پاورپوینت کامل نتیجه گرایی دراخلاق اسلامی (قسمت دوم) ۵۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نتیجه گرایی دراخلاق اسلامی (قسمت دوم) ۵۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نتیجه گرایی دراخلاق اسلامی (قسمت دوم) ۵۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل نتیجه گرایی دراخلاق اسلامی (قسمت دوم) ۵۸ اسلاید در PowerPoint :

نتیجه گرایی دراخلاق اسلامی راهکارهای جذّاب سازی وتأثیرگذاری درس اخلاق اسلامی (قسمت دوم)

اشاره

نویسنده در این تحقیق می کوشد تا به تبیین “هدف آموزش اخلاق اسلامی در دانشگاه ها” که همواره در قالب پرسش هایی پیش روی متولیان امور و استادان محترم این درس بوده، بپردازد. وی در آغازین بخش این نوشتار، ظرفیت های “نتیجه نگرانه یا پیامدگروانه” و “وظیفه گروی” اخلاقی را بررسی کرده و درنگی “در نسبت وظیفه گروی و پیامدگروی” اخلاق اسلامی نموده و تأثیر آن را در جذّاب سازی درس اخلاق بیان کرده بود. اینک دومین بخش از این تحقیق، تقدیم شماست.

معارف

نظریه هنجاری اسلام

پس از آشنایی اندیشمندان مسلمان با نظریات هنجاری، این مسئله مطرح شد که نظریه هنجاری اسلام چیست؟ آیا یکی از اینها، ترکیبی از نظریات موجود یا نظریه ای متفاوت است؟ به این مسئله پاسخ های گوناگونی داده شد. از جمله اینکه بعضی کوشیدند تا نظام اخلاقی اسلام را غایت گرا معرفی کنند و در این راستا اهداف عالی دین اسلام یعنی قرب الی الله را شالوده استدلال خود قرار دادند. علی شیروانی در این باره می نویسد: “مکتب اخلاقی اسلام غایت انگار است، نه وظیفه گرا.. ..دلیل ما بر این مدعا آن است که در متون دینی ما (اعم از آیات و روایات) در مقام تشویق و دعوت به انجام کارهای خیر، بر این نکته تأکید شده است که این کارها موجب سعادت، آسایش، اطمینان، فلاح، فوز و مانند آن می گردد.. .. نظام اخلاقی اسلام، یک نظام غایت انگار خود گرا می باشد. معنای این سخن آن است که: اولاً، فعل اخلاقی در اسلام هدف و غرض (غایت) دارد و ثانیاً، آن هدف و غرض مربوط به شخص عامل است…. از نگاه قرآن بالاترین لذت و سرور و ابتهاجی که برای انسان حاصل می گردد، لذت حاصل از انس با خدا، قرب به او و نظر به جمال و جلال الهی است. و “رضوان من الله اکبر” از این رو می توان گفت: غایت در نظام اخلاقی اسلام قرب الیالله است. ۱″

مشکل این دیدگاه این است که غایت گرایی و نتیجه گروی را به طور کامل و دقیق در نظر نگرفته است. اگر نتیجه گرایی را با طرح مسائلی نظیر فوز و فلاح و سعادت، آن هم در ابعاد بسیار متعالی نظیر قرب خداوند در نظر بگیریم، تمام وظیفه گروان، غایت انگارند. کانت خدا را با اخلاق ثابت می کند و طرفداران امر الهی نیز التزام به ارزش های اخلاقی را موافقت با امر الهی و موجب قرب او می دانند. نتیجه گرا دانستن اخلاق اسلامی آنجا معنی دار و نافی وظیفه گرایی است که از پیامدها و نتایج این جهانی سخن بگوییم و فروشنده منصف و سودجوی کانت را اخلاقی بدانیم. با تأکید بر قرب الهی و مفاهیمی نظیر سعادت و کمال هیچ اندیشه و اندیشمندی پیامدگرا نمی شود.

بر خلاف نظر پیشین گروهی از محققان مسلمان قائل به وظیفه گرایی در اخلاقی اسلامی شده اند. هادی صادقی در این باره می نویسد: “مکتب اخلاقی اسلام چنان است که برای همه طبقات آدمیان برنامه دارد و از عالی ترین مراتب انسانی تا ضعیف ترین انگیزه های اخلاقی را دربر می گیرد. برای انسان های بلند مرتبه ای چون علی ابن ابی طالب(ع)وظیفه گرایی پایه و اساس است. تنها محرک عمل اخلاقی او وظیفه بندگی است: “وجدتک اهلاً للعباده فعبدتک.”، و برای افراد متوسط شوق پاداش و بهشت: “طمعاً للجنه.” و برای سایرین هم همان ترس از عذاب: “خوفاً من نارک۲″.. ..اصل تفکر اخلاقی اسلام نوعی وظیفه گروی است. اما به لحاظ این که اکثر انسان ها نمی توانند بر این اساس عمل کنند، خودگروی و سودگروی نیز در مراتب بعدی به عنوان جانشین اخلاق اصیل و والا مطرح می شود و به همه انواع انگیزه ها پوشش می دهد۳.”

وظیفه گرایی که در عبودیت باشد با غایت گرایی هیچ تعارضی ندارد. او که خداوند را برای اهل عبادت بودن و شایستگی پرستش بندگی می کند نیز رضای او قرب الی الله را در نظر دارد و یا عبادت بندگی را سعادت و کمال خود می داند و در این صورت غایت گراست. البته ظهور این کلام در این است که عبادت برای عبادت و طاعت برای طاعت است چون خداوند اهل عبادت است و نفس بندگی و طاعت حق شایسته و الزامی است؛ اما این ظهور و ظهوراتی نظیر آن در برابر نصوصی که دال بر نتیجه گرایی است حمل بر پیامدگروی می شود.

مرز وظیفه گرایی این است که در صورت انجام عملی که وظیفه اخلاقی شناخته شده و با اراده و قصد نیک انجام گرفته، از پیامدهای شوم آن چشم پوشی شود؛ و این چیزی است که نمی تواند مورد تأیید اسلام باشد. آیا نظریه پرداز وظیفه گرای ما کسانی را که به قصد انجام وظیفه فرزند فاطمه(س)را به شهادت رساندند و تابلوی کربلا را تصویر کردند، ارج می نهد و حاضر است از پیامد کار آنها صرف نظر کند؟ ما ناگزیریم که پیامدها و نتایج را در نظر بگیریم؛ اگر چه معتقد باشیم که نتایج بد کاشف از نیات پلید است. در این صورت نیز معیار ارزشیابی اعمال، نتایج اند و باید در وظیفه گرا بودن خود شک کنیم. البته اگر اشتباهاتی مهلک و در این حد بزرگ نباشد به نظر می رسد که به خاطر اراده خیر می توان از نتایج شرّ چشم پوشید ولی از چه؟ بسا که این تصحیح عمل برای این باشد که او پیامدی نیک را می خواسته و به این نتیجه شوم راضی نبوده است.

همانطور که می بینیم روشن نشدن میز و مرز شفاف این نظریات در فلسفه غرب به کژتابی هایی انجامیده است که محققاً از مشترکات وظیفه گرایی و نتیجه گرایی برگرفته شده است و هر یک به سویی می کشند و برای نظریه مختار خود مصادره به مطلوب می کنند. بدین سان در یک بازی زبانی طرفداران هر نظریه، اخلاق اسلامی را به نظریه دلخواه خود تأویل می برد.

نظریه دیگری مبنی بر جمع میان وظیفه گروی و نتیجه گروی در نظام اخلاقی اسلام طرح شده که از تک نظریه گرایی های بالا فراتر نمی رود، محسن جوادی چنین می نویسد: “خوب بودن ملکات نفسانی و اعمال انسان در صورتی است که با قربالهی رابطه ای مستقیم داشته، آدمی را به خداوند نزدیک کنند و بد بودن آنها در صورتی است که با مقام قرب الهی یا سعادت ابدی انسان رابطه ای معکوس داشته باشند.. ..بنابراین می توان گفت که معیار اخلاقی قرآن از جهتی غایت گرایانه است؛ اما چون سعادت را در گستره حیات آخرتی انسان هم ملحوظ می دارد، آدمی را به تعبدی عقلانی به وحی فرامی خواند تا در پرتو روشنایی وحی، راه سعادت ابدی را دریابد و از این جهت به اخلاق های وظیفه گرایانه شبیه است.۴”

با این تحلیل باید گفت که اخلاق اسلامی به هیچ کدام از نظریات مورد بحث شبیه نیست، زیرا به خط قرمز این نظریات نزدیک نمی شود و به مشترکات بسنده کرده و در جایی که هنوز نتیجه گروی، نتیجه گروی و وظیفه گروی وظیفه گروی نشده؛ باقی مانده است. اشکال تحلیل اخیر در این است که وظیفه در وظیفه گرایی اخلاقی را با تعبد و تکلیف دینی هم معنا می داند. این مشکل در نظریه هادی صادقی نیز وجود داشت. این که ما به عالم غیب اشراف نداریم پس عملی که برای کامیابی آنجا انجام می دهیم، ناپیامدگروانه است به همان اندازه ناصواب است که قصد کامیابی اخروی را نتیجه گرا بدانیم یا عمل به مقتضای رضای خداوند و قرب به او را وظیفه گرایی تلقی کنیم. وظیفه گرایی یعنی تشخیص خیر در ذات یک فعل و عمل به آن با اراده تحقق آن فعل نیک بدون ملاحظه غایات غیر اخلاقی آن.

محسن جوادی وظیفه گروی را در سعادت اخروی و بهشت و دوزخ می بیند در حالی که نظریه قبل از آن که بر وظیفه گرا بودن اخلاق اسلامی تأکید داشت، تعبد و توجه به قرب خدا را وظیفه گرایی و توجه به بهشت و دوزخ را پیامدگرایی و برای سطوح پایین تر معرفت در نظر می گرفت. بنابراین نه قرب و عبودیت دال بر پیامدگرا بودن اخلاق اسلامی است و نه تأکید بر پاداش و مجازات اخروی دلیل بر وظیفه گرا بودن آن.

اینکه نظریه هنجاری اخلاق اسلامی چیست نیازمند کار گسترده و عمیق در منابع دین با تسلط بر متد اجتهادی است؛ و این کاری است که تا کنون انجام نشده و نمی توان نظریه نهایی و کامل اسلام را ارائه داد؛ نظری که می تواند هیچ کدام از نظریات موجود نباشد. اما بررسی منابع دست کم این را نشان می دهد که تعالیم اخلاقی اسلام با پیامدگروی مشکلی ندارد و می پذیرد که اصول اخلاقی را با پیامدهای آن اگر چه این جهانی باشند، ارزش یابی کنیم. مثلاً با توجه به روایاتی که تأثیر اخلاق بر افزایش درآمد را گوش زد می کند، می توان نتیجه گرفت که عمل فروشنده منصف و سودجوی کانت ارزش اخلاقی دارد. و اخلاق اسلامی دقیقاً از این جهت که تا کنون به پیامدهای اخلاقی بی توجه بوده و به خط قرمز نتیجه گروی نزدیک نشده، رنجور و نحیف باقی مانده است.

کسی که ادعا کند، نظریه اخلاقی اسلام را دریافته، لازم است که روش شناسی و استدلال های خود را در بیش از یک مقاله بیان کند. اما در یک مقاله می توان نشان داد که ابعاد نتیجه گروانه تعالیم اخلاق اسلامی بسیار پررنگ و جدی است؛ اگر چه از اندیشه اخلاق دانان مسلمان پنهان مانده و در میراث اخلاقی مسلمین غایب است. در اندیشه اخلاقی اسلام مصلحت اندیشی از مرزهای اخلاق ب