پاورپوینت کامل طواف و اهمیّت آن در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل طواف و اهمیّت آن در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل طواف و اهمیّت آن در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل طواف و اهمیّت آن در اسلام ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۲۰

طواف خانه خدا، یکی از زیباترین و پرجاذبهترین اعمال و مناسک حج است. عاشقان
و دلباختگان حریم کبریایی، با پشت سرگذاردن فرسنگها راه، خود را به مکه; حرم امن
الهی رسانده و چونان انسان تشنهای که دسترسی به آب را نزدیک میبیند، در انتظار
رسیدن به مسجدالحرام و کعبه معظّمه، لحظهشماری میکنند.

برای ورود به مسجدالحرام و طواف کعبه، هر انسان حج گزاری ابتدا باید خود را
با آب توبه بشوید و بار سنگین گناهان را از دوش خویش بر زمین بگذارد. آنگاه غسل
کرده، تکبیرگویان، همراه باآرامش خاطر و متانت کامل وارد مسجدالحرام شود.(۱) و
عاشقانه گرد کعبه بچرخد تا خداوند از آنان خشنود شود; همانگونه که از ملائکه خشنود
گردید.(۲)

هر رکنی از ارکان کعبه، ویژگی خاصّی داشته، و طواف کننده از نقطه شروع تا
پایان، مراحلی را برای وصول به قرب حق طی میکند:

در رکن حجرالأسود، که باب الرحمه اش نامند، درب رحمت به سوی او گشوده میشود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۱۷، ح ۱، ۲ و۳.

۲ ـ مستدرک، ح ۹، ص ۳۲۵.

صفحه ۲۱

در رکن شامی، درب انابه و توسّل و در رکن یمانی باب توبه باز است و از اینجا
تا حجر، به باب آل محمد ـ ص ـ و شیعیان آنان معروف است.(۱)

فرشتگان نگاهبانان این مسیرند. آنان از آسمان به زمین آمده، شب و روز گرد
کعبه طواف میکنند تا آن را از پیروان شیطان و ستمگران حراست کنند.(۲)

و تو انسان حجگزار، باید در این مکان الهی زبانت را نگهداشته، سخنانی سودمند
بر آن جاری کنی; سبحاناللّه و لااِله اِلاّ اللّه فراوان بگویی، کار نیک انجام
دهی، نماز شب بخوانی، قنوت را طولانی کرده، فراوان طواف کنی و اگر توانستی از مکه
خارج نشوی تا ختم قرآن نمایی، چنین کن.(۳)

اهمیت طواف

امام صادق ـ ع ـ از پدرانش و آن بزرگوار از رسول اکرم ـ ص ـ نقل کردهاند که
فرمود:

زینت ایمان، اسلام و زینت کعبه، طواف است .(۴) و در حدیثی دیگر پیامبر ـ ص ـ طواف
را چون نماز دانستهاند، با این تفاوت که در طواف میتوانند سخن بگویند امّا در
نماز نه.(۵)

و نیز فرمود:

خداوند به طواف کنندگان فخر میکند و اگر قرار بود ملائکه با کسی مصافحه کنند، با
طواف کنندگان خانه خدا مصافحه میکردند .(۶)

امام رضا ـ ع ـ نیز فرمودند:

بر شما باد به نماز شب،قنوت طولانی و زیاد طواف نمودن .(۷)

مستحب است کسانی که به مکه میآیند سیصد و شصت طواف، و اگر مقدورشان نیست،
سیصد و شصت شوط طواف کنند. و اگر نمیتوانند تا زمانی که در مکه هستند، هر چه
میتوانند طواف نمایند.(۸)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۳۶.

۲ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۳۸.

۳ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۶۳.

۴ ـ مستدرک الوسائل، ج ۹، ص ۳۷۵.

۵ ـ سنن ترمذی، ص ۱۵۳.

۶ ـ شفاء الغرام، ج ۱، ص ۲۹۲.

۷ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۷۷.

۸ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۷۷ و ۳۷۸.

صفحه ۲۲

عبداللّه بن عمر گفته است: بهترین کار نزد پیامبر ـ ص ـ هرگاه به مکه میآمد
طواف خانه خدا بود .(۱)

عثمان بن یثار نیز گفته است: به من خبر رسیده ـ و خداوند داناتر است ـ که:
چون پروردگار فرشتهای را برای انجام کاری به زمین گسیل میدارد فرشته اجازه
میگیرد که به خانه کعبه طواف کند و به آرامی به زمین فرود آید .(۲)

بدلیل همین اهمیت است که کعبه در تمام سال طواف کننده دارد و شگفتانگیزتر آن
که هنگام باران، مردم به جای پناه بردن به زیر سقف، به سوی کعبه شتافته، تلاش
میکنند خود را کنار کعبه و زیر ناودان طلا برسانند و از آب بارانی که از بام کعبه
فرو میریزد استفاده نموده، متبرّک شوند.

حافظ محبالدین طبری میگوید:

گفتهاند از روزی که خداوند کعبه را پدید آورد، همواره انسانها، جنّیان و فرشتگان
گرداگرد آن طواف نمودهاند و هرگز از طواف کننده خالی نبوده است.(۳)

برخی از شیفتگان طوافِ خانه خدا هنگام جاری شدن سیل در مسجدالحرام نیز، دست
از تلاش برنداشته، شناکنان گرد کعبه طواف میکردند ابن زبیر از زمره این کسان
است.(۴)

قاضی عزالدین نیز از جدّ خویش شنیده که: شناکنان خانه خدا را طواف کرده است و
آب به حدّی بوده که هنگام رسیدن به رکن حجرالاسود، در آب فرو میرفته تا بتواند
حجرالأسود را لمس نماید.(۵)

زینالعابدین بن نورالدین علی حسینی کاشانی در این زمینه مینویسد:

ظهر روز چهارشنبه ۱۹ ماه شعبان ۱۰۳۹ سیل عظیمی در مکه آمده و آب فراوانی داخل
مسجدالحرام شد و حدود ۴۴۲ نفر از بین رفتند که یک معلّم با سی دانشآموزش که در
مسجد مشغول درس بودند جزو آنان بود. من در روز پنجشنبه بیستم ماه شعبان وارد
مسجدالحرام شدم در حالی که هیچ طوافکنندهای در آن نبود آنگاه در درون آب طواف
کرده، نماز طواف را ـ اجباراً ـ بالای

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ شفاءالغرام، ج ۱، ص ۲۸۷.

۲ ـ اخبار مکه، ازرقی، ص ۲۸.

۳ ـ التاریخ القویم، ج ۴، ص ۱۶۲.

۴ ـ التاریخ القویم، ج ۴، ص ۱۶۳.

۵ ـ التاریخ القویم، ج ۴، ص ۱۶۳.

صفحه ۲۳

منبر خواندم.(۱)

فردی به نام سید محمد هادی بن علوی که از دوستان مؤلف کتاب التاریخ القویم
لمکه و بیتاللّه الکریم است در سال ۱۳۶۰ هـ . ق. در حالیکه سیل عظیمی در مکه جاری
شده بود، خانه خدا را شناکنان طواف کرده است.(۲)

البته برخی از اوقات، کعبه به دلایلی طواف کننده نداشته است: هنگام توسعه
مسجدالحرام به علّت استفاده از دینامیت در تخریب کوه صفا، بعد از نماز ظهر، مطاف از
طوافکنندگان تخلیه میشد تا پرتاب سنگهای منفجر شده، به کسی آسیب نرساند، این
عملیات معمولاً بیش از نیم ساعت طول نمیکشیده است.(۳)

مردم در دوره جاهلیت نیز، برای کعبه و طواف، قداست خاصی قائل بوده به هنگام
شروع و ختم طواف حجرالاسود را لمس میکردهاند و در روزهای دوشنبه و پنجشنبه درب
کعبه را گشوده و به احترام کعبه کفشها را بیرون خانه درآورده، سپس وارد کعبه
میشدند.(۴)

مسافت طی شده در هفت شوط طواف هشتصد و سی و شش ذراع و بیست انگشت است.(۵)

پاداش طواف کنندگان

یکی از ثمرات طواف خانه خدا، آمرزش گناهان است. محمد بن قیس میگوید: امام
باقر ـ ع ـ در مکه برای مردم سخن گفته میفرمود:

چون هفت بار گرد خانه طواف کنی، به این وسیله عهد و پیمانی نزد خدا برای تو
بوجود میآید که پروردگارت پس از آن شرم میکند تو را عذاب نماید.

سپـس فـرمـود: هنـگامی کـه هفت شوط طواف زیارت کردی، و بعد در مقام ابراهیم ـ
ع ـ دو رکعت نماز طواف گزاردی، فرشتهای بزرگوار دست بر دو شانهات میزند و
میگوید: امّا آن گناهانی که در گذشته از تو سرزده است همگی بخشیده شد عمل را در
این یکصد و بیست روز از نو آغاز کن.(۶)

حسین بن سعید اهوازی میگوید: امام صادق ـ ع ـ فرمود:

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ رساله مفرحه الأنام فی تأسیس بیتاللّه الحرام ـ رسول جعفریان ـ میقات حج،
شماره ۵.

۲ ـ همان، ص ۱۶۳.

۳ ـ همان، ص ۱۶۳.

۴ ـ همان، ص ۱۶۵.

۵ ـ اخبار مکه، ج ۲، ص ۳۹۴.

۶ ـ شرح من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۲۸، ح ۲۱۳۸.

صفحه ۲۴

هرکس هفت مرتبه گرد این خانه، طواف نماید، خداوند ـ عزّوجلّ ـ شش هزار حسنه
برای او مینویسد و شش هزار گناهش را میبخشد و شش هزار درجه او را بالا میبرد.(۱)

پیامبر ـ ص ـ فرمود: طواف بسیار کنید، کمترین چیزی که در روز قیامت در نامه
عمل شما یافت میشود همانا طواف است .(۲)

در روایت دیگری آمده است: کسی که این خانه را هفت مرتبه طواف کرده، دو رکعت
نماز بگزارد، مانند آن است که بندهای را آزاد کرده باشد .(۳)

امام صادق ـ ع ـ نیز فرمود: خداوند ـ عزّوجلّ ـ اطراف کعبه یکصد و بیست رحمت
قرار داده، که شصت رحمت آن مخصوص طوافکنندگان، چهل رحمت برای نمازگزاران و بیست
رحمت برای نگاهکنندگان ـ به کعبه ـ است.(۴)

همین روایت را اهل سنت به نقل از رسول خدا ـ ص ـ آوردهاند.(۵)

حسان بن عطیه پس از نقل این روایت میگوید: پس از دقّت معلوم شد تمامی یکصد و
بیست رحمت از آن طواف کننده است; زیرا او هم طواف میکند، هم نماز میخواند، و هم
به کعبه مینگرد.(۶)

شاعری عرب زبان این روایت را در سروده خود اینگونه آورده است:

و جاء فی الحدیث ما معناه *** ینزل اللّه تعالی الله

لبیته المحفوف بالکرامه *** فی کل یوم بل وکل لیله

عشرین رحمه مضافا لمائه *** ینالها قوم همو خیر فئه

منقسم للطائفین نصفها *** وللمصلّین یخص ثلثها

والناظرون البیت یأخذونا *** عشرین و هوسدسها یقینا(۷)

در روایت دیگری آمده است:

ان مَنْ طاف بالبیت خرج من ذنوبه .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۷۶.

۲ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۷۶.

۳ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۷۶.

۴ ـ من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۳.

۵ ـ اخبار مکه، ج ۲، ص ۸، دارالثقافه.

۶ ـ التاریخ القویم لمکه و بیتالله الکریم، ج ۴، ص ۱۵۲.

۷ ـ التاریخ القویم، ج ۴، ص ۱۵۳.

صفحه ۲۵

هر کس خانه خدا را طواف کند، از گناهان خود خارج میگردد .

عبدالله بن عمر گفته است شنیدم که رسول خدا ـ ص ـ فرمود:

کسی که هفت مرتبه خانه خدا را طواف کند، برای هر گامی که برمیدارد، یک حسنه برایش
نوشته میشود، یک گناه از او بخشیده میشود و ]مقامش[ یک درجه بالا میرود ]و هر
گام آن[ برابر با آزاد کردن یک بنده است .

همین روایت را با اندکی تغییر، ترمذی و نسائی نیز نقل کردهاند.(۱)

همچنین پیامبر ـ ص ـ فرمود: هیچ طواف کنندهای نیست که هنگام زوال آفتاب با
سر و پای برهنه گِرد این خانه طواف کند، در حالی که پیاده در حرکت بوده، گامهای خود
را کوتاه برمیدارد، چشمانش را به زمین میدوزد و در هر شوطی از طواف; حجرالاسود را
لمس میکند، بدون آنکه کسی را آزار رساند و یاد و ذکر خدا از زبانش بیفتد، مگر آن
که خداوند در هر گامی که برمیدارد، هفتاد هزار حسنه برای او ثبت نموده، هفتاد هزار
گناه او را پوشانده و او را هفتاد هزار درجه بالا میبرد و ثواب آزاد کردن هفتاد
هزار برده که قیمت هر یک ده هزار درهم باشد به او میدهد، و میتواند هفتاد نفر از
بستگانش را شفاعت کند و هفتاد هزار حاجت او برآورده میشود اگر خواست در دنیا و اگر
خواست در آخرت .(۲)

شبیه این روایت را اهل سنت از ابن عباس به نقل از رسول خدا ـ ص ـ با کمی
تغییر آوردهاند.(۳)

دانشمند و محقق ارزشمند، آقای علی اکبر غفاری در رابطه با اختلاف ثوابهایی
که در اینگونه روایات و نظایر آن آمده مینویسد:

اختلاف در مقدار ثواب، که درباره بعضی اعمال در روایات آمده است، به اعتبار
مخاطب و موقعیت و کمال عمل است. گاهی ممکن است ثواب طواف از آزاد کردن بنده بیشتر
باشد; چون بردگان کم هستند یا در رفاه و آسایش و تحت تعالیم حق زندگی میکنند و
گاهی تحت فشار اربابان و شکنجه آنها قرار گرفته و بدون فرهنگ بسر میبرند، و آزاد
کردن آنان از هر عمل خیری در چنین موقعیتی بالاتر است و گاهی، به عکس است و در این
وقت، طواف که موجب آزادی بندهها را تقویت میکند و انسان را در مقامی از قرب به حق
میرساند که اعمال و کردار و رفتارش هر یک موجب آزادی هزاران

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ فاسی مکی، شفاءالغرام باخبار البلد الحرام، ج ۱، ص ۲۸۳; دارالکتاب العربی (۱۴۰۵
هـ . ق).

۲ ـ کافی، ج ۴، ص ۴۱۲، حدیث ۳; من لایحضرهالفقیه، ج ۳، ص ۳۳.

۳ ـ شفاءالغرام، ج ۱۴، ص ۲۸۵.

صفحه ۲۶

هزار خلق خداست، از این رو ثواب طواف او بیشتر میشود. پس ثواب وابسته به موقعیت و
کیفیت عمل است و در تاریخ اسلام افرادی بودهاند که طواف خانه کعبه را تمام عمر،
سالی چندین بار به جا میآوردهاند، ولی از آنها اعمالی یا دستوراتی صادر شده که
صدها هزار مردم آزاد را به بردگی کشانده است، آری این ثوابها همگی شرط و شروطی دارد
و مطلق نیست و با اختلافِ شرایط، کم و زیاد میشود.(۱)

ابن عباس نقل کرده که رسول خدا ـ ص ـ فرمودند:

کسی که پنجاه مرتبه طواف کند از گناه پاک میشود، همچون زمانی که از مادر متولّد
شده است .(۲)

برخی از دانشمندان معتقدند که لازم نیست پنجاه مرتبه طواف در یک زمان و
پیدرپی صورت بگیرد، بلکه اگر در طول زندگی در نامه عمل او پنجاه طواف ثبت شده
باشد، چنین ثوابی را خواهد داشت.

محب طبری نیز میگوید: برخی از علما برای عدد طواف هفت مرحله ذکر کردهاند:

۱ ـ پنجاه بار طواف کردن در روز و شب، ۲ ـ بیست و یک مرتبه، ۳ ـ چهارده
مـرتبه، ۴ ـ دوازده مـرتبه; ۵ بـار در روز و ۵ بار در شـب، ۵ ـ هفـت مرتبه، ۶ ـ سه
مرتبه، ۷ ـ یک مرتبه.(۳) (لازم به ذکر است که مراد از هر مرتبه طواف، هفت شوط
میباشد.)

ثواب طواف و منافع آن به قدری زیاد است که امام صادق ـ ع ـ حتّی در شدّت
بیماری برای انجام آن، به بیتالله الحرام میآمدند:

ربیع بن خیثم گفته است: امام صادق ـ ع ـ را در حالی که به شدت بیمار بود دیدم
که ایشان را در محلی اطراف کعبه طواف میدادند. حضرت هر گاه به رکن یمانی میرسید
میفرمود: تا ایشان را زمین بگذارند، سپس دست خویش را از محمل خارج کرده و بر زمین
میمالید آنگاه میفرمود: مرا بلند کنید. و در روایت دیگری آمده که حضرت در پاسخ
سؤال کسی که علّت این کار را جویا شده بود با اشاره به آیه لیشهدوا منافع لهم
فرمودند: همانا من دوست میدارم از منافعی که خداوند فرموده، بهره بگیرم.(۴)

خانه کعبه خانه دلهاست *** ساحت قدس و جلوهگاه خداست

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ علی اکبر غفاری، شرح من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۴.

۲ ـ شفاءالغرام، ص ۴۸۴.

۳ ـ شفاءالغرام، ج ۱، ص ۲۸۴ و ۲۸۵.

۴ ـ مجمعالبیان، ج ۷، ص ۸۱; وسایل، ج ۸، ص ۷۰.

صفحه ۲۷

نیکبخت آن که همچو پروانه *** در طواف است گرد آن خانه

چون نصیب تو نیست فیض حضور *** باش اندر طواف خانه زدور

در رکوع و سجود سویش باش *** تو هم از زائران کویش باش

هفت شوط طواف

ابوحمزه ثمالی میگوید: به امام سجاد ـ ع ـ عرض کردم چرا طواف هفت شوط است؟
فرمود: خداوند تبارک و تعالی به ملائکه فرمود: اِنّی جاعلٌ فی الأرض خلیفه ، ملائکه
بر خلاف فرموده خداوند، گفتند: أتجعل فیها من یفسد فیها ویسفک الدماء خداوند فرمود:
اِنّی أعلم مالاتعلمون . ]بدنبال آن[ پروردگار متعال هفت هزار سال نور خود را از
آنان پوشانید، ملائکه هفت هزار سال به عرش پناه بردند، پس خداوند بر ایشان رحمت
آورد و توبهشان را پذیرفت و بیتالمعمور را که در آسمان چهارم بود برای آنان قرار
داد (وجعله مثابه…)، و بیتالحرام را برای مردم ]در روی زمین [مقابل بیتالمعمور
قرار داد (فجعله مثابه للناس و امناً).

پس طواف بر بندگان هفت شوط واجب شد; برای هر هزار سال یک شوط.(۱)

در نقل دیگری آمده است که: قبل از اسلام طواف در میان قریش عدد خاصّی نداشت،
عبدالمطلب آن را هفت شوط تعیین کرد و خداوند نیز پس از پیدایش اسلام همان را قرار
داد.(۲)

هروله در طواف

در جریـان فتـح مـکه، رسول خدا ـ ص ـ پس از ورود به شهر، خانه ابوسفیان را ـ
مکان امن ـ قرار داد، مردم نیز به این خانه پناه آورده، در به روی خویش بسته و
جنگافزارهایشان را بر زمین نهادند. آنگاه پیامبر ـ ص ـ نزد حجرالأسود آمده، آن را
لمس فرمود و مشغول طواف شد. حضرت به بتی رسید که کنار کعبه قرار داشت، آنگاه با
کمانی که قوس آن را در دست گرفته بود، در چشم بت فرو کرده، فرمود:

جاء الحق و زهق الباطل اِنَّ الباطل کان زهوق .(۳)

و چون از طواف خانه فارغ شدند به کوه صفا آمده از آن، بالا رفتند و از آنجا
به خانه کعبه نگاه کرده، دستها را بلند نمود و دعا کرد.(۴)

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ علل الشرائع، ج ۱، ص ۴۰۱; نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۳ تا ۸۳.

۲ ـ بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۸۴.

۳ ـ اسراء: ۸۱.

۴ ـ فتوح البلدان، ص ۵۹.

صفحه ۲۸

امام باقر ـ ع ـ فرمود: هنگامی که رسول خدا ـ ص ـ به مسجدالحرام وارد شدند…
هفت شوط طواف کردند; سه شوط را با حالت هروله و تند رفتن و چهار شوط را به حالت راه
رفتن .(۱)

این که چرا پیامبر ـ ص ـ در فتح مکه به اصحاب و یاران خود اینگونه دستور
دادند، دلیلی شنیدنی دارد; شخصی از ابن عباس پرسید که برخی گمان دارند رسـول خـدا ـ
ص ـ به هروله کردن و دویدن در حال طواف دستور دادهاند گفت: هم دروغ گفتهاند و هم
راست!

گفتم چگونه؟

پاسخ داد: پیامبر ـ ص ـ در عمرهالقضاء در حالی وارد مکه شد که مردم مشرک
بودند، به مکیّان خبر داده بودند که یاران محمد ـ ص ـ در سختی بسر برده، و خستهاند
پیامبر ـ ص ـ ]برای خنثی نمودن این شایعه[ فرمود: خدای رحمت کند مردی را که صلابت و
قدرت خود را به آنان نشان دهد و بنمایاند . پس آنها را فرمان داد و آنان نیز در
حالی که رسول خدا ـ ص ـ بر ناقه خود سوار بودند و عبدالله بن رواحه افسار شتر حضرت
را در دست داشت، سه شوط را هروله کنان انجام داده، قدرت خویش را آشکار ساختند
مشرکان نیز در برابر ناودان ]کعبه[ آنها را نگاه میکردند. پس از آن، رسول خدا ـ ص
ـ بار دیگر حج گزارد ولی ]در طواف[ هروله نکرد و مردم را نیز بدان امر ننمود. پس
آنها هم راست گفتند و هم دروغ.(۲)

همچنین در روایتی آمده است: دیدم علی بن الحسین ـ ع ـ در طواف راه میرفت و
هروله نمیفرمود.(۳)

طواف در شـب:

نخستین کسی که برای طواف کنندگان در مسجدالحرام، چراغ روشن کرد، عقبه بن ازرق
بن عمرو غسانی بود که بر لبه دیوار خانه خود چراغی بزرگ مینهاد، تا مسجد را برای
طوافکنندگان و دیگر کسانی که در آن بودند، روشن کند.

محمد بن سائب بن برکه از مادرش نقل کرده که گفته است: شبی عایشه همسر پیامبر
ـ ص ـ به چراغداران پیام داد چراغها را خاموش کردند و آنگاه در حجاب کامل و
پوشیده طواف کرد.(۴)

پس از آن خالد بن عبدالله قسری چراغی کنار چاه زمزم و روبروی حجرالاسود نهاد
و این به

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۱۲.

۲ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۹۴.

۳ ـ مستدرک، ج ۹، ص ۳۹۵.

۴ ـ اخبار مکه، ص ۲۶۲.

صفحه ۲۹

روزگار حکومت عبدالملک بن مروان بود و اینها را از گذاشتن آن چراغ منع کرد.(۱)

در حکومت مأمون عباسی، محمد بن سلیمان، حاکم مکه شد و چراغی دیگر بر ستونی
بلند مقابل آن و کنار رکن غربی نهاد و چون محمد بن داود حاکم مکه شد دو ستون بلند
دیگر یکی مقابل رکن یمانی و دیگری مقابل رکن شامی نهاد و چون هارون (الواثق بالله)
خلیفه شد دستور داد ده ستون بلند که قندیل داشت بر اطراف محل طواف نهادند و در آنها
چراغ روشن میکردند.(۲)

گفتهاند: ستونهای زرد مسی که اطراف کعبه نصب شده بود، ابتدا در کاخ بابک
خرمی در ارمنستان بوده و در صحن خانه او روشن میشده است و چون خداوند او را زبون
ساخت و کشته شد (و پسرش را به سامرا آوردند و در شهرها گرداندند و خانهاش را خراب
کردند، زیرا او گروه بسیاری از مسلمانان را کشته بود و خداوند مردم را از او آسوده
کرد) این ستونها را از کاخ وی آوردند که چهارده ستون بود، چهارتای آن را در
دارالخلافه سامرا نصب کردند و ده ستون دیگر را معتصم در سال دویست و سی و چند، برای
کعبه فرستاد که اطراف کعبه در صف اول نصب کردند.(۳)

خلیفهها و پادشاهان در زمانهای مختلف بر شمار ستونها و قندیلهای مسجد و
چراغهای منطقه حرم و درهای مسجد و منبرها افزودند چنانکه نزدیک به یک هزار و پانصد
رسید و همچنان نفتسوز و روغنسوز بود تا سال ۱۳۳۹ قمری که تمام چراغهای آن به برق
مبدّل شد.(۴)

دعا و ذکر در طواف

مجاهد گفته است: همراه عبدالله بن عمر در طواف بودیم نظرش به مردی افتاد که
به نظر میرسید از بیابان نشینها باشد; کشیده قامت و مضطرب بود و کمی دورتر از
مردم طواف میکرد. ابن عمر از او پرسید: اینجا چه میکنی؟ گفت: طواف میکنم. گفت:
مثل شتر نر پای بر زمین میکوبی! نه تکبیر میگوئی و نه خدای تعالی را یاد میکنی و
نه استلام میکنی! سپس از او پرسید: نامت چیست؟ گفت: حنین. میگوید از آن پس ابن
عُمر هرکس را میدید که استلام نمیکند میگفت آیا این مرد حنینی است؟(۵)

عبدالله بن سایب از پدرش نقل میکند که پیامبر ـ ص ـ میان رکن یمانی و رکن
حجرالاسود

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ ـ اخبار مکه، ص ۲۲۰.

۲ ـ اخبار مکه، ص ۲۲۰.

۳ ـ اخبار مکه، ص ۲۲۰.

۴ ـ اخبار مکه، ص ۲۲۱.

۵ ـ اخبار مکه، ص ۲۵۲.

صفحه ۳۰

ـ در حال طواف ـ این آیه را تلاوت میفرمود: رَبَّنا آتنا فی الدنیا حسنهً و فی
الآخِره حسنه و قنا عذاب النار .(۱)

عثمان بن ساج از امام صادق ـ ع ـ نقل کرده که آن حضرت از پدر بزرگوار خود نقل
کردند که پیامبر ـ ص ـ در طواف، هرگاه مقابل ناودان میرسیدند، عرضه میداشتند:
پروردگارا! از تو راحتی به هنگام مرگ و عفو به هنگام رسیدگی به حساب را مسألت
میکنم . یاد خدا و توجّه به حقّ، بر ارزش طواف خواهد افزود.(۲)

امام صادق ـ ع ـ فرمود: در حالی که همراه با سایر مسلمانان گرداگرد خانه طواف
میکنی، با قلبت نیز همراه با فرشتگان در اطراف عرش طواف کن.(۳)

و باز امام صادق ـ ع ـ فرمودند: سخن گفتن و دعا خواندن در طواف اشکالی ندارد،
لیکن خواندن قرآن افضل است .(۴)

عبدالسلام ابن عبدالرحمن بن نعیم گوید:

به امام صادق ـ ع ـ عرض کردم: من مشغول انجام طواف واجب شدم دعایی به یادم
نیامد جز صلوات و درود بر پیامبر ـ ص ـ و خاندان او، لذا در طواف و سعی فقط صلوات
فرستادم. حضرت فرمود: به هیچ درخواست کنندهای بهتر از آنچه تو خواستهای داده نشده
است.(۵)

چون خالد بن عبدالله قسری از سوی عبدالملک بن مروان به حکومت مکه آمد و ماه
رمضان فرا رسید، دستور داد کسانی که نماز تراویح میگزارند جلو بیایند و پشت مقام
نماز بگزارند و صفها دایرهوار بر گرد کعبه تشکیل شود و این به سبب تنگ شدن منطقه
بالای مسجد برای نمازگزاران بود. به او گفته شد با این ترتیب طواف را متوقف میسازی
بدون آنکه دلیل بر جلوگیری از طواف مستحبی باشد، گفت من دستور میدهم میان هر دو
رکعت نماز تر