پاورپوینت کامل گونه شناسی سیاسی علمای دینی درعصرسلطنت،ازدیدگاه امام خمینی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل گونه شناسی سیاسی علمای دینی درعصرسلطنت،ازدیدگاه امام خمینی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل گونه شناسی سیاسی علمای دینی درعصرسلطنت،ازدیدگاه امام خمینی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل گونه شناسی سیاسی علمای دینی درعصرسلطنت،ازدیدگاه امام خمینی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint :

امام خمینی قدس سره با اعتقاد به این توانایی که «فقه، تئوری واقعی و کاملِ اداره ی انسان از گهواره تا گور است»۱ و با توجه به جایگاه علمای دینی در فقه سیاسی شیعه که «مجاری الامور بید العلماء باللّه »۲ خط مشی کلان دینی را این گونه ترسیم می نمایند: «هدف اساسی این است که ما چگونه می خواهیم، اصول محکم فقه را در عملِ فرد و جامعه پیاده کنیم و بتوانیم برای معضلات جامعه جواب داشته باشیم»۳ امام قدس سره پیش گامان این مسیر را با عناوینی؛ هم چون «روحانیت راستینِ اسلام و تشیع»، «علمای اصیل»، «روحانیت طرفدار اسلامِ ناب محمدی صلی الله علیه و آله »، «روحانیون متعهد»،یاد می نمایند که قافله سالار و سرآمد آن ها «مجتهد جامع الشرایط» است.

«مجتهد جامع الشرایط» که الگوی کامل و نمونه ی عالی در میان عالمانِ دینی، از تمامی جهات و خصایص است، باید دارای شرایط سیاسی و اجتماعی ذیل باشد:

«مجتهد باید به مسایل زمان خود احاطه داشته و با آشنایی کامل نسبت به روشِ برخورد با حیله ها و تزویرهای فرهنگ حاکم بر جهان، شناخت سیاست ها و حتی سیاسیون و فرمول های دیکته ی آنان و درک موقعیت و نقاط قوت و ضعف دو قطب سرمایه داری و کمونیزم که در حقیقت استراتژی حکومت بر جهان را ترسیم می کنند خط و مشی خود را ترسیم نماید. یک مجتهد جامع، باید زیرکی و هوش و فراستِ هدایت یک جامعه ی بزرگ اسلامی و حتی غیر اسلامی را داشته باشد. و علاوه بر خلوص، و تقوا و زهدی که در خور شأن مجتهد است، باید مدیر و مدبر باشد. حکومت در نظر «مجتهد واقعی»، فلسفه ی عملی تمامی فقه، در تمامی زندگی بشریت است. حکومت نشان دهنده ی جنبه ی عملی فقه در برخورد با تمامی معضلات اجتماعی، سیاسی، نظامی و فرهنگی است»۴.

«مجتهدان جامع» و به تبع آنان، سایر «علمای راستین» چه کنش و رفتاری را در عصر سلطنت و در مقابل نظام پادشاهی اتخاذ می نمایند؟

برای پاسخ به این پرسش، باید کمی عقب تر برگردیم و از نوع نگرش فقه و فلسفه ی سیاسی امامیه، به سیستم سلطنتی، شروع نمائیم؛ چرا که یکی از متغیرهای مستقل که در چیستی رفتار سیاسی افراد تأثیر بسزایی دارد، «فرهنگ و عقیده ی سیاسی» آنان است۵. بنابراین نوع نگرش فرهنگ سیاسی اسلام به نظام پادشاهی، یکی از مبانی مهم، برای شکل گیری رفتار سیاسی علمای اصیل در عصر سلطنت خواهد بود. امام خمینی قدس سره در تبیین دیدگاه فوق صراحتا می فرمایند: «اساسا اسلام با اساس [نظام[ شاهنشاهی مخالف است، هر کس سیره ی رسول خدا در وضع حکومت را ملاحظه کند، می فهمد که اسلام آمده است تا این کاخ های ظلم شاهنشاهی را خراب کند. و نظام شاهنشاهی از کثیف ترین و ننگین ترین نمونه ی ارتجاع است»۶ بنابراین، چون در فرهنگ سیاسی اسلام، رژیم سلطنتی «دولت جور» و «حکومت ظلمه» دانسته می شود؛ پس از نظر تئوریک و در مقام نقد و نظر، پذیرفتن آن امکان ندارد. فلذا امام قدس سره می فرمودند: «من مخالف اصل سلطنت و رژیم شاهنشاهی در ایران هستم.»۷ ایشان پیشینه ی نفی و طرد سیستم سلطنتی را در سیره ی مردان خدایی و دانشمندان بزرگ تاریخ بشری دانسته و می فرمودند: «از اول تاریخ بشر تا حالا، انبیاء علیهم السلام و علمای دینی در مقابل دولت های جائر ایستادگی نمودند. خدای تبارک و تعالی، موسی را می فرستد که این شاهنشاه را از بین ببر… طبری نقل می کند۸ که: ملک الملوک به پیغمبر فرموده است: منفورترین کلمات پیش من کلمه ی شاهنشاه است. و این کلمه جزو کلمات منفوری است که به کسی از بشر نسبت داده نشده است و مختص ذات باری تعالی می باشد. از اولی که بساط انبیاء بوده است تا زمان رسول اکرم و تا بعدها زمان ائمه ی اطهار علیهم السلام، مرتب مقابله کردند… موسی بن جعفر نیز در درون زندان هارون با این لفظ مقابله می کرد. حضرت ابی عبداللّه ـ[امام صادق علیه السلام ]ـ با آن تقیه ی کذایی، آن روایت مقبوله را می فرماید و با آنها مقابله می کند. با کلام و سیره ی خود با آنها مقابله می کند، با تبلیغ بر ضدشان و سوق دادن مردم برخلاف آنها مقابله می کند. معاویه بعنوان یک سلطان در آن وقت بود، حضرت امام حسن بر خلافش قیام کرد، با این که اکثر مردم با آن مردک بیعت کرده و سلطانش حساب می کردند، حضرت امام حسن علیه السلام قیام کرد. تا آن وقتی که می توانست، اما وقتی که یک دسته علاف و سرگردان نگذاشتند آن حضرت کار را انجام بدهد، با آن شرایط صلح کرد و معاویه و سلطنت او را مفتضح نموده وبه همان اندازه که حضرت امام حسن علیه السلام معاویه را مفتضح کرد به همانقدر سید الشهداء یزید را مفتضح کرد. مقابله همیشه بوده است، بعدها هم علمای بزرگ همیشه، مخالفت می کردند.»۹

اینک پس از آشنایی با دو نکته ی راهبردی که عبارت اند از:

۱. «الگوی کامل و نمونه ی عالی علمای دینی از دیدگاه امام خمینی قدس سره »؛ ۲. «نوع نگرش به نظام سلطنتی»، با فراغ بال بیش تری می توان به تبیین گونه شناسی سیاسی علمای دینی در عصر سلطنت از دیدگاه امام خمینی قدس سره پرداخت؛ پیش از پرداختن به اصل موضوع تذکر این نکته ضروری است که در تبیین مطالب فوق، در قالب و چارچوب نظری خاصی گام برداشته ایم که متکی به شرح «ریمون آرون» و بر مبحث «انواع متمایز کنش های اجتماعی از دیدگاه ماکس وبر» می باشد.۱۰

با درک صحیح دیدگاه امام خمینی قدس سره در ارتباط با انواع کنش های سیاسی علمای دینی، با نظام پادشاهی، احتمالاً می توان به گونه های مندرج در دسته بندی الگویی زیر دست یافت:

گونه ی نخست: «علمای راستین»

این عالمان دینی دارای «کنش عقلانی۱۱ معطوف به ارزش های اسلامی» و آمیخته با «کنش عقلانی معطوف به هدف سیاسی» می باشند. رفتارهای اجتماعی که در آن ها «ارزش های اسلامی» پاس داشته می شوند در راستای «خیر جمعی» است؛ فلذا در ذات خود، با خودخواهی سلطنتی در تعارض خواهد بود. از آنجا که این منش ها در مورد علمای راستین، معطوف به هدف سیاسی است؛ یعنی تحقق آرمان های سیاسی خاصی را در جامعه مورد پیگیری قرار می دهد، نمود سیاسی آنها از دو حال خارج نیست:

الف: «انقلابیون». علمای راستین در دو زمان اقدام به قیام علیه سلطنت می نمایند، یا آن که «زمینه ی اجتماعی انقلاب فراهم گردیده باشد» و یا آن که «سلطنت در حال طراحی و اجرای سیاست دین ستیزی و محو اسلام باشد». مثال برای حالت اول، انقلاب امام خمینی در سال ۱۳۵۷ ه··. ش. و مثال برای حالت دوم، نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۱ ه··. ش. و یا نهضت کربلا علیه سیاست دین ستیزی یزید بن معاویه در سال ۶۱ ه··. ق می باشد.

ب: «اصلاح طلبان» عالمان دینی موظف هستند در صورت منتفی بودن دو حالت فوق؛ یعنی در صورت «عدم دین ستیزی سلطنت» و «فراهم نبودن زمینه ی انقلاب»، تا حد توان و در راستای ارزش های اسلامی، به اصلاح گری سیاست حاکمه و تحدید درباریان بپردازند۱۲. لذا اقدامات خواجه نصیرالدین طوسی در دربار هلاکوخان مغول، محقق ثانی، شیخ بهایی، علامه مجلسی در دربار صفویه، آیت اللّه شیرازی در جریان تنباکو، و آیت اللّه مدرس در عصر رضاخان از جمله مثال هایی است که امام خمینی قدس سره در این زمینه می آورند.۱۳

گونه ی دوم: «عالمان بی طرف سیاسی، یا انعزال مثبت»

این عالمان دینی هم چون گونه ی پیشین دارای «کنش عقلانی معطوف به ارزش های اسلامی» هستند، اما آمیخته با «کنش سنتی مبتنی بر عدم دخالت در سیاست» می باشند، بنابراین این نوع عالمان هم چون گونه ی پیشین در عرصه ی اجتماعیات فعال و «خیر جمعی» را خواهان هستند، اما نه به عنوان فعال سیاسی.

علت مقید شدن عنوان این گونه از عالمان به قید «انعزال مثبت»، آن است که: این عالمان با آن که در عصر سلطنت نسبت به جریانات سیاسی بی طرف، هستند، اما هیچ گاه نیز به طرد وردّ عالمان راستین؛ یعنی] انقلابیون، یا اصلاح طلبان سیاسی[ نمی پردازند. و حتی فعالیت هایی را که در راستای «خیر جمعی» انجام می دهند، محبوب و مطلوب علمای راستین می باشد. این عده بالقوه، مستعد پیوستن به علمای راستین می باشند، اما چارچوب سنتی تودهای مردمی دیندار مبنی بر عدم دخالت در سیاست، مانع بالفعل شدن این استعداد گردیده است.

گونه ی «عالمان بی طرف سیاسی، یا انعزال مثبت» در عصر سلطنت، شامل دو گونه ی فرعی است:

الف: «اکثریت مبلغان دینی» در عصر سلطنت، که دارای ارتباط مستقیم مردمی بودند.

ب: «اکثریت محققان دین پژوهی» که از طریق توسعه ی علمی دین، تأثیر غیر مستقیم بر مردم و جامعه ی اسلامی داشتند.

برای آن که «مبلغان دینی» نسبت به جریانات سیاسی حساس گردیده و به «نقش توزیعی» اندیشه های سیاسی علمای راستین، در توده های مردمی بپردازند، امام خمینی قدس سره در صدد «رفع مانع سنتی» و ایجاد پتانسیل مردمی برای این نقش بر آمدند. علمای راستین و در رأس آنان امام خمینی قدس سره؛ پس از آن که حقانیت و اصالت برنامه های اصلاح طلبانه و یا انقلابی خویش را، با پیش گامی در مسیر شهادت، تبعید و زندان، به اثبات رسانده و حساسیت تعهدآمیز مردم را، نسبت به خویش برانگیختند، آنگاه از این مردمِ بیدار گشته و مایل به حرکت، در خواست نمودند که، ضمن احترام به مبلغان دینی، از آنها بخواهند که به تبیین و تشریح فرهنگ سیاسی اسلام ناب بپردازند؛ لذا امام در دیدگاه خود نسبت به روحانیت فرمودند: «بر مستمعین است که آقایان گویندگان را در ذکر مطالب اسلامی و انسانی تشویق کنند. و از آنان با احترام تقاضا کنند که جنایت و ستمگری ها را بیان و تفسیر نمایند. و از مطالب غیر مفید و احیانا مخالف با مسیر حرکت ملت احتراز کنند و با پشتیبانی خود از گویندگان محترم، به آنان اطمینان خاطر بدهند»۱۴. و در نطقی دیگری می فرمایند: «توده های مردم آن طور که ملاحظه می کنید، حاضراند برای پذیریش حرف هایی که، توسط روحانیون یا خطبا گفته می شود. و لهذا حجت بر همه ی روحانیون، بر خطبا، بر گویندگان، بر ائمه ی جماعت و همه ی قشرهای روحانی، از طرف خدا تمام است»۱۵.

بدین گونه امام قدس سره یک «چرخه ی خود گردان» ایجاد نمودند، که از یک سو، مردم سوی وعاظ و مبلغان دینی رفته و آنها را به صحنه ی تحلیل سیاسی و تبیین فرهنگ سیاسی اسلام دعوت نمایند و با «تقاضای» خویش، ظرفیت و پتانسیل لازم برای حضور سیاسی مبلغان را فراهم سازند. و از سوی دیگر با «عرضه ی» فرهنگ سیاسی اسلام از سوی مبلغانِ دینی، که با مضامین نهضت عاشورا درآمیخته بود، «جنبش و پویایی توده ها» افزایش یافته و پتانسیل و تقاضای آنها زیاد گردد.

به این ترتیب«سنتِ عدم حساسیت سیاسی توده های دین مدار» که مانعی بر سر راه حضور سیاسی مبلغان دینی بود، مرحله به مرحله جای خویش را به «تقاضای روز افزون مردمی، جهت آگاهی یافتن از فرهنگ سیاسی اسلام» می داد. که این امر مشوقی برای حضور سیاسی مبلغان دینی بود.

البته حضرت امام قدس سره در طول این روند، هر گاه سیاست دین ستیزی سیستمِ حاکمه افزایش می یافت، با سرعت بخشی به چرخه ی خودگردان فوق الذکر، حضور سیاسی بیش تر مبلغان دینی را طلب می نمودند. به طور مثال امام در محرم ۱۳۸۳ ه··. ق در نامه ای که خطاب به مبلغ شهیر، جناب آقای «فلسفی(ره)» می نویسند، این چنین می آورند: «…امروز روزی است که حضرات مبلغین محترم و خطبای معظم، باید دِین خود را نسبت به دین اثبات فرمایند. امروز روزی است که، یا باید رضایت خداوند غفور را جلب نمایند، یا خدای ناخواسته به سخط ذات مقدسش مبتلا شوند. امروز روزی است که، نظر مبارک امام زمان صلوات الله علیه به حضرات مبلغین اسلام دوخته شده است. و ملاحظه می فرمایند که: آقایان به چه نحو خدمت خود را به شرع مقدس ابراز و دِین خود را ادا می فرمایند. از قرار مسموع، اغلب گویندگان محترم با ما هم آواز هستند. امید است خداوند متعال آن شواذی که ازحبس و از زجر، خوف دارند بیدار فرمایند. متمنی است مراتب احترام و سلام مرا به مبلغین ابلاغ فرمایید».۱۶

اما در مورد «بی طرفی اکثریت محققان دین پژوه، نسبت به جریانات سیاسی»، امام خمینی قدس سره اقدامات ذیل را به عمل آوردند:

۱. ایشان تحقیقات و درس و بحث را مورد تشویق و تاکید قرار داده و آن را وظیفه ی اصلی هر عالم دینی می دانستند؛

۲. به رفع موانع بر راه حضور سیاسی آنها ـ و ایجاد پتانسیل و تقاضاهای سیاسی و اجتماعی مردم از آنها ـ اقدام می نمود؛۱۷

۳. حجت شرعی و اجتماعی، برای حضور فعال و پویای آنها می آورند؛۱۸

۴. لزوم حفظ احترام همه ی عالمان دینی و از جمله ی آنها اندیش مندان بزرگِ حوزوی را همواره به تمام افراد خصوصا «طلاب انقلابی» تذکر می دادند؛۱۹

۵. مهم ترین نکته این است که امام خمینی قدس سره از همه ی عالمان دینی و محققانِ دین پژوه، نمی خواهد که به عنوان یک «سیاست مدار» وارد عرصه ی سیاسی گردند؛ چرا که این امر مستلزم ویژگی های انتسابی و اکتسابی خاصی است۲۰ که بی توجه بودن به آن، موجب «فساد سیاسی» عالم مربوطه و بالتبع مصداق «اذا فسد العالِم فسد العالَم» می گردد. امّا از همه ی عالمان دینی و محققان دین پژوه می خواهد، تا ضمن تشویق نظری و عملی، از انقلابیون و مصلحین واقعی، قلم هدایت گرانه داشته و در جهت استخراج و تدوین مسایل نظری مورد نیاز جامعه و جهان اسلام تلاش نمایند. و خصوصا به تدوین نظامات سیاسی و اجتماعی اسلام بپردازند؛ لذا امام درسخنانشان می فرمودند: «علما مسایل را مطرح کنند، ننشینند تا دیگران برای آنها تکلیف معین کنند، خودتان تکلیف را معین کنید، خودتان نظر بدهید، روزنامه ها را از مقالات خودتان پر کنید، ننشینید تا دیگران و دشمنان شما، برای شما مقاله بنویسند و مسایلی را که خدای نخواسته بر خلاف مسایل اسلامی و بر خلاف شؤون اسلام باشد مطرح کنند… آنهایی که اسلام را می شناسند و علاقه به اسلام دارند در این امر بیش تر جدیت کنند و پیش قدم باشند»۲۱.

حضرت امام قدس سره از محققان علوم اسلامی می خواستند که، در این هنگامه ای که جهان اسلام، آماج حمله، انحراف و تحریف مراکز تبلیغاتی صهیونیسم، بهائیت و استعمارگران قرار گرفته است، به جای پرداختن به دقایق و ظرایف ـ مثلاً یکی از فروعات بسیار فرعی علمی ـ سراغِ ضرورت های کلان جامعه ی اسلامی بروند، ایشان می فرمودند: «فکرتان را رشد و تکامل دهید. افکاری را که همه در اطراف حقایق و دقایق علوم دور می زند، کنار بگذارید؛ چون این ریزبینی ها بسیاری از ما را از انجام مسئولیت های خطیرمان دور نگه داشته است. به داد اسلام برسید، و مسلمانان را از خطر نجات دهید»۲۲.

امام قدس سره تدوینِ نظاماتِ سیاسی و اجتماعی اسلام را امری دراز مدت و حصول آن را مستلزم تلاش چندین نسل دانسته و می فرمایند: «ما باید خود و نسل آینده را وادار کنیم و به آنها سفارش کنیم که نسل آتیه ی خویش را نیز مأمور کنند. این ابهامی را که بر اثر تبلیغات سوء چند صد ساله، نسبت به اسلام ـ در اذهان حتی بسیاری از تحصیل کرده های ما ـ پیدا شده رفع کنند و جهان بینی و نظامات اجتماعی اسلام را به آنها معرفی نمایند.»۲۳

البته حضرت امام قدس سره در هنگامه ی شدت برنامه های دین ستیزی سلطنت و به خطر افتادنِ اصل اسلام، «جریان خودگردان» بین تقاضای مردمی و عرضه از سوی علمای دینی ـ حتی محققان دین پژوه ـ را تسریع و آن را به عرصه ی واکنش عینی سیاسی می کشاندند۲۴. تا جایی که در زمان اوجِ تهدید دینی، امام قدس سره تعطیلی تحقیقات و مباحثات درسی را به طور موقت خواستار شده و حضور فعال تر و سریع در صحنه های مبارزه را توصیه می نمودند.۲۵

سه گونه ی دیگر از عالمان دین

این سه گونه از عالمان دینی بر عکسِ دو گونه ی پیشین، دارای «کنش عقلانی، اما غیر معطوف نسبت به ارزش های اسلامی» هستند؛ چرا که حرکتی در راستای «خیر شخصی» دارند و نه خیر جمعی، لذا این گونه از عالمان در محیط سلطان سالاری، می توانند، بدون تعارض خاصی، در طول «خودکامگی پادشاهان» قرار گیرند. و با آمیخته شدن کنش رفتاری خاص بر کنش فوق الذکر، گونه های ذیل شکل می گیرند:

گونه سوم: «علمای منفعل»

وجه مشخصه ی این نوع از عالمان دینی، «کنش انفعالی آنها در مقابل ابرقدرتی سلطنت طلب» است. برخورد منفعلانه ی سیاسی؛ یعنی یک فرد بد