پاورپوینت کامل نام های ارکان کعبه (۳)کتب تاریخ مکه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نام های ارکان کعبه (۳)کتب تاریخ مکه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نام های ارکان کعبه (۳)کتب تاریخ مکه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نام های ارکان کعبه (۳)کتب تاریخ مکه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۱۲۹

در بخش نخست این نوشتار، نام های گوناگونی را، که ارکان کعبه بدانها خوانده شده
اند، بر شمردیم و اختلاف اهل نظریه را در هر زمینه یادآور شدیم و مهم ترین اختلاف
را در تعیین مصادیق دو رکن عراقی و شامی یافتیم. برخی رکن اسود را عراقی و رکن بعدی
را شامی خوانده اند و گروهی رکن بعد از رکن اسود را عراقی و گوشه سوم کعبه را شامی
می شمارند. در بخش نخست آوردیم که بیشتر احادیث اهل بیت(علیهم السلام) و اتفاق
فقهای شیعی، بر دیدگاه اول منطبق است و در بخش پیشین، موافقت تاریخ نگاران کهن مکه
را با دیدگاه اول تبیین نمودیم. اکنون در ادامه، به کتابی دیگر می پردازیم:

شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام

این کتاب نگاشته ابو الطیب تقی الدین محمد بن احمد فاسیِ مکّیِ مالکی است که در سال
های ۸۳۲ ـ ۷۷۵ هـ .ق. می زیسته و پس از ازرقی و فاکهی، باید از او به عنوان تاریخ
نگار مکه مکرمه نام برد. در این چهار قرن فترت، تنها نام چند اثر در باره مکه برجای
مانده که حتی

—————————————————

صفحه ۱۳۰

—————————————————

فاسی نیز موفق به یافتن برخی از آن ها نشده است.(۱) اما فاسی که از غفلت نویسندگان
پیشین در ثبت تاریخ مکه زبان به گله می گشاید، خود با اهتمامی تمام به این مهم می
پردازد و دو رشته از تألیفات را از خود برجای می گذارد:

نخست، ثبت فضایل و وقایع مکه بوده که در این روش باید او را پیرو شیوه ازرقی شمرد
که خود نیز در مواردی فراوان به بهره گیری از کتاب او تصریح می کند.

دوم، ضبط سرگذشت شخصیت های مکه، که او به کارگیری این شیوه در باره مکه را از
ابتکارات خود به شمار می آورد.

در بخش نخست، او ابتدا «شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام» را به نگارش در می آورد و
سپس با نام «تحفه الکرام بأخبار البلد الحرام» به تلخیص آن می پردازد. خلاصه کتاب
تحفه را با نام «تحصیل المرام من تاریخ البلد الحرام» تألیف می کند و آن را نیز با
نام «هادی ذوی الأفهام الی تاریخ البلد الحرام» چکیده نویسی می کند و در آخرین
مرحله، برگزیده آن را با نام «الزهور المقتطفه من تاریخ مکه المشرّفه» به رشته
تحریر در می آورد.(۲)

از سوی دیگر، در شیوه دوم نیز کتاب «العقد الثمین فی تاریخ البلد الأمین» را می
نویسد و زندگی نامه بیش از ۳۵۰۰ تن از مردان و زنان نام آور مکه را در آن ثبت می
کند. سپس کتاب را با نام «عجاله القری للراغب فی تاریخ امّ القری» تلخیص می کند.(۳)
اما چون این مجموعه، سرگذشت نامه شخصیت های مکه است، متن الزهور المقتطفه را به
عنوان مقدمه به کتاب العقد الثمین می افزاید:

«و جمیع ذلک ملخّص من تألیفی شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام و جعلته أربعین باباً
کأصله و سمّیته الزهور المقتطفه من تاریخ مکه المشرفه».(۴)

فاسی در کنار نقل اقوال گذشتگان، خود به ثبت گزارش معاصران همت می گمارد و نه تنها
با دقتی کامل مشاهدات خویش را بر قلم جاری می سازد که حتی گاه به بازآفرینی اندازه
گیری های پیشینیان می پردازد.

«و قد حرّرنا بعض ما حرّره الأزرقی فی هذا المعنی».(۵)

او حتی می کوشد وجه الجمع اختلافات آن ها را نیز به دست آورده، تاریخ خود را به

۱ . محمدبن احمد فاسی مکّی، العقد الثمین، تصحیح محمد حامد الفقی، هشت جلد، چاپ
دوم، مؤسسه الرساله، بیروت، ۶.۱۴ هـ .ق. ج۱، ص۹

۲ . همان، صص۳۴۲ ـ ۳۴۱

۳ . همان، ص۳۴۲

۴ . همان، ص۲۷

۵ . همو، شفاء الغرام، تصحیح مصطفی محمد الذهبی و ایمن فؤاد سید، دو جلد، چاپ دوم،
النهضه الحدیثه، مکه، ۱۹۹۹ م، ج۱، ص۳۹۱

—————————————————

صفحه ۱۳۱

—————————————————

جمع کتب تحلیلی ملحق سازد; چنان که در توضیح دلیل اختلاف ابعاد کعبه، ابتدا فرضیه
استفاده از دو واحد با نام یکسان و اندازه های متفاوت همچون ذراع ید و ذراع حدید را
مطرح می سازد و هنگامی که در عمل ابعاد مذکور را با هر دو واحد اندازه گیری می کند
و یافته های خویش را با گزارش گذشتگان منطبق می بیند، فرضیه خود را اثبات شده می
داند.

در بحث نام های ارکان کعبه نیز او به مناسبت های متفاوت، از رکن ها نام می برد که
بیشتر با قرینه هایی تعیین کننده همراه است. مجموع نقل قول پیشینیان در باره نام
های ارکان و دیدگاه او را در مباحث ذیل مورد بررسی قرار می دهیم و در پایان به
قضاوت می نشینیم.

۱ ـ جایگاه پلّکان داخل کعبه

فاسی نیز در بیان بنای ابن زبیر، همچون کتاب های پیشین، جای پلکان داخل کعبه را، که
در کنج دوم خانه قرار دارد، شامی می خواند:

«جعل لها درجه فی رکنها الشامی یصعد منها إلی سطحها».(۱)

او حتی در گزارش از روزگار خود نیز رکن پلکان را شامی می داند و جنس آن را از چوب
معرفی می کند.

«و فی رکنها الشامی درجه من خشب یصعد منها إلی سطحها».(۲)

۲ ـ مقام پیشوایان چهارگانه اهل سنت

از آنجا که هر یک از چهار مذهب اهل سنت، در دوران هایی از تاریخ، امام جماعت مستقلی
در مسجد الحرام داشته اند; برای هریک محراب و مقامی ساخته بودند که محل اقامه نماز
ایشان باشد. ابن جبیر ضمن شرح وقایع سال ۵۷۹ هـ .ق. در توصیف مسجد الحرام، گزارش
مبسوطی از این مقام ها و ترتیب و آداب اقامه جماعت ارائه می کند و با تعبیری
ناشایست از پنجمین امام، که امام جماعت زیدیه است، یاد می نماید.(۳)

فاسی نیز در کتاب خود، از این چهار مقام یاد نموده، جایگاه آن ها را به این شرح
بیان می کند:

۱ . همان، ص ۱۸۶

۲ . همان، صص ۲۰۵ و ۲۰۶

۳ . محمدبن احمدبن جبیر، رحله ابن جبیر، دار و مکتبه الهلال، بیروت، صص ۷۱ ـ ۷۰

—————————————————

صفحه ۱۳۲

—————————————————

ـ مقام شافعی، پشت مقام ابراهیم(علیه السلام)

ـ مقام حنفی، میان رکن شامی و غربی

ـ مقام مالکی، میان رکن غربی و یمانی

ـ مقام حنبلی، امتداد حجر الأسود

«فإنّ مقام الشافعی خلف مقام إبراهیم الخلیل(علیه السلام) ، و الحنفی بین الرکنین
الشامی و الغربی، و المالکی بین الرکن الغربی و الیمانی، و الحنبلی تجاه الحجر
الأسود».(۱)

در نقل ابن جبیر تفاوت ناچیزی وجود دارد:

«فأوّل الأئمه السنیّه الشافعی… و صلاته خلف مقام إبراهیم… ثمّ المالکی… و هو
یصلی قباله الرکن الیمانی… ثمّ الحنفی… و صلاته قباله المیزاب… ثمّ
الحنبلی… موضع صلاته یقابل مابین الحجر الأسود و الرکن الیمانی».(۲)

در بیان هر دو، روشن است که مقام حنفی در مقابل حجر اسماعیل قرار دارد. خود فاسی
نیز در جایی دیگر به این نکته تصریح می کند:

«و أمّا مقام الحنفی: فإنّ من جدار محرابه إلی وسط جدار الحجر اثنین و ثلاثین
ذراعاً إلاّ سدس ذراع».(۳)

اما از سوی دیگر فاسی مقام حنفی را میان رکن شامی و غربی می داند. بنابراین، باید
او رکن دوم طواف را شامی و رکن سوم را غربی بخواند.

۳ ـ آرامگاه دختران اسماعیل(علیه السلام)

ازرقی از ابن زبیر نقل می کند که گفت: برآمدگی کنار رکن شامی که بعدها مسطح شده،
مزار دختران اسماعیل(علیه السلام) است:

«عن الزهری أنّه سمع ابن الزبیر… علی المنبر یقول: انّ هذا المحدودب قبور عذاری
بنات إسماعیل(علیه السلام) ، ـ یعنی ممّا یلی الرکن الشامی من المسجد الحرام ـ قال:
و ذلک الموضع یسوی مع المسجد. فلا ینشب أن یعود محدودبا منذ کان».(۴)

۱ . محمدبن احمد فاسی مکی، شفاء الغرام، ج۱، صص ۴۶۲ ـ ۴۶۱

۲ . محمد بن احمد بن جبیر، رحله ابن جبیر، صص ۷۱ ـ ۷۰

۳ . محمد بن احمد فاسی مکی، شفاء الغرام، ج ۱، ص ۴۶۳

۴ . ابو الولید ازرقی، اخبارمکه، تصحیح رشدی الصالح ملحس، دوجلد، دارالأندلس،
بیروت،۱۴۱۶هـ . ج۲، ص۶۶

—————————————————

صفحه ۱۳۳

—————————————————

فاسی در شمارش فضایل حطیم، پس از نقل کلام ازرقی، مدعی می شود که بر این اساس،
احتمال دارد مزارها در حطیم واقع شده باشند:

«و ذکر الأزرقی خبراً یوهم أنّ فی الحطیم قبور عذاری بنات إسماعیل(علیه السلام)
».(۱)

زیرا حطیم را فاسی بر فضای مابین حجر الأسود، مقام ابراهیم(علیه السلام) ، زمزم و
حجر اسماعیل(علیه السلام) تطبیق نموده است.(۲) در سخن ازرقی، که آن برآمدگی را در
مجاورت رکن شامی برشمرده، دو احتمال وجود دارد: نخست آن که مزارها در سمت حِجر
اسماعیل(علیه السلام)واقع شده باشند و یا در جهت حجر الأسود. از سوی دیگر، مقصود از
رکن شامی نیز می تواند موضع بنای زمان حضرت ابراهیم(علیه السلام) و بنای ابن زبیر
باشد و یا جایگاه رکن، در بنای قریش و وضعیت فعلی اراده شده باشد. از چهار حالت به
وجود آمده، تنها در صورتی که مزارها در سمت حجر اسماعیل(علیه السلام) موضع اولیه
رکن قرار داشته باشند، از حطیم خارج خواهد بود.

«و إنّما کان هذا الخبر موهماً لما ذکرناه; لأنّه یحتمل أن تکون القبور المشار
إلیها ممّا یلی الرکن الشامی من جهه الحجر الأسود، و أن تکون ممّا یلی الرکن الشامی
ممّا یلی الحجر ـ بسکون الجیم ـ فعلی الاحتمال الأول، تکون القبور المشار إلیها فی
الحطیم، و علی الثانی لا تکون فیه، و ذلک علی اعتبار بناء الکعبه علی أساس
إبراهیم(علیه السلام) من جهه الحِجر، و أما علی اعتبار بنائها الیوم فقد تکون
القبور المشار إلیها فی الحطیم علی کلا الاحتمالین، والله أعلم».(۳)

۱ . محمد بن احمد فاسی مکّی، شفاء الغرام، ج۱، ص۳۷۶

۲ . همان، ص۳۷۴

۳ . همان، ص۳۷۷

—————————————————

صفحه ۱۳۴

—————————————————

نکته مهم آن است که تعبیر رکن شامی در کلام ازرقی را فاسی بر رکن دوم طواف تطبیق
نموده است. بنا بر روایتی از امام صادق(علیه السلام) ، مزار دختران اسماعیل(علیه
السلام) در حِجر قرار دارد:

امام صادق(علیه السلام) می فرماید:

«در حجر، نزدیک رکن سوم، دختران دوشیزه حضرت اسماعیل(علیه السلام) دفن شده اند.»(۱)

۴ ـ قبله سرزمین های دیگر

فاسی در بیان جهت قبله کشورها، نخست کلام پدر ابن جماعه را نقل می کند(۲) که در بخش
پیشین این نوشتار، در ذیل کتاب هدایه السالک بررسی گردید و تصریح مؤلف بر شامی
خواندن رکن دوم تبیین شد.

سپس از آنجا که تفاوت فراوانی میان دیدگاه پدر ابن جماعه و محمدبن سراقه عامری وجود
دارد، همین بخش از کتاب او را به تفصیل نقل می کند:

«اعلم أنّ أهل القادسیّه و… و ما کان من البلاد علی سمت ذلک یستقبلون الکعبه من
مصلّی آدم(علیه السلام) إلی بابها… و اعلم أنّ أهل البصره و… و بست إلی بلاد
الصین و ما کان من البلاد علی سمت ذلک یستقبلون فی صلاتهم من باب الکعبه إلی الرکن
العراقی… و اعلم أنّ أهل السند و… و ما کان علی سمت ذلک من البلاد، فهم
یستقبلون فی صلاتهم من الرکن العراقی إلی مصلی النبیّ(صلی الله علیه وآله) … و
اعلم أنّ أهل الیمن و… و ما کان علی سمت ذلک من البلاد، یستقبلون فی صلاتهم من
موضع مصلّی النبیّ(صلی الله علیه وآله) إلی الرکن الیمانی… و اعلم أنّ أهل بلاد
الحبشه و… و ماکان من البلاد علی سمت ذلک، یستقبلون فی صلاتهم من الرکن إلی الباب
المسدود… و أنّ أهل بلاد النوبه و… و ما کان من البلاد علی سمت ذلک، یستقبلون
فی صلاتهم من الباب المسدود إلی دون الرکن الغربی بسبعه أذرع… و اعلم أنّ أهل
الأندلس و… و ما کان من البلاد علی سمت ذلک، یستقبلون فی صلاتهم من دون الرکن
الغربی بسبعه أذرع إلی الرکن الغربی… و اعلم أنّ أهل الاسکندریّه و… و ما کان

من البلاد علی سمت ذلک، یستقبلون فی صلاتهم من الرکن الغربی إلی میزاب الکعبه… و
اعلم أنّ أهل مدینه رسول الله(صلی الله علیه وآله) و… و ما کان علی سمت ذلک من

۱ . محمد محمدی ری شهری، حج و عمره در قرآن و حدیث، ترجمه جواد محدثی، چاپ اول، دار
الحدیث، قم، ص۱۵۱

۲ . محمد بن احمد فاسی مکی، شفاء الغرام، ج۱، صص ۲۵۱ ـ ۱۲۵۰

—————————————————

صفحه ۱۳۵

—————————————————

البلاد، یستقبلون فی صلاتهم میزاب الکعبه… و اعلم أنّ الشمال کلّها خلا الرمله و
بیت المقدس و ما کان من البلاد علی سمت ذلک، یستقبلون فی صلاتهم من میزاب الکعبه
إلی الرکن الشامی… و اعلم أنّ أهل ملطیه و… و ما کان من البلاد علی سمت ذلک،
یستقبلون فی صلاتهم من الرکن الشامی إلی مصلّی آدم(علیه السلام)…».(۱)

خداوند جبرئیل را نزد آدم(علیه السلام) و حوا فرستاد و به آن دو فرمود: برای من
خانه ای بسازید. جبرئیل برایشان نقشه کشید. آدم(علیه السلام) حفر می کرد و حوّا
(خاک را) منتقل می کرد تا به آب رسید. از زیر آن ندا آمد: بس است ای آدم! پس چون
خانه را ساختند، خداوند به او وحی فرمود که برگِرد آن طواف کند و به او گفته شد: تو
اولین کسی و این اولین خانه است.

در این دیدگاه، ترتیب قبله سرزمین ها به این شکل است:

ـ از مصلاّی آدم(علیه السلام) تا درِ کعبه

ـ از درِ کعبه تا رکن عراقی

ـ از رکن عراقی تا مصلاّی پیامبر(صلی الله علیه وآله)

ـ از مصلاّی پیامبر(صلی الله علیه وآله) تا رکن یمانی

ـ از رکن یمانی تا درِ مسدود شده پشت خانه کعبه

ـ از درِ مسدود شده تا هفت ذراع مانده به رکن غربی

ـ از هفت ذراع مانده به رکن غربی تا خود رکن

ـ از رکن غربی تا ناودان کعبه

ـ محاذات ناودان کعبه

ـ از امتداد ناودان تا رکن شامی

ـ از رکن شامی تا مصلاّی آدم(علیه السلام)

روشن است که ابن سراقه اجزای خانه را در ترتیبی، به خلاف جهت طواف نام برده است و
در این سیر، رکن عراقی پیش از یمانی و رکن شامی پس از میزاب قرار گرفته است.

۱ . همان، صص ۲۵۷ ـ ۲۵۳

—————————————————

صفحه ۱۳۶

—————————————————

بنابراین، رکن عراقی در نظر او رکن اسود است و رکن دوم شامی خوانده می شود و رکن
سوم نامی بجز غربی ندارد.

۵ ـ مصلای آدم(علیه السلام)

بر اساس روایات اهل بیت(علیهم السلام) ، یکی از بناهای خانه کعبه، در زمان حضرت
آدم(علیه السلام) بوده است. روایات اهل سنت داستان ساختن خانه و دستور طواف پیرامون
آن را با تفصیل بیشتری از پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) نقل کرده اند:

«خداوند جبرئیل را نزد آدم(علیه السلام) و حوا فرستاد و به آن دو فرمود: برای من
خانه ای بسازید. جبرئیل برایشان نقشه کشید. آدم(علیه السلام) حفر می کرد و حوّا
(خاک را) منتقل می کرد تا به آب رسید. از زیر آن ندا آمد: بس است ای آدم! پس چون
خانه را ساختند، خداوند به او وحی فرمود که برگِرد آن طواف کند و به او گفته شد: تو
اولین کسی و این اولین خانه است.»(۱)

محلی که آدم(علیه السلام) پس از طواف در آن نماز گزارد، مصلای آدم(علیه السلام)
نامیده می شود. بنا بر آنچه در بخش پیشین مقاله، از پدر ابن جماعه در دایره قبله
نقل شد، مصلاّی آدم(علیه السلام) میان درِ کعبه و رکن شامی (رکن دوم) واقع است. از
ترتیب قبله کشورها در دیدگاه ابن سراقه نیز همین معنا برداشت می شود. فاسی نیز در
تصریح به این اعتقاد، رکن شامی را در سمت درِ کعبه و منطبق بر رکن دوم طواف می
داند:

«و وقع فیما ذکره ابن جماعه و ابن سراقه ما یقتضی أنّ مصلّی آدم(علیه السلام) فی
جهه الکعبه الشرقیه فیمابین بابها و الرکن الشامی الَّذِی یلی الحجر بسکون
الجیم».(۲)

در جایی دیگر، ابن سراقه مصلاّی آدم(علیه السلام) را با موضع خلوق کعبه، محل قبلی
مقام ابراهیم(علیه السلام) و مصلاّی پیامبر(صلی الله علیه وآله) منطبق می داند و
فاصله این نقطه از در کعبه و رکن شامی را گزارش می کند و با این بیان، رکن شامی را
بر رکن دوم اطلاق کرده است:

«و فی کلام ابن سراقه ما یقتضی زیاده بیان فی ذلک; لأنّه قال فی أوائل کتابه
المذکور: و من الباب ـ یعنی باب الکعبه ـ إلی مصلّی آدم(علیه السلام) حین فرغ من
طوافه و

۱ . محمد محمدی ری شهری، حج و عمره در قرآن و حدیث، صص ۱۰۹ ـ ۱۰۷

۲ . محمد بن احمد فاسی مکی، شفاء الغرام، ج۱، ص۲۵۷

—————————————————

صفحه ۱۳۷

—————————————————

أنزل الله ـ عزّ و جلّ ـ علیه التوبه و هی موضع الخلوق من ازر الکعبه: أرجح من تسعه
أذرع، و هناک موضع مقام إبراهیم(علیه السلام) و صلّی النبیّ(صلی الله علیه وآله)
عنده حین فرغ من طوافه رکعتین، ثمّ قال ابن سراقه: و بین موضع الخلوق و هی مصلّی
آدم(علیه السلام) و بین الرکن الشامی: ثمانیه أذرع…. انتهی».(۱)

در بیان اندازه گیری خود نیز، فاسی رکن دوم را شامی می خواند:

« ]و قد تحرّر لی ممّا ذکره ابن سراقه فی[ ذرع ما بین الرکن الشامی و مصلّی
آدم(علیه السلام) أن یکون مصلّی آدم(علیه السلام) ظناً بقرب الحفره المرخمه التی فی
وجه الکعبه…. و کان تحریری لذلک مع من یعتمد علیه من أصحابنا فی شهر ربیع الأول،
سنه ست عشره و ثمانمائه بعد ان اعتبرنا ما ذکره ابن سراقه فی ذلک، فوافق لأنّا
ذرعنا مقدار ثمانیه أذرع ]بالید [و وضعنا عند طرف رکن الکعبه الشامی و مددناه إلی
حیث انتها من جدار الکعبه ثمّ ذرعنا ذلک بذراع الحدید فجاء سبعه أذرع ـ بتقدیم
السین ـ و ثمن ذراع بالحدید، فعرفنا بذلک أن موضع منتهی الثمانیه أذرع بالید أو
السبعه ـ بتقدیم السین ـ و الثمن بالحدید موضع مصلّی آدم(علیه السلام) ظناً و هو
الموضع الَّذِی أشرنا إلیه، و الله أعلم».(۲)

۶ ـ مصلای پیامبر(صلی الله علیه وآله)

در ضمن مطالب قبل، از دو مکان به عنوان مصلای پیامبر(صلی الله علیه وآله) یاد شد:

نخست: میان رکن یمانی و رکن اسود.

ابن سراقه در مباحث قبله سرزمین های دیگر، مصلای پیامبر(صلی الله علیه وآله) را در
فاصله دو رکن مذکور شناسانده و فاسی نیز بر این نظریه او تأکید می کند:

«و وقع فیما ذکره ابن جماعه و ابن سراقه ما یقتضی أنّ مصلّی آدم(علیه السلام) فی
جهه الکعبه الشرقیه فیمابین بابها و الرکن الشامی الَّذِی یلی الحجر بسکون الجیم و
أنّ مصلّی النبیّ(صلی الله علیه وآله) فیما بین الرکن الیمانی و الحجر الأسود».(۳)

علاوه بر آن، ابن سراقه در بیان ابعاد کعبه نیز به این نکته تصریح می کند و همانجا
رکن

۱ . همان، صص ۲۵۸ ـ ۲۵۷ و ۳۹۵ ـ ۳۹۴ با تفاوتی ناچیز.

۲ . همان، صص ۲۵۹ ـ ۲۵۸

۳ . همان، ص۲۵۷

—————————————————

صفحه ۱۳۸

—————————————————

اسود را عراقی می خواند:

«و قال ابن سراقه فی بیان مصلّی النبیّ(صلی الله علیه وآله) بین الرکن الیمانی و
الحجر الأسود: و عرض جدارها ـ یعنی الکعبه ـ الَّذِی یلی الیمن و هو فیما بین الرکن
الیمانی و الرکن العراقی الَّذِی فیه الحجر الأسود: عشرون ذراعاً و إلی وسط هذا
الجدار کان مصلّی النبیّ(صلی الله علیه وآله) قبل هجرته إلی المدینه انتهی».(۱)

دوم: میان درِ کعبه و رکن دوم طواف.

ابن سراقه ـ چنانکه گذشت ـ مصلاّی پیامبر(صلی الله علیه وآله) را با مصلاّی
آدم(علیه السلام) ، محل خلوق کعبه

و جایگاه قبلی مقام ابراهیم(علیه السلام) یکی می داند و در همین مقام، رکن دوم را
شامی

می خواند:

«نصّ ما ذکره ابن سراقه: و من الباب ـ یعنی باب البیت ـ إلی مصلّی آدم(علیه السلام)
حین فرغ من طوافه و أنزل الله علیه التوبه و هو موضع الخلوق من ازار الکعبه: أرجح
من تسعه أذرع، و هناک کان موضع مقام إبراهیم(علیه السلام) و صلّی النّبیّ(صلی الله
علیه وآله) عنده حین فرغ من طوافه رکعتین، و أنزل الله علیه: } وَاتَّخِذُوا مِنْ
مَقَامِ إِبْرَاهِیمَ مُصَلّیً…{(۲) ثمّ نقله(صلی الله علیه وآله) إلی الموضع
الَّذِی هو فیه الآن… و بین موضع الخلوق ـ و هو مصلّی آدم(علیه السلام) ـ و بین
الرکن الشامی: ثمانیه أذرع… انتهی».(۳)

اگر به این نکته توجه کنیم که سه شهر مکه، مدینه و بیت