پاورپوینت کامل وحی و خیزش تمدنی ۷۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل وحی و خیزش تمدنی ۷۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل وحی و خیزش تمدنی ۷۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل وحی و خیزش تمدنی ۷۴ اسلاید در PowerPoint :

۲۲

اشاره

دکتر لؤی صافی از چهره های برجسته جریان «اسلامی سازی معرفت » یا «رویکرد اسلامی به علوم و معارف » و یکی از محققان حلقه
«المعهد العالمی للفکر الاسلامی » (مرکز جهانی اندیشه اسلامی) است . وی علاوه بر مطالعات و پژوهش های اسلامی، متخصص
علوم سیاسی نیز هست و علاوه بر ده ها مقاله تخصصی و پژوهشی، کتاب های «العقیده و السیاسه » ، «اعمال العقل و صراع الحداثه »
از مهم ترین کتاب های او به شمار می روند . در مقاله ای که پیش رودارید وی به نقد رویکردی پرداخته است که با ابراز عقل
پوزیتیویستی (اثبات گرا) غربی به نقد میراث اسلامی پرداخته است . لؤی صافی، نوشته های دکتر حسن حنفی و دکتر محمد عابد
جابری را به عنوان الگوی این رویکرد در مبنای نقد خود قرار داده است .

× × ×

در سه دهه گذشته مسئله عقل و نقش آن در خیزش تمدنی، درصدر عناوین و ادبیات نواندیشی و نقد میراث قرارداشته است .
شماری از متفکران و پژوهشگران مطالعاتی را جهت پرتوافکنی بر مفهوم و ماهیت عقل و مؤلفه های اساسی آن و رابطه آن با
نوسازی فرهنگی و خیزش تمدنی عرضه کرده اند، که مهم ترین این نوع مطالعات، کتاب «حول تشکیل العقل المسلم » عماد الدین
خلیل، «ازمه العقل المسلم » عبدالحمید ابوسلیمان، «خلافه الانسان بین الوحی و العقل » عبدالمجید نجاری، «المعقول و اللامعقول »
زکی نجیب محمود و «نقد العقل العربی » محمد عابد جابری است .

این مطالعات و پژوهش ها بر تعیین نقش عقل در نقد فرهنگ حاکم و میراث فکری مبتنی بر آن تمرکز یافته و خواهان بازسازی
فرهنگ بر پایه های جدید و اتکا به عقل و اصول آن به عنوان مبنای اصلی پی ریزی فرهنگی جایگزین شده اند .

با این حال به نظر می رسد مسئله عقل و نقش آن در شاکله معارف و علوم، مسئله تازه ای نیست; بلکه در طول تاریخ اندیشه
اسلامی همواره در حال تجدید بوده است . این مسئله نخستین بار در طی نزاع میان فرهنگ جاهلی و نگرش قرآنی – که منادی
اصلاح رفتارهای اجتماعی و تغییر پایه های سازمانی جامعه براساس نظامی از انگاره ها و مبادی و ارزش های آسمانی بود – رخ داد .

قرآن کریم، موضع جاهلانه ای را که با استناد به مرجعیت میراث و سنت های پدری، از پذیرش نظام هنجاری اسلامی سرباز می زد،
محکوم کرده و گروه مخالف را به تامل در مبادی رسالت قرآنی و مقایسه آن با محتوای فرهنگ جاهلی و حکم قرار دادن عقل برای
تمییز حق از باطل فرا می خواند . چیزی نگذشته بود که دشواره عقل بار دیگر در نزاع میان فلاسفه و متکلمان آفتابی شد . فلاسفه
اصرار می ورزیدند که عقل را به عنوان قدرتی مستقل از قدرت وحی در شمار آورند، لذا ادعا کردند که عقل، بدون وحی می تواند
حق را از باطل و زیبا را از زشت تمییز دهد; در حالی که متکلمان بر مکملیت عقل و وحی به شدت پافشاری می کردند و بر نیاز
عقل به وحی برای دست یابی به معرفت حق و حسن، تاکید داشتند .

یک بار دیگر دشواره کفایت عقل به عرصه اندیشه بازگشت و این زمانی بود که اندیشه سکولار غربی در حوزه فکری عربی و اسلامی
رواج یافت، پیشگامان سکولاریسم در جهان عرب، ایده ای را پذیرفته بودند که جنبش روشنگری غربی پرورده بود . این ایده به
کفایت و استقلال مرجعیت عقل معتقد بود و به کنار زدن وحی از عرصه پژوهش علمی و تفکر علمی سازمان یافته دعوت می کرد . (۱)
جریان سکولار، شماری از پژوهش ها و مطالعاتی را عرضه کرد، که به نقد عقل عربی (اسلامی) از طریق نقد میراث بر ساخته این
عقل پرداخته و خواهان نشاندن عقل پوزیتیویستی – که معرفت غیبی و ارزشی را از حوزه اهتمام خود بیرون رانده – به جای
مفهوم عقل نهفته در میراث اسلامی است که در آن احکام آسمانی ماورایی و احکام ارزشی با احکام تجربی تداخل دارند .

مسئله عقل و نقش آن در تعیین جهان بینی و الگوی معرفتی یکی از مسائلی است که هنوز اندیشه بشری را – به طور عام – و
اندیشه اسلامی را به شکل خاص مشغول خود ساخته است . در این مقال به تحلیل پدیده عقل و عملیات تعقل می پردازیم تا بر این
پدیده مهم و پیچیده پرتو بیشتری افکنیم . هم چنین خواهیم کوشید تا مفهوم عقل را به مجموعه ای از مفاهیم همسو و ملازم،
مانند مفهوم فکر و آگاهی و فرهنگ و میراث ربط دهیم و نیز تاثیر مغفول نهادن عملیات حدس عقلی را که پایه گذار عملیات تفکر
است در بروز مفهومی تقلیل یافته از عقل – که نسبت به ابعاد ارزشی و فرا زمینی عقل تجاهل می کند و قدرت عقل را بر رام کردن
مضامین علمی برای خدمت به اهداف شخصی اش نادیده می گیرد – روشن کنیم .

در پایان به این نتیجه خواهیم رسید که دشواره عقل، اساسا ناشی از نبود تصوری روشن و دقیق از ساختار داخلی عقل و رابطه آن
با وضعیت کلی وجود انسانی است .

نقد پوزیتیویستی میراث

در دوره اخیر چندین پژوهش دایره المعارفی به هدف نقد میراث عرضه شده که در آنها میراث بعد تاریخی فرهنگ حاکم دانسته
شده است . آغاز این پژوهش ها کتاب «النزعات المادیه فی الاسلام » (گرایش های مادی در اسلام) حسین مروه است . سپس طیب
تیزینی کار او را در کتاب «من التراث الی الثوره » (از میراث تا انقلاب) ادامه داد . آنگاه حسن حنفی با کتاب پنج جلدی اش; یعنی
«من العقیده الی الثوره » (از عقیده تا انقلاب) و در کتاب «التراث و التجدید» (میراث و نوسازی) مقدمه آن را ارائه کرد و در همان
مسیر گام زد . سپس محمد عابد جابری این گونه کارهای انتقادی را در کتاب سه جلدی اش با نام «نقد العقل العربی » (نقد عقل
عربی) که با کتاب «تکوین العقل العربی » (شکل گیری عقل عربی) آغاز می شود به اوج خود رساند .

به رغم تلاش جدی ای که در پردازش کارهای یاد شده به کار رفته و به رغم توانایی تحلیلی برجسته مؤلفان این آثار و تبحر آنان در
نگارش میراث، کاستی و خلا خطرناکی که این میراث نگاشته ها از آن رنج می برند، پذیرش عامرانه یا غیر عامرانه احکام عقلی ای
است که از طریق تجربه تاریخی ای مغایر و بیگانه به دست آمده و تعمیم آن احکام به نقشی است که وحی در شکل دهی عقل روش
شناختی علمی بازی می کند و یا تجاهل اجمالی و یا تفصیلی نسبت به این نقش است . از این رو است که حسن حنفی در کتاب
«التراث و التجدید» خود – که مقدمه پروژه اش می باشد – به تاکید، اصرار می ورزد، که عقل به تنهایی مرجع حکم درباره میراث
است، که وظیفه تاسیس فرهنگ جدید و اندیشه جدید به آن وانهاده می شود:

«وظیفه پروژه میراث و نوسازی، رهایی از تمامی انواع سلطه هاست; سلطه گذشته و سلطه عناصر موروثی . پس فرمانروایی، تنها
از آن عقل است و قدرت تنها از آن واقعیتی است که در آن به سر می بریم . وظیفه پروژه میراث و نوسازی، رهاسازی وجدان معاصر
ما از ترس و بیم و اطاعت از قدرت است; چه قدرت موروث و چه قدر منقول; چه قدرت سنت ها و چه قدرت سیاسی .» (۲)

اگر از حسن حنفی بپرسیم این چگونه عقلی است که خاستگاه ما در نقد میراث و درون مایه میراث است، در می یابیم که حنفی،
عقل پوزیتیویستی (وضعی) را مبنای خود قرار داده است; عقلی که مرجعیت وحی را رد می کند و بر فرو کاستن و حصر حقیقت در
حوزه حسی اصرار می ورزد . از این رو است که حنفی خواهان پاکسازی زبان عقلی از الفاظی مانند: «خدا، بهشت، آتش، آخرت،
حساب و عقاب، صراط، میزان و حوض » (۳) می شود; زیرا اینها صرفا الفاظی قطعی هستند که عقل بدون فهم و تاویل و تفسیر
نمی تواند با آنها ارتباط برقرار کند . (۴) و از آن رو که الفاظ یاد شده به طور مستقیم تن به حس و مشاهده و تجربه نمی دهند، حنفی
خواهان تبدیل آنها به الفاظی است که «مردم بدون شرح و تعلیق و پرسش و استفسار درکشان کنند; مانند کار، آزادی، شورا،
طبیعت و عقل » (۵) . حنفی از این هم فراتر می رود و مفاهیم و معانی ای را که فراتر از تجربه حسی اند، کنار می زند و ادعا می کند:
«علمای اصول دین هرگاه از خدا، ذات، صفات و افعال او سخن می گویند، در حقیقت از انسان کامل سخن می گویند، و هر وصفی را
که آنان درباره خدا به کار می برند، در حقیقت وصف انسان است که تا آخرین حد ممکن بزرگ شده است » . (۶) با نشستن انسان به
جای خدا و دادن قدرت مطلق تولید معارف و علوم به عقل پوزیتیویستی – که خاستگاه آن واقعیت حسی است – عقل پیرو واقعیت
محسوس و وحی تابع عقل پوزیتیویستی فرو کاسته می شود . به این ترتیب نگرش توحیدی به هستی – که در وحی نهفته است –
کنار زده می شود و نگرشی جای آن را می گیرد که در پی بازسازی اصول دین از راه انتقال «از عقل به طبیعت، از روح به ماده، از
خدا به جهان، از نفس به بدن و از وحدت عقیده به وحدت رفتاری است .» (۷)

رابطه وحی و عقل از دیدگاه حسن حنفی

حنفی در بررسی رابطه وحی و عقل، به نیاز «خبر» یا «نقل » به «عقل » برای فهم و تحلیل و تفسیر آن و به واقعیتی که این نقل بر آن
متمرکز است و با آن تعامل دارد، توجه می دهد . وی بر «جنبش سلفی معاصر» خرده می گیرد، که چرا اتکای شبه مطلق به «قال
الله » و «قال رسول الله » دارد و «صرفا به حجت های نقلی استشهاد می کند، بی آنکه حس و عقل را به کار بیندازد و چنان رفتار کند
که گویی خبر، حجت است و نقل، برهان است؟!» . (۸) حنفی تاکید می کند که «حجت های نقلی، همه اش ظنی است و اگر بر حق
بودن چیزی اجماع کنند، حق بودن آن تنها با عقل اثبات می شود» . (۹)

اگر نقل یا خبر برای تصحیح سند و متن و تفسیر نص و تعیین دلالت اش نیازمند عقل است، آیا پس از اعمال عقل در آن و
اطمینان یافتن از صدق و تعیین دلالت اش، نص تنزیل یافته می تواند به عنوان قدرت مرجع مورد اتکا باشد؟ در این جا می بینیم
که حسن حنفی موضع خود را نسبت به نص به طور قاطع و بی ابهام مشخص می کند . وی هرگونه نقش معرفتی نص را رد می کند
و حتی بر عکس، دلیل نقلی را مانعی برای رسیدن به صواب و یقین می داند . وی می گوید: «دلیل نقلی از خارج از عقل آغاز می شود
و وظیفه عقل، در بهترین حالت ها فقط فهم و درک و در بدترین حالت ها، توجیه آن است . بنابراین دلیل نقلی، کارکرد عقل را در
تحلیل وقایع و ماهیت مستقل آن را نابود می کند، حال چگونه عقل می تواند ابزاری برای معرفت باشد، در حالی که دلیل نقلی
آغازگاه آن باشد؟ و دلیل نقلی و حجیت آن چگونه رخ می نماید، در حالی که جز از راه دلیل عقلی درک نمی شود؟ زمانی که نقل و
عقل تعارض کنند داوری با کدام خواهد بود؟ قطعا داوری با عقل خواهد بود . در تعارض نقل و عقل راه چاره اثبات و تثبیت عقل و
تاویل و تفسیر نقل است . بنابراین عقل، اساس نقل است . نص چیزی را ثابت نمی کند، بلکه نیازمند اثبات است، در حالی که عقل
از هر چیزی ابهام زدایی و پیچیدگی زدایی می کند . پس عقل قادر بر اثبات یا نفی هر چیزی است که در برابرش قرار گیرد .» (۱۰)

خاستگاه حسن حنفی در این تفکر و نظر، مقوله ظنی بودن نقل، حتی در صورت تواتر و نیاز نقل به عقل برای فهم، تفسیر و تبیین
آن است، ولی آیا نیازمندی نقل به عقل، قدرت مرجعیتی وحی را از بین می برد و عقل خود بنیاد بی نیاز از نقل را جای آن
می نشاند؟ حنفی پاسخ می دهد:

«اما دلیل نقلی عقلی یا دلیل عقلی نقلی وجود ندارد; زیرا هر کدام از میانی ها به یکی از دو طرف نزدیک ترند و چنین دلیلی به نقل
نزدیک تر است تا عقل و غالبا به حالت تعارض و غلبه بخشیدن نقل بر عقل و ویران سازی بنیاد عقل می انجامد . ترکیب و پیوند عقل
و نقل بسیار دشوار است; زیرا این دو متضادند . نقل محدوده روایت، زبان و تفسیر است و عقل موطن بداهت و وضوح و تمییز و
ب