پاورپوینت کامل عقیل و سریال امام علی ـ ع ـ ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل عقیل و سریال امام علی ـ ع ـ ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل عقیل و سریال امام علی ـ ع ـ ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل عقیل و سریال امام علی ـ ع ـ ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۴۴

پس از انتشار سوّمین بخش از مقالهای که در مورد عقیل بن ابیطالب در فصلنامه
«میقات حج» ارائه گردید، شاهد پخش دوازدهمین قسمت از سریال امام علی ـ ع ـ
بودیم که صحنه ملاقات عقیل باامیر مؤمنان ع ـ و معاویه را در معرض تماشای
بینندگان قرار دادهبود.

گفتنی است که تاکنون در ایران اسلامی، سریالی با این همه بیننده وعلاقهمند
پخش نشده و امروز خانه واجتماعی نیست که از این سریال سخنی در آن نباشد، نه
در ایران بلکه در کشورهای همجوار نیز با دیدن قسمتی از آن، برای دیدن قسمت
دیگر، دقیقه شماری میشود.

این سریال با ارائه گوشههایی از حقایق دوران حکومت امیر مؤمنان ـ ع ـ خدمت
بزرگی به تاریخ اسلام نموده و مسلمانانِ امروز را به دوران حکومت آن حضرت
نزدیک ساخته است و لذا باید از سازندگان، هنرمندان و همکاران علمی این فیلم
تقدیر کرد و برای آنان از خداوند پاداش بزرگ مسألت نمود. انصاف این است که
نشان دادن حوادثی پس از گذشت بیش از ۱۴ قرن، به صورت فیلم و به تصویر کشیدن
دوران زندگی و خلافت پرماجرای امیر مؤمنان ـ ع ـ کاری است بسیار مشکل وهنری
است بس دقیق و ظریف.

و آنچه این کار تاریخی ـ هنری را مشکلتر و پیچیدهتر میکند دو چیز است:

۱ ـ عدم امکان ارائه بسیاری از

۴۵

مطالب و جزئیات حوادث به علل مختلف.

۲ ـ عدم امکان به دست آوردن زوایای این حوادث مهم، به طور صحیح و دور از هر
نوع تحریف و تغییر.

چرا که این سریال، برخلاف سریالهای داستانی و خیالی، بیانگر حوادثی واقعی
است، از مقطع حسّاسی از تاریخ و گویای برخورد اندیشه و عقیده دو گروه از
مردمانی است که یکی از آنان پس از زمانی کوتاه، بر اوضاع مسلّط گردیده و
حاکمیت را به دست گرفته و در مدت حکومت طولانی خویش در قلع و قمع و کوبیدن
طرف مقابل، از تمام قدرت خویش بهره جسته است، آن هم نه تنها از راه فیزیکی
و با قتل و زندانی کردن و تبعید نمودن مخالفان و با آتش زدن و ویران کردن
خانههایشان بلکه از راه فرهنگی ـ تبلیغی نیز آنچه میتوانسته افراد ذی نفوذ
و شناخته شده و آنان که در جامعه اسلامی از وجهه مذهبی برخوردار بودند را
در انظار عموم حقیر، موهون، پست، نالایق، دور از اسلام و دارای بله و
حماقت، معرفی نموده است. از سوی دیگر افرادی را بزرگ نمایی کرده از آنان
شخصیّتهای کاذب مذهبی، به عنوان محدّث، صحابه و… به وجود آورده است.

در تاریخ از این نمونهها فراوان است که ابوذر، رشید هجری، میثم تمّار، حجر
بن عدی و… و ابوطالب و فرزندان او نیز جزو متهمان این گروه حاکم است.

چون در این زمینه گفتنی فراوان و بحث طولانی است برمیگردیم به اصل موضوع و
داستان عقیل در سریال امام علیـ ع ـ و قبل از ورود به بحث، به معرفی اجمالی
از عقیل بن ابیطالب میپردازیم:

عقیل کیست

عقیل فرزند ابو طالب و مادرش فاطمه بنت اسد میباشد. او عمو زاده رسول خدصـ
و برادر امیر مؤمنان ـ ع ـ و کنیهاش ابویزید است. عقیل دوّمین فرزند ابو
طالب و بیست سال از امیر مؤمنان بزرگتر بود.

همانگونه که در مقالههای گذشته با استناد به دلایل تاریخی و حدیثی از منابع
اهل سنّت آوردیم، عقیل یکی از شخصیّتهای علمی و از محدّثان و نسب شناسان
است و امتیاز و تفوق او بر دیگر نسب شناسان، در این است که وی افزون بر
آگاهیهای وسیع در این علم، به کیفیت زندگی قبائل مختلف حجاز; از لحاظ
اخلاقی و نقاط قوّت و ضعف مردان و زنان آنان، به خصوص، دارای تسلّط و اطلاع
کامل بر خصوصیات بنی امیّه و نیاکان معاویه بود.

عقیل در فصاحت و بلاغت و در صراحت گفتار و حاضر جوابی سرآمد دوران و شخصیّت
معروف و بیبدیل تاریخ است. از لحاظ ذکاوت و زیرکی و اطلاعات عمومی، در حدی
بود که در مسجد پیامبر برایش فرش میگستردند و او به ستونی از ستونهای مسجد
تکیه میداد. علاقهمندان علوم و دانشهای مختلف عربی گِردش جمع میشدند و
تشنگان شعر و تاریخ و اخبار حوادث، از سرچشمه فضل و دانشش سیراب میگشتند و
به تعبیر امروزی، او آن روز در مدینه تنها استاد کرسی علوم و ادب عربی به
شمار میآمد.

عقیل در کلام رسول خدا ـ ص

در فضیلت عقیل و محبّت رسول خدا نسبت به وی، احادیث متعدّدی در منابع اهل
سنّت و شیعه نقل گردیده است; از جمله آنها است:

«والله انّی لاحبّه حبّین حباً لهوحبلحبابیطالبله.»(۱)

«من از دو جهت به عقیل علاقه شدید دارم; یکی به جهت خودش و دیگر به جهت
علاقهای که ابو طالب نسبت به او داشت.»

حب و دوستی پیامبر ـ ص ـ نسبت به عقیل، حاکی از ایمان عمیق عقیل و انجام
وظایف در حدّ وسیع و تبعیّت کامل وی از قوانین اسلام و وجود صدق وصفا در
جسم و جان او است; زیرا روشن است که حبّ و علاقه شدید مقام نبوی ـ ص ـ
نمیتواند متأثّر از هوای نفسانی و یا به انگیزههای مادی و فامیلی باشد.

همچنین علاقه شدید ابوطالب نسبت به عقیل نیز نمیتواند فقط به لحاظ پدر و
فرزندی باشد; زیرا عقیل نه یگانه فرزند ابو طالب بود و نه شجاعترین آنها.
زیرا در میان فرزندان ابوطالب شخصیتهایی مانند امیر مؤمنان ـ ع ، ابو
المساکن جعفر طیار و بزرگترین آنان; طالب وجود داشت و جای شک نیست «شیخ
ابطح» که با داشتن چنین فرزندانی، نسبت به عقیل اظهار علاقه بیشتری میکند،
به جهت فضایل اخلاقی و معنوی است که به طور ارثی و اکتسابی در او نهفته
میبیند.

عقیل از دیدگاه مخالفانش:

مخالفان بنی هاشم، به خصوص مخالفان امیر مؤمنان ـ ع ـ برای شکستن شخصیت و
قداست آن حضرت، نه تنها شخص آن بزرگوار بلکه تمام منسوبین و افراد مؤثر از
اقوام و عشیره آن حضرت را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱ ـ این حدیث با مختصر تفاوت در متن،
در طبقات، ج۴، ص۳۰، اسد الغابه، ج۳، ص۴۲۲; امالی صدوق، مجلس ۲۷، تنقیح
المقال، معجم رجال الحدیث، تاریخ الاسلام ذهبی نقل شده است.

۴۷

مورد نکوهش قرار داده و مطالب ناروا و تهمتها و دروغهایی را درباره ابوطالب
و فرزندانش جعل و منتشر ساختهاند. از میان اقوام علی ـ ع ، برادرش عقیل چون
عمر طولانی داشت و تا آخر عمر معاویه در قید حیات بود و از طرف دیگر زبانش
برای مخالفان امیر مؤمنان، برندهتر از شمشیر و آشنایی او به نقاط ضعف بنی
امیّه توأم با صراحت لهجه و شجاعت در گفتار، برای آنان خطر جدی و ضربه
شکننده به شمار میرفت، از اینرو برای کوبیدن وی از هر تهمت و ناروایی
استفاده کردند که رفتن او به شام و ملاقاتش با معاویه که پس از ملاقات وی
با امیر مؤمنان و بعد از شهادت آنبزرگواربهوقوع پیوست، بهانه مناسبی شد
برایمخالفان، واین موضوع، که صرفاً برای دفاع از حقانیت امیر مؤمنان بود،
به صورت وسیله تبلیغی بر ضدّ او به کار گرفته شد.

قبل از ورود به اصل موضوع، سه نمونه از تهمتهایی که بر ضدّ خاندان امیر
مؤمنان و شخص عقیل و از زبان آن حضرت و رسول خدا ـ ص ـ نقل نمودهاند در
اینجا میآوریم:

۱ ـ در صحیح بخاری(۱) و صحیح مسلم(۲) با اسناد از عمرو بن عاص آمده است:

«سمعت رسول الله ـ ص ـ جهاراً غیر سر یقول انّ آل أبی طالب لیسوا لی
بأولیاء انّما ولیی الله و صالح المؤمنین»

«از رسول خدا ـ ص ـ شنیدم که آشکارا و با صدای بلند میگفت: در میان من
وفرزندان ابو طالب ولایت ودوستی نیست! دوست و ولیّ من خدا و مؤمنان
صالحند.»

این حدیث باصطلاح صحیح! نه تنها امیر مؤمنان و عقیل بلکه جعفر طیار و حسنین
ـ علیهم السلام ـ را از صف مؤمنان خارج و رابطه آنان را با رسول خدا ـ ص ـ
قطع نموده است; زیرا همه آنان فرزندان ابوطالبند و سازنده این حدیث برای
تثبیت دروغش دروغ دیگری را بر آن پیوند زده است، که پیامبر خدا این پیام را
جهاراً و علناً ابلاغ نمود.

آری این حدیث ساختگی در صحیحین به عنوان یک سند محکم و حدیث صحیح و در مسند
احمد(۳) به عنوان یکی از مسانید نقل گردیده است. باید توجه داشت که در
نسخههای مطبوع، بجای «ان آل ابی طالب»، «ان آل فلان» ضبط شده است، ولی ابن
ابی الحدید که در قرن ششم میزیسته و هنوز از صنعت چاپ و تصحیح (تحریف) خبری
نبود، میگوید(۴): در صحیحین آمده است «ان آل ابی طالب

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱ ـ کتاب الادب، ح۵۶۴۴

۲ ـ کتاب الایمان، ح۳۶۶

۳ ـ همان، ج۴، ص۲۰۳

۴ ـ شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۴

۴۸

لیسوا….»

۲ ـ و در مورد تحقیر و توهین شخص عقیل. این داستان را جعل نمودهاند که پس
از هجرت پیامبر ـ ص ـ عقیل همه خانههای متعلّق به آن حضرت و خانههای متعلّق
به برادران و خواهران خویش را در مکه فروخت و لذا به رسول خدا ـ ص ـ بهنگام
فتح مکه(۱) و یا آنگاه که برای زیارت خانه خدا(۲) وارد مکه گردید عرض کردند
آیا به منزل خود که در شعب دارید وارد خواهید شد؟ آن حضرت پاسخ داد: «وهل
ترک لنا عقیل منزلا!!» ; «مگر عقیل برای ما منزلی باقی گذاشته است؟»

۳ ـ از امیر مؤمنان ـ ع ـ در تحقیر و توهین برادرش عقیل چنین نقل کردهاند:

«مازلت مظلوماً قد کنت صغیراً ان عقیل لیرمد فیقول لا تذرونی حتی تذروا
علیاً فأضطجع فاذری و مابی رمدٌ»

«من از دوران کودکی مظلوم واقع شدهام; زیرا چشم عقیل درد میکرد و میگفت
نباید به چشم من دارو بریزید مگر اول به چشم علی بریزید و به اجبار مرا
میخواباندند و به چشمم دوا میریختند، در حالی که درد چشمی نداشتم.»

صفدی(۳) که از دانشمندان اهل سنّت است، پس از نقل این تهمت میگوید: فضل و
دانش عقیل، اظهار مطاعن و مفاسد نیاکان بنیامیّه به وسیله او و صراحت و
حاضر جوابی وی، موجب گردید که دشمنانش دربارهاش سخنان سخیف و مطالب بیهوده
بگویند، حتی با حمق و بلاهت و با نسبتهایی که ساحت وی از آنها مبرّا و به
دور است، متهم سازند، تا آنجا که در زمان امیر مؤمنان ـ ع ـ این دروغ آشکار
را جعل و در میان عامه منتشر کردند.

صفدی میافزاید: من از سازنده این دروغ صریح در تعجبم که آن را چگونه به
امیر مؤمنان ـ ع ـ نسبت داده در حالی که به هنگام تولد امیر مؤمنان ـ ع ـ
عقیل بیست سال داشت. آیا آدم عاقل میتواند باور کند که شخصی با داشتن بیست
و چند سال، از خوردن دارو امتناع ورزد، و شرط کند که دارو مصرف نخواهم کرد
جز آن که برادر خردسالم از آن بخورد؟! چنین چیزی از افراد عادی بلکه ضعیف
العقل به دور است چه رسد به عقیل که در دامن ابوطالب تربیت یافته و از شیر
علم و معرفت ارتزاق نموده و آیات روشن و دلائل آشکار برادرش را از روز
ولادتش بیش از همه مشاهده کرده است.(۴)

در این زمینه مطالب گفتنی فراوان است و این بحثی است طولانی. از این رو
برمیگردیم به اصل موضوع و داستان عقیل در سریال امام علی ـ ع ـ :

دو موضوع مهم از این داستان را

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱ ـ ازرقی، تاریخ مکه، ج۲، ص۱۶۱

۲ ـ سنن ابی داود، ج۲، ص۱۱۳

۳ ـ صلاح الدین خلیل بن ایبک فاضل ادیب، صاحب «الوافی با الوفیات» و «نکت
الهمیان» و «شرح لامیّه العجم» و تألیفات دیگر است. وفات او در ۷۶۴ه. ق. در
دمشق بوده است.

۴ ـ نکت الهمیان، ص۲۰۰

۴۹

مورد بررسی قرار میدهیم و در آخر بحث، به یک نکته اشاره میکنیم:

الف: این سریال در این معنا صریح و گویا است که سفر عقیل به سوی شام و
ملاقات وی با معاویه، در حال حیات امیر مؤمنان ـ ع ـ و بلافاصله پس از
ملاقات با آن حضرت به وقوع پیوستهاست.

ب: این سفر صرفاً به هدف مادی و برای تأمین نیازهای مالی صورت گرفته است.

این دو موضوع، علاوه بر این که بخش مهمی از این فیلم را تشکیل داده و هر
بیننده و تماشاگر از خود فیلم همین معنا را به وضوح و صراحت درک میکند، از
جملاتی که به عقیل نسبت داده میشود و از زبان او نقل میگردد نیز پیدا است.

و اینک بخشی از مطالبی که در فیلم، از زبان عقیل و در گفتگوی او با فرزند
عاص و معاویه مطرح گردیده است را میآوریم:

عقیل در کوفه، آنگاه که میخواهد خانه امیر مؤمنان ـ ع ـ را ترک کند، در
پاسخ یکی از فرزندان آن حضرت که سؤال میکند: «کجا؟»، میگوید: «به هرجا که
مثل این خانه نباشد!» و بلافاصله در شام و در مجلس معاویه ظاهر میشود و در
آن مجلس کیفیت غذا خوردن و به دندان کشیدن کباب مرغ و نوشیدن شربت آنهم با
آن حرص و ولع، بیانگر این است که او پس از حرکت از کوفه، مستقیماً راهی شام
گردیده است.

و او معاویه را این چنین دعا میکند: «بار الها! زیادی طعام از صاحب این خان
دریغ مکن، شکر ای پروردگار!»

آنگاه میگوید: «هاشمیان تا به حال دست نیاز جز به سوی خدا دراز نکرده
بودند، عقیل اوّلین سنّت شکن خاندان بنیهاشم است!» و «من دست پهن بنیهاشمم
آیا در انبان همّتتان تحفهای دارید شایسته این دست؟!»

و بالاخره متن گفتگویی که در میان عقیل با عمرو عاص و معاویه واقع شده:

عقیل: «عمرو! آمدنم حماقت بود!»

عمرو عاص: «معاملهات حماقت بود.»

عقیل: «اجحاف کردهام»

عمرو: «بلی مزدی که تو برای رسوایی علی ستاندی، مزد رسوایی یک عرب یاغیِ
بینام و نشان است»

عقیل: «چه قدر باید مطالبه میکردم؟»

عمرو عاص: «همه دنیا را»

عقیل: «اینهمه پول دنیای مراکفایت میکند»

۵۰

عمرو عاص: «البته، البته، البته»

عقیل: «کاروانی میخرم و زائر به کعبه میبرم و میآورم. میتوانم، میتوانم»

عمرو عاص: «البته»

عقیل خطاب به معاویه: «در ازای سکههایت باید چه کنم»

معاویه: «به منبر برو و از کوفه و شام بگو…»

در اینجا است که عقیل گوشهای از فضایل امیر مؤمنان ـ ع ـ را برای معاویه
برمیشمارد:

«به خدا قسم علی همان میخورد کهمسکینان میخورند. او معتقد است کهپیشوای
مردم باید مثل فقیرترین آنهاباشد تا بندگان خدا در فقرشان احساس شرم
نکنند… از علی مایهای میخواستم تا با آن تجارت کنم، وقتی اصرارزیادم را
شنید آهن گداخته به دستم نزدیک کرد، شنیدم که میگریست و مینالید; عقیل!
عقیل تو تاب این آتش اندک نداری چطور من آتش عظیم دوزخ را تحمل کنم؟!»

آنگاه میگوید:

«همینکه به تو پناه آوردم ستمی است که بر علی کردم، کافی نیست؟!»

معاویه: «عاقل باش! عاقل باش!»

و بالاخره معاویه میگوید: «نرو عقیل، بسکه اوصاف خصال علی شنیدم ذلّه شدم،
به خدا قسم بجز جنگ با او، رضایت نمیدهم.»

به طوری که اشاره نمودیم همه این محاوره بیانگر این است که عقیل فردی عاجز
و درماندهای بیش نبوده و از سفر به شام هدف و منظوری بجز سیر کردن شکم و
فراهم آوردن درهم و دینار، و لو به عنوان پناه بردن به معاویه، که لازمه آن
ستم به علی ـ ع ـ است، نداشته است. و این سفر در زمانی است که علی ـ ع ـ در
حال حیات بوده، و لذا عقیل میگوید: «او همان میخورد که مسکینان میخورند و
او معتقد است که…» و معاویه میگوید: «به خدا قسم بجز جنگ با او رضایت
نمیدهم!»

و بالاخره عقیل در دربار معاویه آنچنان حقیر و موهون است که عمرو عاص عمل
او را احمقانه قلمداد میکند و او میپرسد: «آمدنم حماقت بود؟» و معاویه او
را مورد خطاب قرار میدهد که: «عاقل باش! عاقل باش!» و سرانجام کار به جایی
رسیده است که حتّی از دید عمرو عاص نیز سفر عقیل به شام موجب رسوایی علی
گردیده. و مزدی که او در مقابل این رسوایی دریافت کرده، مزد رسوایی یک عرب
یاغی بینام و نشان بوده است نه مزد رسوایی امیر مؤمنان!

۵۱

تحریف در این داستان:

همانگونه که پیشتر اشاره کردیم، این محاوره بیانگر این است که عقیل از کوفه
مستقیماً و منحصراً برای تأمین اهداف مادی، راهی شام و عازم ملاقات با
معاویه گردیده است. و در این مقاله ملاحظه خواهید فرمود که این گفتار، بر
خلاف حقیقت و برعکس واقعیّت و تحریف یک جریان تاریخی است که از گذشتههای
دور و از زمان بنیامیّه آن را به وجود آوردهاند.

البته بر فیلم سازان ما، در ارائه اصل این داستان مسؤولیتی متوجه نیست;
زیرا استنادِ آنان در نقل داستان; بر منابع رایج و متعارف و مدارک موجود و
دست رس از کتب تاریخ است و طبعاً در ارائه و نقل داستان، شاخ و برگهایی هم
بر آن افزودهاند که در این منابع از آنها خبری نیست!

به هر حال بیشتر تاریخ نگاران مطالب و منقولات خود را از مخالفان خاندان
عقیل و از ناقلان بنی امیه گرفتهاند که این در هر دو مورد، حقایق را وارونه
جلوه داده و برای رسیدن به اهداف سیاسی خود، سفر عقیل را هم از نظر زمان و
هم از لحاظ هدف و کیفیّت سفر تحریف نمودهاند و از عقیل بن ابیطالب قیافه
مشوّه و شخصیت موهونی ارائه دادهاند.

در اینجا گفتار چند نفر از این گروه مورّخان را میآوریم و آنگاه به نقل
تاریخ صحیح در این زمینه میپردازیم:

۱ ـ ابن اثیر جوزی میگوید: «وکان مما اعانهم علیه مفارقته اخاه علیّاً
ومسیره الی معاویه بالشام»(۱);

«از مطالبی که مخالفان عقیل را در تهاجم بر وی یاری نموده است، مفارقت او
از برادرش علی و رفتنش به سوی معاویه میباشد.»

۲ ـ ابن عبدالبر میگوید: «مخاصمه و مخالفت عقیل با برادرش و رفتن او نزد
معاویه، بهانهای بود که مخالفانش بر ضد او بشورند.»(۲)

۳ ـ در عمده الطالب میگوید: «هرب عقیل الی معاویه فی دین لحقه»(۳).

۴ ـ ذهبی میگوید: «عقیل به علی گفت من هم نزد کسی میروم که از تو مهربانتر
و دلجوتر است لذا به نزد معاویه رفت!»(۴)

تاریخ صحیح سفر عقیل به شام وانگیزه واقعی آن:

این بود چند نمونه از آنچه مورّخان و تراجم نویسان، بدون تحقیق درباره سفر
عقیل به شام نوشتهاند و زمان آن را به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱ ـ اسد الغابه، ج۳، ص۴۲۳

۲ ـ استیعاب مطبوع به حاشیه اصابه، ج۳، ص۱۵۸

۳ ـ عمده الطالب، ص۳۱

۴ ـ تاریخ الاسلام عهد معاویه.

۵۲

دوران حیات امیر مؤمنان نسبت دادهاند; همانگونه که علّت آن را هم تأمین
مسائل مادی معرفی نمودهاند و این مطالب از کتابی به کتاب دیگر و باگذشت
زمان به منابع شیعه نیز منتقل شده است.(۱)

ولی یک بررسی اجمالی و دلائل موجود در مدارک اصیل، نشانگر این است که این
سفر در حال حیات امیر مؤمنان ـ ع ـ واقع نشده، همانگونه که انگیزه آن هم
تأمین مسائل مادی و به دست آوردن زخارف دنیا نبوده است.

واینک دلائل این واقعیت تاریخی:

۱ ـ ۲ در نهج البلاغه و غاراتِ ثقفی که از لحاظ وثاقت و قدمت، بر همه منابع
تاریخی موجود تفوّق دارد، متن مکاتبهای در میان عقیل و امیر مؤمنان ـ ع ـ
نقل گردیده است که تاریخ این مکاتبه، با توجه به جریان حمله ضحاک بن قیس به
شهر حیره در عراق که محور مضمون هر دو نامه است، ماههای آخر عمر امیر
مؤمنان ـ ع ـ است.

ترجمه آن قسمت از این مکاتبه را که به بحث ما ارتباط دارد میآوریم، عقیل در
نامهاش به امیر مؤمنان ـ ع ـ مینویسد(۲):

«من برای انجام عمره، به سوی مکه در حرکت بودم که با عبدالله بن ابی سرح و
چهل نفر از فرزندان آزاد شدگان که همراه او بودند مواجه شدم، چون تصمیم بر
مخالفت و انتخاب راه نادرست در آنان احساس کردم، گفتم: ای بازماندگان
دشمنان رسول خدا چه تصمیم گرفتهاید؟! اگر میخواهید به معاویه ملحق شوید این
کار از شما بدور نیست و از همان عداوتهای گذشته و شناخته شده شما است. شما
میخواهید با این اقدام خود نور خدا را خاموش و فرمان او را پایمال
کنید…؟!»

عقیل در آخر نامهاش مینویسد: «فکر میکنم یاران و پیروانت دست از یاریت
کشیدهاند، اینک بنویس که اگر خود را برای مرگ آماده کردهای، من نیز به
همراه فرزندان ابو طالب به سوی تو آیم، اگر زنده بمانی با هم بمانیم و اگر
بمیری ماهم با شما بمیریم.»

و در آخر نامه، امیر مؤمنان ـ ع ـ ، که در پاسخ نامه عقیل مرقوم داشته،
چنین آمده است:

«و اما در مورد پیشنهاد تو که میخواهی به همراه فرزندانت به سوی من حرکت
کنی، من نیازی به این اقدام شما ندارم. به سلامت و خوشی در مدینه بمان. به
خدا سوگند دوست ندارم که در صورت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱ ـ مانند تنقیح المقال، لغتنامه دهخدا
و…

۲ ـ متن و ترجمه کامل این مکاتبه را در شماره ۱۴ فصلنامه میقات حج ملاحظه
فرمایید.

۵۳

مرگم شما هم از بین بروید.»(۱)

از این مکاتبه که یک سند محکم و مهم تاریخی است و از متن نامه عقیل و پاسخ
و تأیید آن از ناحیه امیر مؤمنان ـ ع ـ و جملهای که به وسیله آن، عقیل مورد
مهر و دعای آن حضرت قرار گرفته است که فرمود: «اقم راشداً محموداً»، میتوان
به چند نکته مهم دست یافت:

الف: با توجه به تاریخ این مکاتبه، ملاقات عقیل با معاویه نه تنها نمیتواند
به عنوان اعراض و فرار از حضور امیر مؤمنان ـ ع ـ باشد (همانگونه که در
گفتار بعضی از مورخان آمده است) بلکه نمیتواند در حال حیات آن حضرت اتفاق
بیفتد; زیرا در زمانی که خصومت معاویه با علی ـ ع ـ به حدی رسیده که به
جنگ، هفده ماهه صفین منجر شده و پس از توقف جنگ هم هر روز عدهای از اشرار و
فرزندان طلقا به فرماندهی یکی از ایادی او (مانند ضحاک بن قیس) منطقهای از
سرزمین حکومت علی ـ ع ـ را مورد تاخت و تاز قرار داده و مردم آنجا را قتل
عام و اموالشان را به یغما میبرند، در این شرایط چگونه ممکن است عقیل که در
نام