پاورپوینت کامل مجتهد تبریزی و سکولارهای آذربایجان;قسمت پایانی ۷۲ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مجتهد تبریزی و سکولارهای آذربایجان;قسمت پایانی ۷۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مجتهد تبریزی و سکولارهای آذربایجان;قسمت پایانی ۷۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مجتهد تبریزی و سکولارهای آذربایجان;قسمت پایانی ۷۲ اسلاید در PowerPoint :

۱۵

مراجعت مجتهد

در تاریخ ۱۱ صفر ۱۳۲۶ فرشی، طی نامه ای از ثقه الاسلام تقاضا
می کند تا اسباب مراجعت محترمانه مجتهد به تبریز را فراهم آورد. متن
نامه وی چنین است:

پریروز در خدمت خود حضرت مجتهد با جناب آقای حاج امام جمعه
خویی و مستشارالدوله و تقی زاده قرار گذاشتیم وکلای آذربایجان و
وکلایی که آذربایجانی هستند، از قبیل حکیم الملک، مختارالدوله، حاج
محمداسماعیل، آقای مرتضوی، حاج میرزا علی آقا وکیل مشهد، برویم
منزل مجتهد با هیأت اجتماع آقا را ببریم مجلس تا بلکه بعد از ماه صفر
مراجعه فرماید و جناب عالی هم در تبریز اسباب مراجعت را فراهم آورید.

در همین تاریخ، مستشارالدوله نیز طی نامه ای به ثقه الاسلام بیان
می دارد که برای تسهیل در امر مراجعت مجتهد به تبریز، به این نتیجه
رسیدیم که اول وی را با مجلس ملی تهران آشتی دهیم تا بدین گونه
مقدمات مراجعت زودتر آماده شود. از نامه امام جمعه خویی که در آخر
صفر به ثقه الاسلام نوشته شده نیز برمی آید که هم ثقه الاسلام و هم
امام جمعه نیز برای تسهیل امر مراجعه مجتهد، سخت در تکاپو بودند:

از مسأله معاودت جناب مستطاب مجتهد که اقدامات سرّی و علنی
فرموده و می فرمایید اشعار فرموده بودید، البته حق با حضرت عالی است
که در تمهید مقدمات بقای احترام می کوشید، خاصه نسبت به معزّی الیه
که همواره اسنّ و اقدم علمای آذربایجان هستند، رعایت فرموده و
می فرمایید.(۱۰۶)

در مجمل الحوادث نیز می خوانیم: «اهالی زنجان در تهران به وکلا و
علمای تهران اظهار کرده بودند که ایشان به تبریز بگویند که مجتهد را
مراجعت دهند».(۱۰۷)

در خواست های مکرر مردم و نمایندگان آنها و تمایل سیدین تهران
باعث شد تا مجتهد، سرانجام به تبریز بازگردد. بازگشت مجتهد به
تبریز، موجی از خوشحالی و امید را پدید آورد. استقبال با شکوه مردم از
مجتهد هنگام مراجعت، خود گویای این واقعیت است. اسماعیل
امیرخیزی در کتاب خود، قیام آذربایجان و ستارخان، درباره چگونگی
استقبال مردم تبریز از مجتهد می نویسد:

عموم طبقات اهالی، اعم از علما و سادات و اعیان و تجار و اصناف تا
یک فرسخی شهر به استقبال رفته بودند و تمامی عرض راه پر از
جمعیت بود که همه به عزم استقبال آمده بودند و اعضای انجمن و
جمعی از محترمین هم در باغ حاجی ابراهیم صراف برای پذیرایی
حضور داشتند.(۱۰۸)

کسروی که بعدها در سال ۱۲۹۰ ق هنگام مراجعت مجتهد از
«کُندرود»، استقبال باشکوهی از او را شاهد بوده است، برای اینکه از
موقعیت مجتهد بکاهد، استقبال کنندگان وی را به چند دسته تقسیم
می کند: «برخی، از بستگان و نزدیکان وی بودند. برخی از محله قراملک
بودند که به طور سنتی از هواداران مجتهد به شمار می رفتند. برخی نیز از
روی ترس به استقبال آمده بودند».(۱۰۹) این استدلال کسروی اگرچه
برای هنگام مراجعت مجتهد کندرود ذکر شده است، زمان مراجعت وی
از تهران را نیز می تواند شامل شود.

امیرخیزی نیز برای نیل به همین مقصود (کاستن موقعیت مجتهد)،
درباره استقبال مردم تبریز از مجتهد که خود ذکر می کند «همه به عزم
استقبال آمده بودند»، می نویسد: «البته منظور ایشان [از آوردن این همه
مردم برای استفبال خود [این بود که به مشروطه خواهان، سیاهی
لشکری نشان بدهند».(۱۱۰) این دو جمله وی به ظاهر در تناقض است؛
سرانجام، مردم خود برای استقبال آمده بودند یا برای استقبال آورده شده
بودند؟

ج) تحمل نارواها و تهمت ها

حمایت از دربار و استبداد

به چند متن تاریخی مرتبط به این بحث توجه شود:

الف) ملک زاده در کتاب تاریخ انقلاب مشروطیت ایران می نویسد که
در تاریخ ۱۹ جمادی الاول ۱۳۲۶، مجتهد، ملاهای مستبد و طرفدار
محمدعلی شاه را جمع کرد و برای آنان مفصل از مخالفت مشروطه با
اسلام و بی دین بودن مشروطه طلبان و لزوم جهاد با آنان و مباح بودن
خونشان سخن گفت و آنها را متقاعد کرد تا اعلام انزجار خود از مشروطه
را طی تلگرافی به شاه مخابره کنند و آنها نیز چنین کردند. شاه متن آن
تلگراف را برای عموم منتشر کرد و در نتیجه این عمل، در روحیه
مشروطه طلبان تهرانی که به مشروطه تبریز دل بسته بودند، بسیار تأثیر
منفی گذاشت.(۱۱۱)

ب) کسروی نیز می نویسد: پس از فتح تهران و فرار محمدعلی شاه به
استرآباد، مجتهد تبریزی به سفارش افراد بدنامی چون صمدخان،
رشیدالملک و… و با هم کاری سایر ملایان، پلاکاردهایی با عبارات «ما
مردم تبریز همگی پادشاه خودمان محمدعلی شاه را می خواهیم»،
«زنده باد محمدعلی شاه» و… نوشتند و نیز برای پادشاه انگلیس و
امپراتور روس تلگراف هایی فرستادند و از آنها، بازگرداندن محمدعلی
شاه را درخواست کردند.(۱۱۲)

ج) کسروی، داستان تاراج ده قراچمن را که در جریان آن گفته می شود
سه بچه و چند زن مرده اند، به گونه ای نقل می کند که از آن برمی آید
مجتهد به نظام الملک دستور داده است تا برای دفاع از حاجی
محمدعلی (ده دار قراچمن) به این جنایت دست بزند؛ و سپس از این
نقل خود چنین نتیجه می گیرد: «از این آگاهی، داستان رنگ دیگری
پیدا کرد و مردم پی به راستی برده و دانستند که مجتهد با مشروطه
بدخواهی آغاز کرده ]است [».(۱۱۳)

د) کسروی می نویسد: یکی از گرفتاری های زمان خودکامگی،
انبارداری بوده که انبارداران به طور معمول گندم ها را نمی فروختند تا نان
کمیاب و در نتیجه گران شود. دستگاه حکومت نیز چون خودش در زمره
این انبارداران بود، با این کار برخورد جدّی نمی کرد. ملایان نیز از این
دسته بودند. از میان ملایان، حاجی میرزا حسن مجتهد تبریزی و امام
جمعه به این کار شناخته شده بودند. از این دو، مجتهد بیزاری کرده، گناه
را به گردن پسرش حاجی میرزا مسعود می انداخت؛ اما امام جمعه، به این
کار هم نیازی نمی دید.(۱۱۴)

ه) وقتی محله دوه چی را مجاهدان مشروطه خواه فتح کردند، مجتهد به
همراه حاجی میرزا محسن مجتهد و رحیم خان راه فرار در پیش گرفتند
و به اردوی عین الدوله پناهنده شدند.(۱۱۵)

و) مجتهد رئیس مستبدان تبریز بود و عدّه بی شماری قداره کش و
مسلح به دور خود جمع کرده بود و برای تضعیف مشروطه خواهان، آنان را
تکفیر می کرد.(۱۱۶)

ز) «مجتهد از ربیع الاول ۱۳۲۵ از تبریز خارج شده و تا یک سال یا ۱۳
ماه در تهران مانده و در آخر ربیع الثانی ۱۳۲۶ به اشاره محمدعلی شاه به
تبریز برگشته (۱۰ خرداد ۱۲۸۷)».(۱۱۷) ملک زاده نیز خود می نویسد:
«حاجی میرزاحسن آقا مجتهد مستبد معروف… با دستورات محمدعلی
شاه، به تبریز مراجعت کرده بود».(۱۱۸) «محمدعلی شاه برای تکمیل
نقشه خود، وسایل مراجعت مجتهد و امام جمعه رافراهم کرد. به دستور
محمدعلی شاه، مجتهد با بهبهانی بنای دوستی گذارد و بهبهانی او را به
مجلس برد و به مجلسیان اطمینان داد که جناب مجتهد، مخالف
مشروطه نیستند و اگر به تبریز مراجعت کنند، به واسطه نفوذی که دارند
می توانند آشوب را خاموش کنند و ممتازالدوله رییس مجلس هم حمد و
ثنایی از مجتهد کرد و بعضی از وکلای دست نشانده محمدعلی شاه
تمجید زیادی از او کردند. بهبهانی و طباطبایی او را مرد وطن دوست و
دلسوز ملت خواندند. انجمن آذربایجان که او را مرد بدخواه و پستی
می دانست، تلگرافات چند به تهران نمود و مخالفت خود را با بازگشت
مجتهد اعلام داشت؛ ولی کار از کار گذشته بود و مجتهد به نزدیک تبریز
رسیده بود».(۱۱۹)

حسین فرزاد نیز امر مراجعت مجتهد به تبریز را که از سویی با فشار و
درخواست مردم شهرهای گوناگون مثل تبریز، زنجان، تهران و… و از
سویی با رایزنی های مکرر مجلسیان تهران، سران آزادی خواه تبریز
مثل ثقه الاسلام(۱۲۰) و… بود، چنین تحلیل می کند: یکی دیگر از
نقشه های محمدعلی شاه، مراجعت دادن امام جمعه و مجتهد به تبریز
بود».(۱۲۱)

اما اسماعیل امیرخیزی، نویسنده کتاب قیام آذربایجان و ستارخان
می نویسد: «در حالی که مجتهد در شمیران بود و اظهار بی طرفی می کرد،
محمدعلی میرزا باطناً بدون آن که در ظاهر اقدامی بکند، اسباب
مراجعت وی به تبریز را مهیا می کند».(۱۲۲) هرچند امیرخیزی مراجعت
مجتهد را نقشه ای برای تقویت قدرت میرهاشم می داند، این نقل وی
می رساند که حتی اگر امر مراجعت مجتهد به دستور محمدعلی شاه هم
بوده باشد (که البته با توجه به نامه های ثقه الاسلام و
درخواست های مکرر مردم تبریز و زنجان و… که برخی از آنها ذکر شد،
این قول بسیار بی وجه می نماید) باز هم می توان گفت که خود مجتهد از
این نقشه آگاهی نداشته است.

ح) ملک المتکلمین در جلسه ای که کشتن شیخ فضل الله در آن به
تصویب رسیده بود، به سه علت با این کار مخالفت کرده است. دلیل سوم
او این بوده که: «محرک دستگاهی که بر ضد مشروطه و آزادی به کار
افتاده است، محمدعلی شاه است و او است که شیخ فضل الله و دیگران را
با پول و نوید برانگیخته است؛ همچنان که رحیم خان و قوام الملک
شیرازی، اقبال السلطنه ماکویی، شیخ محمود ورامینی، حاجی میرزا
حسن مجتهد و سید یزدی و حاج آقا محسن عراقی و جمعی از روءسای
ایل بختیاری و کلهرو سنجابی و ایل شاهسون و هزارها از این گونه افراد
را بر ضدّ مشروطیت قیام داده و آنی از تحریک آنها غفلت
نمی کند».(۱۲۳)

متأسفانه یکی از انحراف های عصر مشروطه این است که فقط دو خط
خاص یعنی ترقی و ارتجاع یا آزادی خواهی و استبداد را ترسیم
می کردند؛ بدین معنا که اگر کسی ذیل یکی از این دو عنوان جای
نمی گرفت، حتماً او را ذیل دیگری جای می دادند. در این تلقی، هرگز به
خط سومی فکر نمی شود؛ یعنی پرسیده نمی شود که آیا نمی توان خط
سومی، مثلاً خط تعالی را در نظر گرفت که افزون بر ترقی، چیزی هم
اضافه داشته باشد یا آیا نمی توان کسانی را تصور کرد که ضمن مخالفت
با دربار و استبداد، مشروطه خواهان غرب زده و غرب گرا را هم قبول
نداشته باشند.(۱۲۴) مجتهد در ابتدا با مشروطه خواهان بود؛ اما وقتی
عده ای از آنها افراط کردند، با آنها مخالفت کرد. این مخالفت به معنای
هم کاری با دربار و استبداد نبود؛ بلکه بر عکس، قراین و بلکه ادله ای
موجود است که ثابت می کند نه تنها مجتهد با دربار هم کاری نداشته و
بدان وابسته نبوده است، بلکه در موارد متعددی رویاروی آن ایستاده
است:

الف) مجتهد، در قیام عدالت خواهی صدر مشروطه شرکت فعال داشته
است؛ همان که نوک پیکانش، استبداد درباری را نشانه گرفته بود و اگر
مجتهد به دربار وابسته می بود، نباید در این قیام شرکت می کرد.

ب) «زمانی که محمدعلی شاه در ذی حجه ۱۳۲۴ ق بدون دعوت از
اعضای مجلس شورا در تهران تاج گذاری کرد، این عمل در اذهان
عمومی توهین به مجلس تلقی شد و از شاه چهره ای مستبد و بی اعتقاد
به مشروطه تصویر کرد. تقارن این خبر با اخباری که از استبداد و خشونت
برخی حاکمان بلاد می رسید، شورشی عظیم بر ضد شاه در تبریز به پا
کرد. مجتهد به نحوی آشکار با معترضان هم آوا شد و حتی در مرحله ای،
سخن از تبدیل رژیم به جمهوری(۱۲۵) پیش آورد که در آن برهه،
سخنی بسیار تند و خطرناک قلمداد می شد»،(۱۲۶) و نیز در همین
خصوص، طبق نامه ۲۷ ذی حجه ۱۳۲۴ ق که ثقه الاسلام به
مستشارالدوله می نویسد، مجتهد، فردی را به دنبال ثقه الاسلام
می فرستد و او را به تجمع مردم در تلگراف خانه می کشاند که آشکارا ابراز
می داشتند ما شاه را در صورت مخالفت با مشروطه نمی خواهیم.(۱۲۷)