پاورپوینت کامل نسخه­ی نهایی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نسخه­ی نهایی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نسخه­ی نهایی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نسخه­ی نهایی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

۳۰

گفت و گو با سرکار خانم معصومه گلگیری

در آستانه­ی ماه مبارکی هستیم که به دلیل داشتن مختصاتی چند، از سایر ایام و شهور
ممتاز شده است. ماه رمضان از طرفی ماه نزول قرآن بر قلب پاک و شریف نبی اکرم۹ و از
سوی دیگر ماه دعا، و در مرحله سوم ماه صیام و روزه­داری است و چنان­که می­دانیم در
هر یک از بخش­های سه­گانه فوق، در قرآن و سنت توصیه­هایی وارد شده است که نامه
جامعه مایل است با طرح سؤالاتی چند به گوشه­ای از آموزه­های دینی در خصوص تلاوت
قرآن کریم، دعا و روزه­داری که هر یک دارای بابی واسع و قابل تقسیم به زیر
مجموعه­هایی بسیار مفصل هستند به دلیل محدود بودن صفحات مجله اشاره نماید، بدین
منظور از محضر استاد ارجمند سرکار خانم معصومه گلگیری بهره برده و با طرح بعضی
سؤالات در خصوص موضوعات یاد شده، در جست و جوی جوابیم؛ و امیدواریم که از عنایات
خاصه­ی حضرت ربوبی در ضیافت شهرالله حظ وافر نصیبمان گردد:

m با تشکر و سپاس از حضرتعالی نخست درباره اهمیت ماه مبارک رمضان بفرمایید.

برای درک اهمیت این ماه بزرگ خوب است از قرآن کریم و روایات استمداد بطلبم، چه
این­که نزدیک­ترین و منطقی­ترین و همچنین مطمئن­ترین شیوه شناخت معارف دینی،
مراجعه به این دو منبع اصیل و گرانمایه است.

m این سه تعبیر آیا خصوصیتی دارند؟

بله خصوصیت دارند و با تعمد و توجه از این سه تعبیر استفاده کردم؛ تعبیر به
نزدیک­ترین از این جهت است که خوشبختانه قرآن کریم همه جا در اختیار ماست، آن
هم با محتوایی بلند و به دور از تحریف و تغییر. گذر زمان و طوفان حوادث سهمگین هرگز
نتوانسته است قرآن کریم را دستخوش دگرگونی و خروج از جاده اعتدال و استقامت کند و
زلال حقیقت پیام الهی همچنان دست نخورده و سالم همه ما را به تدبر و تأمل در آیات
نورانی­اش وا می­دارد. از همین روی هر واژه و هر تعبیری در قرآن کریم قابل دقت و
شایسته بررسی و اندیشیدن است؛ چه این­که می­دانیم مستقیماً از مبدأ وحی سرچشمه
گرفته و کلام الهی و حکیم علی الاطلاق است. اندیشه و تفکر در کلام حکیم، حاصلش
دست­یابی به حقیقت و دریافت حکمت است.

و اما تعبیر به منطقی­ترین؛ برای آن است که هر مکتبی متکفل تبیین عناصر وجودی و
تشکیل دهنده خویش است و قبل از دیگران و بیش از دیگران می­تواند خود را معرفی کند و
زوایای معارف و آموزه­هایش را در معرض قضاوت و نگاه عموم بگذارد.

و اما مطمئن­ترین بودن از آن­جا ناشی می­شود که شائبه دخالت اندیشه­های دیگر در
آن راه ندارد و خلوص و صافی آن از هر گونه دست اندازی فکری که گاه حقیقت را از جاده
اصلی­اش به کلی منحرف می­کند، اطمینان خاطر تالی قرآن را به خوبی تأمین و دل و
روانش را به آرامش فرا می­خواند و همین اطمینان و آرامش است که او را به خوض در
ژرفای قرآن تشویق می­کند، زیرا می­داند تأمل و جستجو در این بحر مواج، پر حاصل است،
و در هر تلاش از درون صدف آیات، درّی درخشان نصیبش خواهد شد.

m بعد از این توضیح، خوب است به مطلب بازگردیم و ببینیم قرآن کریم در خصوص اهمیت
ماه رمضان چه نکاتی را مطرح فرموده است؟

بله، باید به قرآن کریم رجوع کنیم و پاسخ این سؤال را که اهمیت ماه رمضان از منظر
این کتاب آسمانی چگونه و تا کجا است، بشنویم.

جالب این است که قرآن کریم فقط یک­بار واژه رمضان را به کار برده است ـ و البته
نام هیچ یک از ماه­های دیگر در قرآن نیامده است ـ لکن در همین یک نوبت، آن را خوب
معرفی کرده است:

)شهر رمضان الّذی أنزل فیه القرءان هدی للنّاس و بیّنات من الهدی
والفرقان…(([۱])؛ ماه رمضان [همان ماه] است که در آن، قرآن فرو فرستاده شده است،
[کتابی] که مردم را راهبر، و [متضمن] دلایل آشکار هدایت، و [میزان[ تشخیص حق از
باطل است… یعنی اگر می­خواهید این ماه را که ایام صیام است و احکام خاص برای آن
منظور شده است بشناسید، بدانید که این ماه، همان ایامی است که قرآن با آن عظمت و
بزرگی­اش در آن نازل شده است، این ماه آن­قدر اهمیت داشته و در نظر خداوند متعال
آن­چنان عظیم بوده که ظرف نزول قرآنش ساخته و سپس صیام و روزه داری را نیز در آن
واجب فرموده است.

قرآنی که نقش آن هدایت ناس از گمراهی و تباهی­هاست. قرآنی که نه تنها بینه و
عامل آشکاری و شناسایی حق و حجت و راهنماست، بلکه بیّنات است؛ شواهدی از هدایت و از
فرقان و تمیز حق از باطل.

قرآن همگان را به تناسب فهم و سطح فکرشان دستگیری می­کند ناس را که نماینده
نازل­ترین سطوح مردم­اند و با زبان برهان و استدلال چندان آشنایی ندارند با شیوه­ای
خاص و در خور ظرفیتشان هدایت می­کند و خواص و اندیشمندان را با شیوه­ای دیگر، یعنی
شیوه استدلال و برهان آن هم استدلال و برهان روشن و واضح ـ زیرا بینه؛ دلالت و
راهنمایی واضح است، نه هر دلالتی هر چند غیر واضح ـ اقناع و خرسند می­سازد. بله!
قرآن برای عده­ای صرفاً هدایت است و برای برگزیدگان و اندیشمندان بینات من الهدی
والفرقان است.

این قرآن با این مختصات و این نقش هدایت­گری که اگر نبود هدف خلقت تأمین نمی­شد،
فرود و نزولش در ماه مبارک رمضان اتفاق افتاده است و این خود نشان دهنده شرافت و
کرامت این ایام است و در واقع قرآن خواسته به این ترتیب علاوه بر تبیین مرتبه بلند
قرآن، عظمت و ارزش این ماه را هم تذکر دهد.

m آیا در روایات نیز مطالبی دال بر اهمیت ماه رمضان دیده می­شود؟ لطفاً به پاره­ای
از موارد اشاره کنید.

اگر در قرآن کریم فقط یک بار نام رمضان ذکر شده است، در روایات ما و در کتب
روایی ما درباره شرافت و کرامت این ماه بزرگ نکات مهمی وارد شده است. در روایات هم
به طور مستقل و صرفاً جهت بزرگداشت و توجه مسلمانان به این ماه شریف، مطالبی وارد
شده و هم به مناسبت روزه­داری و دع و استغفار و زمان مناسب برای استجابت دعا و
قبول توبه، از ماه مبارک رمضان یاد شده است. از باب نمونه به چند روایت توجه کنید:

۱. ابی­بصیر از امام صادق۷ روایت می­کند که حضرت فرمودند: ـ همین بس در عظمت ماه
رمضان که ـ تورات در ششم، انجیل در دوازدهم، زبور در هجدهم و قرآن در شب قدر از ماه
رمضان نازل شده است.([۲]) بدیهی است نزول کتب آسمانی در این ماه نشانه­ای از عظمت
آن است. البته وجود لیلهالقدر که از هزار ماه بهتر است، نیز در میان شب­های این
ماه نشانی دیگر از اهمیت آن است.

۲. از امام محمدباقر۷ نقل شده است که فرمودند: در آستانه فرا رسیدن ماه رمضان رسول
اکرم۹ به بلال فرمان داد تا مردم را به مسجد دعوت کند و سپس بر فراز منبر بعد از
حمد و ثنای الهی خطاب به جمع حاضر فرمودند: “ای مردم ماه مبارک رمضان که خداوند آن
را به شما اختصاص داده است فرا رسیده است؛ ماهی که سید و آقای سایر ماه­هاست، شبی
در آن است که از هزار ماه برتری دارد.”ـ به خاطر اهمیت و بزرگی این ماه است که ـ
درهای جهنم در آن مسدود و درهای بهشت گشوده است….([۳])

همین روایت را مرحوم صدوق در کتاب خود که در خصوص فضایل ماه رمضان تألیف شده،
آورده است. عنوان این کتاب به نوبه خود، اهمیت آن را در روایات نشان می­دهد، چرا که
محدثی عظیم­الشأن مانند مرحوم صدوق اقدام به تألیف کتابی مستقل در باب فضیلت­های
ماه رمضان کرده است.

۳. حضرت امام علی­بن موسی­الرضا۷ از رسول خدا۹ نقل می­کنند که ایشان فرمودند: ماه
رمضان ماه بزرگی است که خداوند حسنات را در آن مضاعف و سیئات را محو و درجات ـ
نیکوکاران ـ را بالا می­برد. کسی که در این ماه صدقه­ای بپردازد او را مورد غفران
خود قرار می­دهد و اگر به بنده )غلام یا کنیز( خود ا حسان کند او را می­بخشد و اگر
خلق خود را نیکو کند او را می­آمرزد و اگر خشم خود را فرو برد باز هم او را می­بخشد
و اگر با رحم و بستگانش مرتبط شود او را می­آمرزد [این نکته قابل توجه است که برای
هر یک از اعمال یاد شده یعنی صدقه دادن، خوش­رفتاری با بندگان، حسن خلق، فروخوردن
خشم، صله رحم، عبارت غفرالله له تکرار شده است و این از آن جهت است که معلوم شود
هر یک از اعمال نیک یاد شده در روایت، به تنهایی موجب غفران الهی است و نه مجموعه
همه اعمال نیک؛ زیرا اگر برای همه اعمال مذکور یک بار می­فرمود: غفرالله له شاید
این تصور پیش می­آمد که با انجام همه این اعمال نیک است که انسان مشمول غفران الهی
و آمرزش او می­شود و هر عمل نیکی به تنهایی در صورتی که با اعمال نیک دیگر همراه
نباشد و به عبارت دیگر اعمال نیک دیگر ترک شود و یا خلاف آن­ها انجام بگیرد، در خور
پاداش و آمرزش الهی نیست؛ برای این­که چنین توهمی پیش نیاید و معلوم شود انجام
اعمال نیک در ماه رمضان حتی اگر همراه با اعمال نیک دیگر نباشد موجبات رضای الهی و
آمرزش بندگان را فراهم می­سازد.] رسول اکرم۹ سپس افزودند:

این ماه شما مانند سایر ماه­ها نیست [ویژگی­هایی دارد که سایر ماه­ها ندارند از
جمله:] وقتی به شما روی می­آورد با برکت و رحمت روی می­آورد و وقتی به اتمام می­رسد
و از شما دور می­شود با غفران و آمرزش گناهانتان از شما جدا می­شود؛ این ماهی است
که حسنات در آن مضاعف می­شوند و اعمال خیر در آن مقبول می­افتد [با این­که اعمال
خیر در ایام دیگر هرگز بدون قید و شرط پذیرفته نیستند.] اگر در این ماه ـ فقط ـ دو
رکعت نماز مستحبی بخواند، خدای تعالی او را می­آمرزد…([۴])

۴. در خطبه معروف شعبانیه که توسط نبی­اکرم۹ ایراد شده علاوه بر فضیلت­های یاد شده،
به فضایل دیگری به این شرح اشاره رفته است:

ایام این ماه افضل ایام، شب­هایش برترین شب­ها، ساعاتش با فضیلت­ترین ساعت­هاست.
ماه ضیافت الهی است، در این ماه مشمول کرامت ـ ویژه ـ الهی می­شوید، [آن­چنان این
ماه بزرگ است که اعمال طبیعی شما مثلاً] نفس کشیدنتان تسبیح محسوب می­شود، خوابتان
در جایگاه عبادت قرار می­گیرد، اعمال نیکتان در آن مقبول می­افتد و دعایتان مستجاب
می­گردد…

اگر بخواهیم همه فضایل ماه رمضان را که در روایات و ادعیه آمده است احصا کنیم؛ نیاز
به فرصتی واسع داریم که این هنگام مجال آن نیست.

m بهترین عمل نیک در ماه رمضان چه عملی است؟

همه اعمال نیک در ماه رمضان نیک است و پاداش آن هم بیشتر از پاداشی است که در
ایام دیگر به فرد نیکوکار تعلق می­گیرد، ولی مسلماً بهترین عمل در این ماه بزرگ
روزه است که عمل واجب و مفروض این ایام است.

بعد از فریضه­ی نماز مهم­ترین فریضه­ی عبادی در اسلام فریضه­ی صیام است که به
فرموده قرآن کریم بر امم پیشین نیز مکتوب و مفروض بوده است: )…کتب علیکم الصیام
کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون(([۵])؛ … همان­گونه که بر کسانی که پیش
از شما [بودند] مقرر شده بود، باشد که پرهیزکاری کنید.

نقش این فریضه عبادی در ایجاد تقوا چنان است که در آیه شریفه فوق از میان فواید
گوناگون روزه، تنها به حصول تقوا اشاره شده است و همچنین توسط شارع اسلام در ایام و
مقاطع مختلف توصیه به روزه­داری به عنوان یک عمل محبوب و مستحب تأکید شده است.

اکنون به چند نکته در خصوص ارزش صوم در لسان روایات توجه بفرمایید:

۱. در روایات ما، صوم یکی از ارکان پنجگانه اسلام شناخت شده است، امام محمدباقر۷ در
این خصوص فرموده­اند: اسلام بر پنج اساس نهاده شده است: نماز، زکات، روزه، حج و بر
ولایت.([۶])

۲. روزه سپری است در برابر آتش جهنم.([۷])

۳. عامل طرد شیطان و سیاهی روی اوست. امام صادق۷ از رسول اکرم۹ نقل می­کنند که به
اصحاب خود فرمودند: آیا می­خواهید شما را به عملی ارشاد کنم که اگر انجامش دهید
شیطان از شما دور می­شود آن­چنان که مشرق از مغرب فاصله دارد [فاصله­ای که هرگز پر
نخواهد شد]؟ گفتند: بله می­خواهیم. فرمودند: [منظورم] روزه است که چهره شیطان را
سیاه می­کند…([۸])

۴. روزه­دار مشمول دعای فرشتگان مستجاب الدعوه است:

امام صادق۷ از پدرانش و آن­ها از رسول اکرم نقل می­کنند که ایشان فرمودند: خداوند
عزوجل فرشتگان را جهت دعا کردن برای روزه داران برگماشت. آن حضرت سپس افزودند:
جبرئیل از خدایش به من خبر داد که فرمود: فرشتگانم را مأمور دعا بر احدی نکردم مگر
این­که دعای آن­ها را درباره آن شخص مستجاب نمودم.([۹])

همین اندازه به بیان فضیلت صوم اکتفا می­کنم و دوستان می­توانند به کتب روایی و
انبوه روایاتی که در خصوص فضیلت صوم وارد شده است، مراجعه فرمایند.

نکته مهم این است که روزه با چنان فضیلتی در ماه مبارک رمضان و با آن خصوصیات منحصر
به فرد، به عنوان عبادتی واجب از ما خواسته شده است و این نیست مگر؛ گشودن عرصه­ای
گسترده و مجالی واسع از سوی خداوند متعال برای تعالی بندگان و احراز شایستگی آن­ها
و نیل به درجات ارزشمند انسانی و پر کردن هر چه بیشتر ظرفیت­های معنوی که تصادفاً
مرادف با بیشتر کردن ظرفیت­های معنوی انسان و توسعه وجودی اوست. منظور این است که
با این ترتیب نیازهای معنوی انسان پاسخ داده می­شود و در عین حال ظرفیت و دامنه­ی
استعداد معنوی او گسترده­تر می­شود و توسعه بیشتری می­یابد؛ یعنی هرچه بیشتر در این
میدان گام بر می­دارد بر میل و عطش او به پیش­روی معنوی افزوده می­شود.

m در این­جا اجازه بدهید سؤالی مطرح کنیم. حضرتعالی می­فرمایید در عرصه عبودیت و به
طور مشخص عمل عبادی روزه، انسان هرچه بیشتر وارد شود، بر عطش او افزوده می­شود و
می­خواهد هرچه بیشتر به این عبادت که بی­شک از عبادات دشوار محسوب می­شود، بپردازد،
اما بعضی اشخاص برخلاف آن­چه گفته شد، در مواجهه با این عبادت، نه تنها شوق و
گرایشی ندارند، بلکه مقدار واجب آن را که در ماه مبارک بر آن­ها مفروض است به سختی
تحمل می­کنند، به طوری که اکثر ایامشان در کسالت و بی­حالی سپری می­شود، اولاً دلیل
این کسالت­ها چیست؟ ثانیاً راه کار عملی شما جهت دفع آن چیست؟

بدیهی است که تحمل گرسنگی و تشنگی و پاسخ ندادن به نیاز طبیعی کار ساده­ای نیست و
واکنش قهری گرسنه و تشنه ماندن، و ترک عادت مألوف بی­حالی، سستی و کسالت است، اما
خوشبختانه ساختار جسمانی انسان به گونه­ای است که به زودی با وضع موجود سازگار
می­شود، یعنی هر چند روزهای اول، روزه­داری کاری دشوار جلوه می­کند اما رفته رفته و
هر چه بر روزه­ها و روزهای روزه داری اضافه می­شود به حکم قوه­ی تطابق موجود در
انسان و ایجاد عادت جدید، روزه­داری به امری مأنوس و ساده تبدیل می­شود و حال
کسالت و سستی جای خود را به وضعی معمولی می­سپارد و گرسنگی و تشنگی به صورت امری
سهل و کاملاً قابل تحمل در می­آید و در مواردی به کلی به دست فراموشی سپرده می­شود
و در برخی موارد اصولاً نشاط و شادابی معنوی ویژه­ای در روزه­دار پدید می­آید که
جایی برای احساس طبیعی گرسنگی و تشنگی باقی نمی­گذارد.

امّا چه می­شود که آن حالت طبیعی و ضعف وکسالت ناشی از ترک یک وعده غذا، جای خود را
به نشاط و شادابی می­دهد؟

عرض شد که به حکم قوه­ی تطابق و سازگاری، طبیعت انسان، خود را پس از مدتی با وضع
موجود هماهنگ می­کند و از رنج نبودن بعضی از نیازمندی­ها، آرام آرام فارغ می­شود، و
این در واقع یک فرایند طبیعی و عادی است که شاید اراده انسان هم چندان در آن دخالت
نداشته باشد و به طور خودکار و تدریجی حاصل ­شود؛ بنابراین اگر انسان فقط در این
مرحله توقف کند و خود را به دست طبیعت بسپارد و هیچ اراده و تلاشی برای فراغت از
اقتضائات طبیعی به کار نبرد باز هم به گونه­ای قهری و خودکار، نسبت به بخشی از این
اقتضائات طبیعی، فراغت طبیعی پیدا می­کند و از میزان ألم و رنجش تا حدودی کاسته
می­شود؛ اما خوشبختانه انسان فقط یک رشته نیازمندی­های طبیعی و واکنش­های قهری
نیست، ظرفیت فرا طبیعی و استعدادهای معنوی او بسیار گسترده و فی­الواقع بی­حد و مرز
است؛ رمز موفقیت انسان در این است که خود را بشناسد و به کشف توانمندی­های وجودی
خود توفیق یابد. انسانی را که اسلام معرفی می­کند آن قدر تواناست که می­تواند
جانشین خداوند قادر در روی زمین باشد، می­تواند بر دوش زمین سوار شود، ناهمواری­های
طبیعت و مقاومت آن را در برابر خواسته­های خود، در هم بشکند، و اگر راه­کار مناسب
را فرا بگیرد، می­تواند به اقطار آسمان و زمین هم نفوذ کند و همه طبیعت را در تسخیر
خود درآورد. ([۱۰])

حال چگونه می­شود انسان با این حد از توانمندی در اداره­ی بدن خود باز بماند؟

مگرنه این است که امام۷ فرمودند: ما ضعف بدن عما قویت علیه النّیه([۱۱])

نیت یعنی خواست و عزم و اراده؛ آدمی چنان است که بسیاری از ناشدنی­ها را شدنی
می­کند، هرگز بدن رو به ضعف نمی­گذارد اگر با ارده­ای محکم و نیرومند، تدبیر و
اداره شود. از همین جاست که مرتاضان گاه می­توانند چهل روز فقط به یک مغز بادام
اکتفا کنند و زنده بمانند! اگر مرتاض با شناختن روابط مادی و یا غیر مادی عالم
بتواند بر اقتضائات طبیعی بدن فائق شود، چگونه یک انسان الهی و معتقد به خدا و عالم
ماورای ماده، نمی­تواند بر گرسنگی و تشنگی چیره شود؟

پس اگر ضعف چنان غالب شود که انسان به کسالت و بی­حالی بیفتد و منشأ بیماری و
عارضه­های جسمانی هم نداشته باشد، عاملش را باید در سستی و کسالت معنوی او و به
عبارت دیگر در ضعف ایمان جستجو کرد؛ زیرا به فرموده امام صادق۷ با وجود نیت و اراده
آهنین سستی و ضعف بدن مفهومی ندارد؛ بنابراین راه کار عملی جهت دفع کسالت و سستی
تقویت ایمان و یافتن اراده­ای جدی بر انجام این عبادت بزرگ است.

پرهیز از گناهان بزرگ و کوچک، دل سپردن به مواعظ مفید و مؤثر، همنشینی با صلحا و
خوبان، اجتناب از پرگویی، پرخوری، پرخوابی، توجه به وعده­های بزرگ الهی در خصوص
میزان ثواب و ارزش اعمال نیک و خصوصاً روزه­داری موجبات تقویت ایمان و دست­یابی
به اراده­ای استوار را فراهم می­کند.

ترک معاصی به منزله ایجاد زمینه­ای مساعد برای اعمال نیک است، و توجه به تشویق­های
اولیای دین آتش شوق را در وجود آدمی شعله­ور می­سازد و انگیزه­ای به او می­بخشد که
به سهولت دشوارهای عبادت را که در آغاز راه ممکن است قدری او را خسته کند، می­زداید
و انجام هر عبادتی هرچند دشوار به صورتی امری مطلوب و دلخواه در می­آید که آدمی
آرامش و حیات حقیقی خود را در آن می­یابد، به گونه­ای که ترک آن موجب رنجش خاطر و
اندوه او می­شود.

m لطفاً برای تبیین تأثیر اشتیاق و توجه به عبادت، در فراموش کردن دشواری­های آن،
کمی بیشتر توضیح بدهید.

این خیلی روشن است و بسیار دیده می­شود کسی که قرار است به دوست دیرین یا عزیزی
از بستگان خود که مدتی است از دیدار او محروم بوده برسد و با او ملاقات کند، از فرط
اشتیاق هر چه خود را به زحمت بیندازد و برای تهیه و تدارک زمینه­ی پذیرایی تلاش
کند، ابداً احساس خستگی به او دست نمی­دهد، تمرکز فکری و یادآوری خاطرات گذشته و
تصویر صحنه دیدار، آن­چنان او را احاطه و ذهن و دلش را جذب می­کند که حتی اگر دست و
پایش مجروح شود متوجه نمی­شود و درد و رنجی از این ناحیه احساس نمی­کند! آن­چه او
را به خود مشغول و سرگرم ساخته، محبت عمیقی است که هر چیز دیگری را حتی درد و الم
جسمانی را تحت الشعاع قرار می­دهد و ممکن است مدت­ها بگذرد و به اصطلاح بعد از
افتادن آب از آسیاب و بازگشتن به حال عادی، تازه متوجه جراحت بخشی از جسم خود بشود!
این چیزی است که پیرامون ما و حتی برای خود ما اتفاق افتاده و می­افتد؛ بدون تردید
کسی که به انگیزه اطاعت از فرمان الهی و به اشتیاق ثواب و از آن بالاتر و بهتر به
شوق کسب رضای خداوند متعال، به کار و تلاش و یا انجام عبادت ـ هر چند دشوار ـ
می­پردازد خود را و علایق و وابستگی­های شخصی را زیر مجموعه این هدف عالی می­بیند و
هر چه انگیزه کار و عبادت در او جدی­تر باشد، احساسات جزئی و فردی کوچک­تر و
کوچک­تر می­شوند تا جایی که اصلاً دیده نمی­شوند.

m سؤال ما درباره افضل اعمال در ماه مبارک بود، در پاسخ روزه را عنوان فرمودید،
در حالی که روزه عمل واجب این ماه است آیا می­شود آن را در شمار افضل اعمال ذکر
کرد؟

هرچند روزه در این ماه، عملی مفروض و عبادتی واجب است و ترک آن حرام محسوب
می­شود، اما قطعاً انجام آن به همین دلیل که ترکش حرام است، افضل اعمال خواهد بود.
در خطبه شعبانیه وقتی حضرت علی۷ از پیامبر اکرم۹ که در مقام توصیف عظمت ماه مبارک و
تشویق مردم به اعمال نیک هستند، سؤال می­فرمایند که افضل اعمال در این ماه چه عملی
است، حضرت پاسخ می­فرمایند: الورع عن محارم الله خوب معلوم است که یکی از
مهم­ترین حرام­ها، ترک واجب است؛ پس اگر کسی به انجام این فریضه­ی بزرگ همت بگمارد
و آن را ترک نکند از انجام بزرگ­ترین محارم اجتناب کرده، از خود ورع نشان داده است
و این امر در همه موارد از واجبات دینی جریان دارد، یعنی همیشه انجام واجبات بهترین
و بالاترین وظیفه و ترک آن­ها بدترین گناه و لغزش است. پس معلوم شد که افضل اعمال
در این ماه روزه­داری و اطاعت از خدای تعالی در خصوص این واجب محتوم است.

m بعد از روزه­داری چه عملی در این ماه ارزشمند، فضیلت­ بیشتری دارد؟

به نظر می­رسد “تلاوت قرآن کریم و ختم آن” پس از روزه­داری، از بهترین اعمال
باشد، زیرا تأکید فراوانی بر تلاوت قرآن کریم در این ماه شریف، شده است. می­دانید
که مرحوم شیخ حر عاملی از محدثین بزرگ و دارای مطالعات وسیع در روایات و صاحب
تألیفات مهمی به ویژه در زمینه روایات است و کتاب قیم وسائل الشیعه از بهترین
تألیفات ایشان است و برای تدوین این کتاب ایشان زحمات زیادی را متحمل شده و طی بیست
سال با کار و تلاش پی­گیر آن را تنظیم و در اختیار علما و فقها قرار داده است. این
کتاب از جمله کتاب­هایی است که هیچ فقیهی از آن بی­نیاز نیست و فقهای شیعه در حقیقت
همواره آن را از لوازم قطعی کار فقاهت محسوب می­کنند و به اصطلاح دم دستشان است، چه
این­که مرحوم شیخ حر ابواب مختلف فقهی را در نظر گرفته و بر آن اساس روایات را
تبویب نموده است به طوری که با در اختیار داشتن این کتاب، فقیه کم­تر نیازمند
مراجعه به کتب روایی ـ فقهی مانند کافی، تهذیب، استبصار و من­لایحضره الفقیه و
کتاب­های دیگر است و بیشتر برای مقابله روایات و احتمال وجود بعضی از جزئیات و یا
اختلاف در تعابیر منابع دیگر به آن کتاب رجوع می­شود و مراجعه به کتاب­های روایی ـ
فقهی دیگر جنبه­ی بالا بردن ضریب اطمینان فقیه نسبت به محتوای روایات موجود در
وسائل الشیعه است.

ملاحظه می­کنید که در این کتاب شریف اولین عمل مستحب و مورد تأکید در ماه مبارک
رمضان، تلاوت قرآن کریم است. عنوان باب هفدهم از ابواب احکام ماه رمضان چنین است:
باب استحباب التهیوء عند دخول شهر رمضان بأن یتدارک تقصیره و یجتهد فی العمل فیه
خصوصاً تلاوه القرآن یعنی این باب جهت بیان روایاتی است که در خصوص آمادگی ـ شخص
روزه­دار ـ در وقت شروع ماه رمضان، تنظیم شده است تا این­که خود را با جبران
کوتاهی­های گذشته و تلاش برای عمل، مخصوصاً تلاوت قرآن کریم، برای مواجهه با این
ایام هرچه بیشتر ـ مهیا کند.

حاصل این­که، برداشت و تشخیص محدثی بزرگ و آشنا با مجموعه­های روایی و متخصص در این
فن، با آن مطالعات وسیع و گسترده، این است که تلاوت قرآن کریم در این ایام، از افضل
اعمال محسوب می­شود و لذا به گشودن بابی در وسائل الشیعه در این زمینه مبادرت
فرموده است و با تعبیر خصوصاً تلاوه القرآن تقدم این عمل بادی را برسایرمستحبات،
نشان داده است.

به گوشه­ای از این دسته روایات موجود در این باب و سایر ابواب توجه بفرمایید:

۱. امام باقر۷ فرموده­اند: هر چیزی بهاری دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.([۱۲])
این­که ماه رمضان، بهار قرآن است ممکن است از چند جهت باشد اول: این که ماه رمضان،
ظرف نزول قرآن است و بی­تردید ویژگی این ماه، در نزول قرآن در این ایام دخالت داشته
است، پس به همین دلیل تلاوت قرآن کریم در این ایام از سایر ایام سال مناسب­تر است.

دوم: می­دانیم که در سوره مبارکه واقعه آیه ۷۹ خداوند متعال مسّ و درک کامل قرآن
را مخصوص مطهرون که همانا معصومین: شبیه­تر هستند، دانسته است و بدیهی است
کسانی که در طهارت و تهذیب نفس به معصومین: شبیه­تر از دیگران هستند، با رعایت
ترتیب و داشتن مراتب طهارت والأمثل فالأمثل، بودن از فهم قرآن کریم بهره­ای دارند و
این هم معلوم است که مجموعه شرایط در این ایام، مؤمن را به پاکی و صفا و تهیوء جهت
دریافت حقایق و درک معارف، مستعد می­سازد و در نتیجه، تلاوت قرآن مخصوصاً اگر با
تدبر و تأمل که امری مطلوب و مورد تأکید است، همراه باشد سودمند­تر از ایام دیگر
است و تالی و قاری قرآن بهترین و بیش­ترین ثمره را در این ایام از تلاوت قرآن کریم
دریافت خواهد کرد.

۲. از امام صادق۷ نقل شده است که ضمن روایتی فرمودند: … قلب ماه رمضان شب قدر
است و قرآن در اولین شب ماه رمضان نازل شده است، پس ـ با تلاوت قرآن ـ به استقبال
ماه رمضان برو.

چنانکه می­بینید امام۷ دلیل تلاوت قرآن در ماه رمضان را در این روایت، نزول قرآن در
ماه رمضان دانسته­اند؛ یعنی چون قرآن در این ایام نازل شده است و بی­تردید انتخاب
آن به واسطه امتیازی بوده که خداوند متعال به آن داناست، لزوماً این ایام
مناسب­ترین ایام برای تلاوت قرآن کریم است.

نکته­ای در این روایت آمده که برای دوستان ممکن است ایجاد سؤال کند و آن این­که طبق
این روایت قرآن کریم در اولین شب ماه رمضان نازل شده است، با این­که براساس آیات
دیگر و همچنین براساس آن­چه در قرآن کریم آماده است نزول قرآن در لیلهالقدر اتفاق
افتاده است نه در اولین لیله­ی آن؛ در پاسخ باید عرض کنم همین­طور است. هم به
فرموده قرآن و هم به فرموده روایات، مجموعه قرآن و یا بخشی از آن در لیله مبارکه
قدر نازل شده است، اما این امر سازگار است با این مطلب که در اولین شب رمضان نیز
مختصری از قرآن یا نازل شده باشد و یا لااقل بشارتی مربوط به نزول قرآن، به
نبی­اکرم۹، رسیده باشد و در عین حال نزول مجموعه و یا بخش اعظم قرآن در شب قدر
اتفاق افتاده باشد و اتفاقاً در همین روایت ناظر بر صحت چنین احتمالی می­توانیم
قرینه­ای را هم بیابیم؛ در این روایت نخست می­فرماید: لیله قدر قلب ماه رمضان است
و سپس می­افزاید: قرآن در اولین شب ماه رمضان نازل شده است. تعاقب عبارت دوم بر
عبارت اول مؤید عرض ماست که در واقع روایت می­فرماید: شب قدر که براساس فرموده قرآن
کریم ظرف نزول قرآن کریم است در این ماه قرار دارد و گوشه­ای از آیات و یا بشارت به
نزول آیات در اول این ماه رخ داده است، پس به جاست که به همین دلیل تلاوت قرآن را
از همان ساعات نخست ماه رمضان، آغاز و در حقیقت مناسبت ظرف و مظروف را هم رعایت
کنید. به جهت همین مناسبت است که در روایات دیگر تلاوت یک آیه از قرآن کریم در این
ایام به منزله تلاوت کل قرآن و ختم آن محسوب شده است.

۳. در خطبه شعبانیه حضرت رسول۹ می­فرمایند: از خداوند بخواهید که شما را بر روزه­ی
این ماه و تلاوت کتابش، توفیق دهد…([۱۳])

چنانکه ملاحظه می­کنید تلاوت قرآن پس از روزه­ی این ماه از اهمیت بیشتری برخوردار
است و به جاست که از خداوند متعال توفیق بر انجام آن مورد تأکید و اصرار مؤمنین
باشد.

m به نظر شما چرا تا این اندازه بر تلاوت قرآن کریم در این ایام تأکید شده است؟

تأکید بر تلاوت قرآن منحصر به این ایام نیست، بلکه استحباب تلاوت قرآن مربوط به
همه ایام است و البته تلاوت آن در ماه مبارک رمضان استحباب بیشتری دارد.

قرآن این کتاب الهی مشتمل بر فرامین الهی و درباره­ی تکالیف ماست. بدیهی است بدون
خواندن قرآن و درک مفاهیم آن نمی­توانیم به تکالیف خود آن طور که از ما خواسته­اند
عمل کنیم و یا فرضاً اگر با مراجعه به کتب فقهی و احکام به بخشی از وظایفمان پی
ببریم مسلم است که درک معارف قرآن و بهره­مندی از این دریای مواج و استفاده از
معنویت آن بدون تلاوت و بدون تماس مستقیم با آیات نورانی چندان میسر نیست. به علاوه
وجود شبهات و شکوک پیرامون احکام دین که همواره از سوی شیاطین و دشمنان در اذهان
پراکنده و القا می­شده و می­شود، ایجاب می­کند برای مقابله از بهترین حربه و
مطمئن­ترین وسیله برای پاسخ­گویی استفاده شود. فرض کنید وقتی کسانی در مقام القای
شبهه وجوب حجاب و یا حتی نماز و حرمت ربا و امثال آن را انکار می­کنند، مراجعه به
قرآن و تلاوت آن حقیقت را آشکار و راه نفوذ شیاطین و منکران را سد می­کند. افزون بر
این یکی از راه­کارهای قرآن کریم برای حفظ قرآن از دستبرد تحریف، و هجوم آشنایی
مسلمانان با قرآن به واسطه تلاوت و به خاطر سپاری آیات قرآن بوده است. از همین­رو
با تشویق و قرار دادن ثواب­های بزرگ برای تلاوت قرآن و ختم مکرر آن، استفاده و
تلاوت و حفظ آیات مخصوصاً در ماه رمضان در میان مسلمین به صورت یک شیوه متداول و
رایج و بسیار معمول درآمده است.

m در بعضی روایات ختم قرآن در سه روز توصیه شده است آیا سرعت در قرائت، با تدبر و
تأمل در آیات که فرموده خود قرآن است، سازگار است؟

آن چیزی که در روایات بر آن اصرار شده تلاوت قرآن و ختم آن است در پاره­ای روایات
وقتی از افضل اعمال سؤال شده است فرموده­اند الحالّ المرتحل، وقتی از معنای این
عبارت سؤال شد، فرمودند: یعنی گشودن قرآن و ختم آن؛ کسی که قرآن را بگشاید و به
تلاوت آن آغاز کند و آن را به پایان برساند نزد خداوند دعای مستجاب دارد.([۱۴])

معمولاً در روایات زمان و مدت ختم قرآن تعیین نشده است، بلکه در بعضی روایات چیزی
شبیه به تعیین آمد و زمان تلاوت دیده می­شود, مثلاَ در روایتی امام محمد باقر۷
فرموده­اند: کسی که قرآن را در مکه, از جمعه تا جمعه­ای دیگر یا کمتر و یا بیشتر
ختم کند اجر و پاداش او از اولین جمعه تا آخرین جمعه­ای که در دنیا زندگی می­کند
محاسبه می­شود [و تنها شروع و ختم آن در جمعه لحاظ نمی­شود.] ([۱۵])

در این روایت هرچند از جمعه تا جمعه دیگر قید شده، لکن اولاً معلوم نیست مراد فاصله
دو جمعه باشد، شاید منظور شروع از