پاورپوینت کامل مکّه، جنّت اوّل ۱۱۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مکّه، جنّت اوّل ۱۱۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۱۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مکّه، جنّت اوّل ۱۱۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مکّه، جنّت اوّل ۱۱۴ اسلاید در PowerPoint :

۸۶

به نام خدا

کتاب «جنات ثمانیه» یا بهشتهای هشتگانه، کتابی است که به بررسی تاریخ و جغرافیای
هشت زیارتگاه مهم جهان اسلام یعنی: مکه، مدینه، بیتالمقدس، نجف اشرف، کربلا،
کاظمین (و بغداد)، سامرا و مشهد میپردازد، روش نویسنده در این کتاب بدینگونه است
که نخست پیگیر پیشینه تاریخی هریک از این شهرها است و در این زمینه به روایات دینی
و تاریخی و گفتار مورّخین اعتماد کرده و دورنمای تاریخی هرکدام از این شهرها را
برای خواننده به تصویر میکشد، سپس به تاریخ جایگاه مقدس هر شهر پرداخته و در این
باره نیز با پشتکار و جدّیت فراوان تقریباً تمامی روایتهای مذهبی و تاریخی را
درباره آن جمعآوری و دستهبندی و نقد و بررسی میکند. وی در خصوص سه شهر مقدس مکه
و مدینه و بیتالمقدس به تفصیل درباره کعبه و مسجدالحرام و دشتهای مقدس آن و درباره
مسجدالنّبی(صلی الله علیه وآله) و دیگر مزارهای مدینه و پیرامون مسجدالاقصی و
قبّهالصخره سخن میگوید. اما درباره دیگر شهرها به زندگانی یکیک امامان معصوم
آرمیده در این شهرها پرداخته و از هنگام تولّد و دوران امامت و خلفای معاصر آنان و
مسائل جنبی و تاریخی و وقایع ویژه هریک از آنان را به تفصیل آورده و در نهایت علل
شهادت و چگونگی دفن و سیر تاریخی ساختمانسازی و معماری بقعه

مقدسه آنان و حوادث تاریخی گذشته بر این آرامگاهها و در پایان به مشاهیر مدفونین در
جوار این بزرگواران میپردازد.

نویسنده این کتاب علاوه بر دارا بودن فضائل علمی، از آنجا که یک واعظ دینی به شمار
میرفته از اینرو به تناسب وظیفه خود گریز به صحرای کربلا را از یاد نبرده و در
جایجای کتاب و به مناسبتهای مختلف سالار شهیدان أبا عبدالله الحسین(علیه السلام)
را یاد کرده و بر ظلم و ستم و جفای مردمان دون بر آن بزرگوار و خاندان و یارانش لعن
و نفرین فرستاده است.

نویسنده این کتاب سید محمدباقر بن مرتضی حسینی ملقب به فخرالواعظین خلخالی است، نسب
وی به شهید بزرگوار زید بن علی بن الحسین بن علی بن أبیطالب(علیهم السلام) میرسد.
وی سالها در شهر خلخال ساکن و به امور دینی مردم آن سامان رسیدگی میکرده است، لیکن
بعدها در اثر کسالت روحی و دلسردی از مردمان دیار خود عزم سفر به دیار عاشقان را
کرده و در سال ۱۳۱۱هـ. از وطن خود به سوی تبریز روانه و در آنجا به دیدار
مظفرالدّین شاهقاجار نایل میگردد و دو ماه محرّم و صفر را در مساجد و تکایا و
اردوی دارالسلطنه تبریز به ذکر مصیبت خامس آل عبا(علیه السلام) طی کرده و سپس به
همراه زوّار آذربایجان عازم زیارت عتبات عالیات میگردد، وی مدتی را در عتبات و
مدتی را در دارالخلافه طهران میگذراند و بعدها در سال ۱۳۲۷هـ. توفیق مجاورت مشهد
علی بن موسیالرضا علیه آلاف التّحیه و الثناء را کسب میکند و در این هنگام است که
به ذهن او خلجان میکند دیدههای خود را از عتبات عالیات به رشته تحریر درآورده تا
مونسی برای خود و تذکرهای برای خوانندگان باشد، از اینرو با پشتکار قابل تحسینی
در سال ۱۳۲۷هـ. اقدام به نوشتن نخستین جلد کتاب میکند و آن را در سال ۱۳۳۱هـ.
در ۴۰۳ ورق به پایان میبرد و آنگونه که از میان نوشتهها و ارجاعات مطالب کتاب
برمیآید وی در تهیه مقدمات نوشتن دومین جلد کتاب خود بوده و قصد اختصاص آن به
مزارات شهرستانهای جهان اسلام راـ به جز آن هشت شهر ـ داشته است لیکن به نظر
میآید توفیق رفیق او نبوده و چنین اثری از او خلق نمیشود. مؤلف بعدها تنها نسخه
دستنوشته خود را وقف کتابخانه آستان قدس رضوی مینماید که همین نسخه مورد استفاده
محقق قرار گرفته است و آگاهی من از این نسخه و محتوای کتاب رهین راهنمائیهای
دانشمند و محقق برجسته عراق دکتر حسین علی محفوظ کاظمی(۱) ـ سلّمهالله تعالی ـ

۱ ـ محقق، نویسنده و پژوهشگر عراقی، وی از خانواده ریشهدار و کهن است و نسب او به
محفوظ بن وشاح بن محمد حلی اسدی (متوفی ۷۱۲هـ = ۱۲۹۱م) از بزرگان شیعه در حله
میرسد، در سال ۱۹۲۶م در کاظمین در خانوادهای روحانی به دنیا آمد و پس از تحصیلات
حوزوی و دانشگاهی سالهاست که به تحقیق و تدریس در دانشگاه مشغول است و تا کنون از
او بیش از یکهزار کتاب و رساله و مقاله به چاپ رسیده است، مقدمه چاپ کتاب شریف
(الکافی) شیخ کلینی از اوست.

است که هنگام شرکت در کنگره جهانی هزارمین سالگرد وفات شیخ مفید(رحمه الله)در قم
مرا از این کتاب و نسخه منحصر به فرد آن در کتابخانه مشهد آگاه نمود و به احیای این
اثر تشویق نمود.

در پایان با تشکر از توجه و عنایت حجهالاسلام و المسلمین سید علی قاضیعسکر ـ دام
عزّه ـ که وسائل تهیه و تحقیق و چاپ آن را فراهم کردهاند، نخستین بخش کتاب (جنات
ثمانیه) با عنوان (حرم اول) که در باره مکّه مکرّمه ـ زادها الله عزاً و شرفاً ـ
میباشد تقدیم خوانندگان گرامی میگردد.

سلخ جمادی الاولی ۱۴۱۷ هـ. ق.

بسم الله الرحمن الرحیم وبه نستعین

دیباچه جنّات ثمانیه

ستایش و سپاس بیقیاس، خدای لایزالی را سزاست، که بنی نوع انسان را اشرف مخلوقات
فرموده، و بیتالعتیق را از برای ایشان قبله، و محلّ امن و معبدگاه قرار داده، و
بقاع و مشاهد انبیا و اولیا را محلّ استجابت دعا و زیارتگاه ساخت، و بالاتر از
ایشان وجودِ محمودِ صَدر صُفّه صفا را برگزید، و نقطه دایره اصطفا را پسندید.

بیت:

ذاتی که بگفتش ایزد پاک «لَولاک لَما خَلقتُ الأفْلاک»

و درود نامحدود، بر روان صاحب اورنگ کشور دین، و خداوند دیهیم، دار الملک یقین،
نخستین رقم خامه ازل، ختم پیغمبران مُرسل، ماه روی «والشّمس والضّحی»،(۱) سیاه موی
«واللَّیل إذا سَجی»،(۲) صدرگُزین «ما وَدَّعک ربُّک وما قَلی»،(۳) مَسندنشین
«وللآخره خیرٌ لکَ مِنَ الأُولی»،(۴) شافع «ولَسوفَ یُعطیکَ رَبُّکَ فَترضی»،(۵)
پرورده «أَلَمْ یَجِدْکَ یتیماً فآوی»،(۶)یتیمنواز «فَأمّا الیَتیمَ فَلا
تَقْهَر»،(۷) کارساز «وأمّا السائِلَ فَلا تنهر»،(۸) صاحبنعمت «وأمّا بِنِعْمَتِ
رَبِّکَ فَحَدّث»،(۹) سرافراز «إنّکَ لَعلی خُلُق عَظیم»،(۱۰) وممتاز «حَریصٌ
علیکُم، بالمؤمنینَ رؤفٌ

۱ ـ الشمس: ۱

۲ ـ الضحی: ۲

۳ ـ الضحی: ۳

۴ ـ الضحی: ۴

۵ ـ الضحی: ۵

۶ ـ الضحی: ۶

۷ ـ الضحی: ۹

۸ ـ الضحی: ۱۰

۹ ـ الضحی: ۱۱

۱۰ ـ القلم: ۴

صفحه ۸۹

رحیم»،(۱) مفتخر «أنت الحبیب وأنت المحبوب»، ومورد الطاف «أنت المریدُ وأنتَ
المُراد»، مُدَرّس صُفّه رسالت، و مهندس حُجره جلالت، قطب فلک نبوّت، و محور آسمان
فتوّت، گوینده «کُنتُ نَبیّاً وآدم بین الماءِ والطّین»، حبیب إله العالمین، محمّد
بن عبدالله، صلوات الله علیه وآله أجمعین.

امّا بعد: چنین گوید مُحرّر این مقاله، و مؤلّف این رساله، ابنمرتضی محمدباقر
الحسینی الخلخالی، چون از بدو تمییز تاکنون سال هزار و سیصد و بیست و چهار هجری
است، به مقتضای شوقی که به زیارت مشاهد مقدسّه اهلبیت طاهرین داشتم، اگر چه کرّات و
دفعات به عتبات عالیات مُشرّف شده بودم، باز روزی از روزها که دستم نه به کعبه خدا
و نه به مشاهد ائمّه هدی نمیرسید، جذبه تجلّیات حضرت الله، و جذبات محبّت
اولیاءالله، دل این محزون بینوا را به هیجان آورد، خواستم چندی از برای سکونِ دلِ
پر درد خود را به مصداق «الَمجازُ قَنْطَرَهُ الحَقیقَه» به ذکر مکّه معظّمه و بقاع
متبرّکه آن برگزیدگان مشغول سازم.

شعر:

سفر کعبه کنم تا به خرابات رسم زانکه سالک به حقیقت از راه مجاز

چون علمای اعلام، وخلفای ائمّه انام، بسی سعیها و کوششها در نشر اخبار
سیّدالمرسلین و ائمّه طاهرین نمودهاند، سیّما مولانا علاّمه مجلسی نهایت سعی و
اهتمام در نشر اخبار سیّد انام و اهلبیت(علیهم السلام) فرمود، بعد از آنکه نزدیک
بود که آثار دین و مذهب و ملّت تمام شده و مندرس گردد، سعی خود را به اعلا درجه
رسانده است و بسیاری از مؤلفین و مؤرّخین از علمای جغرافی و غیره، امّا هیچکدام از
ایشان جغرافی مشاهد مقدّسه و شرح بقاعِ بلاد اسلام در یک مجموعه که عوام فهم باشد
مرقوم نداشتهاند، تا از برای حاجیان بیتاللهالحرام و زایرین ائمه هدی، دلیل و
بینایی بوده، از روی بصیرت و معرفت به جانب مقصد رفته باشند، لهذا آنچه از اخبار
ائمه اطهار و از کتب ارکان دین به یقین رسیده بود به تألیف درآوردم و اوقات تدوین
این وجیزه از کتب احادیث و تواریخ و انساب و رجال و جغرافی و لغات و اخبار، از
خاصّه و عامّه تقریباً شصت مجلد کتاب حاضر داشتم، از روی اخبار صحیحه و با اسناد
موثّقه معتبره به تحریر درآوردم. بحمدالله تعالی ابواب فیوضات الهیّه بر دل این عبد
گشوده شد، تا اینکه به عموم فضل و عنایت ازلی و تأثیر نظرات برگزیدگان لم یزلی، و
به

۱ ـ التوبه: ۱۲۸

همّت آل الله که مراد انوار مقدّسه اهلبیت طاهریناند، جغرافی حرمهای مُطهّره و ذکر
مقامهای مشاهد منوّره، و شرح قبور و بقاع مشرّفه، از مشاهد انبیا و ائمه هدی، و
امام زادهها و اولیا و علما وحکما و عرفا و سلاطین و وزراء و شعرا، از زمان آدم
تاکنون ]که[ از مشهورین عالم بودهاند، از تاریخ ولادت و وفات و مدفن و جغرافی
مکانها و انساب باهره، از فراز هر دیاری که پرتو نور اسلام به نقاط کره زمین تابیده
است بر قلم و زبان این آشفته ناتوان ملفّق گردید، مناسب دید که مسمّی نماید به
جنّات ثمانیه، امیدوارم عموم حجاج بیتاللهالحرام، و زوّار ائمه انام بهرهمند
گردند.

چون این کتاب از مکمن غیب به وضع مرغوب جلوهگر آمد، آنکه کعبهالله و حرمهای شریفه
چهارده معصوم(علیهم السلام) است، بنابر اشرفیّت و افضلیّت، به مفاد السّابِقونَ
السّابِقون أُولئِکَ المُقرّبون،(۱) ومن باب اولی بالتّقدم، مقدمهً در جزء اوّل
کتاب ذکر گردید، لاجرم تتمه بقاع به ترتیب حروف تهجّی در جزء ثانی کتاب به تحریر
پیوست، و توفیق اتمام از ملک در خواسته آمد إنّه عَلی کُلّ شیقدیر(۲) و بالإجابه
جدیر.

نظم:

چه بهتر مرد را از یادگاری که بعد از وی بماند روزگاری

الإعانه والتوفیق من الملک الجبّار.

حرم اوّل از کتاب جنات ثمانیه

بسم الله الرحمن الرحیم وما توفیقیإلاّ باللهِ

اَلحَمْدُ للهِ الّذیعَظّمَ شَعائر الإسلام، وأکرَمَنا بالإرشاد إلی الحلّ والحرام،
وتفضّل علینا بالرکون إلی الرکن والمقام، وعرّفنا وقوف العرفاتِ والمشعرِ الحرام،
وجعلَ لَنا حَرَماً آمِناً وحِصناً للأنامِ، وکَهفاً حَصیناً لِصروفِ الأیام،
والصّلوه والسلامُ علی مَن تشرَّفَ بِهِ البَیتَ والحُطام، واستقامَ بهِ الرکنَ
والمقام، محمّد سیّدِ الأنام، وآله الذین هُم حقائق بیتاللهالحرام، وبواطنِ
الحجِّ والإحرام، علی مُرورُ اللّیالیوالأیّام.

۱ ـ الواقعه: ۱۱

۲ ـ الحج: ۶

صفحه ۹۱

«جَنّاتِ عَدن مُفَتَّحهٌ لَّهُمُ الأبْوابُ»

«الجنّات الثّمانیه»

تألیف

محمّد باقر بن مرتضی حُسینی خلخالی (ق ۱۳ و ۱۴)

تحقیق

محمّد رضا انصاری قُمّی

پس شروع نماییم به ذکر هشت حرم:

باز گو از نَجُد، از یاران نجد تا در و دیوار را آری به وجد

حرم اوّل در بیان مکّه معظّمه

حرم: در لغت عربی به معنی حُرمت و تعظیم و محّل ستور(۱) در نظر بیگانگان مهجور، به
این مناسبت اندرون سلطان را حرم گویند. امّا در اصطلاح، مشاهد مشرّفه را حرم
خوانند، مشهورترین آنها حرم کعبه است و حرم رسولالله و حرمهای ائمه(علیهم
السلام)است.

اسامی مکّه: اُمّالقری، کعبه، عرش الله، بَلدُالحرام، بیتِالعتیق، اُمّرحم،
اُمّالأرضین، قادس، مقدّسه، بساسه، نساسه، حجاز، حاتمه، بَطحا، رأس، کوثی،
بیتاللهالحرام، مکّه، بکّه، بلد أمین.

جغرافیای آنجا: شهر مکّه مرکز ولایت حجاز، و منشأء دین مبین، و قبله مؤمنین، و مولد
حضرت سیّد المرسلین، و زیارتگاه مؤمنین و مسلمین است. در میان کوهستان غیر
مُنبت(۲)در وسط درّه واقع است و عدد نفوس آنجا شصت و هفت هزار و اهلش عرب و شافعی
مذهب، حنفی و مالکی و حنبلی و زیدی نیز بسیارند. قر]یـ[ـب(۳) هشتاد و پنج خانه شیعه
امامیّه در آنجا سکونت دارند و فرقه شافعی در کمال اقتدارند. و ضعیف اندام و سیاه
چهره و اسمر اللّون(۴) میباشند.

آب آنجا: اوّل بئر زمزم بود و آن چاهی است که ابراهیم(علیه السلام) از برای اسماعیل
کنده بود، مدّتی انباشته گشته مخفی شد، بعد عبدالمطلب حفر(۵) نمود، آن چاه در طرف
مغرب کعبه واقع است نزدیک به مقام ابراهیم، و چهل گز(۶) عمق اوست و آب آن چاه
شورناک است.

در ابتدا غیر از آب زمزم آبی نداشت، تا این که زبیده خاتون زن هارون الرّشید از سمت
طائف و عرفات و منا قناتی کنده آبی اخراج کرده و به جریان آورد. مدتی از ریگ
انباشته گردید، بعد به همت سلطان ابوسعید(۷) و سلاطین آلعثمان آن را جاری گردانیده
و لولههای مسین در زمین نشانده آب را به شهر آوردند و مأکولات(۸) آنجا را از طائف
و از اطراف دیگر آورند.

حدود آن: طرف شرقی کوه صفا و کوه ابوقبیس، سمت غربی کوه عرفه و شاما، جانب جنوب کوه
مروه، طرف شمال کعبه صفا است.

امّا جغرافی کبعه: بدان که کعبه در وسط مسجد الحرام میباشد و هر دو در میان شهر
واقعاند.

ارکان آن: رکن عراقی، رکن یمانی، رکن غربی، رکن شامی است.

طول کعبه: از رکن عراقی که حجرالاسود در اوست الی رکن شامی، بیست و پنج ذراع(۹)است.

عرض کعبه: از رکن یمانی الی(۱۰) رکن عراقی بیست و یک ذراع و یک شبر(۱۱) است.

ارتفاع دیوار کعبه: سی ذراع است.

دور سطح سقف کعبه: بیست و هفت ذراع است.

ضخامت سقف: دو ثلث ذراع است.

ضخامت دیوار: چهار شبر و چهار انگشت است.

و پشت بام: کعبه را به قلعی اندودهاند.

و سه ستون: در عرض است برای نگهداری سقف دوّم که پردههای بیت شریف به آن مربوط
است، و در پنج موضع از خانه، پنج چوب عریض و محکم و متین به قامت انسانی منصوب
میباشد.

بابهای(۱۲) کعبه: او را دو در است; یکی از پایین و دیگری از بام خانه است و هر دو
از درخت عود است.

طول در: هفت ذراع است که در آن چهار حلقه از نقره است و در اندرون خانه
سُلّمی(۱۳)نزدیک رکن شامی است، که در دیوار پنهان است.

مرقاه آن: یعنی پلّههای کعبه بیست و نه است و از اطراف خانه حلقهها و چوبها برای
پرده نصب شده است.

میزاب(۱۴) آن: قطعه ای از چوب است، بر او صفحههای نقره کشیدهاند و نقره را مطلاّ
کردهاند.

طول میزاب: چهار ذراع و نیم است.

عرض میزاب: دو ثلث ذراع است و آنچه در طول میزاب داخل دیوار است به ذراع بنّایان دو
ثلث ذراع است. و در نزدیک به دیوار دایرهای از طول دارد و در سه موضع از نقره
پوشیده شده است

و حجرالأسود: به رکن عراقی منصوب(۱۵) است، کسی که میانه بالا است به سهولت او را
میبوسد، برای این که از زمین به اندازه شش وجب بلند است. و در این اوقات اطراف
حجرالاسود را به طلا محکم کردهاند، نظر کردن به آن موجب سرور و بهجت است.

حطیم: واقع است در میانه خانه و حجرالاسود و آن مقام افضل بقاع ارض است و حطیم به
معنی خورد شده است، چه ازدحام حاج در آن محل زیاد میشود تا خورد میگشتند.

شاذروان: احاطه به تمام خانه دارد، ارتفاع آن دو ثلث شبر است و عرضش نصف ذراع و بر
پشت آن گچ ریختهاند و الواح رخام،(۱۶) که طولا یک ذراع و نیم است، بر آن منصوب و
خمیده است که کسی بر آن نتواند بایستد.

مُستجار: مکانی است در پشت کعبه، مقابل باب است، نزدیک به باب مسدود(۱۷) است، آن
محل را مستجار نامند. قبل از آن که تجدید تعمیر بیت شود، آن باب کعبه بود، حال
مسدود است، وجه تسمیه(۱۸) مُستجار آن است: در همان مکان طلب آمرزش و مغفرت کنند تا
از آتش جهنّم محفوظ باشند، چنانکه سابق بر این انبیا و اولیا در آن محل با خداوند
راز و نیاز کرده و دعاهای ایشان مستجاب گشته.

حجر الکعبه: مشهور است به حِجْر اسماعیل:

«والحِجْر الحائط المستدیر الی جانب الکعبه الغربی، وکلّه من البیت أو سته أذرع منه
أو سبعه، نقل أنّ إسماعیل بن إبراهیم دَفَن أُمّه فیالحِجْر فَحَجر علیها لئلاّ
توطأ.(۱۹)

قال الصادق(علیه السلام): دفن فیالحجر ممایلی الرکن الثّالث عُذرای بنات اسماعیل،
وفیه الحجر بیت اسماعیل وفیه قبر هاجر و قبر اسماعیل»(۲۰) انتهی.

یعنی آن مصطبه(۲۱) محوّطه به حایط(۲۲) آن، محوّطه مدوّری است در سمت غربی کعبه،
نزدیکی رکن واقع است، و آن دیواری است کوتاه و مستدیر(۲۳) مانند نصف دایره، مقابل
رکن شامی و ارتفاع آن دیوار دو ذراع است و عرض آن نیز به همین مقدار است و طول آن
عرض کعبه است و در طرفین حجر دو معبر(۲۴) است عرض هر یک دو ذراع و نیم است.

مقام ابراهیم: آن سنگی است که اثر پای مبارکش در اوست، مابین رکن و مقام است.

تاریخ بناء کعبه: هزار و هشصد و نود سال قبل از میلاد عیسی به وقوع پیوست.

تاریخ قبله مسلمانان بودن کعبه: در سال دوم هجرت از جانب بیت المقدس به سوی کعبه
بگشت.

وضع کعبه با مسجد الحرام: اصل خانه کعبه از جحرالاسود تا رکن یمانی که بر طول
مسجدالحرام است، عرض کعبه حساب میشود ]و[ یازده ذرع است، و از رکن یمانی و شامی که
عرض مسجد و طول خانه کعبه است دوازده ذرع است.

جغرافیای مسجد الحرام

قوله(صلی الله علیه وآله): «أوّلُ مَسجد بُنِیَ علی وَجْهِ الأرضِ هُوَ مَسْجِدُ
الحَرامِ وَبَعْدُهُ بَیتِ المَقدِس بأربَعینَ سَنه».(۲۵)

طول مسجد: چهار صد ذراع است.

عرض مسجد: دویست و هفتاد ذراع است.

بابهای مسجد: سی و نه است، در سمت بابالزیاره، که غربی خانه کعبه است، هفت در
دارد، و در سمت بابابراهیم که جنوب خانه کعبه است چهار در دارد، در سمت بابالصّفا
که شرقی خانه کعبه است هفده در است، و در سمت بابالسّلام که شمالی خانه کعبه است،
یازده در است.

طاقهای مسجد: مشتمل است بر سی و شش طاق، دهنه هر طاقی چهار ذرع و نیم است که مجموع
آن، صدوهشت ذرع است، و چهار اطراف شبستان است.

عرض شبستانها: از همه طرف سیزده ذرع است.

ستونهای مسجد: مج