پاورپوینت کامل عقیل بن ابی طالب در میزان تاریخ صحیح ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل عقیل بن ابی طالب در میزان تاریخ صحیح ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل عقیل بن ابی طالب در میزان تاریخ صحیح ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل عقیل بن ابی طالب در میزان تاریخ صحیح ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۴۶

بطوری که در مقاله گذشته اشاره نمودیم مخالفان خاندان عصمت، بخصوص امویها، بر اساس
کینه خاصی که نسبت به عقیل در دل داشتند، برای تحقیر و شکست شخصیت وی تلاش فراوان
نمودند و میتوان محور این تلاش را در سه موضوع از حوادث زندگی وی، بدین ترتیب خلاصه
نمود:۱) اسلام و هجرت عقیل۲) ملاقات وی با معاویه۳)عدم حضور او در جنگهاآری این سه
موضوع از دوران زندگی عقیل، مورد توجه مخالفان بوده و مورد بهرهبرداری تبلیغی آنان
بر ضدّ برادر امیرمؤمنان علی ـ ع ـ قرار گرفته است و تا آنجا که ممکن بوده، بزرگ
نمایی کردهاند و بعنوان مطالبی حساس مطرح نمودهاند و این مطالب به تدریج با تعبیرات
مختلف از سرزبانها به کتابهای دست ساخته سیاست، بنام «منابع تاریخی» راه یافته و
مورّخان و رجال شناسان خودی و دوستان اهل بیت نیز تأثیر پذیرفته و بدون توجه

۴۷

به حقیقت امر، همان راه را پیمودهاند. گاهی با اشاره و تلویح و گاهی به صراحت، همان
نظریات خلاف را مورد تأیید قرار دادهاند و از این روست که راه شناخت صحیح برای
خواننده نیز مشکل گردیده است; زیرا محور بحثها و مطالعات، نوعاً همان منابع بوده و
قیافه عقیل بنی هاشم هم از همین دریچه و با همین عینک مورد مطالعه قرار گرفته است.
باید گفت که در مقابل همه این جریانات انحرافی، باز هم میتوان از گوشه و کنار
منابع، مطالبی و لو به اندازه کم و نارسا، به دست آورد که بتواند هر شخص منصف را تا
حدّی با حقیقت آشنا کند و غبار اوهام را، که در قرنهای گذشته برتاریخ زندگی عقیل
نشسته است، برطرف سازد.

عقیل از دیدگاه رجال شناسان اهل سنت:

قبل از بررسی مطالب سه
گانه که پیشتر اشاره شد، لازم است در اینجا به عنوان استدراک و تکمیل بحثِ «حدیث
پیامبر از زبان عقیل»، که در مقاله گذشته آوردیم، نگاهی داشته باشیم به نظریه رجال
شناسان اهل سنت.در این بحثِ «شخصیت عقیل از دیدگاه رجال شناسان اهل سنت» این مطلب
مطرح است که تخصّص آنها علمِ رجال و کارشان معرفی ناقلان حدیث از لحاظ موقعیت معنوی
و مورد اعتماد بودن آنها و یا عکس آن است. اینان عقیل را نه از نظر کثرت و قلّتِ
حدیث ونه از زاویه تاریخ و صحابی بودن، بلکه از این جهت از وی یاد کردهاند که او از
رجال حدیث و ناقلان اثر و سنت رسول خدا ـ ص ـ است. از جمله رجال شناسان و منابعی که
در اختیار داریم عبارتند از:۱ ـ سرسلسله رجال شناسان اهل سنت، ابوحاتم رازی (متوفای
۳۲۷ هـ .ق.) است که عقیل را جزء ناقلین حدیث معرفی کرده و کسانی را که از وی اخذ
حدیث نمودهاند، چهار نفر میشمارد و چنین میگوید:«عقیل جزء صحابه رسول خدا است و
ناقلان حدیث پیامبر از وی; عبارتند از: موسی بن طلحه، عطاء بن ابی ریاح، حسن (بصری)
و مالک بن ابی عامر»(۱)۲ ـ و از کسانی که عقیل را با این سمت معرفی نموده است، ابن
حجر عسقلانی است در «تهذیب التهذیب»، ولی او تعداد ناقلان حدیث از عقیل را هفت نفر
ذکر نموده، مینویسد:«نقل کنندگان حدیث از وی; عبارتند از فرزندش محمد، نوادهاش
عبدالله بن محمد و

۱ ـ الجرح و التعدیل، ج ۶، ص ۲۱۸

۴۸

علاوه بر اینها عطاء، ابوصالح سمّان، موسی بن طلحه، حسن بصری و مالک بن ابی عامر
اصبحی».(۱)ابن حجر در کتاب دیگرش «تقریب التهذیب» نیز از عقیل به عنوان یکی از رجال
حدیث یاد نموده است.(۲)۳ ـ حافظ شمسالدین ذهبی، ناقلان حدیث از عقیل را همانند ابن
حجر، به استثنای مالک بن ابی عامر، میشمارد و مینویسد: «روی عنه ابنه محمد و
…»(۳)

اسلام عقیل و مهاجرت او

همانگونه که اشاره شد، اوّلین جوسازی بر ضد عقیل را
میتوان موضوع «اسلام آوردن» و همچنین «مهاجرت او به مدینه» دانست; زیرا از آنجا که
سردمداران و رؤسای خاندان اموی، تا مرحله قطعی شکست ستون فقرات کفر و تا پیروزی
قطعی اسلام، در جزیرهالعرب در شرک و بت پرستی خود باقی ماندند و همچنان پرچم کفر را
به دوش کشیدند و با فتح مکه به دست مسلمانان مجبور به قبول ظاهری اسلام گردیدند و
این موضوع در پیشانی این خاندان، که بعدها خود را بعنوان جانشینان پیامبر مطرح
نمودند، به صورت لکه ننگی باقی بود و لذا این خاندان و حامیانشان برای کم رنگ نشان
دادن این لکه سیاه، به هر وسیله ممکن دست یازیدند. یکی از ترفتندهایشان این بود که
در این عمل برای خود شریک بتراشند و عضوسازی نمایند آنهم از بنیهاشم!برای رسیدن به
این هدف در کنار تأمین هدفهای دیگر، عقیل پسر عموی رسول خدص ـ و برادر امیر مؤمنان
علی ـ ع ـ را برگزیدند و بر ضدّ وی جوسازیها کردند و دروغها پراکندند.در این میان
مورخان اهل سنت نیز بر اساس همان جوسازیها و دروغ پردازیها، در این مورد حرفهای
مختلف و متناقضی را عنوان نمودند، تا جایی که وانمود کردند اسلام و مهاجرت عقیل بعد
از فتح مکه بوده است! درست به موازات کسانی که پس از فتح مکه با اجبار واکراه تظاهر
به اسلام نمودند!در مقاله پیش نمونههایی از این نظرات را نقل کردیم و در اینجا فقط
مطلبی از بلاذری میآوریم; او میگوید:

۱ ـ ج ۷، ص ۲۵۴۲ ـ الجرح و التعدیل، ج ۲، ص ۲۹۳ ـ تاریخ اسلام عهد معاویه، ص ۸۴

۴۹

«و امّا عقیل بن ابیطالب… اُسِرَ یوم بدر مع قریش ففداه العباس بأربعه آلاف درهم
و کان اسلامه بعد الفتح»(۱)«عقیل فرزند ابوطالب در جنگ بدر همراه قریش بود که به
اسارت مسلمانان درآمد و عباس چهار هزار درهم داد و او را آزاد کرد و پس از فتح مکه
اسلام را پذیرفت.»

مسلمان شدن عقیل در تاریخ صحیح

بدلائلی که در مقاله گذشته از منابع
اهل سنت نقل نمودیم، چند نفر از بنیهاشم قبل از جنگ بدر در مکه به اسلام گرویده
بودند و بنا به مصالحی و از روی تقیه، از اظهار آن امتناع میورزیدند و شرکت نمودن
آنان به همراه مشرکین در جنگ بدر نیز از روی اجبار و اکراه بوده است.(۲) و لذا رسول
خدا ـ ص ـ به اصحاب خود دستور داد که «در این جنگ (بدر) تعدادی از بنیهاشم شرکت
نمودهاند که نیازی در جنگ نداشتند، اگر به آنان دست یافتید از ریختن خونشان خودداری
کنید.»، که از جمله آنان عباس، عقیل و ابوالبختری بودند.(۳)عقیل و عباس پس از آنکه
در جنگ بدر به اسارت مسلمانان در آمدند، اسلام خود را علنی نمودند. ابن قتیبه
دینوری در این مورد میگوید:«فاسلم العباس و أمر عقیلا فأسلم، و لم یسلم من الأساری
غیر هما»(۴)«از اسیران مکه که در اختیار مسلمانان قرار گرفته بودند، بجز عباس و
عقیل کسی اسلام را نپذیرفت.»مسلمان شدن عقیل اگر قبل از جنگ بدر هم نبود، بطور مسلم
و یقین در جنگ بدر و از سال دوم هجرت، به اسلام گرویده و جزء مسلمانان بوده
است.

هجرت عقیل در تاریخ صحیح

در مورد مهاجرت عقیل به مدینه، آنچه از منابع شیعه به
دست میآید و شواهد و قرائن عقلی نیز آن را تأیید میکند، این است که او پس از آن که
در جنگ بدر اسلام خود را علنی ساخت و به مکه مراجعت نمود، فشار مشرکین بر وی به
عنوان یک مسلمان و یکی از نزدیکترین اقوام پیامبر، شدیدتر شد و سکونت در محیط مکه
برایش غیر قابل تحمل گردید و سرانجام به فاصله کوتاه از جنگ بدر و در ماههای آخر
سال دوم، به سوی مدینه هجرت

۱ ـ انساب الأشراف، ج ۲، ص ۶۹۲ ـ ابن سعد در طبقات، ج ۴، ق ۱، ص ۳۰ میگوید: «و کان
عقیل ممّن أخرج من بنیهاشم کرهاً الی بدر فاسر یومئذ.»۳ ـ تاریخ طبری حوادث سال دوم
هجرت; کامل ابن اثیر، ج ۲، ص ۸۹; سیره ابن هشام، ج ۲، ص ۱۹۷۴ ـ معارف، چاپ دوم، ص
۶۸

۵۰

نمود و به سایر مهاجران و خاندان بنیهاشم در این شهر پیوست.

چند شاهد تاریخی بر این
مطلب:

۱) حضور عقیل در مراسم ازدواج امیر مؤمنان ـ ع ـ با حضرت زهرا ـ سلام الله
علیها ـ.باید توجه داشت که جنگ بدر در آخر جمادیالثانی سال دوم هجرت رخ داده و
ازدواج امیر مؤمنان با فاطمه زهرا ـ س ـ پنج ماه پس از این جنگ در اول یا ششم ذی
حجه همان سال و مراسم زفاف آنان در شب پنجشنبه بیست و یکم محرم سال سوم هجرت واقع
شده است.(۱)طبق گفته منابع شیعه، عقیل در دو مرحله از مراسم این ازدواج، حضور و
مشارکت داشته است:مرحله اول: طبق گزارش «اربلی» محدث و مورخ معروف در کشف الغمه،
ضمن روایت مشروحی از امیر مؤمنان ـ ع ـ ، در مورد ازدواج آن حضرت با فاطمه ـ س ـ
چنین آمده است:«پس از گذشت یک ماه از مراسم عقد، برادرم عقیل نزد من آمد و ضمن
اظهار مسرّت از ازدواجم با دختر پیامبر چنین گفت: برادر! چرا از رسول خدا درخواست
نمیکنی تا اجازه دهد همسرت را به خانهات بیاوری و با تشکیل زندگی جدید چشممان
روشنتر و قلبمان شادمانتر شود؟ گفتم برادر! شرم و حیا از رسول خدصـ مانع از این
درخواست گردیده است. آنگاه به من قسم داد که به همراه او به محضر رسول خدا ـ ص ـ
برویم و…»(۲)مرحله دوم: بزرگ محدث شیعه، شیخ صدوق ـ ره ـ ضمن روایتی، جریان بدرقه
و مشایعت حضرت زهرا به خانه امیر مؤمنان ـ ع ـ را نقل نموده و در آن روایت چنین
آمده است که:«رسول خدا ـ ص ـ فاطمه را بر شتر شهبا سوار نمود. سلمان افسار شتر را
به دست گرفت و رسول خدا و حمزه و عقیل و جعفر و اهل بیت از پشت سرش با شمشیر کشیده،
میرفتند و همسران پیامبر نیز در پیشاپیش، در حالی که سرود میخواندند، در حرکت
بودند. (والنّبی و حمزه و عقیل و جعفر و أهل البیت یمشون خلفها مشهرین
سیوفهم…)(۳)

۱ ـ مرحوم سید بن طاوس در اقبال با اسناد از شیخ مفید در کتاب حدائق الریاضش در
اعمال ماه محرم نقل میکند: «ولیله احدی و عشرین منه و کانت لیله خمیس سنه ثلث من
الهجره کانت زفاف فاطمه بنت رسول اللهـ صلّی الله علیه و آله و سلم ـ الی منزل امیر
المؤمنین ـ علیه السلام ـ یستحب صومه شکراً لله بما وقف من جمع حجته و صفیته».۲ ـ
کشف الغمه، ج ۱، ص ۳۶۰۳ ـ به نقل مناقب، ج ۳، ص ۳۵۴، از مولد فاطمه ـ سلام الله
علیها ـ.

۵۱

۲) دفن شدن فاطمه بنت اسد در خانه عقیلدومین شاهد تاریخی بر این که: مهاجرت عقیل به
مدینه، در سالهای اول هجرت رسول خدا، پس از جنگ بدر (بی آن که فاصلهای باشد) بوده
است، این است که پیکر پاک فاطمه بنت اسد، که در سال ششم از دنیا رفته، در داخل
خانهای که متعلّق به عقیل بود و در کنار بقیع قرار داشت، دفن گردیده است و طبیعی
است داشتن خانه مسکونی در شهری، ایجاب میکند که شخص از مدتی قبل در آنجا سکونت و
اقامت داشته باشد. و عقیل طبق رسم آن روز، که به جهت احترام شخصیتها پیکر آنان را
در داخل منازل به خاک میسپردند، پیکر مادرش را در داخل خانه خود با مباشرت رسول خدا
ـ ص ـ دفن نموده است و در سالهای بعد جنازه عباس و همچنین اجساد مطهّر ائمه
چهارگانه ـ علیهمالسلام ـ در همین محل به خاک سپرده شده است.(۱)

ملاقات عقیل با
معاویه

یکی دیگر از مسائل دوران زندگی عقیل بن ابیطالب، مسافرت او به شام و ملاقات
وی با معاویه است. مخالفان سرسخت عقیل و کسانی که از او کینه به دل داشتند، برای
تحقیر و اهانتش، از این سفر حداکثر استفاده تبلیغی را کردند و این موضوع را تحریف،
بزرگ نمایی و به صورت مطلبی حساس و گاهی با لحن و تعبیر مخالفت و ضدیت با امیر
مؤمنانع ـ و جدا شدن از آن حضرت و پیوستن به معاویه عنوان نمودند و بر ضد او بکار
بردند و دوستانش نیز مانند سایر محورها و مسائل مورد بهره برداری مخالفان، همین
مطالب را عنوان و تکرار کردند.در اینجا به چند نمونه از تعبیراتی که بعضی از
مورّخان در این زمینه آوردهاند، اشاره میکنیم و آنگاه به بررسی اصل موضوع
میپردازیم:۱ ـ ابن اثیر جزری میگوید:«و کان ممّا أعانهم علیه مفارقته أخاه علیاً و
مسیره الی معاویه بالشّام»(۲)«در تهاجم مخالفان عقیل بر او، چیزی که به نفع آنان
تمام شد و یاریشان نمود مفارقت و جدا شدن او! از برادرش علی و رفتنش به جانب معاویه
در شام بود.»۲ ـ همین جمله را ابن عبدالبرّ قرطبی بکار برده ولی به جای «مفارقته
أخاه»،

۱ ـ گفتنی است که در شمارههای پیشین این فصلنامه، در این زمینه بطور مشروح و مستدل
بحث نمودهایم از این رو، در اینجا به همین اشاره، بسنده میکنیم.۲ ـ اسدالغابه، ج ۳،
ص ۴۲۳

۵۲

«مغاضبته أخاه» آورده است; یعنی مخاصمه و دشمنی وی با علی! و سفرش به شام، بر
مخالفانش کمک کرد.(۱)۳ ـ ابن حجر عسقلانی چنین تعبیر میکند:«أو کان قد فارق علیاً و
وفد الی معاویه»(۲)«از علی جدا گردید و به معاویه پیوست.»۴ ـ زرکلی میگوید:«و فارق
اخاه علیاً فی خلافته فوفد الی معاویه فی دین لحقه»(۳)۵ ـ و ظاهراً ترجمه همین جمله
است که در لغتنامه دهخدا آمده است:«هنگامی که برادرش علی به خلافت رسید، از وی جدا
شد و به معاویه پیوست.»(۴)۶ ـ و شاید نارواترین نسبتی که در مورد سفر عقیل بنیهاشم
به وی داده شده، مرتبط کردن این سفر با ردّ درخواست کمک مالی وی از سوی امیر مؤمنان
ـ ع ـ میباشد که چون آن حضرت برای رفع نیاز و درخواست کمک عقیل پاسخ مثبت نداد، او
هم بلافاصله راه شام را در پیش گرفت و با معاویه ملاقات نمود و خواسته خود را از
دست دشمن اسلام که در حال جنگ و ستیز با برادرش امیر مؤمنان ـ ع ـ بود تأمین
نمود!از جمله این مورخان، ابن اثیر جزری است که میگوید:عقیل پس از یأس از
امیرمؤمنان گفت:«انی آت معاویه فأذن له فأتی معاویه»;«منهم به سوی معاویه میروم علی
بدو اجازه داد او هم به نزد معاویه رفت.»(۵)۷ ـ در عمده الطالب آمده است:«هرب عقیل
الی معاویه»; «عقیل از امیر مؤمنان جدا شد و به سوی معاویه فرار نمود.»(۶)۸ ـ ذهبی
هم مینویسد:«چون علی ـ ع ـ به خواسته او جواب مثبت نداد، عقیل گفت:«أذهب إلی من
أوصل منک، فذهب إلی معاویه»;«منهم نزد کسی خواهم رفت که از تو مهربانتر و دلجوتر
است! لذا به نزد معاویه رفت.»(۷)۹ ـ و بالأخره مامقانی ـ ره ـ با این که بعضی از
فضائل عقیل را نقل نموده، ولی ظاهراً

۱ ـ استیعاب مطبوع در حاشیه اصابه، ج ۳، ص ۱۵۸۲ ـ اصابه، ج ۲، ص ۴۹۴۳ ـ اعلام، ج ۴،
ص ۴۴۲۴ ـ واژه عقیل.۵ ـ اسدالغابه، ج ۳، ص ۴۲۳۶ ـ عمده الطالب، ص ۳۱۷ ـ تاریخ اسلام
عهد معاویه، ص ۸۶

۵۳

تحت تأثیر گفتار نویسندگانی مانند جزری و ذهبی قرار گرفته، میگوید:«و ممّا ورد فی
ذمّه مانطق بمضیّه إلی معاویه لأجل حطام الدنیا و ترکه أخاه علیّاً… و نحن
اکراماً لأجل أخیه علی و ابن عمّه رسول الله و ابنه مسلم لنسکت عنه! لیکنا لانثق
بخبره.»(۱)

این بود چند نمونه از آنچه که مورّخان درباره سفر عقیل به شام و ملاقات وی با
معاویه نوشتهاند و طبیعی است هر خوانندهای به این منابع و کتابها مراجعه کند و
گفتار این نویسندگان از شیعه و اهل سنت را مورد مطالعه قرار دهد، قضاوتی همانند
نظریه همین منابع و نویسندگان خواهد داشت که نه از راه تحقیق بلکه به صورت تقلید،
نویسندهای به نقل متن یا ترجمه گفتار نویسنده دیگر بسنده نموده است. ولی به طوری که
ملاحظه خواهید کرد و از دلایل زیاد از جمله نامه عقیل به امیر مؤمنان ـ ع ـ و پاسخ
آن حضرت، که یک سند زنده و محکم است، به دست میآید این است که مسافرت عقیل به شام
نه بعنوان مفارقت و یا به صورت فرار از حکومت امیر مؤمنان ـ ع ـ و نه اصلا در حال
حیات آن حضرت صورت گرفته، بلکه:اولا: این سفر پس از شهادت آن بزرگوار و در زمانی
است که صلح ظاهری حاکم بود.ثانیاً: منظور از این سفر نه پیوستن به معاویه و یا به
جهت نیل بحطام و زخارف دنیایی بود بلکه با هدف تبیین فضائل و مظلومیت و اعلان موضع
حقانیت امیر مؤمنان ـ ع ـ و انتقاد و اعتراض بر انحراف معاویه انجام گرفت.

تاریخ
ملاقات عقیل با معاویه

به طوری که اشاره شد، دلائل متعدد تاریخی، مؤید این واقعیت
است که ملاقات عقیل با معاویه، پس از شهادت امیر مؤمنان و بعد از انعقاد صلح و
آتشبس بین امام مجتبیعـ و معاویه و پس از برقراری نوعی ارتباط در میان مدینه و شام
و پیدایش جوّ عدم تخاصم علنی در میان دربار اموی و خاندان عصمت صورت گرفت، که اینک
برای تأیید این موضوع، از سه مطلب استفاده میکنیم:

۱ ـ تنقیح المقال، واژه عقیل.

۵۴

۱ ـ مفهوم مکاتبه عقیل با امیر مؤمنان

یکی از این دلائل، متن مکاتبهای است که میان
عقیل و امیرمؤمنان ـ ع ـ به عمل آمده است(۱) و این مکاتبه شاهد گویا است بر این که
این سفر پس از شهادت امیر مؤمنان به وقوع پیوسته است; زیرا این نامه که تاریخ نگارش
آن اواخر دوران حیات امیر مؤمنان است، بیانگر کمال اخلاص و ارادت عقیل نسبت به مقام
ولایت و اظهار از خودگذشتگی او و فرزندانش نسبت به امیر مؤمنان ـ ع ـ است و پاسخ آن
حضرت که تأیید ادعای عقیل و صحّه گذاشتن بر این حقیقت میباشد، بیانگر این است که
ملاقاتی بین عقیل و معاویه قبل از این تاریخ صورت نگرفته است چرا که: از نظر زمان،
در بقیه ایام حیات امیر مؤمنان برای چنین ملاقاتی فرصتی باقی نبود.و از لحاظ فکری ـ
عقیدتی نیز با توجه به متن نامه در دوران حیات امیر مؤمنان ـ ع ـ چنین امری قابل
قبول نیست; زیرا عقیل در این نامه پیوستن گروه عبدالله بن أبی سرح به معاویه را به
عنوان عداوت و دشمنی با خدا و رسول و دلیل بر اطفا و خاموش کردن نور الهی معرفی
میکند و میگوید:«فقلت لهم الی أین یا أبناء الثانئین أبمعاویه تلحقون عداوه والله
منکم قدیماً غیر مستنکره تریدون بها اطفاء نورالله و تبدیل أمره»چگونه ممکن است که
او با این فکر و عقیده و بینش، خودش بدون تغییر جو حاکم و تحول وضع موجود و در
شرایطی که فشارها و دشمنیها از سوی معاویه نسبت به امیر مؤمنانـ ع ـ و شیعیانش هر
روز تشدید میشود جبهه حق را ترک کند و به سوی معاویه و جبهه باطل روی آورد و این
گناه بزرگ را، که خود آن را عداوت با خدا و اطفای نور الهی» تعبیر میکند، مرتکب
شود.

۲ ـ نظر مورخان

دلیل دیگر بر این حقیقت، نظر مورّخان مورد اعتماد و محقق است که
طبق نقل ابن ابی الحدید این گروه از مورّخان معتقدند که سفر عقیل به شام، پس از
شهادت امیر مؤمنانعـ انجام گرفته است. او میگوید:«فامّا عقیل فالصحیح الذی اجتمع
علیه ثقات الرّوات علیه انه لم یجتمع مع معاویه

۱ ـ متن این نامه را در شماره ۱۴ فصلنامه ملاحظه فرمایید.

۵۵

الاّ بعد وفاه امیر المؤمنین ـ ع ـ».(۱)خود او نیز در جای دیگر همین نظریه را تأیید
میکند و میگوید:«وهذا القول هو الأظهر عندی»(۲)ویکیاز دلائل آن همین نامه عقیل را
ذکر میکند که ما قبلا در این مورد بحث کردیم.

۳ ـ مضمون مکالمه معاویه با عقیل

سومین
مسألهای که در مورد ملاقات عقیل با معاویه مطرح است و دلیل بر وقوع آن پس از شهادت
امیر مؤمنان ـ ع ـ است پرسش و پاسخی است که بین معاویه و عقیل روی داده و معاویه
درباره موقعیت اجتماعی امام حسن مجتبی و ابن زبیر و ابن عمر و ابن عباس و مروان پرس
و جو کرده و در این مورد از عقیل نظرخواهی نموده است. و اینها افرادی بودند که پس
از شهادت امیر مؤمنان ـ ع ـ هر یک به عنوانی و بلحاظ خاصی در صحنه اجتماعی و مذهبی
ظاهر گردیده و برای معاویه رقیب و مخالف محسوب میشوند که با وجود امیر مؤمنانعـ و
در حال حیات آن حضرت چنین موقعیت برای آنان وجود نداشت.بلاذری در این مورد نقل
میکند:«روزی در حالی که یاران معاویه در اطراف او جمع بو