پاورپوینت کامل جایگاه شریعت در منظومه عرفانی سید حیدر ۷۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل جایگاه شریعت در منظومه عرفانی سید حیدر ۷۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل جایگاه شریعت در منظومه عرفانی سید حیدر ۷۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل جایگاه شریعت در منظومه عرفانی سید حیدر ۷۳ اسلاید در PowerPoint :

زیر عنوان: با رویکرد انتقادی به شریعت گریزی متصوفه

درآمد

«شریعت» از دیدگاه سید حیدر آملی دارای مراتب تشکیکی معرفتی و ترکیب طولی و ذوبطونی است؛ به گونه ای که هر ظاهری در عین حال که مقدمه حصول به باطن است، حافظ باطن نیز می باشد؛ «الطریقه کمالٌ للشریعه و الحقیقه کمالٌ للطریقه». بر این اساس، پندار تفکیک و یا تقطیع این حقیقت واحده که از توالی فاسد آن «سقوط تکالیف شرعی و ظاهری با دعوی وصول به حقیقت» که همیشه مستمسک فقه ستیزان و شریعت گریزان بوده، باطل و ناشی از جهل به حقیقت شرع است. از این رو علامه سید حیدر آملی در آثار فاخر خود خاصه «اسرار الشریعه و اطوار الطریقه و انوار الحقیقه» کوشیده است تا از راه عقل و نقل و کشف، شریعت و طریقت و حقیقت را در اصول و فروع دین جاری نماید که نقطه اوج و فراز آن، جرْی و تطبیقِ رسالت بر شریعت و نبوت بر طریقت و ولایت بر حقیقت است که سرانجام به یک حقیقت واحده که همان وضع الهی و شرع نبوی است، برمی گردد.

سید حیدر، خاستگاه عرفان را درون دینی و متخذ از شریعت می داند که «توحید» و مظهر کامل آن یعنی «ولایت» روح و جوهره ذاتی عرفان شیعی است و در «انسان کامل» که جامع علوم و معارف شریعت و طریقت و حقیقت است، تجلی و تبلور یافته و آن را از سایر فرق و مکاتب شبه عرفانی متمایز ساخته است.

مفهوم شناسی

الف) عرفان

از معرفی «عارف» در کلام سید حیدر آملی، به دلالت مطابقی، می توان مفهوم «عرفان» را استنباط نمود. ایشان در تعریف «عارف» می گوید:

«العارف هو من اشهده الله تعالی ذاته و صفاته و افعاله بطریق الکشف و اطلعه علی معرفته بالذوق و الوجدان».[۲]پس «عرفان» شناخت کشفی و وجدانی ذات، صفات و افعال خدای متعال است. سید حیدر هم چنین در ادامه تعریف عارف، اضافه می کند: «[العارف] الواصل، هو الذی یصل إلی الله تعالی بالفناء فیه و البقاء به، فی مقام المحبّه التّامّه و هو صیروره المحبّ و المحبوب شیئاً واحداً کما قال (فی الحدیث القدسی): «کنت سمعه و بصره و لسانه و یده و رجله».[۳] در مجموع «عرفان» همان خداشناسی حضوری و شهودی است که به بقاء بالله با فناء فی الله ختم می شود.

بنابراین «عرفان» شناخت کشفی و شهودی خدای متعال، اسما، صفات و افعال اوست و این شناخت که سبب حصول به حقیقت است جز با طهارت باطن و نَزاهتِ روح آنهم به وسیله سلوک مجاهدانه در پرتو الطاف الهی و تمسک به شریعت محمدی(ص) در تمام ابعاد ظاهری و باطنی آن میسّر نخواهد بود.

ب) شریعت

عرفان اسلامی متخذ از شریعت و شریعت روح و جوهره عرفان اسلامی است. از منظر اکابر و اعاظم عرفان اسلامی، یگانه ملاک و معیار حقانیّتِ سلوک و شهود و وصول، «شریعت» است و شریعت با ظاهر و باطن خود، غالب آداب، اسرار و حقایق عِلوی را برای سالکِ مجاهد به تناسب ظرفیت و قابلیتِ علمی و عملی او آشکار کرده و سرانجام وی را به حقیقت نایل می گرداند.

از دیدگاه سید حیدر آملی، مفهوم لغوی «شریعت» به معنای سنّت و قانون و در اصطلاح، اسمی است که برای راه های الهی وضع شده است و شامل اصول، فروع، رخصت، عزیمت، حَسَن و أحسن است. «إنّ الشریعه اسم موضوع للسبل الإلهیّه مشتمله علی اصولها و فروعها و رخصها و عزائمها، حسنها و أحسنها. ..»[۴] و نیز در برخی آثار خود «شریعت» را عبارت از تصدیق قلبی اقوال انبیا و عمل به موجب آن یعنی آثار و لوازم آن که همان اخذ اوامر حق تعالی و ترک نواهی الهی است، می داند. «الشریعه عباره عن تصدیق أقوال الأنبیا قلباً و العمل بموجبها».[۵]

محصَّل سخن اینکه: «شریعت» در منظومه عرفانی سید حیدر، به معنای عام خود، شامل تمام امور ظاهری و باطنی که متضمّن جنبه های اعتقادی، اخلاقی و احکام در برابر معنای خاص که تنها شامل احکام فقهی و اعمال عبادی است، می باشد. بر این اساس، «شریعت» مجموعه تعالیم و آموزه های نظری و عملی اسلام که در قالب کتاب و سنت و سیره متشرِّعه آمده و مشتمل بر اصول عقاید و معارف حکمی و اخلاقی و احکام عبادی است می باشد که طبعاً این معنا از شریعت با دین یکسان بوده و قهراً شامل مفاهیم عرفانی نیز می شود. از اینرو در اندیشه سترگ عرفانی سید حیدر، شریعت گرایی صرفاً در احکام ظاهری و فروع فقهی، محدود و محصور نبوده و عارف واقعی علاوه بر تحفّظ بر ظاهر شریعت، به باطن آن نیز ملتزم و متعبد است. به تعبیر دیگر، ایشان برای شریعت، ظاهر و باطن، سطح و عمق قائل بوده و شریعت را صاحب و واجِد ساحت ها و جنبه های متعدد در طول و امتداد هم می داند.[۶]

ج) طریقت

واژه «طریقت» غالباً در امتداد واژه «شریعت» در کتب عرفانی به کار رفته و مانند شریعت، ریشه در قرآن کریم دارد. چنانکه بعضی از عرفا در بیان اهمیت «طریقت» به آیه شریفه «وَ أَلَّوِاستَقاموا علی الطَّریقَهِ لَأَسقَیناهُم ماءً غَدَقاً»[۷] استناد کرده اند. ۰

«طریقت» در لغت به معنای «مذهب» و «مسلک» بر طبق قانونی خاص و مقررات معلوم است و در اصطلاح عبارت است از عمل به قوانین (شریعت) در کمال احتیاط و اخذ به اَحسن و اَقوم آن. «و الطریقه هی الأخذ بِأحوطها و أحسنها و أقومها و کل مسلک یسلک الإنسان أَحسنه و أَقومه یسمّی طریقهً، قولاً کان أو فعلاً، صفهً کان أو حالاً»[۸] و در تعریف دیگری، سید حیدر، «طریقت» را استعمال افعال و اخلاق انبیا در عمل و قیام به حقوق آنها می داند. «و الطریقه عن تحقیق أفعالهم و أخلاقهم و القیام بها وصفاً»[۹]و در نهایت «طریقت» را نیک ترین و محکم ترین راه از جهت لسانی، عملی، صفتی و حالیِ سلوک معرفی می نماید.[۱۰]

نتیجه اینکه از نظر سید حیدر آملی، شریعت و طریقت نام های مترادفی هستند که به اعتبارات مختلف بر یک حقیقت واحده صدق می کنند و به تعبیر دیگر احکام ظاهری که غالباً از آن به «علم الشریعه» یاد می شود، صورت ظاهری حقایق عِلوی است که باطن آن احکام بوده و از آن به «طریقت» تعبیر می شود. «الطریقهُ کمالٌ للشریعه»[۱۱] بنابراین بین شریعت و طریقت هیچ تغایر و تخالفی وجود نداشته و هر دو یک حقیقت واحدند. چنانچه سید حیدر می گوید: «الشریعه و الطریقه اسماء مترادفه صادقه علی حقیقه واحده باعتبارات مختلفه و لیس فیها خلاف فی نفس الأمر»[۱۲] منتهی این اعتبارات مختلف از یک حقیقت واحده ناشی از تفاوت در مراتب و درجات سالکین، می باشد.

د) حقیقت

نیل به حقیقت، غایه القصوای سعادت و کمال برای سالک مجتهد است؛ زیرا در این مرحله نهایی که در واقع مکمّل و متمّم مراحل قبلی (شریعت و طریقت) است، سالک به مقام شامخ و رفیع قرب الهی نایل شده و صاحب منزلت و موهبت عظیم «ولایت» می گردد. حقیقت نیز مانند شریعت و طریقت، ریشه در برخی آیات و روایات دارد و بعضی از بزرگان درباره «حقیقت» به آیات قرآن تمسک کرده اند. به عنوان نمونه «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیتْ عَلَیهِمْ آیاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَی رَبِّهِمْ یتَوَکلُونَ * الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلاهَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقُونَ * أُولَئِک هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا لَهُمْ دَرَجَاتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَهٌ وَرِزْقٌ کرِیمٌ»[۱۳]

این واژه در لغت به معنای راستی، درستی، اصل هر چیز و واقع امر آمده است و در اصطلاح عبارت است از اثبات وجود شیء با مکاشفه و معاینه، یا به صورت حالی و وجدانی. «و اما الحقیقه فإثبات وجود الشیء کشفاً و عیاناً، أو حالهً و وجداناً»[۱۴] سید حیدر در تعریف دیگری، «حقیقت» را مشاهده احوال و مقامات انبیا از طریق کشف و اتصاف به آن احوال و مقامات می داند. «و الحقیقه عن مشاهده أحوالهم و مقاماتهم کشفاً، لأنّ الأسوه الحسنه فی قوله «لَقَدْ کانَ لَکمْ فی رَسُولِ اللّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ»[۱۵]»[۱۶] و بالاخره در یک تعریف جامع و کامل درباره «حقیقت» می فرماید: «حقیقت» عبارت از پا بر جا کردن واقعیت های الهی در روح و قلب و در مرحله عمل است با معرفت و تکرار برنامه ها و ریاضت های شرعیه الهیه تا سر حدّ کشف و عیان یا سر حدّ حالتی استوار و دریافت برنامه ها به صورت یقین.[۱۷]

نتیجه اینکه در مرحله حقیقت، عارف به کمال حقیقی رسیده و همان گونه که صفات کمالیه را فانی در صفات حق و افعال را فانی در افعال حق مشاهده می کند، همه ذوات و تعیّنات از جمله خودش را در ذات حق فانی می بیند.(تجرید شهود)

پیوند شریعت و طریقت و حقیقت نزد سید حیدر

از چهره های ممتاز و شاخص در تجمیع «فقه» و «عرفان» در میان اعاظم عرفان سید حیدر آملی است. با اینکه ایشان در معارف عمیق و دقیق عرفان نظری و سلوک عملی به مقام «استقامت و تمکین»[۱۸] مفتخر گردیده _ اهل فقه و تفقّه و فقاهت بوده اند، به گونه ای که با تأمّل و تتبّع در آثار فاخر او، می توان وی را یک فقیه کامل مبرِّز شیعی یافت. به عنوان نمونه، سید حیدر در کتاب اسرار الشریعه و اطوار الطریقه و انوار الحقیقه، هنگامی که در مقام بیان برخی احکام فقهی و عبادی از دیدگاه شریعت برمی آید، احکام این عبادات شرعیه را با دقت و امعان نظر، طبق اسلوب اجتهادی فقهای سلف و بَرمدار و وِزان فقاهت شیعه، مشی می کند به گونه ای که اهل فن در فقه، خود را در محضر یک فقیه برجسته، حاضر می یابند..

بر اساس همین بینش به تلازم و تقارن لاینفکِ «فقه و عرفان» ایشان منادی وحدت شریعت و طریقت و حقیقت بوده و سعی بلیغ در امتزاج و اختلاط سه مقوله مذکور با محوریت شرع الهی و وضع نبوی در قالب ظهور و بطون، داشته است که ثمره آن اثبات مقتدرانه اتحاد ماهوی میان آنها و نفیِ قاطعِ اندیشه ناصواب تفکیک و تقطیع شریعت از طریقت و حقیقت است. مسلّم است که با ایجادِ اتحاد مراتب مذکور از دین، نه تنها هرگونه اختلاف ماهوی میان علوم راجع به آنها چون «فقه و حکمت و عرفان» و بالطبع میان صاحبان آن علوم یعنی «فقیه و حکیم و عارف» منتفی گشته، بلکه مکمِّل و مؤیِّد یکدیگرند. لازم به ذکر است در بیان و بنان متعالی سید حیدر، موضوع علوم فقهی، حکمی، کلامی و عرفانی در حقیقت، واحد است و آن عبارت است از «معرفت توحیدی»، لکن عبارات و اشارات صاحبان این علوم، مختلف و متنوع است و اختلاف عبارات و تنوع اشارات دلیلی بر اختلاف در موضوع نیست بلکه ناشی از تحقیقِ معارفِ صاحبان آن علوم در متدهای نقلی، عقلی و کشفی است.

با تأمّل در شاکله فکری و نظری منظومه عرفانی سید حیدر، جریان مراتب شریعت و طریقت و حقیقت در مبانی «هستی شناختی»، «انسان شناختی» و «معرفت شناختی»، قابل ملاحظه است. به عنوان نمونه در بُعد «هستی شناختی»، ایشان همواره در صدد بوده میان سیر ظاهری و آفاقی که به منزله شریعت و سیر باطنی وانفسی که به مثابه طریقت است، وِفاق و اتحاد ایجاد کند.[۱۹] بر اساس مبانی هستی شناختی سید حیدر، عارف با سیر آفاقی از «علم الیقین» گذشته و در سیر انفسی به «عین الیقین» رسیده و از جمع ایندو به «حق الیقین» رهنمون و به وحدت حقّه و محضه وجود، مفتخر می گردد.

در بُعد «معرفت شناختی» بر اساس معرفت تشکیکی توحیدی، توحید را به دو قسم «الوهی ظاهری شرعی» (توحید اهل شریعت) و «وجودی باطنی حقیقی» (توحید اهل حقیقت) تقسیم نموده و انبیا را متکفّل نشر و ابلاغ توحید الوهی و اولیا را متعهد به دعوت توحید وجودی می داند.[۲۰] هم چنین در برخی از آثارش، توحید فعلی، وصفی و ذاتی را بر وزان و میزان شریعت وطریقت و حقیقت، عرضه و تفسیر شده اند.[۲۱]

در