پاورپوینت کامل آموزش زنان در صدر اسلام«قسمت اول ۸۱ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل آموزش زنان در صدر اسلام«قسمت اول ۸۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل آموزش زنان در صدر اسلام«قسمت اول ۸۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل آموزش زنان در صدر اسلام«قسمت اول ۸۱ اسلاید در PowerPoint :

>

۲۶

مقدمه

.
ظهور اسلام علاوه بر آنکه تحولی عظیم در جایگاه اجتماعی و حقوقی زنان پدید آورد، همچنین باعث ایجاد نقطه عطفی تاریخی در جایگاه فرهنگی آنان
شد که یکی از مظاهر آن تحول در مسایل آموزش زنان بود.
بررسی سیر این تحول به ویژه در نقاط آغازین آن به خوبی می تواند نقش دین اسلام و آورنده آن و نیز آموزه های دینی را در پدید آمدن این نقطه عطف
تبیین نماید.
تنها مقایسه کوتاهی میان تعداد انگشت شمار زنان فرهنگی عصر جاهلیت با حجم عظیم آنها پس از ظهور اسلام به بهترین وجه عظمت این تحول را
نشان می دهد. که در این راستا می توانیم به عنوان نمونه از کتب شرح حال اصحاب پیامبر اکرم(ص) و نیز کتب راوی شناسی بهترین بهره را ببریم. زیرا این
گونه کتب معمولاً بخشی را به زنان اختصاص داده و به شرح حال و احیانا ذکر روایات آنها که از پیامبر(ص) نقل کرده اند، می پردازند.
به عنوان مثال هشتمین و آخرین جلد کتاب عظیم محمد بن سعد (۲۳۰ق) یعنی الطبقات الکبری به زنان اختصاص یافته و در آن شرح حال ۴۹۸ زن که در
زمان پیامبر اکرم(ص) می زیسته و به عنوان اصحاب آن حضرت(ص) مطرح بوده اند، آورده شده است.
پس از آن در کتاب معرفه الصحابه نوشته ابونعیم اصفهانی (۳۳۹ ـ ۴۳۰ق) نام ۴۹۳ زن صحابی آمده است.
این تعداد در کتاب «الاستیعاب فی معرفه الاصحاب» ابن عبدالبر قرطبی (۳۶۸ ـ ۴۶۳ق) ۴۰۲ نفر می باشد، اما کمتر از دو قرن بعد، ابن اثیر جزری (۵۵۵ ـ
۶۳۰ ق) در کتاب «اسد الغابه فی معرفه الصحابه» می تواند به نام ۱۰۲۲ نفر از زنان صحابی دسترسی پیدا کند.
پس از آن در کتاب «الاصابه فی تمییز الصحابه ابن حجر عسقلانی» (۷۷۴ ـ ۸۵۲ق) به نام ۱۵۵۰ زن برخورد می کنیم که گرچه نویسنده صحابی بودن
بسیاری از آنان را مردود می شمرد، اما تنها ذکر نام آنان دلالت بر ورود آنها در مسایل فرهنگی در زمان نزدیک به عصر پیامبر اکرم(ص) می باشد.
در دوره معاصر تنی چند از نویسندگان به جمع آوری شرح حال زنان صحابی با استفاده از منابع کهن برآمده اند که از آن جمله می توانیم به کتاب «حیاه
الصحابیات» نوشته خالد عبدالرحمن العک اشاره نماییم که در دو جلد سامان داده شده است. همچنین می توانیم از کتاب «موسوعه حیاه الصحابیات»
نوشته محمدسعید مبیض یاد نماییم که در آن نام ۱۵۲۴ زن صحابی آمده است.
و نیز عبدالصبور شاهین دو جلد کتاب تحت عنوان «صحابیات حول الرّسول» پدید آورده است.^(۱)
این بررسی مقایسه ای را می توانیم در ابعاد دیگر فرهنگی همچون شعر و ادبیات در کتب عبدالامیر مهنّا همچون معجم النساء الشاعرات فی الجاهلیه و
الاسلام (شامل شرح حال ۵۰۴ زن شاعر)، اخبار النساء فی کتاب الاغانی (شامل شرح حال ۱۸۰ زن) و اخبار النساء فی عقد الفرید (شامل شرح حال ۲۵۰
زن) پی گیری نماییم.^(۲) همچنین کتبی همچون «المرأه العربیه فی جاهلیتها و اسلامها» نوشته عبداللّه عفیفی و کتاب «الاسلام و المرأه» نوشته سعید
افغانی در این راستا مفید است. اما آنچه در این مقاله مورد نظر ماست، به دست آوردن نکاتی در مورد مسایل آموزش زنان در عصر پیامبر اکرم(ص) و بعد از
آن، تا پایان دوره صحابه می باشد که مواردی همچون مواد آموزشی، مکان آموزش و زنان استاد را مورد توجه قرار می دهد.

۱ـ آموزش زنان در جاهلیت

در دوره جاهلیت عمده مواد آموزشی زنان، مواد عملی همچون خانه داری، مواظبت از شتر، برافراشتن و نگه داری چادر بود که معمولاً معلمان آنها مادرانشان
بودند و از آنجا که دختران را در سنین پایین شوهر می دادند، در دوره کوتاه مدت زندگانی آنها در خانه پدران، سعی می کردند تمام امور مربوط به چرخاندن
یک زندگی را که در آن زمان بر عهده زنان بود، به آنان بیاموزند.^(۳) در این دوره به نامهای اندکی از زنان برخورد می کنیم که مرزهای آموزشهای عملی رایج
را درنوردیده و مواد آموزشی دیگری همچون شعر و کتابت را نیز فرا گرفته اند و بلکه در مواردی گوی سبقت را از مردان ربوده اند.
از این گونه زنان می توانیم از «امّ جندب» همسر امرؤالقیس یاد نماییم که به مقامی رسیده بود که او را به عنوان داور در اشعار می پذیرفتند و در موردی بین
همسرش و شخصی به نام علقمه داوری کرده و حکم به سود علقمه و به زیان شوهرش داد.^(۴)
همچنین می توانیم از زنی به نام خنساء دختر عمرو بن حارث شرید یاد نماییم که در بازار اقتصادی، فرهنگی عکاظ هشت اشکال به یکی از شعرهای حسان
بن ثابت وارد کرد که مورد پذیرش واقع شد.^(۵)
دختر او عمره در زمان پیامبر اکرم(ص) در مرثیه سرایی مشهور شده بود و چنین گفته شده است که پیامبر اکرم(ص) به اشعار او گوش فرا می داد.^(۶) همچنین
در باره اعشی یکی از بزرگترین شاعران جاهلیت چنین گفته شده که او به دخترش درس می داد و این دختر به مرور چنان صاحب ذوق گردید که پدرش به
نظرات او در مورد اشعار تازه سروده اش ارج می نهاد.^(۷)
در ماده آموزشی دیگر یعنی کتابت، معمولاً به گفته بلاذری اکتفا می شود که در هنگام معرفی کاتبان دوره جاهلیت و اوایل اسلام از تعدادی از کاتبان زن نام
می برد که بعضی از آنها قبل از ورود اسلام به مدینه نیز از این علم بهره داشته اند که از آن جمله می توان از شفاء دختر عبداللّه عدویه، ام کلثوم دختر
عقبه و عائشه دختر سعد یاد کرد. که در باره عائشه گفته شده است که کتابت را از پدرش آموخت.^(۸)
اگر بتوانیم کهانت را به عنوان یک ماده آموزشی دوره جاهلیت به شمار آوریم، به نام بعضی از زنان برخورد می کنیم که در آن سرآمد دیگران شده بودند به
گونه ای که از فرسنگها فاصله برای نظرخواهی به نزد آنان می رفتند. از آن جمله می توانیم از زنی به نام قطبه یا سجاح یاد کنیم که در خیبر می زیسته است و
چنانچه گفته شده است، عبدالمطلب در ماجرای ذبح فرزندش عبداللّه همراه با تنی چند از قریشیان به نزد او رفته اند و همو بود که اشاره به ذبح شتران به
جای ذبح عبداللّه نمود.^(۹) و هر چند در اصل این داستان، بتوانیم تشکیک
کنیم اما اجمالاً می توانیم وجود بعضی از زنان کاهن را از آن و داستانهای مشابه
اثبات نماییم.

۲ـ آموزش زنان در زمان پیامبر اکرم(ص)

الف ـ دوره مکه

با بررسی دوره مکه در می یابیم که پیامبر اکرم(ص) از همان آغاز بعثت، دعوت خود را مخصوص مردان نگردانیده و پیام خود را مستقیم یا غیر مستقیم به
گوش زنان نیز رسانیده است و شاهد آن حضور نسبتا چشمگیر زنان در حوادث مختلف این دوره است.
از نکات جالب توجه این دوره آنکه اولین زنی که از سوی پیامبر اسلام(ص) دعوت به پذیرش اسلام شد و اسلام را پذیرفت، یک زن یعنی همسر آن
حضرت(ص)، خدیجه(س) بود. و همو بود که اولین بار مواد آموزشی دین اسلام از سوی پیامبر اکرم(ص) به او تعلیم داده شد.
در این باره چنین گفته شده است که پیامبر اکرم(ص) خود وضو و نماز را از جبرئیل(ع) فرا گرفت و چون جبرئیل رفت، پیامبر اکرم(ص) به نزد خدیجه آمده و
وضو و نماز را به او تعلیم داده و هر دو به نماز ایستادند.^(۱۰) پس از خدیجه، فاطمه بنت اسد مادر حضرت علی(ع) دومین زن مسلمان بود.^(۱۱)
شهادت اولین زن مسلمان در همان اوایل بعثت یعنی سمیه مادر عمار یاسر،^(۱۲) بهترین دلیل بر رسوخ تعالیم اسلامی در میان زنان می باشد.
همچنین حضور آگاهانه تعدادی از زنان مسلمان همراه شوهران خود در هجرت به حبشه،^(۱۳) نشانگر آشنایی آنان با تعالیم و معارف اسلامی می باشد که
مستقیما توسط پیامبر اکرم(ص) و یا غیر مستقیم توسط شوهرانشان به آنان آموزش داده شده بود.
در داستان اسلام عمر به نکته تازه ای در آموزش زنان برخورد می کنیم و آن فراگیری معارف اسلام توسط یک زوج از یکی از اصحاب باسابقه است. در این
داستان مشاهده می نماییم که فاطمه خواهر عمر به همراه همسرش سعید بن زید در خانه خود پذیرای خَبّاب بن ارت می شده و او به آنها تعلیم قرآن می داده
است.^(۱۴) در همین داستان به این نکته برخورد می کنیم که وقتی عمر به قصد کشتن پیامبر اکرم(ص) به سوی او رفت، آن حضرت(ص) در میان چهل تن
از یاران خود که شامل زن و مرد می شد، در خانه ای در نزدیکی صفا به آموزش قرآن و معارف اسلامی مشغول بود.^(۱۵)

ب

ـ دوره مدینه

با استقرار دولت پیامبر اکرم(ص) در مدینه و پی ریزی شالوده های اولین حکومت اسلامی و بنیانگزاری مسجد برای عبادت و تعلیم معارف اسلامی، آموزش
زنان نیز دچار تحولی شگرف شد. مواد آموزشی زنان را می توان در این دوره به دو بخش
اسلامی و غیر اسلامی تقسیم نمود.

۱ـ مواد آموزشی اسلامی

منظور از این مواد علومی مانند قرآن، مسایل اخلاقی و مسایل حلال و حرام است که متکفل اصلی آن اسلام و شخص پیامبر اکرم(ص) بود و بر فرض عدم
اسلام، خبری از آنها نمی بود.
گرچه طبیعتا علاوه بر آموزش مستقیم این علوم توسط پیامبر اکرم(ص) به زنان، باید آموزشهای غیر مستقیم که عمدتا توسط همسران یا فرزندان آنان
صورت می گرفت، وجود داشته باشد، چنانچه پیامبر اکرم(ص) خود به این نوع تعلیم تشویق می نمود.^(۱۶) اما در میان نصوص بیشتر به بخش اول برخورد
می کنیم.
از این رو ما در اینجا استاد را شخص پیامبر اکرم(ص) فرض نموده و به بررسی نصوصی در این باره، می پردازیم.
این بخش خود از نظر کیفیت آموزشی به دو قسمت عمومی و خصوصی تقسیم می شود.
در بخش عمومی عمدتا مکان آموزش مسجد و به ویژه مسجد النبی(ص) بوده که پیامبر اکرم(ص) در آن به بیان معارف اسلامی می پرداخته است. و گاهی
نیز از خانه یا مکانهای دیگر به عنوان مکان آموزشی استفاده می شده است.
در این دوره به نصی تاریخی برخورد می کنیم از این قرار که زنان مدینه به نزد پیامبر اکرم(ص) رفته و می گویند:
ای پیامبر خدا(ص) مردان بر ما فزونی یافته اند، پس روزی را مخصوص ما قرار ده (که در آن به تعلم مسایل اسلامی بپردازیم). و پیامبر اکرم(ص) روزی را
مخصوص آنان قرار داد که در آن به وعظ و تعلیم و تذکر آنها می پرداخت.»^(۱۷) همچنین از زنی به نام ام هشام دختر حارثه بن نعمان نقل شده است که
می گفت: «من سوره «ق و القرآن المجید» را از زبان پیامبر اکرم(ص) فرا گرفتم که هر روز جمعه آن را بر بالای منبر می خواند.»^(۱۸)
این نص نشان دهنده حضور فعال زنان در مسجد و فراگیری احکام از زبان پیامبر اکرم(ص) است.
پیامبر اکرم(ص) نیز در هنگام سخنرانیهای عمومی در مسجد عنایت ویژه ای به رساندن پیام خود به زنان داشت. در یکی از روایات از قول ابن عباس چنین
نقل شده است که در روز عید فطر پیامبر اکرم(ص) پس از پایان سخنرانی خود که در آن به تشریح زکات فطره (صدقه) پرداخته بود، احتمال داد که زنان
صحبتهای او را نشنیده باشند، از این رو به موعظه آنان پرداخت و آنان را فرمان به پرداخت فطریه (صدقه) نمود.^(۱۹)
زنان نیز خود به فراگیری مسایل و معارف اسلامی اهتمام داشتند و در این راستا پرسشهای فراوانی از پیامبر اکرم(ص) می نمودند و حتی باعث نزول وحی
در مواردی می شدند. در گزارشی از عایشه چنین آمده که او زنان انصار را از آن جهت که حیا مانع پرسشهای دینی و فقهی آنان نمی شد، مدح
می نماید.^(۲۰)
همچنین در باره یکی از زنان به نام اسماء دختر یزید چنین آمده که او خود کیفیت غسل حیض را از پیامبر اکرم(ص) پرسید.^(۲۱)
همچنین از زنی به نام ام کثیر چنین نقل شده که همراه با خواهرش به نزد پیامبر اکرم(ص) می رود و می گوید: خواهرم می خواهد مسأله ای بپرسد، اما خجالت
می کشد. پیامبر اکرم(ص) می فرماید: بپرسد، زیرا طلب علم واجب است. و خواهرش در باره فرزندش که کبوتربازی می کند، می پرسد و پیامبر اکرم(ص)
جواب می دهد که این بازی، بازی منافقان است.^(۲۲)
نکته جالب در این روایت استدلال پیامبر اکرم(ص) به جمله «طلب العلم فریضه» است
که در این مورد که مخاطب او یک زن است آورده
است که همین مطلب تأکیدی بر عدم اختصاص
آموزش دانش به صورت مطلق به مردان
می باشد.
در نقل دیگری چنین آمده که زنان مجلسی
تشکیل داده و در آن از نابرابری امتیازات
معنوی مردان و زنان همانند جهاد شکایت کردند و فرستاده ای را به نمایندگی خود به نام اسماء دختر یزید به نزد پیامبر اکرم(ص) فرستادند تا از علت این
نابرابری پرسش نماید. پیامبر اکرم(ص) در جواب، نیکوهمسرداری کردن زن را همانند جهاد به حساب آورد.^(۲۳)
از مواردی که پرسش زنان منجر به نزول آیاتی شد، می توان داستان شأن نزول سوره مجادله را ذکر کرد که در آن چنین آمده که مردی به نام اوس
بن صامت همسرش خوله دختر ثعلبه را ظهار کرد.^(۲۴) و از آنجا که حکم ظهار در جاهلیت حرمت دائمی زن بر مرد بوده زن به نزد پیامبر اکرم(ص) رفته و
حکم آن را در اسلام پرسید و وقتی پیامبر اکرم(ص) همان حکم جاهلی را برای او بیان کرد، زن با پیامبر اکرم(ص) چندین بار مجادله کرد تا بالاخره،