پاورپوینت کامل پاسخ شهید مطهری به چند سؤال درباره مسئله ولایت عهدی حضرت علی بن موسی الرضا(ع)۱ ۷۲ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل پاسخ شهید مطهری به چند سؤال درباره مسئله ولایت عهدی حضرت علی بن موسی الرضا(ع)۱ ۷۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل پاسخ شهید مطهری به چند سؤال درباره مسئله ولایت عهدی حضرت علی بن موسی الرضا(ع)۱ ۷۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل پاسخ شهید مطهری به چند سؤال درباره مسئله ولایت عهدی حضرت علی بن موسی الرضا(ع)۱ ۷۲ اسلاید در PowerPoint :

سه مسئله مهم در قضیه ولایت عهدی حضرت رضا(ع) وجود دارد که در خصوص آن نوعی توافق است:

ولایت عهدی از طرف حضرت رضا(ع) شروع نشده بلکه از طرف مأمون شروع شده است.

حضرت رضا(ع) [از قبول ولایت عهدی مأمون] امتناع کرده است ولی با تهدید به قتل پذیرفته است.

امام از اول با مأمون شرط کرد که من در کارها مداخله نکنم، یعنی عملاً جزء دستگاه نباشم.

مسئله ولایت عهدی چه بود چطور شد که مأمون حاضر شد حضرت رضا(ع) را از مدینه بخواهد و خلافت را به او تفویض کند، از خاندان عباسی بیرون ببرد و تحویل خاندان علوی بدهد. آیا این ابتکار از خودش بود، یا از فضل بن سهل ذوالریاستین سرخسی، و او بر مأمون تحمیل کرده بود؟ از باب اینکه وزیر بسیار مقتدری بود و لشکریان مأمون که اکثریت قریب به اتفاقشان ایرانی بودند تحت نظر این وزیر بودند و او هر نظری که داشت می توانست تحمیل کند.

حال او چرا این کار را کرد؟ بعضی- که البته این احتمال خیلی ضعیف است گو اینکه افرادی مثل “جرجی زیدان” و حتّی “ادوارد براون” قبول کرده اند می گویند: اصلاً فضل بن سهل شیعه بوده [و در این موضوع] حسن نیت داشت و می خواست واقعاً خلافت را [به خاندان علوِی] منتقل کند. اگر این فرض صحیح باشد باید حضرت رضا(ع) با فضل بن سهل همکاری کند، به جهت اینکه وسیله کاملاً آماده شده است که خلافت منتقل شود به علویین؛ و حتی نباید بگوید من قبول نمی کنم تا تهدید به قتلش کنند و بعد هم قبول کرد بگوید باید جنبه ی تشریفاتی داشته باشد، من در کارها مداخله نمی کنم؛ بلکه باید جداً قبول کند، در کارها هم مداخله نماید و مأمون را عملاً از خلافت خلع ید کند.

البته اینجا یک اشکال هست و آن این که اگر فرض کنیم که با همکاری حضرت رضا(ع) و فضل بن سهل می شد مأمون را از خلافت خلع کرد، چنین نبود که دیگر اوضاع خلافت رو به راه باشد، چون خراسان جزئی از مملکت اسلامی بود، همین قدر که به مرز ری می رسیدیم، از آنجا به آن طرف، یعنی قسمت عراق که قبلاً دارالخلافه بود، و نیز حجاز و یمن و مصر و سوریه وضع دیگری داشت؛

آنها که تابع تمایلات مردم ایران و مردم خراسان نبودند و بلکه تمایلاتی بر ضد اینها داشتند؛ یعنی اگر فرض هم می کردیم که این قضیه به همین شکل بود و عملی می شد، حضرت رضا(ع) در خراسان خلیفه بود، بغداد در مقابلش محکم می ایستاد، همچنانکه تا خبر ولایت عهدی حضرت رضا(ع) به بغداد رسید و بنی العبّاس در بغداد فهمیدند که مأمون چنین کاری کرده فوراً نماینده ی مأمون را معزول کردند و با یکی از بنی العبّاس به نام ابراهیم بن شکله- با اینکه صلاحیتی هم نداشت- بیعت کردند و اعلام طغیان نمودند، گفتند ما هرگز زیربار علویین نمی رویم، اجداد ما صد سال است که زحمت کشیده اند، جان کنده اند، حالا یکدفعه خلافت را تحویل علویین بدهیم؟! بغداد قیام می کرد، و به دنبال آن خیلی جاهای دیگر نیز قیام می کردند.

ولی این یک فرض است و تازه اصل فرض درست نیست، یعنی این حرف قابل قبول است و تازه اصل فرض درست نیست، یعنی این حرف قابل قبول نیست که فضل بن سهل ذوالرّیاستین شیعی بود و روی اخلاص و ارادت به حضرت رضا(ع) چنین کاری کرد. اوّلاً اینکه ابتکار از او باشد محلّ تردید است. ثانیاً به فرض اینکه ابتکار از او باشد، اینکه او احساسات شیعی داشته باشد سخت محل تردید است. آنچه احتمال بیشتر قضیه است این است که فضل بن سهل که تازه مسلمان شده بود می خواست به این وسیله ایران را برگرداند به ایران قبل از اسلام۲، فکر کرد الان ایرانیها قبول نمی کنند چون واقعاً مسلمان و معتقد به اسلام هستند و همین قدر که اسم مبارزه ی با اسلام در میان بیاید با او مخالفت می کنند با خود اندیشید که کلک خلیفه ی عباسی را به دست مردی که خود او وجهه ای دارد بکند، حضرت رضا(ع) را عجالتاً بیاورد روی کار و بعد ایشان را از خارج دچار دشواری های مخالفت بنی العباس کند، و از داخل هم خودش زمینه را فراهم نماید. برای برگرداندن ایران به دوره ی قبل از اسلام و دوره زردشتیگری.

اگر این فرض درست باشد، در اینجا وظیفه ی حضرت رضا(ع) همکاری با مأمون است برای قلع و قمع کردن خطر بزرگتر؛ یعنی خطر فضل بن سهل برای اسلام صد درجه بالاتر از خطر مأمون است، زیرا بالاخره مأمون هر چه هست یک خلیفه ی مسلمان است.

یک مطلب دیگر را هم باید عرض کنم و آن این است که ما نباید این جور فکر کنیم که همه ی خلفایی که با ائمه مخالف بودند یا آن ها را شهید کردند در یک عرض هستند، بنابراین چه فرقی میان یزید بن معاویه و مأمون است؟ تفاوت از زمین تا آسمان است مأمون در طبقه ی خودش یعنی در طبقه خلفا و سلاطین، هم از جنبه ی علمی و هم از جنبه های دیگر یعنی حسن سیاست، عدالت نسبی و ظلم نسبی، و از نظر حسن اداره و مفید بودن به حال مردم، از بهترین خلفا و سلاطین است. مردی بود بسیار روشنفکر. این تمدّن عظیم اسلامی که امروز مورد افتخار ماست به دست همین هارون و مأمون به وجود آمد، یعنی اینها یک سعه ی نظر و یک روشنفکری فوق العاده داشتند که بسیاری از کارهائی که کردند امروز اسباب افتخار دنیای اسلام است. مسئله “اَلْمُلک عَقیمٌ” و اینکه مأمون به خاطر مُلک و سلطنت بر ضد عقیده ی خودش قیام کردو همان امامی را که به او اعتقاد داشت مسموم کرد یک مطلب است، و سایر قسمت ها مطلب دیگر.

به هر حال اگر واقعاً مطلب این باشد که مسئله ی ولایت عهدی ابتکار فضل بن سهل بوده و فضل بن سهل نیز همینطور که قرائن نشان می دهد [سوء نیت داشته است، در این صورت امام می بایست طرف مأمون را بگیرد]. روایات ما این مطلب را تأیید می کند که حضرت رضا(ع) از فضل بن سهل بیشتر تنفّر داشت تا مأمون، و در مواردی که میان فضل بن سهل و مأمون اختلاف پیش می آمد، حضرت طرف مأمون را می گرفت. در روایات ما هست که فضل بن سهل و یک نفر دیگر به نام هشام بن ابراهیم آمدند نزد حضرت رضا(ع) و گفتند که خلافت حقّ شماست، اینها همه شان غاصبند، شما موافقت کنید، ما مأمون را به قتل می رسانیم و بعد شما رسماً خلیفه باشید.

حضرت به شدّت این دو نفر را طرد کرد، که اینها بعد فهمیدند که اشتباه کرده اند، فوراً رفتند نزد مأمون، گفتند: ما نزد علی بن موسی بودیم، خواستیم او را امتحان کنیم، این مسئله را به او عرضه داشتیم تا ببینیم که او نسبت به تو حسن نیت دارد یا نه؟ دیدیم حسن نیت دراد. به او گفتیم بیا با ما همکاری کن تا مأمون را بکشیم، او ما را طرد کرد. و بعد حضرت رضا(ع) در ملاقاتی که با مأمون داشتند- و مأمون هم سابقه ی ذهنی داشت- قضیه را طرح کردند و فرمودند اینها آمدند و دروغ می گویند، جدی می گفتند؛ و بعد حضرت به مأمون فرمود که از اینها احتیاط کن.

مطابق این روایات، علی بن موسی الرضا(ع) خطر فضل بن سهل را از خطر مأمون بالاتر شدیدتر می دانسته است. بنابراین فرض [که ابتکار ولایت عهدی از فضل بن سهل بوده است]۳ حضرت رضا(ع) این ولایت عهدی را که به دست این مردم ابتکار شده است خطرناک می داند، می گوید نیت سوئی در کار است، اینها آمده اند مرا وسیله قرار دهند برای برگرداندن ایران از اسلام به مجوسی گری.

پس ما روی فرض صحبت می کنیم. اگر ابتکار از فضل باشد و او واقعاً شیعه باشد (آن طور که برخی از مورخین اروپایی گفته اند) حضرت رضا(ع) باید با فضل همکاری می کرد علیه مأمون؛ و اگر این روح زردشتیگری در کار بوده، بر عکس باید با مأمون همکاری می کرد علیه اینها تا کلک اینها کنده شود. روایات ما این دوم را بیشتر تأیید می کند، یعنی فرضاً هم ابتکار از فضل نبوده، اینکه حضرت رضا(ع) با فضل میانه ی خوبی نداشت و حتی مأمون را از خطر فضل می ترساند، از نظر روایات ما امر مسلّمی است.

فرضیه ی دیگر این است که اصلاً ابتکار از فضل نبوده، ابتکار از خود مأمون بوده است. اگر ابتکار از خود مأمون بوده، مأمون چرا این کار را کرد؟ آیا حسن نیت داشت یا سوء نیت؟ اگر حسن نیت داشت آیا تا آخر بر حسن نیت خود باقی بود یا در اواسط تغییر نظر پیدا کرد؟ اینکه بگوئیم مأمون حسن نیت داشت و تا آخر هم بر حسن نیت خود باقی بود سخن غیرقابل قبولی است. هرگز چنین چیزی نبوده، حداکثر این است که بگوئیم در ابتدا حسن نیت داشت ولی در انتها تغییر عقیده داد. عرض کردیم که شیخ صدوق و ظاهراً شیخ مفید هم [بر این عقیده بوده اند]. شیخ صدوق در کتاب “عیون اخبار الرضا” عقیده اش این است که مأمون در ابتدا حسن نیت داشت، واقعاً نذری کرده بود، در آن گرفتاری شدیدی که با برادرش امین پیدا کرد نذر کرد که اگر خدا او را بر برادرش امین پیروز کند خلافت را به اهلش برگرداند، و اینکه حضرت رضا(ع) [از قبول ولایت عهدی] امتناع کرد از این جهت بود که می دانست که او تحت تأثیر احساسات آنی قرار گرفته و بعد پشیمان می شود، شدید هم پشیمان می شود.

البته بیشتر علما با این نظر شیخ صدوق و دیگران موافق نیستند و معتقدند که مأمون از اول حسن نیت نداشت و یک نیرنگ سیاسی در کار بود. حال نیرنگ سیاسی اش چه بود؟ آیا می خواست نهضت های علویین را به این وسیله فرو بنشاند؟ و آیا می خواست به این وسیله حضرت رضا(ع) را بدنام کند؟ چون اینها در کنار که بودند به صورت یک شخص منتقد بودند. خواست حضرت را داخل دستگاه کند و بعد ناراضی درست کند، همین طور که در سیاست ها اغلب این کار را می کنند؛ برای اینکه یک منتقد فعال وجیه الملّه ای را خراب کنند می آیند پستی به او می دهند و بعد در کار او خرابکاری می کنند؛ از یک طرف پست به او می دهند و از طرف دیگر در کارهایش اخلال می کنند تا همه ی کسانی که به او طمع بسته بودند از او برگردند. در روایات ما این مطلب هست که حضرت رضا(ع) در یکی از سخنانشان به مأمون فرمودند: “من می دانم تو می خواهی به این وسیله مرا خراب کنی” که مأمون عصبانی و ناراحت شد و گفت: این حرف ها چیست که تو می گوئی؟! چرا این نسبت ها را به ما می دهی؟!

بررسی فرضیه ها

در میان این فرض ها، در یک فرض البته وظیفه حضرت رضا(ع) همکاری شدید بوده، و آن فرض همان است که فضل شیعه بوده و ابتکار در دست او بوده است. بنابراین فرض، ایرادی بر حضرت رضا(ع) از این نظر نیست که چرا ولایت عهدی را قبول کرد، اگر ایرادی باشد از این نظر است که چرا جدّی قبول نکرد. ولی ما از همین جا باید بفهمیم که قضیه به این شکل نبوده است. حال ما از نظر یک شیعه نمی گوییم، از نظر یک آدم به اصطلاح بی طرف می گوئیم: حضرت رضا(ع) یا مرد دین بود یا مرد دنیا. اگر مرد دین بود باید وقتی که می بیند چنین زمینه ای [برای انتقال خلافت از بنی العباس به خاندان علوی] فراهم شده [با فضل] همکاری کند؛ و اگر مرد دنیا بود باز باید با او همکاری می کرد.

پس اینکه حضرت همکاری نکرده و او را طرد نموده دلیل بر این است که این فرض غلط است. اما اگر فرض این باشد که ابتکار از ذوالریاستین است و او قصدش قیام علیه اسلام بوده، کار حضرت رضا(ع) صددرصد صحیح است. یعنی حضرت در میان دو شرّ، آن شرّ کوچکتر را انتخاب کرده و در آن شر کوچکتر (همکاری با مأمون) هم به حداقل ممکن اکتفا نموده است. اشکال، بیشتر در آنجایی است که بگوئیم ابتکار از خود مأمون بوده است. اینجاست