پاورپوینت کامل تمکین و نشوزدر فقه و قانون قسمت اول ۷۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تمکین و نشوزدر فقه و قانون قسمت اول ۷۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تمکین و نشوزدر فقه و قانون قسمت اول ۷۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تمکین و نشوزدر فقه و قانون قسمت اول ۷۳ اسلاید در PowerPoint :

>

۱۴

مقدمه:

تمکین و نشوز یکی از مباحث حقوق خانواده است. تمکین به معنای انجام وظایف زناشویی و
نشوز مقابل آن است. این موضوع وابستگی عمیق به مبحث ریاست خانواده دارد، و مبانی
پذیرفته شده در آنجا روشنگر حریم این موضوع است.

تمکین و نشوز غالبا نسبت به زن به کار می رود و آثار آن در مورد زن، منظور نظر فقیهان و حتی
حقوقدانان بوده است. یعنی از تمکین و نشوز زن سخن می گویند نه مرد!!

در این مقاله بر آنیم تأملی بر ابعاد این مبحث داشته، در تبیین برخی زوایای مبهم آن
بکوشیم.

مطالب این مقاله را به این شرح دنبال می کنیم.

۱ـ سیری در قانون مدنی ایران در باب تمکین و نشوز

۲ـ سیری در منابع فقهی

۳ـ تبیین تمکین و نشوز

۴ـ تمکین و نشوز زن یا مرد یا هر دو

۵ـ آثار حقوقی تمکین و نشوز

۶ـ ضمانت اجرا در آثار حقوقی تمکین و نشوز

سه عنوان نخست را در این قسمت و سه عنوان بعدی را در قسمت بعد خواهیم آورد.

یک. سیری در قانون مدنی ایران

در قانون مدنی ایران عنوان تمکین و
نشوز به کار نرفته و حقوقدانان آن را از برخی
مواد استنباط کرده اند:

ماده ۱۱۰۸ ـ «هرگاه زن بدون مانع
مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند
مستحق نفقه نخواهد بود.»

ماده ۱۰۸۵ ـ «زن می تواند تا مهر به او
تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل
شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او
حالّ باشد و این امتناع مسقط حق نفقه
نخواهد بود.»

ماده نخست بر نشوز دلالت دارد. برخی
حقوقدانان از آن تمکین عام را نیز استفاده
کرده اند و ماده دوم را مستند برای تمکین
خاص گرفته اند.

دو ماده دیگر در قانون مدنی ایران آمده که
وظایف مشترک زن و مرد را بیان می کند:

ماده ۱۱۰۳ ـ «زن و شوهر مکلف به حسن
معاشرت با یکدیگرند.»

ماده ۱۱۰۴ ـ «زوجین باید در تشیید
مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر
معاضدت نمایند.»

دوم. سیری در منابع فقهی

در فقه شیعی، بحث از تمکین و نشوز،
ضمن بحث از مهر، نفقه و قِسْم (یکی از
واجبات شوهر) ذکر می شود.

موضوع تمکین عنوان مستقلی ندارد. اما
از نشوز به طور مستقل یا به همراه قسم و
شقاق یاد می شود.

شیخ طوسی در کتاب مبسوط^(۱) و
خلاف^(۲) برای نشوز عنوان مستقل قرار داده
است. قبل از وی، ابن زهره در کتاب غنیه
فصلی مختصر را به نشوز و عصیان زن
اختصاص داده است.^(۳) فقیهان متقدم چون
حلبی، سلاّر و ابن براج اشاره ای به بحث
داشته اند.^(۴)

از زمان محقق حلی به این سو، بحثهای
فقهی در این زمینه انسجام بیشتری یافته و
غالبا از تمکین و نشوز در بحث مهر، نفقه و
قسم و نشوز سخن گفته می شود. محقق در
کتاب شرایع چنین مشی کرده است.^(۵) در
مختصرالنافع در بحث نفقات و قسم و نشوز به
مسأله نظر کرده است.^(۶)

شهید اول در لمعه^(۷) در هر سه مورد بدان
پرداخته، و همین شیوه در کتب فقهی متأخر
منظورنظر قرار گرفته است.

در بحث مهر، آنجا از تمکین سخن می رود
که اگر مرد مهر را نپرداخت بر زن تمکین
واجب نیست. در بحث نفقه، یکی از شرایط
وجوب نفقه بر مرد، تمکین کامل ذکر می شود.
و در بخش قسم بدین مناسبت از نشوز سخن
می رود که ناشزه حق قسم ندارد.

با این همه، در کتب فقهی کنکاشی
پیرامون تمکین و حدود آن به چشم نمی خورد
که بتوان به گونه ای دقیق و مستدل در اطراف
مسأله سخن گفت و از آن دفاع کرد. مثلاً واژه
تسلیم یا امکان یا تمکین در نوشته های فقهی
قدیم به چشم می خورد اما از آن تعریفی به
دست نداده اند. شاید بتوان به جزم گفت اولین
تعریف از تمکین، کلام شهید ثانی در کتاب
مسالک الافهام است.^(۸) و فقیهان پس از وی تا
حدودی تبعیت کرده اند.

نشوز نیز حالی بهتر ندارد. زیرا معمولاً به
خروج زن از اطاعت شوهر معنا می شود. اما
اطاعت از شوهر و حریم آن (تمکین)، روشن
نیست. این گزارشی فشرده از سیر مسأله در
متون فقهی بود.

سه. تبیین تمکین و نشوز

همانگونه که یاد شد تبیینی روشنگر از
تمکین و نشوز در کلام فقیهان به چشم
نمی خورد. بلکه گاهی با مثال مقصود خود را
ابراز داشته یا در قالب اماره و نشانه از آن
سخن گفته اند.

شیخ طوسی در مبسوط می گوید: «تمکین
آن است که زن خود را کاملاً تمکین کند.» آنگاه
در قالب مثل گفته است:

«اگر زن تمکین کامل نداشت، مثل این که
بگوید تسلیم تو هستم در خانه پدرم یا در
خانه مادرم یا در شهر خاص نه شهرهای
دیگر، استحقاق نفقه ندارد زیرا تمکین کامل
حاصل نشده است.»^(۹)

محقق در شرایع الاسلام فرموده است:

«تمکین کامل آن است که زن میان خود و
شوهر حائلی قرار ندهد به طوری که در زمان یا
مکانی خاص خود را به او بسپارد و از این رو اگر
در زمانی خاص یا مکانی خاص تسلیم بود،
تمکین حاصل نیست.»^(۱۰)

در کلام دیگر فقیهان نیز تعریف تمکین از
همین حد، تجاوز نکرده است.

شیخ طوسی بدون آنکه نشوز را تعریف
کند علایم گفتاری و رفتاری آن را از قبیل
بدزبانی و به پا نخاستن در برابر شوهر را آورده
است.^(۱۱) محقق در شرایع آن را خروج از طاعت
معنا کرده و سپس امارات آن را بیان کرده
است.^(۱۲) برخی گفته اند نشوز، خروج زن از خانه
شوهر بدون اذن است.^(۱۳)

نمونه هایی که برای نشوز در کلام فقیهان
دیده می شود نیز می تواند راهنمایی برای
رسیدن به حقیقت آن باشد.

برخی از فقیهان فتوا داده اند که اگر زن از
همراهی شوهر در سفر سر باز زند ناشزه است
و…^(۱۴)

برخی گفته اند مرد می تواند زن را از
شیردادن بچه منع کند تا استمتاع بهتر و
بیشتری داشته باشد.^(۱۵) اینها نمونه هایی از
مصادیق تمکین ونشوز است.

باید دانست که تمکین در ادله شرعی
موضوع حکم قرار نگرفته است. یعنی در هیچ
آیه و روایتی حکمی بر تمکین مترتب نشده،
بلکه این واژه انتزاعی است، که فقیهان از ادله
به دست آورده اند. لذا گاهی تسلیم یا امکان را
به جای تمکین به کار می برند. اما نشوز ریشه
قرآنی دارد و در دو آیه شرح شده است.^(۱۶)

حقوقدانان مسلمان با تأثر از متون دینی،
پژوهشهای روشنتری ارائه کرده اند. غالب آنان
ارتباطی وثیق بین تمکین و عرف و آداب و
رسوم اجتماعی قائل اند.

در کتاب «حقوق خانواده» نوشته دکتر
صفایی و امامی چنین آمده است:

«از جمله آثار ریاست مرد بر خانواده،
تکلیف تمکین برای زن است. تمکین دارای
یک معنی خاص و یک معنی عام است. تمکین
به معنی خاص آن است که زن نزدیکی جنسی
با شوهر به طور متعارف را بپذیرد و جز در
مواردی که مانع موجهی داشته باشد از
برقراری رابطه جنسی با او سر باز نزند.

اما تمکین به معنای عام، آن است که زن
وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد و از
او در حدود قانون و تعارف اطاعت کنید و
ریاست شوهر را در خانواده بپذیرد. پس اگر
شوهر توقعات نامشروع یا نامتعارفی از زن
داشته باشد زن مکلف به اطاعت از او نیست.
مثلاً اگر شوهر، زن را از ادای فرایض مذهبی
باز دارد یا از زن بخواهد که اموالش را به او
انتقال دهد، زن می تواند از اطاعت شوهر سر
باز زند.»^(۱۷)

دکتر کاتوزیان با صراحت این نکته را بیان
کرده است:

«مفهوم تمکین نیز مانند ریاست شوهر،
وابسته به رسوم اجتماعی و اخلاق عمومی
است. تمکین در عرف حقوقی ما، دو معنی عام
و خاص دارد: تمکین عام، به معنی قبول
ریاست شوهر بر خانواده و محترم شمردن
اراده او در تربیت فرزندان و اداره مالی و
اخلاقی خانواده است. ولی، تمکین خاص ناظر
به رابطه جنسی زن با شوهر و پاسخ دادن به
خواسته های مشروع او است. در تمکین عام،
معیار تمیزِ اموری که شوهر می تواند از زن
انتظار داشته باشد، عرف است. داوری باید
نوعی باشد و شوهر سختگیر و باریک بین حق
ندارد انتظاری بیش از اندازه متعارف از زن
داشته باشد. ولی، در این راه بایستی درجه
تمدن و تحصیلات و سن و سایر خصوصیتهای
زن و شوهر را نیز در نظر گرفت. به بیان دیگر،
ضابطه تمکین، رفتار انسانی متعارف است که
در آن شرایط خاص زندگی می کند و، از این
لحاظ هر دو، جنبه نوعی و شخصی دارد.

برای مثال، مفهوم تمکین در باره
روستایی بی آلایشی که با شوهر خود در مزرعه
کار می کند با زنی که عهده دار مسؤولیت مهم
اداری است و شوهر نیز به سیاست یا طبابت
اشتغال دارد یکسان نیست. معنای همبستگی
و خوشرویی و احترام متقابل و اطاعت در این
دو رابطه، تفاوت فراوان دارد. رعایت این
قضاوت، تبعیض در اجرای قانون نیست،
لازمه احترام به عرف است که در این گونه امور
از منابع حقوق به شمار می رود.

در مورد تمکین خاص نیز، عرف و اخلاق،
داوری نهایی را به عهده دارد. لزوم تمکین به
این معنی نیست که احساس زن به حساب
نیاید. دادرسی در باره روابط عاطفی و انسانی
دقیق تر از آن است که در قاعده و اصل بگنجد.
زن در روابط زناشویی ماشین بهره برداری
نیست. انسان است و باید با او چنان رفتار
شود که شخصیت انسان اقتضا دارد. بنابراین،
در این داوری نیز معیار تمیز تمکین، به معنایی
که حقوق و اخلاق مقرر داشته است، جنبه
نوعی و شخصی را با هم دارد و دادگاه باید به
همه عوامل انسانی و عرفی توجه کند.»^(۱۸)

در قانون سوریه نشوز این گونه تعریف
شده است:

«نشوز آن است که زن، خانه شوهری را
بدون مجوز شرعی ترک کند یا شوهر را به خانه
راه ندهد.»^(۱۹)

اینها گوشه ای از آراء فقیهان و حقوقدانان
در باب تمکین و نشوز بود. برای رسیدن به
معنای تمکین و نشوز از نظر شریعت، باید ادله
را جستجو کرد و از لابه لای آن، حد و مرز این
دو را مشخص کرد. بر این اساس پژوهش را در
دو قسمت دنبال می کنیم:

الف ـ تمکین

گفته شد که، تمکین عنوانی انتزاعی است
که فقیهان از منابع دینی انتزاع کرده و خود
موضوع دلیلی قرار نگرفته است. ادله ای که
می تواند مستند این عنوان باشد به قرار زیر
است:

۱ـ ادله ای که بر قوّامیت و سرپرستی
مردان دلالت دارد.

۲ـ ادله ای که اطاعت از شوهر را بر زن
لازم می کند، یا به ذکر حقوق شوهر پرداخته
است.

۳ـ ادله ای که جهاد زن را خوب
شوهرداری معرفی می کند.

۴ـ ادله ای که زن را به تمکین جنسی در
برابر مرد فرمان می دهد.

۵ـ ادله ای که خروج زن را منوط به اذن
شوهر می داند.

ادله یاد شده بر مضامین فوق اجمالاً
دلالت دارد و به تفصیل از حدود و مرزهای
سرپرستی مردان و حقوقشان بر زن سخن
نگفته است. بدین جهت میزان و معیار عرف
خواهد بود. بنابراین تمکین که به معنای تن
دادن به حقوق شوهر است، قلمروی بسته و
ثابت نخواهد داشت. بلکه همان طور که در
کلام حقوقدانان آمد، عرف و عادات و رسوم
اجتماعی ملاک و معیار آن است و قانونگذار
عرفی می تواند در هر دوره از زندگی، با حفظ
کلیات به تدوین قانون یا تغییر و اصلاح قوانین
گذشته بپردازد.

ب ـ نشوز

نشوز واژه قرآنی است، که در دو آیه وارد
شده است:

۱ـ «الرجال قوامون علی النساء بما
فضل اللّه بعضهم علی بعض و بما انفقوا من
اموالهم فالصالحات قانتات حافظات للغیب
بما حفظ اللّه ولّلاتی تخافون نشوزهنّ
فعظوهن واهجروهن فی المضاجع واضربوهن
فان اطعنکم فلا تبغوا علیهن سبیلاً ان اللّه کان
علیا کبیرا»^(۲۰)

مردان، از آن جهت که خدا بعضی را بر
بعضی برتری داده است، و از آن جهت که از
مال خود نفقه می دهند، بر زنان تسلط دارند.
پس زنان شایسته، فرمانبردارند و در غیبت
شوی عفیفند و فرمان خدای را نگاه می دارند. و
آن زنان را که از نافرمانیشان بیم دارید، اندرز
دهید و از خوابگاهشان دوری کنید و بزنیدشان.
اگر فرمانبرداری کردند از آن پس دیگر راه بیداد
پیش مگیرید. و خدا بلند پایه و بزرگ است.

۲ـ «و ان امرأه خافت من بعلها نشوزا او
اعراضا فلاجناح علیهما ان یصلحا بینهم