِعُونَ؛[۱۸] همانا سرپرست و ولی شما خدا و پیامبر او و آنهایی هستند که ایمان آورده و نماز را بر پا داشته و در حال رکوع زکات می دهند.»

فخر رازی در تفسیر این آیه می گوید: مراد از «وَالَّذِینَ آمَنُوا» یا عموم مردم است و یا اینکه شخص معینی می باشد. سپس از ابن عباس روایت می کند که این آیه در شأن علی ابن ابیطالب (ع) نازل شده است. همچنین روایت عبدالله ابن سلام را نقل می کند که گفت: وقتی این آیه نازل شد گفتم ای رسول خدا(ص) من دیدم که علی(ع) انگشترش را در حال نماز صدقه داد. پس ما او را ولی خود می دانیم. همچنین روایت ابوذر را در تفسیر آیه نقل کرده است؛ ابوذر می گوید: با پیامبر (ص) نماز ظهر را خواندم پس سائلی آمد و درخواست کمک کرد ولی کسی به او چیزی نداد پس دستش را به سوی آسمان بلند کرد و گفت: خدایا! تو شاهد باش من در مسجد رسول خدا درخواست کمک کردم، کسی به من کمک نکرد. در این موقع علی (ع) که در حال رکوع بود، انگشترش را به سائل داد. پیامبر (ص) این جریان را مشاهده کرد و گفت خدایا برادرم موسی از تو درخواست کرد و گفت: سینه ام را گشاده نما و کارم را آسان گردان و لکنت را از زبانم باز کن تا مردم سخنم را بفهمند و برادرم هارون را از اهل من برایم وزیر و یاور قرار ده تا پشتیبان من باشد و او را در کار من شریک قرار ده.[۱۹] بار خدایا به او وحی کردی که تو را به وسیله برادرت یاری خواهیم کرد و به شما قدرت خواهیم داد. خدایا ! من محمد پیامبر تو و برگزیده تو هستم. سینه ام را گشاده نما و کارم را آسان فرما و علی را که از اهل من است وزیرم قرار ده تا پشتیبان من باشد. ابوذر گفت: به خدا قسم هنوز کلمات پیامبر(ص) به پایان نرسیده بود که آیه «اِنَّمَا وَلِیُّکُمُ الله… » نازل شد.[۲۰]

وی پس از نقل روایات به طرح اشکالات پرداخته تا به هر شکل که می تواند، دلالت آیه فوق را بر ولایت امام علی (ع) نفی نماید. اشکالات مطرح شده توسط وی، به صورت مجزا طرح می گردد سپس به پاسخ اشکالات و نقد و بررسی آنها پرداخته می شود.

اشکال اول: این آیه دلالت بر امامت علی (ع) ندارد زیرا وی در روز شورا به خبر غدیر و آیه مباهله تمسک نمود و برای اثبات امامت خود، به این آیه تمسک نکرد.

اشکال دوم: اکثر مفسران گفته اند که این آیه درباره امت نازل شده چون ظاهر آیه مشتمل بر لفظ جمع است.«الذین یقیمون… »

اشکال سوم: کلمه ولی در آیه فوق به خاطر تناسب با آیات قبل و بعد به معنای محب و ناصر است و به معنای متصرف نیست زیرا در آیات قبل و بعد از دوستی با یهود و نصاری و کفار نهی فرموده است.

اشکال چهارم: زکات در آیه فوق به معنای زکات واجب است و از شأن علی (ع) دور است که انجام واجب را تأخیر اندازد. اگر زکات به معنای صدقه مندوبه در نظر گرفته شود، خلاف اصل است.

اشکال پنجم: مناسب حال علی (ع) این است که در نماز توجه کامل به خداوند داشته باشد و بدیهی است که متوجه اطراف نشود.

اشکال ششم: علی (ع) وضعیت مالی خوبی نداشت که زکات بر وی واجب گردد.

اشکال هفتم: بخشش خاتم در نماز عملی است که موجب قطع نماز می شود.

اشکال هشتم: با وجود پیامبر (ص) علی (ع) در هنگام نزول آیه نافذ التصرف در امت نبوده پس آیه دلالت بر امامت علی (ع) در آینده دارد.

اشکال نهم: آیه «مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ»[۲۱] قبل از آیه ولایت قرار دارد. این آیه بهترین دلیل بر فساد مذهب شیعه امامیه است، زیرا کسانی که امامت علی (ع) را منکر باشند همگی مرتدّ شده اند پس لازم بود که خداوند قومی را بیاورد و با آنها بجنگد تا آنها را به حق باز گرداند، پس وقتی چنین قومی نیامد، بلکه برعکس شیعه همواره مقهور بوده پس نتیجه گرفته می شود که قطعاً نصّی آشکار وجود نداشته است.[۲۲]

نقد و بررسی اشکالات

۱. امام علی (ع) در میدان صفین در برابر جمعیت برای اثبات امامت خود دلایل متعددی اقامه کرد، از جمله استدلال به همین آیه ولایت بود.[۲۳]

طبق سخن فخر رازی در اشکال اول، امام علی (ع) در روز شورا به حدیث غدیر استناد نموده است. پس نتیجه می شود که کلمه ولایت در حدیث غدیر به معنای اولی به تصرف است.

۲. اما اینکه مفسران گفته اند « الَّذِینَ یُقیمُونَ… » جمع است و بهتر است حمل بر امت شود. باید گفت: هیچ مانعی ندارد که بر مفرد حمل شود زیرا در قرآن کریم آیاتی وجود دارد که در آن لفظ جمع است ولی مصداق آن یک فرد است. فخر رازی در تفسیر آیه: «الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ؛[۲۴] کسانی که مردم به آنان گفتند، مردم علیه شما اجتماع کرده اند؛ می گوید: مراد از کلمه ناس در آیه فوق نعیم ابن مسعود اشجعی است و اطلاق لفظ ناس بر انسان واحد جایز است.»[۲۵]

موارد دیگری نیز در قرآن کریم وجود دارد که لفظ عام است ولی منظور و مراد خاص می باشد. پس مانعی ندارد که مراد از «الَّذینَ یُقیمون» امام علی (ع) باشد.[۲۶]

۳. آنچه مسلم است این است که پاره ای از آیات سوره مائده به شهادت مضامین آنها قبل از حجه الوداع نازل شده است. بنابراین صرف این که آیات یکی پس از دیگری قرار گرفته اند، دلالت بر وحدت سیاق آنها ندارد، بنابراین نمی توان گفت معنای ولایت در آیه مذکور همان معنای ولایت در آیات قبل و بعد از آن است. از طرفی کلمه ولی را اگر به معنای دوست بگیر