پاورپوینت کامل مفهوم تربیت عقلانی در سبک اسلامی تربیت دینی ۵۶ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مفهوم تربیت عقلانی در سبک اسلامی تربیت دینی ۵۶ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۶ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مفهوم تربیت عقلانی در سبک اسلامی تربیت دینی ۵۶ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مفهوم تربیت عقلانی در سبک اسلامی تربیت دینی ۵۶ اسلاید در PowerPoint :

اشاره

این مقاله بخشی از طرح کلی «شاخص های تربیت اسلامی» است که توسط مرکز مطالعات راهبردی قدر و با حمایت مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری در حال انجام است. با تشکر از حسن توجه پژوهشگران و نویسندگان این طرح به نشریه معارف، مقاله مذکور تقدیم شما مخاطبان فرهیخته می شود.

معارف

درآمد

امروزه و در سطح جهان، تربیت مانند سایر عرصه های پیشرفت، با دو الگو مواجه است؛ نخست، الگوی عمومی و غیردینی و دوّم، الگوی دینی. الگوی عمومی تربیت، در آموزش جنبه های مختلف تربیتی، مانند علمی، فناوری، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، معنوی و زیستی، خود را متعهد به دین ندانسته، بلکه گاه مخالف آن می داند. اساس این الگو بر این باور است که دین امری فردی، ارادی، دل بخواهی و سلیقه ای است، نه امری اجتماعی و اداری؛ به این معنا که بتواند متکفل اداره دنیای مردم نیز بشود. دین، مراد مردم است، نه مدیر آن ها.

طرح عقلانیت در مباحث تربیتی غرب، هم از این جهت اهمیت می یابد که به ارتباط دو مقوله اندیشه و دین، به ویژه دین مسیحیت، برخورد می کند و هم از جهت ارتباط ارزش آموزی با خردورزی. دیدگاه هایی که دین ورزی را در تضاد با عقلانیت و اندیشه ورزی می بینند، منشأ بسیاری از شبهات و پرسش هایی اند که در این زمینه مطرح شده، بر همین اساس امروزه عناوینی چون القا،[۱] تفکر عقلانی،[۲] تفکر انتقادی[۳] و خلاقیت[۴] به عنوان موضوعات مهم در بحث های تربیتی، نظر پژوهشگران را به خود جلب کرده است. در فضای تربیتی حاکم بر غرب، بلکه جهان، معمولاً هرگاه از آموزش ارزش، به ویژه ارزش های دینی سخن به میان می آید، حمله تفکرات لیبرالیستی با حربه عقلانیت و دفاع از حقوق متربیان و دانش آموزان پیش بینی می شود؛ چه در نظر ایشان آموزشِ ارزش نوعی القا، تلقین، تحمیل عقیده، شستشوی مغزی، تعطیلی عقل و مانع رشد ارزش های عقلانی، خلاقیت و قدرت تفکر انتقادی متربی بوده، این نوع برخورد، با روح تعلیم و تربیت و آزادی انسان هم خوانی ندارد!

پیشگامان دیدگاه خودشکوفایی ارزش ها و طرفداران تفکر انتقادی، به طور خاص در این زمینه و به ویژه پیرامون نقش عقلانیت در تربیت، بس قلم فرسایی کرده اند.[۵] بسترسازی تاریخی نهادهای دینی، به خصوص کلیسا و تأیید قولی و عملی این رویکرد، موجب تبدیل آن به الگوی رایج تربیت عقلانی و تبدیل تربیت عقلانی به مفهومی متضاد با تربیت دینی شده است. الگوهای دینی در مقابل الگوهای سکولار عمومی که جانب عقل را می گیرند، جانب دین را گرفته، ساحت های دیگر تربیتی را در درجه بعدی اهمیت قرار می دهند. تربیت عقلانی در الگوهای دینی، تا زمانی رواست که برای تربیت دینی خطری نداشته باشد. ادیان غیراسلام، در قبال چالش رابطه عقلانیت و شریعت و دین و دنیا پاسخ حلّی نداشته، با برچیدن دامن دین از جنبه های دنیوی، به جدایی آن دو از هم رضایت می دهند. در چنین فضایی که طرفین دعوای عقل و دین با تقسیم سهم، به مصالحه روی آورده، عملاً هر دو رویکردی سکولار را در پیش گرفته اند.

اما اسلام مسیر دیگری را پیش رو می گذارد؛ راهی که در جامعیت و عقل مداری این دین، ریشه دارد. دین اسلام بر خلاف ادیان دیگر، تحقّق حقیقی تربیت دینی را در گرو تربیت عقلانی، علمی، سیاسی و اجتماعی می داند. اسلام، دیندار خردمند و متدین متفکر می خواهد. رسم چنین مسیری از جانب این دین، به معنای عرضه الگوی متمایزی از الگوی دینی به نام الگوی اسلامی بوده، که قالب هیچ یک از الگوهای رایج جهان بر قامت آن اندازه نیست. دین اجتماعی، دین سیاسی و دین عقلانی، القابی اند که هیچ دینی غیر از اسلام جرأت و جسارت ادعای آن ها را نمی کند.

مفهوم شناسی «عقلانیت» و «تفکر»

بازشناسی مفهوم عقل در اسلام از غیر آن، مهم ترین نقش را در تعریف تربیت عقلانی بر اساس الگوی اسلامی ایفا می کند.

مفهوم عقل از حیث معقول و مدرَک آن به سه دسته تقسیم می شود:

۱. عقلانیت بنیادین: که شناخت فلسفه زندگی و تنظیم رابطه انسان با جهان و خدای متعال را عهده دار است؛

۲. عقلانیت ارزش ها: که معماری نظام ارزشی و اخلاقی و تنظیم مناسبات هنجاری انسان را برعهده دارد؛

۳. عقلانیت ابزاری: که مهندسی، اندازه گیری، پیش بینی و تنظیم محاسبات معیشتی انسان برای نیل به رفاه مادی، شکوفایی اقتصادی و آبادی دنیوی را برعهده می گیرد؛[۶]

قسم اول و آخر در اصطلاح رایج فلسفه اسلامی، «عقل نظری» و قسم میانی «عقل عملی» نامیده می شود.[۷]

عقل نظری اصطلاح فلسفی دیگری نیز دارد؛ در این اصطلاح، عقل نظری محل ادراک همه مفاهیم و مُدرَکات ذهنی فوق و عقل عملی مصدر اراده و ادراکات قلبی است. سرّ وجود دو اصطلاح برای عقل نظری و عملی در فلسفه اسلامی، ارائه دو تعریف از آن ها توسط حکماست. عده ای این تقسیم را ناظر به مدرَکات عقل و عده ای دیگر، ناظر به خود عقل دانسته اند. تقسیم اول به لحاظ معقول بوده و پدیدآورنده حکمت نظری و درک بود و نبود أشیا و حکمت عملی یا درک باید و نباید، خیر و شر و سود و زیان اشیاست.[۸] در اصطلاح حکمایی چون ابن سینا و تابعین ایشان،[۹] هر دو قسم یادشده در تعریف گروه اول، عقل نظری یا قوه عالمه و مُدرکه نامیده شده، عقل عملی به معنای قوه عامله و مصدر افعال به کار رفته است.[۱۰]

ریشه این دو اصطلاح در فلسفه، کاربردهای نقلی مختلفی است که در روایات شریفه برای عقل وجود دارد.[۱۱] در لسان روایات شریفه، گاه عقل به معنای معقول و نتیجه ادراکات عقلی، یعنی علم به کار رفته و گاه به معنای قوه مدرکه، عاقله و مبدأ ادراکات. روایات معنای نخست، متناسب با تربیت علمی بوده و روایات معنای دوم، منطبق بر دو اصطلاح فلسفی مذکور و مناسب برای تربیت عقلانی است. [۱۲]

واژگان تعقّل و تفکر گرچه مترادف نیستند، اما مرتبط اند. امام کاظم(ع) می فرمایند: «إن لکلِّ شیءٍ دلیلاً و دلیل العقل التّفکر»؛[۱۳] برای هر چیز نشانه ای است و نشانه عقل، تفکر است. طبق این معنا، تعقّل بدون تفکر محقق نمی شود، اما عکس آن صادق نیست؛ یعنی تفکر ممکن است تخیلی، توهّمی و غیرتعقّلی باشد. خلاق و انتقادی بودن از صفات تفکر است، ولی به دلیل تلازم تفکر با تعقّل، به نظر می رسد اتصاف عقلانیت نیز به این دو صفت صحیح است.[۱۴] البته بین خلاقیت و نوآوری فرق است. خلاقیت، مهارت آفرینندگی است، ولی نوآوری، اختراع و تولید علم است؛ خلاقیت، فرایند است و نوآوری، فراورده. در واقع تفکر خلاق، زمینه ای ذهنی برای تحقق عینی و عملی نوآوری است.[۱۵]

تلازم تعقل و تفکر، دریچه های متعددی از مباحث روان شناسی ذهن، فکر و إدراک را، به روی تربیت عقل نظری باز خواهد نمود. [۱۶] از سوی دیگر، تلازم عقل و قلب و تعقّل و تعهّد، موجب تلازم مفاهیم مربوط به ساحت اندیشه با مفاهیم مربوط به ساحت انگیزه می شود. بسترسازی تربیت عقلانی برای سایر انواع تربیت از نتایج تلازم تعقل با فعّالیت های ذهنی و تعهّدات و التزامات قلبی است. به این ترتیب، تربیت عقلانی با سایر ساحت های تربیتی، ارتباطی طولی خواهد داشت؛ زیرا همه ساحت ها دارای مؤلّفه های بینشی، گرایشی و انگیزشی هستند.

تعامل اندیشه و انگیزه در عالم مفاهیم، موجب صدق مفهوم عقل بر ذهن و قلب شده و تعامل آن دو در عالم مصادیق، موجب ظهور حقیقتی روحانی می شود. نوری دانستن عقل در روایات، ناشی از همین تعامل پربرکت است. روشن است که عناصری چون قدرت و مشیت، مربوط به عقل عملی اند نه نظری و همه این ها بر روی هم، عقل ملکوتی را می سازند. علم و نور نیز گرچه در عقل نظری معنای روشنی دارند ولی به قرینه وحدت سیاق در همین روایت و کاربردهای نقلی در آیات و روایات دیگر، مربوط به عقل عملی نیز هستند.

مفهوم شناسی تربیت عقلانی

برای تعریف تربیت عقلانی، علاوه بر شناخت مفردات، توجه به خصوصیات ترکیبی آن نیز اهمّیت به سزایی دارد. یک خصوصیت مهم در ترکیب مفهوم تربیت و عقلانیت، تفاوت تربیت عقلانی با آموزش علوم عقلی است. تربیت عقلانی بیش و پیش از آن که به معنای آموزش منطق، فلسفه و ریاضی باشد، بر پرورش قدرت عقلی دلالت دارد. پرورش قوای عقلی با آموزش های فنّی و حرفه ای، یادگیری فنون عملی و هنری، انتقال مهارت های زندگی فردی و اجتماعی و آموزش های شغلی و اقتصادی نیز امکان پذیر است. تربیت عقلانی، آموزش اندیشیدن است نه اندیشه. سفارش صاحب نظران آموزشی، امروزه بر پرورش مهارت های اندیشیدن است، نه انتقال صرف دانش و اطلاعات. تربیت عقلانی از سنخ آموزش فهم است، نه مفاهیم. گرچه آموزش بعضی از مفاهیم و علوم عقلی، به عنوان یکی از روش های تربیت عقلانی قابل طرح و بررسی است، اما هویت تربیت عقلانی در آموزش فهم و تفکر عقلانی، بُرو