پاورپوینت کامل صُرّه همایون و کاروان صرّه در دولت عثمانی ۶۹ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل صُرّه همایون و کاروان صرّه در دولت عثمانی ۶۹ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۹ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل صُرّه همایون و کاروان صرّه در دولت عثمانی ۶۹ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل صُرّه همایون و کاروان صرّه در دولت عثمانی ۶۹ اسلاید در PowerPoint :

۸۸

(گزارش هدایای ارسالی سلاطین عثمانی به حرمین شریفین)

گزارشی از یک کتاب

آنچه اکنون ارائه می کنیم، فشرده گزارشی است از یک تک نگاریِ ویژه در
باره موضوع مورد بحث که در مجله ای ترکی (از وزارت راه ترکیه) به چاپ
رسیده است. این گزارش به کوشش آقای بلال خاکی به فارسی برگردان و
سپس بازنوسی شده است که به حضور خوانندگان گرامی تقدیم می گردد.

توضیحات مقدماتی نیز، که پیش از گزارش کتاب آمده، بر اساس شرحی
است که خانم اِسرا دوغان (شُرُفی) از فصول کلّی این کتاب ارائه کرده اند.
به علاوه مطالبی که بنده بر آنها افزوده ام و طبعا مسؤولیت آنها را می پذیرم.

از همکاری آن دو گرامی، عمیقا سپاسگزارم.

رسول جعفریان

حج گزاری در فرهنگ عثمانی، امری بسیار تأثیرگذار و مهم بوده است. این
اهمیت، نه تنها به لحاظ دینی، بلکه به لحاظ سیاسی، اجتماعی و نظامی قابل بحث و تعمّق
و تحقیق است. تسلّط بر حرمین شریفین، در آخرین سالهای دولت ممالیک (سقوط
در۹۲۳)، یکی از مسائل مهم اختلافی میان عثمانی ها و ممالیک بود؛ به طوری که می توان
یکی از دلایل هجوم سلطان سلیم به قلمرو عثمانی را همین تسلّط بر حرمین دانست؛
چراکه تصرّف این دو منطقه، به معنای تسلّطِ معنوی بر جهان اسلام بود.

اهمیت تجاری، سیاسی و اجتماعی حج نیز بر زندگی مردمان این دوره و ادوار بعد،
بسیار گسترده بوده که با تأسف هنوز تحقیقات گسترده ای در این باره انجام نگرفته است.

شگفت آنکه با تمام اهمیتی که حج در این روزگار برای دولت عثمانی داشت، حتی
یک نفر از سلاطین عثمانی، فریضه حج را انجام ندادند. این امر در باره سلاطین قاجاری
ایران نیز صدق می کند. دلیل عمده آن، طولانی بودن زمان این سفر بود که می توانست به
لحاظ سیاسی، عواقبی برای این دولت ها، که دشمنان فراوانی در درون و بیرون داشتند،
در پی داشته باشد.

از میان سلاطین عثمانی، تنها محمد رشید، آخرین سلطان عثمانی، آن هم پس از
عزل، به حجاز آمد که در آنجا هم حج به جای نیاورد! از شاهزادگان عثمانی هم تنها و
تنها سلطان جم موفق به انجام فریضه حج شد.

با این همه، سلاطین عثمانی توجّهی ویژه به حجاز داشتند و این سرزمین مقدس
برای آنان بسیار مهم بود؛ به طوری که در طول سالها، نه تنها هیچ نوع مالیاتی از آنان
دریافت نکردند بلکه هر سال مبالغ فراوانی از کمکهای نقدی و جنسی برای آن ارسال
می کردند. این کمکها که از زمان پیش از عثمانی ها هم معمول بوده، در این دوره،
صورت منظم به خود گرفت و این همان موضوعی است که مورد توجه یک نویسنده
ترک قرار گرفت و یک تک نگاری در آن باره تألیف کرد.

سالها کمک دولت عثمانی به اهالی حرمین، در پایان با بی مهری شدید اعراب
روبه رو شد و دولت جدید وهابی با همکاری انگلیسی ها، بر ضدّ عثمانی ها جنگیدند و
جزیره العرب را از سلطه عثمانی ها بیرون آوردند. ترکها که قرنها و حتی در اوج
نیازمندی، هزینه های گزافی را برای مردم حرمین و اعراب ساکن حجاز پرداخته بودند،
از این بابت سخت آزرده شدند. حتی تا به امروز هم می توان از چهره زائران ترک، نفرت
از سعودی ها را به خوبی مشاهده کرد؛ به ویژه آنگاه که مأموران سعودی در کنار قبر
پیامبر صلی الله علیه و آله با تندی و غضب، زائران ترک را از نزدیک شدن به ضریح رسول اللّه دور می کنند.

ترکها هر جا که قدم بگذارند، اثری از تلاش های گذشته خود را مشاهده می کنند؛
آثاری که دیگران بر آنها سلطه یافته اند. یکی از آخرین نزاع هایی که در این باره رخ داد،
جریان تخریب قلعه عثمانی ها در مکه، در سه سال پیش بود که دولت ترکیه به حکومت
سعودی اعتراض کرد اما سعودی ها با ردّ آن اعتراض و به بهانه کمبود فضا برای زائران،
این اثر بزرگ عثمانی را تخریب کردند.

یکی از رسوم قدیمی در دولت عثمانی، در ارتباط با حرمین شریفین، ارسال «صرّه
همایون» یا هدایای سلاطین عثمانی و رجال دربار و اعیان برای اهالی حرمین شریفین
است.

در این باره دکتر منیر آتالر، کتابی با عنوان «صره همایون و کاروان های صره در
دولت عثمانی» نگاشته که در سال ۱۹۹۹ میلادی در آنکارا چاپ و نشر یافت.(۱)

این اثر که بر اساس اسناد و مدارک آرشیوی و نیز متون تاریخی نوشته شده، نخستین
تحقیق مفصلی است که در باره این سنت چند صدساله نگاشته شده و ابعاد مختلف آن را
شناسانده است.

این کتاب، ابتدا شرحی از منابع به دست داده و سپس به تفسیر معنای لغوی و
اصطلاحی صرّه پرداخته است.

بخش اول، شامل سه مطلب است:

نخست، در باره صرّه در دولت عثمانی و پیشینه آن در زمان سلاطین عثمانی؛ از
بایزید اول تا فتح سرزمین های عربی در زمان سلطان سلیم است.

دوم، توسعه کار ارسال صرّه از زمان تسلّط سلیم بر سرزمین های عربی؛ از جمله
حرمین شریفین تا زمان سلیمان قانونی که این رسم توسعه یافته تر دنبال شده است.

و سوم در روزگار دیگر سلاطین عثمانی تا محمد رشید، آخرین سلطان عثمانی.

بخش دوم، در باره مراسم ارسال صرّه همایون و تعیین مسیر حرکت است:

آماده کردن کاروان صره در استانبول و مراسم حرکت آن، بحث از محتوای هدایا،
مراسم استقبال آن در شام و نیز استقبال در مکه، مباحثی است که در این قسمت مورد
توجه مؤلف قرار گرفته است.

در قسمت دوم این بخش، مسیر ارسال صره، که همان «راه حج» است، مورد بحث
قرار گرفته است. راه خشکی و دریا و سپس قطار، راه هایی است که کاروان شام برای
بردن صره همایون از آن استفاده می کردند. در این بخش، مؤلف از یک نسخه
دست نویس مهم که به سال ۱۲۵۳ ق. در باره تمامی ابعاد این سفر و کاروان نوشته شده،
بهره برده است. در باره راه قطار نیز توضیحاتی داده شده است؛ قطاری که به سال ۱۹۰۸
افتتاح شد، اما مع الاسف بعد از تسلّط دولت جدید وهابی ویران شد. مراسم استقبال از
کاروان صره در بازگشت نیز در شام و استانبول مورد توجه مؤلف قرار گرفته است.

(گفتنی است که بخشی از زائران ایرانی، همه که از طریق شام به مکه می رفتند، از
همین مسیر استفاده کرده و تحت نظارت پاشای شام این مسیر را همراه با محمل شام طی
می کردند).

بخش سوم، شرحی از کارگزاران صرّه و اصطلاحات معمول در این زمینه است:

کارگزاران به دو گروه اصلی و فرعی تقسیم شده اند. در بخش کارگزارانِ اصلی، از
امین صره، مژده جی باشی، کافتان آغاسی، امیر الحاج، امیرالحاج مصر، پزشک امین
صرّه، سقاباشی، فرماندهی عساکر، قاطرچی باشی، مشعل چی باشی، ترجمان صرّه،
دارالسعاده آغاسی، کاتب صرّه و کدخدای صرّه یاد شده است.

در بخش مشاغل فرعی، تشریفات چی، وکیل فراشت شریفه، مطوّف، مقوّم،
مجاور، شیخ الحرمین، ناظر حرمین، مفتّش حرمین، تخت روان جی، شربت جی،
قهوه جی، بخورجی و… یاد شده است.

اما اصطلاحات مربوط به صرّه نیز فراوان است که مؤلف در باره هر کدام شرحی به
دست داده است. برخی از آنها عبارتند از: محمل مصر و شام و یمن، اوقاف صرّه،
قرنطینه، فراشت شریفه (کیف های محتوی هدایای مردم به اهالی حرمین)، دفاتر فراشت
شریفه، تهنیات حج، حج اکبر، حرمین، اوقاف حرمین، قلم محاسبه حرمین، اکرامیه
حرمین، طلای صرّه، دفاتر صرّه، شتر صره، اخراج صره، صره همایون، کیسه صره،
مناسک حج، مجیدیه، زر محبوب و غیره.

در پایان کتاب، بخشی از اسناد که به طور عمده تصاویری است از صفحات دفاتر
صرّه و نیز چند عکس و نقشه آمده است. مشخصات منابع کتاب هم در پایان آمده است.

بر اساس توضیحات مؤلف در مقدمه کتاب، وی برای نخستین بار این اثر را بر پایه
آرشیوه های اداری مختلف که در درجه اول باید از آرشیو نخست وزیری یاد کرد،
استفاده کرده است. این آرشیوها مهم ترین منبع او هستند.

افزون بر آنها، وی از آثار تاریخی و سیاحت نامه های این دوره هم بهره فراوان برده
است:

* «تشریفات قدیمه» از اسعاد افندی (استانبول ۱۲۸۷).

* «نصرت نامه» (استانبول ۱۹۶۳).

* «روضه الحسین فی خلاصه الأخبار الخافقین» معروف به «تاریخ نعیما»
(استانبول ۱۲۸۱).

* «محاسن الآثار» (استانبول ۱۱۹۸).

* «تاریخ واصف» (استانبول، ۱۹۷۸).

* «سیاحت نامه حجاج» از سلیمان شفیق سیلمز اغلو (استانبول ۱۳۰۸).

* «مرآه الحرمین» ایوب صبری پاشا (م ۱۹۸۰). و نیز کتاب:

* «امرای مکه و مدینه» از اسماعیل حقی چارش لی که اثری است به زبان ترکی.

گزارش کتاب

«صُرَّه»، در لغت به معنای کیسه پول است. اما در اصطلاح دولت عثمانی، به معنای
طلا و کیسه های زری است که از سوی دولت عثمانی برای اهالی حرمین شریفین فرستاده
می شد. رسم ارسال این صره ها که عبارت از هدایای نقدی و جنسی برای مردم این دو
شهر بود، از زمان «عباسیان» آغاز شد و تا پایان سلطنت عثمانی دوام یافت. در این میان، و
پس از عباسیان، «فاطمیان» نیز برای جلب رضایت خاطر مردم این دو شهر و نفوذ میان
آنان، هر سال پولی به حجاز می فرستادند. مبلغ فرستاده شده در این زمان ۱۲۰ هزار دینار
بوده است. بلاذری بالاترین مبلغ از این دست را تا ۲۰۰ هزار دینار یاد کرده است. این
رقم بالاترین پولی بوده که تا پیش از دولت عثمانی برای مردم این شهر ارسال شده
است.

اما در «دوره عثمانی» تداوم این سیاست یک امر ضروری به نظر می رسید. به همین
دلیل بر خلاف خواسته بسیاری از توده های فقیرِ آناتولی، که مخالف با ارسال این کمکها
بودند، از نظر دولت عثمانی، خدمت به اهالی حرمین شریفین با فرستادن صرّه ها و هدایا،
یک افتخار به حساب می آمد. این مسأله تا زمان انتقال خلافت به عثمانی ها، به صورت
امری رقابت زا میان دولت های اسلامی درآمده بود؛ به طوری که هر کدام تلاش
می کردند پول بیشتری ارسال کنند و بر نفوذ خود بیفزایند.

ارسال صره، بیشتر در قالب کاروانهای حج صورت می گرفت و آنگونه که از اسناد
موجود به دست می آید:

نخستین بار، در دوران سلطنت بایزید اول (سلطنت ۷۹۲ ـ ۸۰۵) با ۸۰ هزار سکه طلا
آغاز شده است.

یکبار زمانی که دولت عثمانی، در دوران سلطان محمد چلبی (سلطنت ۸۰۵ ـ ۸۲۴)
گرفتار ضعف شده بود، این رقم به ۱۴ هزار سکه طلا رسید که از ادرنه برای حرمین
فرستاده شد.

اما ترتیب کاروان مخصوص دولتی، به عنوان یک هیئت، که مشهور به «آلای صرّه»
بود و وظیفه ارسال «صره همایون» به حرمین را بر عهده داشت، از زمان حکومت همین
محمد چلبی آغاز شد. بعد از آن، این سیاست توسط سلطان مراد دوم توسعه یافت. وی
سالانه ۳۵۰۰ سکه طلا که از درآمد پل ارگنه به دست می آمد وقف مردم مکه و مدینه و
قدس شریف کرد. همو در وصیت نامه اش، ثلت اموالش در مانیسا؛ یعنی دو هزار سکه
طلا را برای اهالی حرمین شریفین وقف کرد.

رسم ارسال صرّه، پس از فتح استانبول نیز ادامه یافت. سلطان محمد فاتح (سلطنت
۸۵۵ ـ ۸۸۶)، به عنوان مشتلق فتح استانبول، دو هزار سکه برای امیر مکه و هفت هزار
سکه هم از غنایم
این جنگ به عنوان صره برای اهالی حرمی