پاورپوینت کامل روسیه؛ از مسیحیت تا کیش های قبیله ای ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل روسیه؛ از مسیحیت تا کیش های قبیله ای ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل روسیه؛ از مسیحیت تا کیش های قبیله ای ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل روسیه؛ از مسیحیت تا کیش های قبیله ای ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

مذهب در روسیه

بیش تر مردم روسیه تابع کلیسای ارتدوکس هستند که از اوایل قرن دهم در روسیه انتشار یافته است. علاوه بر مسیحیان ارتدوکس، معتقدان به مذاهب متعدد دیگر مثل: کاتولیک ها، پروتستان ها، ارامنه گریگوریان، مسلمانان، بودایی ها، یهودیان، پیروان برخی از مذاهب دیگر و پیروان کیش های قبیله ای مختلف نیز در این کشور زندگی می کنند. در تحقیق حاضر کوشش به عمل خواهد آمد تا با نگاهی به مذاهب روسیه، وضعیت مذهب در قانون اساسی این کشور، سیاست های دولت روسیه در خصوص مذاهب بخصوص اسلام و وضعیت کنونی اسلام و مسلمانان در روسیه مورد بررسی قرار گیرد.

۱- مسیحیت ارتدوکس: شاید بتوان گفت حدود ۹% مردم روسیه تابع کلیسای ارتدوکس هستند. دین مسیح و به تبع آن کلیسای ارتدوکس در اوایل قرن دهم در روسیه انتشار یافته و تا مدت ها شهر کیف به عنوان مرکز دینی ارتدوکس ها محسوب می شد؛ ولی با اهمیت یافتن شاهزاده نشین مسکو، این مرکز به مسکو منتقل شده است. بسیاری از ا قوام موجود در فدراسیون روسیه و نیز بخش های قابل توجّهی از ملّیت های مختلف در آن کشور، پیرو مسیحیت ارتدوکس هستند که بعضی از آن ها از کیش های قبیله ای خود نیز پیروی می کنند.

۲- کاتولیک ها و پروتستان ها: شمار محدودی از کاتولیک ها و پروتستان ها در روسیه حضور دارند که نسبت پیروان آن ها به آیین ارتدوکس، خیلی کم تر است. همچنین شعبه های مختلفی از این دو مذهب (پیروان مذهب لوتران، منونیت، باپتیست و. ..) در این کشور وجود دارد.

۳- اسلام: اسلام از نظر تعداد پیروان، بعد از مسیحیت در جای دوّم قرار دارد. اکثریت مطلق مسلمانان پیرو مذهب سنّی بوده و شیعیان به نسبت آنان جمعیت کمتری را دارا هستند. در مورد تعداد مسلمانان روسیه اختلاف نظر وجود دارد؛ عده ای، تعداد آنان را بین پانزده تا بیست میلیون نفر ذکر می کنند و عده ای دیگر، تعداد آنان را حتی از بیست میلیون نفر هم بیش تر می دانند. تعداد شیعیان را نیز با اختلاف از یک تا دو میلیون نفر ذکر کرده اند.

۴- یهودیت: یهودیت پیروان اندکی در روسیه دارد و بزرگ ترین گروه های آنان در شهرهای مسکو، سن پطرزبورگ، یکاترینبورگ، سامارا، نیثرنی نووگورود و. .. سکونت دارند. یهودیان در طول اجرای پروستریکا، به تجدید حیات اجتماعی خود پرداختند؛ ولی فاقد امکانات لازم بودند. آنان تلاش گسترده ای را برای انتقال به اسراییل انجام داده اند. میزان مهاجرت از هشت هزار نفر در سال ۱۹۸۹ به دویست هزار نفر در سال ۱۹۹۰ رسید. علی رغم سال های طولانی اجرای سیاست های ضد یهودی و ضد صهیونیستی در روسیه، از نیمه ی دهه ی ۱۹۸۰ سیاست های ملایم و منعطف نسبت به یهودیان توسعه یافت و زمینه را برای نفوذ و فعالیت آن ها گسترده ساخت.

۵ – بودیسم: در روسیه تعداد قابل توجّهی از پیروان آیین بودایی وجود دارد. در این کشور یکی از سه شاخه ی مهمّ آیین بودایی؛ یعنی «واجرایانا» رایج است که دارای مراسم بسیار پیچیده ای هستند بوریات ها و کالمیک ها پیرو آن هستند، همچنین بعضی از گروه های کوچک بوداییان روس در سن پطرزبورگ و شهرهای دیگر به وجود آمده اند.

۶- فرقه ی کریشنایی: پیروان این فرقه که بر نزدیکی معنوی همه ی مذاهب و لزوم ایجاد دین واحد جهانی تأکید دارند، در برخی شهرهای روسیه مانند: مسکو، سن پطرزبورگ زندگی می کنند.

۷- کیش های سنّتی: و بالاخره این که در میان برخی از اقوام و ملل روسیه می توان پیروان کیش های سنّتی قبیله ای و خانوادگی را هم مشاهده کرد.

ایدئولوژی و مذهب در قانون اساسی روسیه

قانون اساسی فدراسیون روسیه، تنوع ایدئولوژیک را مورد تأیید قرار داده است. به این ترتیب، هیچ ایدئولوژیی به عنوان ایدئولوژی دولتی و یا اجباری نمی تواند وجود داشته باشد. طبق ماده ۱۴ قانون اساسی این کشور، فدراسیون روسیه یک دولت غیر مذهبی است و هیچ مذهبی نمی تواند مذهب دولتی و یا اجباری در روسیه باشد. قانون اساسی، آزادی عقیده و مذهب از جمله حق پیروی فردی یا جمعی از مذهب یا عدم اعتقاد به آن، آزادی در انتخاب مذهب و تبلیغ برای آن و همین طور عمل براساس دیگر اعتقادات را برای همه تضمین نموده است. تبلیغ و تهیج به منظور ایجاد نفرت و دشمنی اجتماعی، نژادی، ملّی و مذهبی یا زبانی نیز طبق قانون ممنوع گردیده است.

تاریخچه ی مسیحیت در روسیه

در مورد چگونگی نفوذ آیین مسیحیت در روسیه، داستان جالبی وجود دارد. امیر ولادیمیر (۹۷۲-۱۰۱۵ م) پس از قتل برادر خود، برای این که مورد عفو خدایان خود قرار گیرد، برای آنان قربانی می داد، ولی خدایان بی احساس او نمی توانستند او را عفو و به او کمک کنند. او به تدریج دریافت که این خدایان، خدایان واقعی نیستند؛ بنابراین به فکر یافتن بهترین دین افتاد در آن زمان در کیف، هم مسلمانان و هم کاتولیک های رم و یونانی های مسیحی زندگی می کردند. ولادیمیر برای پیدا نمودن دین بهتر تعداد ده نفر را به سرزمین های مختلف روانه نمود. این فرستادگان بعد از آشنایی با اقوام و مذاهب مختلف، به اطلاع ولادیمیر رساندند که آن ها بیش از همه، به دینی که یونانیان پیرو آن هستند، تعلق خاطر پیدا کرده اند. بنابراین ولادیمیر تصمیم گرفت که به دین مسیحیت بپیوندد.

امیر ولادیمیر برای پیوستن به آیین مسیحیت نمی توانست خود را کوچک نموده و از یونانی ها بخواهد که او و مردمش را به دین خود بپذیرند. به همین دلیل، فرستادگانی را به قسطنطنیه و به حضور امپراطوران، واشیلی و قسطانطین فرستاد و از آن ها نه تنها دینشان؛ بلکه ازدواج با خواهر آن ها شاهزاده «انا» را خواستار شد. ولادیمیر که در لشکرکشی های خود، شهر «خرسون» – متعلق به آنان – را تصاحب کرده بود، تهدید نموده بود که در صورت مخالفت آنان با ازدواج خواهرشان با وی، به قسطنطنیه لشکرکشی خواهد کرد. شاهزاده «انا» تمایلی به این ازدواج نداشت؛ ولی به اصرار برادران خود مجبور به این ازدواج شد. وی ضمن وداع با برادران و وطن خود همراه با درباریان و کشیش ها سوار بر کشتی راهی شهر خرسون شد.

کشیش های قسطنطنیه در کلیسای مسیحیان به انجام مراسم غسل تعمید ولادیمیر پرداختند. به محض اتمام مراسم همه ی درباریان و اطرافیان وی نیز آیین مسیحیت را پذیرفتند. امیر ولادیمیر به مردم شهر دستور داد تا برای انجام غسل تعمید به ساحل رود «دینپر» بیایند و روز بعد کشیشان غسل تعمید را برای تمام مردم انجام دادند. بدین ترتیب اجداد روس ها در سال ۹۸۸ م و در زمان حکومت امیر ولادیمیر به آیین مسیحیت گرویدند.

همکاری دولت روسیه با کلیسای ارتدوکس

کلیسای ارتدوکس روسیه قدمتی هزار ساله دارد. این کلیسا تا زمان پطر اول تنها یک نهاد مذهبی بود؛ ولی از زمان وی به بعد، همکاری نزدیک کلیسا و مذهب با نظام سیاسی موجود آغاز گردید و این رابطه و همکاری تا زمان بروز انقلاب بلشویکی همچنان تداوم داشت. پس از استقرار کمونیسم در فاصله ی سال های ۱۹۲۲ تا ۱۹۲۹ م، بلشویک ها یک سیاست ضد مذهبی را به مورد اجرا گذاشته و به دنبال آن تمام کلیساها را مصادره و مذهب را در تمام جهات در این کشور سرکوب نمودند؛ ولی این سیاست ها هرگز آثار تمایلات مذهبی را در جامعه ی شوروی از میان نبرد.

استالین در جریان جنگ جهانی دوم با توجه به نقش مؤثر مذهب، از آن به عنوان یک ابزار برای مقابله با تهاجمات آلمان نازی استفاده نمود و همین امر سبب اعطای اجازه ی محدودی به کلیساها برای فعالیت بعد از پایان جنگ جهانی دوم گردید. در زمان رهبری لئونید برژنف محدودیت ها باز هم کمتر شد و حتّی همکاری هایی نیز بین دستگاه های امنیتی و کلیسای ارتدوکس به وجود آمد. گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی در امتداد سیاست های بازسازی اجتماعی، فعالیت مجدد کلیسا را توسعه بخشیده و نیز اجازه ی برگزاری مراسم هزاره ی کلیسای ارتدوکس روسیه را صادر کرد. همچنین بازگشایی و فعالیت کلیساها از پایان دهه ی ۱۹۸۰ روندی فزاینده داشته است.

با فروپاشی شوروی، کلیسای ارتدوکس نیز دچار پراکندگی شد. کلیسای یونانی کاتولیک اوکراین خود را تحت رهبری پاپ در واتیکان قرار داد؛ در حالی که کلیسای ارتدوکس ارتباط خود را با کلیسای ارتدوکس روسیه حفظ نمود. با توجّه به همکاری کلیسای ارتدوکس روسیه با دولت و (کا. گ. ب)، اختلافاتی در درون آن به وجود آمد که انشعاباتی را نیز در پی داشت.

دولت روسیه بعد از فروپاشی، سیاست تشویق دین ارتدوکس را به مرحله ی اجرا گذاشت و بوریس یلتسین و دیگر مقامات رسمی بلافاصله بعد از تشکیل دولت فدراتیو روسیه، غسل تعمید انجام دادند. از سوی دیگر کلیسای ارتدوکس نیز با انجام اقداماتی، خود را به دولت روسیه نزدیک تر نمود. شرکت فعالانه الکسی دوم، اسقف اعظم مسکو و روسیه در مراسم تحلیف رئیس جمهور روسیه، شرکت کشیش های ارتدوکس در مراسم به آب انداختن ناوهای رزمی و نیز افتتاح ساختمان های ارگان های دولتی و برگزاری مراسم دینی در دانشگاه های نظامی از جمله این اقدامات است و البته دولت روسیه به این اقدامات واکنش مثبت نشان داده است. چنین ادعا می شود که احیای دین ارتدوکس با تمام جلال و عظمت آن، موجب احیای عظمت و توانایی کشور خواهد گردید. اکنون در واقع دین ارتدوکس به یک دین شبه دولتی تبدیل گردیده است و این امر تا حدودی به نفع کلیسای ارتدوکس روسیه می باشد.

فعالیت های کلیسای ارتدوکس روسیه

در حال حاضر کلیسای ارتدوکس روسیه بزرگ ترین مذهب روسیه می باشد و در مناطق مختلف این کشور، در جامعه ی مشترک المنافع و کشورهای خارجی، حوزه ی اسقفی دارد. از سال ۱۹۹۰ الکسی دوم، پانزدهمین اسقف اعظم (پاتریک) در تاریخ کلیسا همراه با نیود مقدس (هیأت رئیسه اسقف ها) امور کلیسا را اداره می کند. هم اکنون کلیسای ارتدوکس روسیه ۱۲۳ حوزه اسقفی، بیش از ۱۹۰۰۰ هزار جمعیت کلیسایی و بنای کلیسایی و نیز حدود ۴۸۰ دیر و صومعه دارد. .. و همچنین بیش از ۱۵۰ نفر اسقف ارشد، ۱۷۵۰۰ نفر کشیش و ۲۳۰۰ نفر از درجات پایین تر کلیسایی، خدمت روحانی می کنند.

کمیته ی آموزشی کلیسا ریاست شبکه ی موسسات آموزشی ارتدوکس را بر عهده دارد. حدود پنج آکادمی مذهبی – روحانی، ۲۶ مدرسه عالی روحانی و ۲۹ آموزشگاه روحانی در این زمینه فعالیت دارند. همچنین دو دانشگاه ارتدوکس، یک انستیتوی علوم دینی، یک آموزشگاه روحانی برای زنان و ۲۸ مدرسه هنر شمایل نویسی افتتاح گردیده اند. در مدارس روحانی حدود شش هزار نفر به تحصیل اشتغال دارند. در میان غیر روحانیون هم مؤسسات آموزشی دینی تأسیس شده است که شیوه های آموزش مذهبی آن ها متفاوت و مختلف است؛ مانند: دایر کردن مدارس روز یکشنبه در کلیساها، تشکیل گروه های ویژه برای بزرگسالان، ایجاد گروه هایی برای آمادگی بزرگسالان جهت غسل تعمید، کودکستان های ارتدوکس، گروه های ارتدوکس در کودکستان های دولتی، مدارس ارتدوکس و کلاس های ارتدوکس. یکی از وظایف دینی کلیسای ارتدوکس، انجام امور خیریه و نیکوکاری است و در همین زمینه، بخش ویژه ای در ساختار نهاد اسقف اعظم وجود دارد.

در همین چارچوب یک سری برنامه های پزشکی نیز اجرا می شود؛ به عنوان مثال بیمارستان مرکزی بالینی نهاد اسقف اعظم مسکو به نام قدیس الکسی، از معدود بیمارستان های بالینی است که در آن خدمات پزشکی و درمان بیماران به صورت رایگان انجام می شود. در «مرکز سلامتی روانی» آکادمی علوم طبی روسیه هم سرویس پزشکی روانی ایجاد شده که به افرادی که از سوی جمعیت های کلیسایی حوزه اسقفی مسکو معرفی گردند، خدمات رایگان پزشکی ارایه می کند. در دسامبر سال ۱۹۹۰ م کلیسای ارتدوکس روسیه، سازمان جوانان کلیسایی را ایجاد کرد که هدف اصلی آن، جلب کودکان، نوجوانان و جوانان به کلیسای ارتدوکس و نیز اتحاد گروه های مسیحیان ارتدوکس جوان برای شرکت در بازسازی صومعه ها و معابد، اجرای سفرهای زیارتی جوانان و همین طور برقراری تماس با جوانان متدین کشورهای دیگر و یا شرکت در برنامه های خدمات اجتماعی است.

بخش روابط خارجی کلیسا نیز مشغول اداره ی حوزه های اسقفی، کلیساها و صومعه های کلیسای ارتدوکس روسیه در خارج کشور؛ اتخاذ تصمیمات درباره ی روابط کلیسا با دولت و جامعه؛ برقراری روابط کلیسای ارتدوکس با کلیساهای منطقه ای دیگر، با کلیساها و مذاهب دیگر، مذاهب غیر مسیحی، سازمان های مذهبی و غیر مذهبی بین المللی، سازمان های دولتی، سیاسی، علمی، اقتصادی و مالی و نیز با رسانه های گروهی است.

اسلام در روسیه

اقوام قفقاز و آسیای میانه در اواسط قرن هفتم میلادی به دین اسلام گرویده اند. در سال ۹۲۲ م اسلام در سرزمین «پوولژه» (واقع در ساحل رود ولگا) و در قرن سیزدهم در سرتاسر سرزمینی که تحت تسلّط اردوی زرّین قرار داشت، حکمفرما بود و به عنوان دین حاکم محسوب می شد. چچن ها، آدیغه ها، چرکس ها، ابازین ها و کاباردی ها در قرون ۱۵ تا ۱۷ میلادی و اوستی ها، بالکارها و اینگوش ها در قرون ۱۸ تا ۱۹ میلادی به اسلام گرویده اند. مسلمانان بیش تر در قفقاز شمالی، تاتارستان، باشقیرستان، اودموریتا، چواشیا، جمهوری ماری، سیبری، استان های اولیانوف، پترا، سامارا، ساراتوف، آستاراخان، پرم، چلیابینسک، نیثرنی نووگورود و نیز شهرهای مهمّ مسکو و سن پطرزبورگ ساکن هستند. در سال ۱۹۱۷ م حدود سی هزار مسجد در روسیه وجود داشت و در سال ۱۹۴۸ در اتحاد شوروی، تعداد ۴۱۶ و در سال ۱۹۶۸ تعداد ۳۱۱ مسجد ثبت نام شده بود.

سیاست های دولت روسیه در قبال اسلام و مسلمانان

مسلمانان روسیه از جایگاه مهم و ماهیت انکارناپذیری در این کشور برخوردارند. طبق برآوردهای مختلف، در فدراسیون روسیه ۱۵ الی ۲۵ میلیون مسلمان زندگی می کنند. شمال قفقاز، کرانه ی رود ولگا، اورال و سیبری غربی مناطق سکونت متراکم مسلمانان روسیه هستند. در بقیه ی مناطق این کشور نیز مسلمانان پراکنده اند. فروپاشی شوروی هم سبب واقع شدن بسیاری از مسلمانان در مناطق مرزی روسیه شده است.

وجود جمعیت بیست میلیون نفری و یا بیش تر از آن باعث تبدیل شدن اسلام به مذهب دوّم در این کشور شده است و به چند دلیل دولت روسیه به اسلام و مسلمانان این کشور توجّه داشته است. تعداد زیادی از مسلمانان بعد از فروپاشی شوروی در مناطق مرزی واقع شده اند و جمعیت قابل توجّهی را تشکیل می دهند. در نزدیک روسیه هم کشورهایی وجود دارند که عمده ی مردم آنان پیرو دین اسلام بوده و تمام آنان عضو سازمان کنفرانس اسلامی هستند. در برخی از کشورهای هم مرز با روسیه و یا نزدیک به این کشور، کشورهایی با جمعیت قابل توجّهی از مسلمانان وجود دارند. ایران، ترکیه و پاکستان از جمله کشورهایی هستند که به روسیه نزدیک هستند (از نظر فاصله). عراق، سوریه و سایر کشورهای اسلامی نیز که در منطقه ی خاورمیانه واقع شده اند، کشورهای اسلامی هستند و جمعیت قابل توجّهی از مسلمانان را در خود جای داده اند.

به طور کلی می توان گفت مسلمانان خود روسیه، بیش تر در مرزهای این کشور مستقر هستند و برخی کشورهای همسایه ی جنوبی روسیه را نیز کشورهای اسلامی تشکیل می دهند. همچنین روسیه به منطقه ی خاورمیانه که مهم ترین محل تمرکز مسلمانان می باشد، نزدیک است و همین مسائل روسیه را وادار می کند تا در سیاست خارجی و داخلی خود عامل اسلامی را نیز مدّ نظر قرار دهد. اهمیت حسن همجواری و ارتباطات با کشورهای اسلامی منطقه، اهمیت جذب سرمایه های دول غنی اسلامی و جمعیت قابل ملاحظه و فعال مسلمانان روسیه و نیز اهمیت سمت و سوی حمایت آنان، از عوامل دیگری هستند که روسیه را به در نظر گرفتن مسلمانان و مسائل آنان در بعد داخلی و خارجی ترغیب می کند.

اهل تسنن و شیعیان در روسیه

اکثریت مطلق مسلمانان روسیه را پیروان اهل تسنن تشکیل می دهند و از چهار مذهب فقهی اهل سنّت در روسیه تنها دو مذهب حنفی و شافعی دارای پیروانی هستند. اکثریت مطلق تاتارها و کاباردین ها، اکثریت قریب به اتفاق باشقیرها، آدیغه ها، چرکس ها، آبازین ها، بالکارها، قره چایی ها، خلق های داغستان (به غیر از آوارها) بخشی از اوستی ها، اودمورت ها، ماری ها و چواش ها پیرو مذهب حنفی هستند؛ امّا آوارها، چچن ها، اینگوش ها و بسیاری از مسلمانان اوستی شافعی می باشند.

شیعیان روسیه نسبت به اهل تسنن از جمعیت کمتری برخوردار هستند. گروه های کوچکی از شیعیان در داغستان و شهرهای کرانه ی سفلای رود ولگا زندگی می کنند. اغلب شیعیان روسیه را آذری های مقیم آن کشور تشکیل می دهند. در شهر مسکو و اطراف آن تعداد زیادی از شیعیان زندگی می کنند. تعداد شیعیان شهر مسکو بیش از سیصد هزار نفر تخمین زده می شود؛ ولی با وجود تعداد بیش تری از آذری ها در مسکو و اطراف آن، به یقین آمار شیعیان مسکو از این تعداد بیش تر است. علاوه بر مسکو، در بسیاری از جمهوری های مختلف فدراسیون روسیه از جمله در شهر تیومن و در مناطق جنوب سیبری شیعیان حضور دارند.

وضعیت شیعیان مسکو

شیعیان مسکو در حقیقت همان آذری هایی هستند که در مناطق مختلف شهر مسکو زندگی می کنند. اما با این که تعداد آن ها نسبتا زیاد است؛ ولی تا به حال سازماندهی درستی نداشته اند و از نظر آگاهی های مذهبی در سطح بسیار پایینی قرار دارند. از نظر دینی، اعتقادی، مذهبی و فرهنگی هیچ کاری برای آن ها صورت نگرفته و تقریبا یک مردم رها شده در مسکو هستند. آنان بسیاری از احکام مربوط به نماز و قبله و دیگر مسائل اسلامی را نمی دانند و تا سال های اخیر هیچ محلّی برای تجمع در اختیار نداشتند، ولی در سال های اخیر با همکاری ایران بخصوص در ماه محرّم تجمعاتی در مسجد جامع اهل سنّت و. .. برگزار شده است. وضعیت رقت بار شیعیان در مسکو لزوم توجه بیش تر مسؤولین کشورمان برای یافتن راه کارهای علمی برای کمک بیش تر به آنان را طلب می کند.

نفوذ وهابیت

عربستان سعودی پس از فروپاشی شوروی از فضای مناسب موجود، که در آن مسلمانان روسیه به دنبال پیدا کردن راه هایی برای تقویت دینی خود بودند، نهایت استفاده را نموده و به سرمایه گذاری گسترده ای در این کشور دست زد. ساخت مسجد، کتابخانه، دائر نمودن دفاتر فرهنگی و پخش کتاب و نشریات، اعزام مبلّغ، برگزاری دوره های آموزشی در روسیه و جذب جوانان در دانشگاه های مکه و مدینه و. .. از فعالیت های فرهنگی عربستان بوده است. عربستان با استفاده از این شیوه ها و سرمایه گذاری گسترده توانسته است در بعضی از نقاط مانند جمهوری های چچن و داغستان عده ای را به سوی آیین وهابیت سوق دهد. ناآرامی های چند سال اخیر در این منطقه بی ارتباط با نفوذ وهابیت نیست و این امر اختلاف را در منطقه تشدید کرده است.

خوشبختانه با توجه به تنفر موجود از وهابیت در میان مردم روسیه و عکس العمل منفی علمای روسیه، مردم توجه کمتری به وهابیت داشته اند و اگر چه وهابیت در سال های بعد از فروپاشی رشدی زیادی بخصوص در قفقاز شمالی داشت؛ ولی روند رشد آن مدت ها است که به پایان رسیده است. یکی از دلایل عدم موفقیت وهابیت در روسیه، عدم توجه آن ها به حضور قوی تصوّف در روسیه بود. فرقه های مختلف طریقت به خصوص نقشبند حضور چشم گیری د