پاورپوینت کامل حجّاج ترکستان ۹۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل حجّاج ترکستان ۹۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل حجّاج ترکستان ۹۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل حجّاج ترکستان ۹۳ اسلاید در PowerPoint :

۱۹۴

بخش نخست این نوشته را، در شماره گذشته (۵۴) آوردیم و اکنون بخش دوم آن را، در
شماره حاضر به شما خوانندگان گرامی تقدیم می کنیم:

حج در دوران روسیه تزاری

در نیمه نخست قرن نوزدهم، ترکستانی ها از یک سو به خاطر عقب ماندگی سیاسی، اقتصادی
و فرهنگی و از سوی دیگر به دنبال سیاست گسترش سیطره روس بر دیگر بلاد، زیر سلطه روس
ها درآمدند. در این زمان مسلمانان ترکستان برای انجام عبادات دینی، با مشکلات جدیدی
روبه رو شدند; به ویژه در عباداتی مانند حج، که لازم بود دولت از ایشان محافظت کند.
اسلام در این سرزمین ها اهمیت بسیار داشت و روس ها می دانستند که مانع شدن و
جلوگیری از عبادت، برای آنان دردسر ساز خواهد شد. بنابراین، به جای «منع»، سیاست
«محدود کردن» را به کار بستند.

امین الدوله که در سال ۱۳۱۶ به حج رفته، می نویسد:

«… چنانکه دو سال است احدی از تبعه روس نتوانسته اند برای حج تذکره بگیرند و آنچه
رفتند، تذکره آن ها عنوان تجارت و سفر استانبول و مصر بود.»

وی در جای دیگر می نویسد: «محمد شامل پاشا پسر شیخ شامل داغستانی است که سال ها با
دولت روس جنگیده به دربار عثمانی پناهنده شده و در آنجا مدفون گشت.

محمد پاشا که پسر اوست، ماهی ۱۵۰ لیره مجاناً شهریه می گیرد و در مدینه اقامت
دارد.»(۷۴)

روس ها می دانستند که حج عبادت صرف نیست. به عکس، نقشه سیاسی حج را همیشه زیر نظر
می گرفتند و ارتباط حجاج ترکستان در راه حج و خبر گرفتن از اوضاع همدیگر برای روسیه
بسیار خطرناک بود; زیرا این امر نشانه اتحاد مسلمانان ماوراءالنهر محسوب می شد. آن
ها به دنبال این بودند که به شکل مناسبی جلوی اینگونه عبادات را بگیرند.

یکی از کارشکنی های آنان، خودداری از دادن گذرنامه به حجاج ترکستان بود. در سال
۱۸۸۰ بر اساس یک قانون، اعطای گذرنامه به مسلمانان به حالت تعلیق در آمد، ولی حجاج
در برابر این موانع تسلیم نشده و با رفتن به بندر ادسه، با هزینه بسیار زیادی
گذرنامه تهیه می کردند و به راه خود، به سمت حجاز ادامه می دادند. روسیه نیز قادر
نبود جلوی این کار را بگیرد تا این که در سال ۱۹۰۴ این ممنوعیت لغو شد، حتی در ادسه
برای فروختن گذرنامه به مسلمانان، دفاتر زیادی باز شده بود و بعضی از مسلمانان نیز
در این میان، دچار نیرنگ بازی های دفترداران می شدند.(۷۵)

حکومت برای مقابله با فریضه حج، تشکّل های مسیونری به راه انداخت و به علما در مورد
نوشتن کتاب و رساله برای منع مردم از سفر به حجاز فرمان داد. یکی از این کتاب ها در
سال ۱۸۷۰ با نام «سفر به حج و مکه و تأثیر سیاست و دین» چاپ شد. در این رساله به
نقش سیاسی ـ فرهنگی مناسک حج توجه شده و در عین حال، تا حدّ ممکن مسلمانان از رفتن
به حج منع شده بودند.

در اواخر قرن ۱۹، تفکّر اسلامی گسترش یافت و بالطبع روس ها از این امر بسیار نگران
بودند. این ترس و وحشت تنها در روس ها نبود، بلکه کشورهای غربی; مانند انگلستان که
مستعمرات زیادی در میان ممالک اسلامی داشتند، نیز گرفتار چنین وحشتی بودند. برای
جلوگیری از سفر مسلمانان به حج، داشتن تنها یک دروغ و شایعه نیز کافی بود; مثلا
کافی بود بگویند بیماری وبا در میان حاجیان شایع شده است!

بعد از ۱۸۹۰ سازمان های قرنطینه بیماری های مسری تشکیل شد. در این سیاست، به ظاهر
هیچ منعی برای رفتن به حج وجود نداشت، لیکن با گنجاندن مسأله بیماری به عنوان شرط
شرعی، برای پیش گیری از این سفر کفایت می کرد.

عبدالرشید ابراهیم، یکی از مسلمانان روسیه، که اصالتاً ازبک بود، تجربه خود را در
کتاب «سفرنامه حج» اینگونه آورده است:

«هر اندازه که قرنطینه در ظاهر یک تدبیر صحیح است، در اصل یک معلنت سیاسی است. ولی
متأسفانه رجال حکومت عثمانی و پزشکان، از این جهت در کل معنا غافل و بیگانه هستند.»

شگفت آن بود که معمولاً در اوایل ماه رجب، زمانی که حجاج می خواستند گذرنامه
بگیرند، اعلام می شد که در یکی از ایالات روسیه وبا مشاهده شده است! چون راه عبور
حجاج، در ماه رجب و شعبان از خاک روسیه بود، این امر هر سال اتفاق می افتاد و خبر
دیده شدن آثار بیماری وبا مرتب اعلام می شد. همچنین باید در نظر داشته باشیم که به
خاطر ساخت راه آهن به وسیله دولت عثمانی، راه حج بسیار کوتاه شده بود. به همین دلیل
اجازه نمی دادند کسی در ماه رجب برای اخذ گذرنامه مراجعه کند.

مسلمانان بعد از مدتی، به فکر چاره افتادند. آن ها نه گذرنامه حج که گذرنامه یک
کشور دیگری را از دولت روسیه می گرفتند! ولی متأسفانه حجاج ما وقتی از مکه خارج می
شدند، می بایست قرنطینه را تحمل می کردند. از آنجا به بیروت رسیده و دوباره قرنطینه
می شدند و به ازمیر می آمدند و بار دیگر همان بدبختی را داشتند و اگر می خواستند به
روسیه بروند، دوباره در کفّه قرنطینه می شدند، ولی در هیچ یک از آن ها، نه قانونی
وجود داشت و نه بهداشتی. حتی بعضی وقت ها چنان برخوردهای بدی می شد که با هیچ عقلی
سازگار نبود.

اگر یک کشتی از مسلمانان از استانبول به روسیه می رفت، حتماً قرنطینه می شد، ولی
کشتی روسی که قصد برگشت از قدس را داشت، مشمول قرنطینه نمی شد و اگر در این کشتی
فقط و فقط یک مسلمان وجود داشت آن فرد بایستی تحت قرنطینه در می آمد. در واقع، آن
زمان قرنطینه منحصر به ایام بازگشت حجاج بود.

به نظر می رسد این امر از یک سو به جا بود و از سوی سیاسی و نوعی ستم; زیرا قرنطینه
ای که در کشورهای مسلمان (مانند مصر و یا قدس) اجرا شد، تا این حد سخت گیرانه نبود.

در اسناد عثمانی، نمونه های زیادی از این دست وجود دارد که تنها دو مورد از آن ها
را در اینجا می آوریم:

* عثمانی ها در خصوص بیماری وبا و انجام قرنطینه، بسیار سختگیرانه عمل نموده، به
شکایتی از طرف حجاج توجه نمی کردند. حجاج و مسافرانی که از سمرقند وارد قلمرو
عثمانی می شدند و نشانه های وبا در آن ها پدیدار می گشت، تحت کنترل و معاینات
بهداشتی قرار می گرفتند.

۲۹/Z/1310) N.PRK. AZJ 25/58

قرنطینه (تحفّظ خانه) حجاج و دیگر مسافرانی که از ادسه و کؤستنجه به درِ سعادت آمده
اند.

(۲۴/۶/۱۳۲۵) Y.MTV. 303/170

گزارش عزیمت حجاج خراسان به مکه، از مسیر کرمانشاه، به خاطر اغتشاش راه روسیه و
لزوم جلوگیری مفرط آن ها به قبض عبور و لزوم صدور تذکره برای آن ها از اداره تذکره
محل اقامت. (۶۵ ـ ۱۶۵/۱/۲۵ ۱۳۲۴ سال ـ مرکز اسناد وزارت خارجه ایران، فرستنده:
اداره تذکره خراسان و سیستان).

رونوشت نامه در خصوص دستور استرداد جریمه دریافتی از حجاج تیموری با توجه به سرقت
تذکره های آن ها و نامه در مورد صدور دستور استرداد وجوه جریمه دریافتی از حجاج
تیموری به آن ها. سال۱۳۲۴. ۴ ـ ۴، ۳ـ ۳/۵/۲۵/ (مرکز اسناد وزارت خارجه ایران).

نامه ای در باره رییس گمرگ سیستان از استرداد وجه دریافتی از حجاج تیموری سرقت
تذکره آنها و لزوم رسیدگی به قضیه. ۱۱۶ ـ ۱۱۵/۱/۶/۲۵/۱۳۲۴ (مرکز اسناد وزارت خارجه
ایران).

ممانعت از حرکت حجاج روس به سمت حجاز که در قرنطینه خانه کالازومن شورش به پا کرده
بودند.

(۱۳۲۹h) /Dosya 50/1 DH.ID

علی رغم این که حکومت روسیه قادر به حلّ این مسأله نبود، در سال ۱۸۹۶ کمیته ای زیر
نظر والی عمومی ترکستان تأسیس کرد. این کمیته در جلسه اول خود اظهار داشت که اساساً
ممانعت از رفتن به حج قابل قبول نیست. به همین دلیل باید بدین امر اجازه داده شود.
ولی این مسامحه، امری ناخواسته بود. بر اساس رأی این مجمع، سفرهای حج می بایستی در
چهارچوب برنامه ای خاص انجام می شد. اگر کسی می خواست از راه دریا برود، با قطار از
ترکستان به بندر کریمه (ادسا) و از آنجا هم می بایست با کشتی های روسی به حجاز می
رفت.

این برنامه بعد از مباحثه های طولانی در تاریخ ۱۹۰۳ از طرف روسیه تزاری تأیید و به
مرحله اجرا در آمد.

]D.Brazuer,Mekke ge yol,Turkistan Hacilari ve)(hukumeti,Mayis 1993 s.31Car

در این میان و در سال ۱۹۰۴، قانون ممنوعیت سفر حج لغو شد. در آن دوران، تاجری
ثروتمند از تاشکندی، به نام سید غنی عظیم بایف، پیشنهادی را درباره حج گزاری به
والی عمومی ترکستان ارائه کرد، لیکن نگاه والی به این پیشنهاد مثبت نبود. او هم بعد
از این به پایتخت روسیه رفت و از سن پطرزبورگ موافقت گرفت. در این پیشنهاد برای
حجاج بایستی قطارهای خصوصی تهیه می شد. جایی که حجاج در آنجا جمع می شدند، یا همان
بندر ادسا، حاجی خانه ها و مراکز بهداشتی تأسیس می شد و مترجم ها در طول راه برای
کمک به حجاج مستقر می شدند. امور حج نیز باید بر عهده شرکت های خصوصی گذاشته می شد.

روس ها در سفارت ها و کنسول گری های حجاز از مسلمانان ترکستان اقدام به جذب کارمند
می کردند. از میان این افراد، شاعر و متفکر سمرقندی، صدقی منجزی (۱۸۶۹ ـ ۱۹۲۷) در
تاریخ ۱۹۰۰ در سفارت جده به کار مترجمی مشغول شده بود. یکی ازاین شرکت های مسافرتی،
شرکت عظیم بایف بود که با مدیریت جدید، اولین سند حج خود را در سال ۱۹۰۸ با گروهی
ده هزار نفری محقّق ساخت. (همان کتاب، ص۳۲).

این تنظیمات جدید نتوانست درگیری های حجاج ترکستان را از میان بردارد. انتقاد بسیار
تندی که علیه عظیم بایف از طرف یکی از حجاج ترکستان به نام مصطفی یانقلیجو، که به
اداره اتحاد مسلمین فرستاده شده بود، چنین می گوید:

«افندی محترم! شما را به خدا قسم می دهم این نامه را که با اشک خونم نوشته ام، در
مجله تان مطرح کنید. دو سال قبل کسی که با نام سید غنی عظیم اف، بین حجاج سمساری می
کرد، امسال کارش بسیار گسترده تر شد. حجاجی که وارد ادسه شده و وارد منازل می شوند
از طرف مأمورین دولتی دستگیر می شوند، گویا به زندان برده می شوند. از دو طرفشان
کشیده و به حاجی خانه عظیم بایف می برند. بعد از این که یکبار به حاجی خانه وارد
شدند، دیگر ممنوع الخروج می شوند. اگر کسی به طور اشتباه نیز از این حاجی خانه
بیرون می آمد، نگهبانی فریاد می زد که داخل

شو ای سگ! این رفتار را مجله های ادسا به بهداشت حجاج نسبت می دادند. ولی حجاج روسی
که از قدس می آمدند (Palamonikha) و با ما در یک جا زندگی کرده و با همان واگن آمده
بودند، در داخل شهر آزادانه تردد می کردند. حجاج در رفتن از ادسا مجبور هستند بلیت
شان را رفت و برگشت بخرند و بایستی با کشتی روس عزیمت کنند. اگر تنها بلیت رفت می
خواستند شرکت ها از فروش بلیت خودداری می کردند. قیمت بلیت آنقدر زیاد است که در
عقل انسان نمی گنجد. این امر هر ساله بدین گونه است. حاجی مانند فردی تبعیدی تحت
الأمرِ خادمان کشتی به حج می رود و بر می گردد. کشتی حجاج را مانند یک قایق فاضلاب
نگاه می کنند. تا چه وقت حالمان بدینگونه خواهد بود؟! چه وقت چشم اعضای مسلمان
محترم مجلس مبعوثان استانبول دوما به وضعیت ما می خورد و از این رذالت خلاص می
شویم!؟

موکّل های مرخص دوما و اعضای مجلس مبعوثان! شما میزبان هستید و ما میهمان. گمان می
شود که توجه داشتن به

حال ما و راضی شدن به این حال، که در سرزمین خودتان اتفاق می افتاد، با میهمان
نوازی عثمانی که به این خصوصیت از اول افتخار می کردند، هیچ وقت قابل قبول نباشد.

ای نایبان! نگاه کنید به احوال مسلمانان، مرحمت بکنید! به این وحشت که در داخل
مدنیت اجرا می شود، اجازه ندهید. مثل ملت های دیگر، ما هم حج شریفمان را با کمال
حرمت و استراحت انجام دهیم. چاره این مسأئله بر عهده شما واجب است مگر نه مسؤولیت
شما در پیش خدا خیلی زیاد است؟!»

سفرهای قبلی که با کاروان انجام می شد، جاهای مشخص و معین طبق سن میهمانپذیرها و
سیستم های حفاظتی داشت. در مسیر قطار حجاج هم هزاران نفر برای سوارشدن به قطار در
ایستگاه کوچک و غیر مجهّز تجمع می کردند. در اینجا خطرهایی جان حجاج را تهدید می
کرد. بیشتر حجاج نمی توانستند از نظر بهداشتی به اندازه کافی از خود مراقبت نموده،
مریض شده و در استانبول برای بازگشت به کشور خودشان گدایی می کردند. اما برخی از
اسناد در این ارتباط :

آنان به سفارت روسیه سر می زدند. در صورت برگشت، دست خالی از آنجا پیش امرای عثمانی
رفته و از آنان کمک می خواستند.

اعطای هزینه کافی برای بازگشت حجاج بخارا و اهالی چین، که در سعادت پریشان شده
بودند.

(۱۲/R/1336) MV/163/36

ـ حمل و نقل رایگان حجاج بخارایی (۲۹/M/1332) DH.ID .52/11

ـ پرداخت هزینه سفر بازگشت ۶۰۰ حاجی افغانی که بعد از برگشتن از جده، در استانبول
متوقف شده بودند، از ترتیبات مصارف غیر مسلحیفه.

(۰۱/RA/1328) MV.137/117

ـ مساعدت به بازگشت حجاج افغان که از بخارا به قصد حجاز وارد استانبول شده و به
خاطر کمبود مالی، قادر به ادامه سفر نبودند.

(۲۳/RA/1332) DH.MP.HPS.M10/50

به نظر می رسد که حجاج ترکستان، در مسیر حج، مشکلات گوناگونی داشته اند. بهبودی در
سفرنامه حج خود چنین می نویسد:

«حاجی به خاطر این که در کیسه پولش، هزاران سکه پول نداشت، نمی توانست به اندازه ای
که دلش می خواست غذا بخورد. در قرنطینه خودش را مسکین نشان می دهد و بدون پول از
قرنطینه عبور می کند و ذلّت را به جان می خرد، حاجی مکتب و مدرسه دیده پیدا نمی
شود.

بعضی از حجاج ما بدون داشتن پول راهی سفر می شدند، بسیار تأسف آور است که «ما
مسکینیم» می گفتند و با حمال و مأمورین بندر دعوا می کردند. بعضی گوشت های یک ماه
قبل را می خوردند و مریض می شدند. در آن هوای گرم، گوشت اسب و غاز می خوردند.

یکی از شکایات حجاج ترکستان به دولت عثمانی را در ذیل می آوریم:

مشکل تراشی دلال های تبعه روس در بین مسلمانانی که قصد عزیمت به حج را داشتند، با
سوء استفاده از عدم آشنایی حجاج به زبان روسی. در عوض دولت عثمانی نیز با مهر رسمی
اقدام به تعیین کدخدایی از اهالی مسلمان چین و ترکستان می نمود تا این مسأله را
برطرف نماید. (۲۹/۲/۱۳۱۰) Y.PRK. AZT 25/58

سفر حجاج زن به حجاز بسیار دشوارتر است. بهبودی در این مورد می نویسد:

بعضی از برادران ترکستان با عیالشان به سفر می روند. در کشتی احوال حجاج خانم بسیار
اسف بار است. با این حال کشانیدن آن ها به حج و زیر پا گذاشتن ایشان و پنهان
کردنشان دربدترین جای کشتی و پوشاندن آنان در لباس های ناراحت، واقعاً گناه است. آن
ها به سبب شدت سفر و اذیت در مسیر، مریض می شوند. اگر می شد مادرهای بیچاره مان را
نبریم، بهتربود. امپراتوری روسیه برای جلوگیری از یک شورش و نارضایتی اجتماعی بود
که رفتن به حج را به صورت علنی منع نمی کرد. مسلمانان نیز در راه چاره جویی برای
مبارزه با دسیسه روس ها،