پاورپوینت کامل دنیای گفتمان ۸۹ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل دنیای گفتمان ۸۹ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۹ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل دنیای گفتمان ۸۹ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل دنیای گفتمان ۸۹ اسلاید در PowerPoint :

مقدمه

از جمله مفاهیم مهم وکلیدی که در شکل دادن به تفکر فلسفی اجتماعی و سیاسی مغرب زمین نیمه دوم قرن بیستم نقش بسزایی داشته، مفهوم »گفتمان« است.(۱)

اگر چه این مفهوم در ادبیات فلسفی اجتماعی قرون وسطی و به ویژه در دوران مدرن کاربرد فراوانی داشته و در نوشته های ماکیاولی، هابز و روسو نیز می توان یافت، اما در چند دهه اخیر این مفهوم نزد متفکرانی چون امیل بنونیسته(۲)، میشل فوکو ژاک دریدا و دیگر متفکران برجسته معاصر مغرب زمین معنایی متفاوت به خود گرفته است. این تفاوت معنایی به حدی است که در دو سه دهه اخیر نویسندگان و سخنرانان آکادمیک مغرب زمین در نوشته ها و سخنرانی های خود و به هنگام کاربرد این مفهوم، بر این نکته تأکید می کنند که این مفهوم را مثلاً»به معنای فوکویی آن« یا »به معنای فراساختارگرایی آن« به کار می برند.

به عنوان مثال پروفسور ادوارد سعید که اساس ساختمان »شرق شناسی« خود را بر همین مفهوم بنا نهاده است، آشکارا می گوید: »مفهوم شرق شناسی درک نخواهد شد مگر آنکه به صورت یک گفتمان آن هم به صورتی که فوکو به کار می برد، مطالعه شود.«(۳)

برای این مفهوم در زبان فارسی معادل های گوناگون ذکر گردیده که از جمله می توان به »گفتار«، »سخن«، »وعظ و خطابه«، »درس و بحث«، »مقال« و »گفتمان« اشاره کرد. اما واژه گفتمان را برای اولین بار داریوش آشوری در یکی از مقاله های خود تحت عنوان »نظریه غرب زدگی و بحران تفکر در ایران« به کار برده است.(۴)

در دهه های اخیر مقوله گفتمان در عرصه نظریه های ادبی، فلسفی، جامعه شناسی سیاست، روانکاوی و حتی روانشناسی اجتماعی و سایر حوزه ها و رشته های علوم اجتماعی مورد توجه و عمل اندیشمندان و نظریه پردازان قرار گرفته است.

ریشه این مفهوم را می توان در فعل یونانی (DISCURRERE) که به معنای »سرگردان و آواره بودن، پیمودن، طی کردن، از مسیر خارج شدن، حرکت کردن در جهات مختلف و… است«، شناسایی کرد.

اگر چه این مفهوم به معنای تجلی زبان در گفتار یا در نوشتار به کار برده می شود، اما در بیان کلاسیک بر زبان به عنوان (حرکت و عمل) همواره تأکید می شده است. به دین طریق که کلمات و مفاهیم که اجزای تشکیل دهنده ساختار زبان هستند ثابت و پایدار نبوده و در زمان ها و مکان های متفاوت ارتباطات آنها دگرگون شده و معانی متفاوتی را بیان می کنند. به دین جهت، ساختار زبان نیز همواره تغییرپذیر بوده است. با این دید می توان گفتمان را به عنوان نمایانگر تبیین زبان در ورای جمله و کلمات و عبارات دانست و آن را در علائم و کنش های غیر کلامی و کلیه ارتباطات میان افراد جستجو کرد. فوکو در این مورد بر این عقیده است که:

»گفتمان ها بر آمده از علامات هستند، اما کارکردشان از کاربرد این علامات برای نشان دادن و برگزیدن اشیا بیشتر است. همین ویژگی است که آنها را غیر قابل تقلیل به زبان، سخن و گفتار می کند.«

بنابراین گفتمان ها مجسم کننده معنا و ارتباطات اجتماعی افراد است و از طریق آنها جهان به صور مختلف درک می شود.

گفتمان در نوشته های فوکو:

گفتمان یکی از مفاهیم کلیدی در اندیشه فوکو می باشد. در نزد وی گفتمان ها »اعمالی هستند که به طور سیستماتیک شکل دهنده موضوعاتی هستند که خود سخن می گویند گفتمان ها درباره موضوعات صحبت نکرده و هویت موضوعات را تعیین نمی کنند. آنها سازنده موضوعات بوده و در فرایند این سازندگی مداخله خود را پنهان می دارند.« از این رو معانی و مفاهیم نه از درون زبان بلکه از درون اعمال تشکیلاتی و ارتباطات اجتماعی – سیاسی افراد با یکدیگر حاصل می شوند.

امیل بنونیسته بر این عقیده است که »گفتمان به زمینه هایی از زبان می پردازد که تنها می توان آنها را با ارجاع به متغیرهای دیگری بیان نمود که در مشخص ساختن بسترهای بافت موضعی پاره گفتار به کار می روند. بنابراین گفتمان مدعی حوزه معین، مستقل و کاملاً تعریف شده ای از مطالعه است، حوزه ای که شامل ضمایر شخصی(به ویژه من و تو) اشارات (ضمایر اشاره، اسم های اشاره و…) و شاخص های مکانی (اینجا، آنجا و…) است و شاخص های زمانی (اکنون، امروز، دیروز، هفته آینده و…) است که در صورت فقدان آنها، گفتمان مورد نظر ما فاقد معنا خواهد بود.«(۷)

امروزه در زبان شناسی جدید از گفتمان به عنوان »زمینه معنایی بحث« یاد می کنند و آن را هم عاملی زبان شناسانه و هم مرتبط به شیوه بیان شخصی می دانند که یک نوع نظام دانایی را شکل می دهد. در این تلقی، گفتمان اصلی است که به عناصر غیر زبانی مرتبط است و هم به قاعده ها و قانون های زبان. از این رو گفتمان امری فرا زبانی می باشد.

میخائیل باختین، زبان شناس معاصر، تحلیل زبان شناسانه مستقل از واقعیت های عملی و اجتماعی را نادرست می داند و معتقد است که زمینه اجتماعی بخش جدایی ناپذیر از عصر ارتباط کلامی است و معنای گزاره ها از راه فهم»گفتمان« یعنی ادراک موقعیت گوینده، افق دلالت های معنایی و ارزشی که گوینده در آن جای دارد، حاصل می شود.

میشل فوکو محدوده گفتمان را حتی از این هم بسیار فراتر می برد. در نظر فوکو »گفتمان« نقطه طلاقی و محل گردهمایی قدرت و دانش است. هر رشته خاصی از دانش در هر دوره خاص تاریخی، مجموعه ای از قواعد و قانون های ایجابی و سلبی را دارد که معین می کند درباره چه چیزهایی می توان بحث کرد و درباره چه چیزهایی نمی توان وارد بحث شد. همین قواعد و قانون های نانوشته، که در عین حال بر هر گفتار و نوشتاری حاکمند، »گفتمان« آن رشته خاص در آن دوره خاص تاریخی هستند.

در تحلیل فوکو مسئله محوری مشخص ساختن این واقعیت است که چه چیزی وحدت و مبانی انسجام یک صورتبندی گفتمانی را شکل می دهد. به عقیده وی گزاره (Enonce) کوچکترین واحد هر گفتمان است. گزاره یا حکم یک قضیه یا جمله ای اخباری نیست، چون خود، مشتمل بر حداقل دو گزاره متفاوت است. به عنوان مثال هم من و هم یک پزشک می توانیم بگوییم که فلانی سرطان دارد، ولی تنها سخن مطرح شده از سوی پزشک را می توان یک گزاره پزشکی تلقی نمود.

»ماهیت حکم و گزاره »نسبی« است و بر حسب استفاده ای که از گزاره می شود و شیوه بکارگیری آن، نوسان پیدا می کند. در مقیاس تاریخ کلان می توان گفت که حکمی مانند »نوع تکامل می یابد« حکم یکسانی در نظریه داروین و در نظریه سیمپسون(۸) است؛ در سطحی مشخص تر و با توجه به حوزه های محدودتر استعمال، (مثلاً نئوداروینیسم در مقابل نظام داروینی) مواجه با دو حکم و بیان متفاوت هستیم. ثبات و یکدستی گزاره، حفظ و استمرار ماهیت آن در طی اشکال بی نظیر بیان آن، و تنوعات آن همراه با حفظ هویت اشکال آن، به موجب کارکرد حوزه کاربردی که در درون قرار دارد، تعیین می شود.«(۹) فوکو گزاره ها را با پدیده ای موسوم به »کنش های کلامی جدی« محدود و محصور می سازد. مقصود فوکو از کنش های کلامی جدی، کنش های معمولی و روز مره نیستند. بلکه کنش هایی هستند که از طریق فعالیتی معتبر، نافذ و مستقل ایجاد می گردند.

نظریه کنش کلامی (Speech act theory) برای نخستین بار توسط جی. آل آستین در دهه ۱۹۳۰ ارائه شد و بعداً توسط جان سیرل فیلسوف و زبان شناس آمریکایی در مقاله ای تحت عنوان (کنش های کلامی – گفتاری در فلسفه و زبان) مورد شرح و بسط کامل قرار گرفت. فوکو ضمن توجه به این نظریه، کنش های کلامی جدی را مطرح کرد. سیرل بیان می کرد که کنش های کلامی همواره دارای معنایی لفظی هستند فوکو نیز بر آن است که احکام، کردارهایی هستند که قطع نظر از ابهام احتمالی جملات بکار رفته در قاعده بندی آنها و عوامل علی مندرج در ادای آنها، می توان صورت ظاهری آنها را پذیرفت. فوکو معتقد است که کنش های کلامی روزمره همواره به کنش های کلامی جدی تبدیل می شوند. و این به نظر او مظهر اراده معطوف به حقیقت است.(۱۰) در نظر او هر کنش کلامی در صورتی جدی است که به توان در مورد آن قوانین لازم برای ارزیابی و اعتبار سنجی، ایجاد کرد. مثلاً جمله (باران خواهد بارید) یک کنش کلامی روزمره است که تنها معنا و اهمیت محلی و مکانی دارد. اما این گزاره در صورتی که توسط کارشناس هواشناسی با توجه به قواعد خاصی ادا شود یک کنش کلامی جدی محسوب می شود.

فوکو در ادامه به جستجوی مبانی وحدت یک حوزه یا صورت بندی گفتمانی خاص پرداخته است. وی این اصل وحدت بخش را در نظام دانایی یا اپیستمه (EPISTEME) آن گفتمان ملاحظه کرده است: »منظور ما از نظام دانایی کل روابطی است که در یک عصر خاص، وحدت بخش کردارهای گفتمانی ای هستند که اشکال معرفت شناسانه، علم و احتمالا نظام های صوری را پدید می آورند نظام شکلی از معرفت یا نوعی عقلانیت نیست که با گذار از مرزهای علوم بسیار گوناگون، وحدت غالب یک موضوع، یا یک روح تاریخی و یا یک عصر را نشان دهد؛ نظام دانایی مجموعه روابطی است که در یک عصر خاص می توان میان علوم یافت، به شرط آن که این علوم را در سطح قاعده بندی های گفتمانی تحلیل کنیم.«

بر این اساس فوکو سعی نمود تا اپیستمه ها یا معرفت های پایه ای اعصار مختلف را از هم متمایز سازد، که بطور قراردادی آنها را عصر رنسانس، عصر کلاسیک و عصر مدرنیته نامید. فوکو فرایند کارکرد ذهنی کشف این راهبردهای گفتمانی را »دیرینه شناسی« نامید و هر یک از این ادوار سه گانه را با ویژگی های خاصی متمایز ساخت. شباهت و تمثیل را سامان بخش عصر رنسانس و باز نمایی و تمثل (REPRESENTAISION) را ویژگی عصر کلاسیک ذکر کرد واپیستمه مدرن را حاوی فضایی سه بعدی معرفی کرد: یکی بعد علوم طبیعی و ریاضی دوم بعد تأملات فلسفی و دیگری بعد علوم زیست شناختی، زبانی و تولیدی. علوم انسانی در نظر فوکو در درون این فضای سه بعدی قرار دارند و لذا از لحاظ معرفت شناختی دارای جایگاه مبهم و لرزانی هستند و در نتیجه برخلاف علوم دیگر، از یک ماهیت ثابت و قطعی برخوردار نخواهند بود.

به نظر فوکو عصر کلاسیک جایی برای انسان به عنوان فاعل شناسا و موضوع شناسایی در نظر نمی گرفت. در این عصر انسان ملاک معنا بخشی نبود. انسان صرفاً معانی را توضیح می داد:

»در عصر کلاسیک انسان سازنده اصلی، خلاق اصلی یا خداوند نبود بلکه به عنوان موضع توضیح، تنها یک سازنده و خلاق بود. جهانی آفریده خداوند وجود داشت که به خودی خود موجود بود. نقش انسان توضیح نظم جهان بود نقش اندیشمند (یعنی انسان) این بود که توصیفی دست دوم از نظمی که پیشاپیش وجود داشت به دست دهد. وی نه جهان را می آفرید و نه نشانه های بازنمایی آن را؛ وی تنها زبانی مصنوعی و منظومه ای قراردادی از نشانه ها ساخته بود.«(۱۲)

در عصر کلاسیک، تحلیل شیوه هستی انسان در چارچوب نظریه نمایش صورت می گرفت. اما در عصر مدرن که فوکو از آن به »عصرانسان« نام می برد، تحلیل به معنای نشان دادن این موضوع است که چگونه و تحت چه شرایطی اشیا در معرض نمایش قرار می گیرند. در عصر مدرن انسان بر حسب قوانین اقتصاد، زیست شناسی و زبان شناسی زندگی می کند و براساس روابط متقابل در میان آنها، حق دارد که آنها را بشناسد و آنها را در معرض توضیح کامل قرار دهد.

بدین سان، انسان در عصر مدرن نه تنها به عنوان فاعل و موضوع شناخت، بلکه به صورت تعارض آمیزتری حتی به عنوان سامان بخش چشم اندازی تلقی می شود که خود در درون آن ظاهر می گردد. در گفتمان عصر مدرن انسان به محدودیت و پایان پذیری خویش آگاهی می یابد. فوکو این محدودیت ها را تحت سه مقوله »تجربی و استعلایی«، »من اندیشنده و امر نا اندیشیده« و »عقب نشینی و بازگشت اصل« مورد بررسی قرار می دهد. تحلیل انسان و گفتمان انسان شناسی در پرتو این محدودیت های سه گانه صورتی نوین به خود می گیرد: براساس محدودیت نخستین، انسان به عنوان واقعیتی در میان دیگر واقعیاتی که باید از نظر تجربی مورد مطالعه قرار گیرد و در عین حال به عنوان شرط استعلایی امکان کل شناخت تلقی شود، مورد بررسی قرار می گیرد. براساس محدودیت دوم، انسان به عنوان موجودی محاط به وسیله آنچه برای او روشن شدنی نیست و با این حال به عنوان من اندیشنده ای که به طور بالقوه هوشیار و روشن بین و سرچشمه کل معنا و فهم پذیری است، لحاظ می گردد. بالاخره اینکه براساس اصل عقب نشینی و بازگشت اصل، انسان محصول تاریخی طولانی که آغازش همواره از ادراک او خارج است و با این حال به صورتی تعارض آمیز خودش منبع همان تاریخ است، مورد توجه قرار می گیرد.(۱۳)

در اندیشه فوکو آنچه که به عنوان معیار و شاخص معرفت شناختی لحاظ گردیده، ماهیت »انسان« می باشد. از این رو، فوکو در کلیه گفتمان ها اعم از گفتمان انسان شناسی، گفتمان پزشکی، گفتمان زیست شناسی و… انسان را مرکز ثقل این گفتمان ها قرار داده است.

فوکو در گفتمان پزشکی به دیرینه شناسی گفتمان پزشکی می پردازد و با توجه به سه دوره رنسانس، کلاسیک و مدرن به تحلیل شرایطی می پردازد که در آن سوژه ای (مثلاً دیوانه یا بیمار) به عنوان موضوع ممکن شناخت ظاهر می گردد. عمده بحث فوکو در باب گفتمان پزشکی در دو اثر جنون و تمدن (تاریخ دیوانگی در عصر عقل) و زایش درمانگاه (دیرینه شناسی ادراک پزشکی) مطرح گردیده است. در جنون و تمدن فوکو به ظهور عقل و بی عقلی در عصر روشنگری و همراه با آن، اخراج و طرد گروهی از انسان ها به ویژه »دیوانگان« از دایره عقل می پردازد. در این اثر فوکو خاطرنشان می سازد که با ظهور عقل تک گفتار است که جنون به عنوان نوعی بیماری شناخته می شود و برای دیوانگان آسایشگاه ها و درمانگاه هایی ساخته می شود که جدای از انسان های دیگر مورد مراقبت قرار می گیرند. در این فرایند پزشک به عنوان مرجع قدرت و نظارت و مراقبت پزشکی به عنوان تکنیک سلطه محسوب می شود. از نظر فوکو پزشکی نخستین علمی راجع به فرد است و از این جهت نقش مهمی در تشکیل علوم انسانی دارد. چرا که نخستین