پاورپوینت کامل مزارات شیعه در قصیده تائیه دِعبِل خُزاعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مزارات شیعه در قصیده تائیه دِعبِل خُزاعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مزارات شیعه در قصیده تائیه دِعبِل خُزاعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مزارات شیعه در قصیده تائیه دِعبِل خُزاعی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

اشاره

سخن از «دِعبِل خُزاعی» است؛ شاعری از «شاعران قبیله نور»؛ از جنس شاعرانی که در مسیر پر فراز و نشیب تاریخ تشیع، چون رودهای عظیم خروشیدند و جاری شدند؛ شاعرانی که همپای کوه های پرصلابت و استوار، بر سر عشق و ایمان خویش ایستادند و گوهر شعر و هنر را در گرو باورهای پاک الهی و انسانی نهادند.

در دورانی که زمام حاکمیت جوامع اسلامی در دست نااهلان مستبد اموی و عباسی بود، این شاعران از مشرق روشن عشق آمدند و «دار بر دوش» به نبرد با خلفای تبهکار برخاستند و با الهام از مکتب تشیع علوی، رساترین فریادها را علیه تباهی و ظلم و پستی و ذلت کشیدند و خواب خوش ستمگران را به کابوسی وحشتناک بدل کردند.

اگر معیار صحت و قبول هر عمل و اندیشه در پیشگاه خداوند از دیدگاه اسلام، «تولی» و «تبری» و «حُب» و «بغض» در مسیر الهی باشد، بی گمان شعر و زندگی دعبل خزاعی، شاعر مجاهد و شهید شیعه را باید نمونه روشن عمل و اندیشه خداپسندانه دانست. شعر دعبل چه مدایح و ستایش های او در ثنای اهل بیت: و دفاع از ولایت آل علی علیه السلام و چه هجوها و نکوهش های پرطنین و سهمگینش در کوبیدن خلفای ستمگر و رسوا ساختن آنان همه تبلور ایمان و اخلاص اوست.

نام و خاندان شاعر

مورخان و تذکره نویسان در نام دعبل اتفاق نظر ندارند. بعضی نام او را «محمد»، گروهی «عبدالرحمان» و برخی دیگر «حسن» نوشته اند. همچنین در تعیین کنیه شاعر که آیا «ابوعلی» بود یا «ابوجعفر» و یا هر دو اختلاف دارند. اما در لقب این شاعر بزرگ که «دعبل» بود، اختلاف و شبهه ای نیست.

نام پدرش «علی» از تبار پاک «بدیل بن ورقاء»، صحابی بزرگوار پیامبر (ص) و بزرگ قبیله خُزاعه در صدر اسلام بود. نسب دعبل بدین ترتیب است: دعبل بن علی بن رزین بن عثمان بن عبدالرحمان بن عبدالله بن بدیل بن ورقاء بن عمرو بن ربیعه الخزاعی (امینی، بی تا، ج۲، ص۳۶۳).

ولادت

دعبل در سال ۱۴۸ قمری، سال شهادت امام صادق علیه السلام، در خانواده ای مشهور به علم و فضل و ایمان و شعر و ادب و دوستدار اهل بیت: متولد شد. پدرش علی بن رزین از شاعران روزگار بود. عمویش عبدالله بن رزین و پسرعمویش ابوجعفر محمد ابوشیص بن عبدالله نیز شاعر بودند. دعبل در چنین خاندانی که دوستی آل علی و شعر و ادب از امتیازات آن بود، رشد کرد و بزرگ شد. محل تولد دعبل به طور قطعی معلوم نیست. اما دوران کودکی و جوانی را در کوفه گذراند و نبوغ شاعرانه اش نیز در آن دیار شکوفا شد و علم و دانش و معارف و قرآن و حدیث و ادبیات را در کوفه آموخت. بدین روی برخی از مورخان بر این باورند که اصل دعبل از کوفه بود (البراقی، ۱۳۷۹ق، ص۴۵۹).

شاعر و ادیب معروف کوفه، «مسلم بن ولید» استادِ دعبل در زمینه تاریخ ادبیات، فنون ادبی، سبک های شعری و نقد شعر بود. دعبل سروده های نخستین خود را نیز بر او می خواند. او نیز نخستین اشعار شاگرد بااستعدادش را بی محابا نقد و رد می کرد تا اینکه در شعر به توانمندی قابل قبولی دست یافت و مورد تأیید استادش قرار گرفت (ابوالفرج اصفهانی، ۱۹۶۱م، ج۲۰، ص۱۵۷).

حُب و بُغض شاعر

حب و بغض، مهر و قهر، و عشق و خشم، از ویژگی های برجسته شعر شاعران متعهد است و حب و بغض دعبل خزاعی که سمبل شاعران متعهد شیعه است، در شعر او تجلی درخشانی دارد. دعبل به امام علی علیه السلام و خاندان پاکش عشق می ورزید و از غاصبان خلافت و پیروان گمراه آنان متنفر بود. او در بیتی از قصیده بلند تائیه «مدارس آیات» خطاب به خاندان پاک پیامبر می گوید:

اُحِبُّ قَصی الرحمِ مِن اَجلِ حُبِّکم و اَهجُر فیکم اُسرَتی و بناتی

(الدجیلی، ۱۳۷۲ق، ص۱۴۱)

دورترین خویشانم را اگر از عاشقان و دلدادگان شما باشند، دوست می دارم و خاندان و دخترانم را، اگر گوهر محبت و ولایت شما را در گنجینه دل نداشته باشند، از خویش می رانم.

ارتباط با امامان معصوم:

دعبل در زمان چهار امام معصوم شیعه (امام کاظم، امام رضا، امام جواد و امام هادی: ) می زیست. شیخ کلینی، ملاقات او را با امام رضا و امام جواد علیه السلام در کتاب شریف اصول کافی نقل کرده است.

«ابن شهرآشوب» گفته است: دعبل از اصحاب امام کاظم و امام رضا علیه السلام بود. (ابن شهرآشوب، ۱۳۵۳ق، ص۱۳۹). محقق خوانساری در کتاب روضات الجنات بر آن است که دعبل هر یک از چهار امام: را دیده است.

دیدار دعبل با امام رضا علیه السلام در خراسان مشهور و اجماعی است. اما دیدارش با سه امام دیگر کمتر مورد دقت اصحاب رجال و تاریخ قرار گرفته است. در کتب تاریخ و رجال و حدیث، ملاقات شاعر با امام محمد تقی الجواد علیه السلام آمده، و حدیثی در کتاب اصول کافی نشان می دهد شاعر صادق اهل بیت: گاهی به حضور امام نهم می رسیده و با ایشان ارتباط داشته و از عنایات آن حضرت برخوردار بوده است:

روزی دعبل به خدمت امام رضا علیه السلام رسید. امام، به وی اظهار عنایت کرد و هدیه ای به او بخشید. دعبل هدیه امام را گرفت، اما چیزی نگفت و خاموش ماند. امام علیه السلام فرمود: «دعبل، چرا در مقابل این نعمت که دست تو رسید، خدا را شکر نکردی؟!» سال ها گذشت. بعد از شهادت امام رضا علیه السلام، دعبل به حضور امام جواد علیه السلام رسید و آن حضرت را زیارت کرد. امام دستور داد هدیه ای به شاعر دادند. دعبل هدیه را گرفت و به یاد سخن امام رضا علیه السلام افتاد و گفت: «الحمدلله». امام جواد علیه السلام که از راز دل دعبل آگاه بود، خطاب به او فرمود: «ادب نشان دادی، آفرین بر تو»؛ یعنی به آنچه از امام رضا علیه السلام آموخته بودی، عمل کردی و در مقابل نعمت، شکر خدا را به جای آوردی (کلینی، ۱۴۰۱ق، ج۱، ص۴۹۴).

شاعر مُحدّث

دعبل نه تنها شاعر اهل بیت: ، که راوی حدیث آنان نیز بود. او از گروه «شاعران مُحدّث» و «مُحدّثان شاعر» به شمار می آید. در کتاب های معتبر حدیثی مثل اصول کافی کلینی و عیون اخبار الرضا علیه السلام شیخ صدوق روایات زیادی از ائمه اطهار مخصوصاً امام رضا علیه السلام به طریق دعبل نقل شده است.

عالمان بزرگ رجالی متقدم و متأخر از جمله شیخ طوسی، ابن شهرآشوب، نجاشی، علامه حلی، میرزاعبدالله مامقانی، محقق علیاری، محقق توستری، آیت الله خوئی و. . . در کتاب های رجالی خود، دعبل بن علی خُزاعی را از اصحاب ائمه و از راویان احادیث معتبر ایشان شمرده اند.

شاعرِ عالِم

بی گمان نمی توان دعبل را فقط یک شاعر بزرگ و صاحب سبک دانست؛ بلکه علاوه بر شعر، در علم کلام، حدیث، قرآن، تاریخ و لغت شناسی نیز یکی از دانشوران مسلمان به شمار می آید. فقیه و متکلم بزرگ، علامه حلی، در معرفی دعبل می گوید: «دعبل بن علی خزاعی، شاعر مشهور، در بین عالمان و اندیشه ورزان شیعه به کمال ایمان و علو منزلت و عظمتِ شأن معروف شده است» (علامه حلی، ۱۳۸۱ق، ص۷۰).

آیت الله سیدحسن صدر، از عالمان و مراجع بزرگ شیعه در قرن چهاردهم و صاحب آثار نفیس علمی و تحقیقی، در کتاب معروف و ارجمند تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام در بیان مقام علمی دعبل می نویسد:

کلمه «دِعبِل» در لغت عرب به معنای کوه استوار است و دِعبِل خُزاعی به حق، کوهی از علم و دانش بود. مردی متکلم (عقایدشناس)، شاعر، ادبیات شناس، خردورز، عالم به تاریخ و سلسله شاعران عرب (صدر، بی تا، ص۱۹۳).

بدین روی دانشمندان و مورخان اسلامی، دعبل را «شاعرِ عالم» و «عالمِ شاعر» می شناسند.

اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان شاعر

زندگی پر فراز و نشیب دعبل، در دوران حاکمیت جابرانه نُه تن از خلفای عباسی (منصور، مهدی، هادی، هارون، امین، مأمون، معتصم، واثق و متوکل) سپری شد. در آن دوره که نزدیک به یک قرن به طول انجامید، چهار امام از ائمه معصوم اهل بیت (امام کاظم، امام رضا، امام جواد و امام هادی: ) با توطئه دستگاه خلافت نامشروع عباسیان، پس از آزار و شکنجه و تبعید و حبس های طولانی، به شهادت رسیدند. همچنین در این برهه از تاریخ اسلام، خلفای ستمگر عباسی، علاوه بر به شهادت رساندن امامان معصوم: ، به قصد محو کردن آثار اسلام و مکتب تشیع، دست به هر جنایتی زدند و قیام های شیعی و خیزش های سلحشوران حق طلب علوی را سرکوب کردند؛ قیام هایی مثل قیام شهدای فخ، قیام ابوالسرایا، محمد دیباج، محمد بن ابراهیم طباطبا و. . . .

در این مدت، خصومت و پستی دو تن از خلفا (هارون و متوکل) به مراتب بیشتر از دیگران بروز کرد. آن دو افزون بر تمام جنایاتی که مرتکب شدند، هر یک در زمان حکومت خویش، برای خاموش کردن مشعل قیام علویان، مزار شهدای کربلا را تخریب، و مردم را از زیارت تربت آنان منع کردند (قمی، ۱۳۸۰ش، ص۲۸۱-۳۹۳).

بنابراین در مطالعه و تحقیق زندگی دعبل و تحلیل و نقد اشعار وی، باید اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان شاعر را در نظر گرفت.

شاعر مجاهدِ سیاسی

بی تردید دعبل، بر خلاف اکثر همگنانش، یکی از شاعران بزرگ سیاسی و مبارز تاریخ اسلام است. وی با مطرح کردن حکومت به حق و الهی حضرت علی علیه السلام و یازده فرزند معصوم او در اشعارش، خلافت خلفای بنی امیه و بنی عباس را سرتاسر ننگین، غاصبانه و خلاف شریعت اسلام معرفی، و مشروعیت آن را نفی و انکار می کرد. این بزرگ ترین مسئله سیاسی آن روز بود. اما بالاتر از آن، این بود که دعبل جان خود را بر کف می گرفت و به هجو و استهزای این خلفای غاصب می پرداخت که این کار جز از شخصیتی مؤمن و مجاهدی سیاسی بر نمی آید؛ زیرا در این راه از همه چیز خود گذشت. او در تعبیری شاعرانه و مشهور در این باره گفته است: «چهل سال است چوبه دار خود را بر دوش می کشم».

جرئت و شهامت شاعر

از مطالعه سرگذشت و اشعار دعبل و اعتراض او به خلفا و ارباب زر و زور و تزویر، شجاعت و جرئت او به خوبی آشکار می شود. شجاعت و جسارت و صراحت از ویژگی های شاعران اجتماعی و سیاسی است. اما این خصوصیت در دعبل به اوج رسیده بود. استاد دانشمند و نویسنده بزرگ شیعه، مرحوم شیخ محمدجواد مغنیه در کتاب تاریخی الشیعه والحاکمون در خصوص شهامت و تهور شگفتی زای دعبل می نویسد: «در دفاع از حق و کوبیدن باطل، شجاع ترین شاعری که تاریخ به یاد دارد، دعبل خزاعی است» (مغنیه، ۱۹۸۱م، ص۱۷۶).

حکومت شاعر

مسئله دیگری که در زندگی دعبل قابل توجه و تأمل است و حتی شاید تناقض نما باشد، قبول حکومت و والیگری او در برخی از شهرهای قلمرو حکومت عباسیان است. بر اساس آنچه مورخان گفته اند، دعبل یک بار در زمان خلافت هارون الرشید، حاکم شهر «سمنجان» در افغانستان، و بار دیگر پس از هارون، از طرف «مطلب بن عبدالله خُزاعی» حاکم شهر اُسوان در مصر شده بود (شرح این دو ماجرا به ترتیب در فصل دوم و سوم کتاب دِعبل خزاعی، شاعر دار بر دوش، به قلم نویسنده، چاپ بوستان کتاب قم، آمده است).

شاعر مکتبی و متعهدی چون دعبل، از قبول حکومت کسانی که خود منصوب خلفای غاصب عباسی بودند، چه هدفی داشته؟ آیا شیفته قدرت بود و هر جا زمینه فراهم می شد، از قبول و تصدی آن اجتناب نمی کرد؟ یا می خواست با استفاده از قدرت، به اهداف و آرمان های بلند خود که در مکتب تشیع ریشه داشت، دست یابد؟ احتمال اول قطعاً صحیح نیست؛ چراکه او اگر تشنه حکومت و قدرت بود، می بایست در راه نیل به آن دست به هر اقدامی می زد. درحالی که او خلفای اصلی را هجو می کرد و خود می دانست هجو فلان حاکم بزرگ، مقدمات عزل و حتی قتل او را فراهم می کند؛ با این حال از آن ابایی نداشت. اما احتمال دوم نزدیک به واقع می نماید؛ هرچند دادن نظر قطعی مشکل است و به تحقیق بیشتری نیاز دارد (الدجیلی، ۱۳۷۲ق، ص۴۳).

جایگاه بلند دعبل در عرصه ادبیات عرب

دعبل یکی از شاعران توانمند و بزرگی است که برخی اشعار برجسته و نابش در فنون ادبیات و شعر عرب، مخصوصاً در معانی و بیان و بدیع، مورد استناد و استشهاد قرار می گیرد و از میان صدها شاعر بزرگ و مشهور عرب، این مقبولیت و توفیق، نصیب کمتر شاعری شده است؛ برای نمونه دعبل در بیتی دل انگیز می گوید:

لاتَعجَبی یا سَلمُ مِن رجلٍ ضَحِکَ المَشیبُ برأسِهِ فَبَکی

محبوبم، تعجب نکن از مردی که پیری بر سرش می خندد و او از اندوه گذشت عمر می گرید.

ادیب بزرگ عرب، سعدالدین تفتازانی در کتاب بلاغی مشهورش مُطوَّل (شامل فنون فصاحت و بلاغت در سه بخش: معانی، بیان و بدیع) این بیت دعبل را برای صنعت «ایهام تضاد» مثال آورده است (ر. ک: تفتازانی، ۱۴۰۹ق، ص۴۱۹).

سیر آفاق

دعبل تا سال ۱۹۳ قمری در بغداد زندگی کرد. در آن سال با مرگ هارون الرشید، بین دو پسر او (مأمون و امین) بر سر تصاحب حکومت، نزاع درگرفت. این درگیری قدرت طلبانه، مدتی طولانی حاکمان و دولت مردان عباسی را به خود مشغول داشت.

دعبل با مشاهده وضع تأسف بار شیعیان، شهادت امام کاظم علیه السلام در زندان هارون، سرکوبی نهضت های حق طلب علویان، نسل کشی سادات علوی و فاطمی توسط حکومت، دشمنی کینه توزانه شخص خلیفه و هوادارانش با امامان معصوم شیعه، عیش و نوش و خوش گذرانی و باده گساری خلیفه و درباریان، اشاعه فحشا و منکر از طرف خلفا و امرا در ممالک مسلمان نشین، زورگویی، اعمال ظلم و اجحاف، حق کشی و. . . یقین پیدا کرد که عباسیان با هزار رنگ و نیرنگ، خونخواهی حسین بن علی علیه السلام را دستاویز کرده، مردم مسلمان را فریب دادند و خود به قدرت و حکومت رسیدند و اکنون برای استحکام پایه های حکومت ظالمانه خویش، از هیچ جنایتی کوتاهی نمی کنند.

آنان ولایت و خلافت به حق آل علی علیه السلام را غصب کرده، بر سریر خلافت تکیه داده اند و با توسل به زور و تزویر، خویشتن را خلیفه پیامبر اسلام (ص) و حاکم اسلامی معرفی می کنند درحالی که دشمن قسم خورده دین و قرآن و امت اسلامی هستند. اینان که خود را قوم و خویش پیامبر و علی علیه السلام می دانند، با آل محمد (ص) و فرزندان علی علیه السلام، به مراتب بدتر از بنی امیه رفتار می کنند.

در دل پاک شاعر بزرگ، چشمه زلال شعور و بیداری و معرفت جاری شده بود. بنابراین راه خود را انتخاب کرد؛ بریدن از حاکمان پست و غاصب عباسی و پیوستن به حق و کوبیدن باطل در پناه حمایت از حق.

بدین گونه دعبل پس از سیر درونی و روحانی و رسیدن به قلمرو روشنی بخش شعور و شناخت و بیداری، بر آن شد که پای در رکاب سفر نهد و در آفاق سیر کند و به سیاحت بپردازد.

نگاهی به قصیده مدارس آیات و زمینه آفرینش آن

گرچه دعبل خزاعی اشعار بسیاری در مدح و منقبت و مراثی اهل بیت پیامبر (ص) و خاندان علی علیه السلام و در هجو دشمنان اهل بیت: سروده، اما قصیده «تائیه» مدارس آیات، مشهورترین و بلندترین شاهکار دعبل در این موضوع است. دعبل با این قصیده به جاودانگی و آوازه ای عالم گیر دست یافت. اگر شاعر، جز این قصیده، شعری نمی سرود یا فقط همین قصیده اش به دست ما می رسید، برای اثبات نبوغ شعری و قدرت ادبی و وسعت اندیشه و استواری اعتقاد و پاکی ایمان شاعر، کافی بود.

این قصیده به لحاظ تاریخی، دو قرن پس از نزول آیات قرآن و هجرت پیامبر اسلام (ص) به یثرب و تشکیل مرکز نشر و تمدن و حکومت اسلامی در مدینه النبی سروده شده است؛ زمانی که پیشوای هشتم شیعیان، حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی الرضا علیه السلام، شهر پیامبر و پایگاه امامت، مدینه منوره را به اجبار مأمون عباسی ترک گفت؛ زیرا مأمون بعد از رسیدن به حکومت بر همه ممالک اسلامی، برادرش امین را کشت، سرش را از بارگاه خویش در «مرو» خراسان، آویخت و به قاتلان او جایزه داد! او خود را خلیفه مقتدری می پنداشت که حکمش در سرزمین های ایران، عراق، حجاز، شام، مصر و. . . جاری و مطاع بود. اما هنوز خیالش از مدینه، کوفه و. . . آسوده نبود. این بود که امام رضا علیه السلام را با سفری اجباری، در تاریخ ۲۰۱ قمری از مدینه به «مرو» انتقال داد و تحت نظر گرفت و بعد هم بازی های تاریخی خود را به اجرا درآورد: ولایتعهدی امام رضا علیه السلام و سرانجام به شهادت رساندن ایشان و دستیابی به مقاصد شوم و خائنانه خویش که در تاریخ ثبت شده است.

با رفتن امام علیه السلام به مرو، شهر مدینه، مرکز نبوت و پایگاه امامت، از حجت خالی ماند. همچنین مکه و عرفات و منا نیز به تعبیر دعبل در «مدارس آیات و منزل وحی» از زمزمه روح بخش تلاوت قرآن، خاموش شد. در این هنگام دعبل به یاد مظلومیت خاندان عصمت در طول دو قرن گذشته افتاد و بر مصائب علی و آل علی: و بر مزارات متروک مانده و مقابر غریبانه ایشان در بلاد دور و نزدیک گریست. سوز درونی شاعر در تک تک ابیات قصیده غرّا و جاودانه «مدارس آیات» شعله کشید و زمین و زمان را آتش زد!

بَکَیتُ لِرسمِ الدّارِ بِالعَرفاتِ

وَاَذرَیتُ دَمعَ العینِ بِالعَبراتِ. . .

مدارسُ آیاتٍ خَلت مِن تلاوهٍ

ومَنزلُ وحی مُقفِرُ العرصات. . .

مَنازِلُ وَحی اللهِ ینزلُ بینَها

عَلَی احمدَ المذکورِ فی السُّوَرات. . .

مَنازلُ جِبریلُ الامینُ یحلُّها

مِنَ اللهِ بالتَّسلیمِ والبرکاتِ. . .

وزن عروضی قصیده «بحر طویل» (فَعولن مَفاعلین فَعولن مَفاعلُ). وزنی طبیعی، پرصلابت و متناسب با محتوای بلند و حماسی قصیده است و قبل از آن، بسیاری از شاهکارهای شعر عرب از معلقات سبع تا زمان دعبل در این وزن سروده شده و ذهن و زبان عرب با آن اُنس و الفت داشت. شاعر، قصیده اش را از مطلع تا مقطع آن، در کمال ظرافت و استادی، با صنایع لفظی و معنوی بدیعی و ادبی، مانند حسن مطلع، تشبیب و تغزل، جناس، مراعات نظیر، طباق، توریه، ایهام، استعاره، کنایه، حسن تعلیل، حسن تخلص و. . . آراسته است. تعداد ابیات قصیده را تا ۱۲۳ بیت نوشته اند.

از نظر محتوا نیز قصیده تائیه مدارس آیات قابل توجه و درخور تفکر و تأمل است. قصیده شامل مدح و منقبت و ثنای اهل بیت عصمت و طهارت است و به ذکر مصایب ایشان و قبور مطهر و غبارگرفته ایشان در نقاط مختلف می پردازد و موضوعاتی همچون ولایت الهی و خلافت بحق علی و فرزندان معصوم او: ، عشق به آل محمد (ص)، بی وفایی و جفاکاری عموم مردم به امام علی علیه السلام و خاندان آن حضرت بعد از رحلت پیامبر و در طول دو قرن اول اسلام، جنایت های بنی امیه و بنی عباس، حادثه دلخراش کربلا، سرکوبی قیام های علویان در برابر خلافت اموی و عباسی، مسائل اعتقادی و تاریخی و. . . جانمایه فکری و پیام اصلی قصیده مدارس آیات را تشکیل می دهد.

دعبل پس از سرودن قصیده، آن را به کسی نگفت و نخواند؛ بلکه نذر کرد به خراسان برود و به خود حضرت رضا علیه السلام تقدیم کند. ازاین رو همراه کاروانی عازم خراسان شد و در شهر «مرو»، پایتخت مأمون عباسی، به محضر امام رضا علیه السلام رسید و قصیده اش را برای اولین بار در محضر نورانی آن حضرت قرائت کرد. گفته شده دعبل ادب حضور به خرج داد و ابیات آغازین قصیده را که به رسم شاعران عرب، حال و هوای تشبیب و تغزل عاشقانه داشت، برای امام رضا علیه السلام نخ