پاورپوینت کامل حُسنیّه، کنیز مدافع حریم امامت ۹۲ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل حُسنیّه، کنیز مدافع حریم امامت ۹۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل حُسنیّه، کنیز مدافع حریم امامت ۹۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل حُسنیّه، کنیز مدافع حریم امامت ۹۲ اسلاید در PowerPoint :

>

۲۶

مأخذ ماجرا

شیخ جمال الدین ابوالفتوح حسین
بن علی، فرزند محمد فرزند احمد فرزند
حسین بن احمد خزاعی رازی از علمای نامدار
شیعه در علوم دینی، در نیمه نخست قرن
ششم هجری است. نسبش چنانچه خود
اشاره کرده، به نافع بن بدیل ورقاء خزاعی از
صحابه رسول اکرم(ص) می رسد. بدیل و
هفت فرزندش همگی از یاران رسول
اکرم(ص) بوده اند و بعضی از ایشان نسبت به
امیر مؤمنان(ع) ارادت می ورزیده اند چنان که
عبداللّه و محمد عبدالرحمن، پسران بدیل، در
جنگ صفین در رکاب امام علی(ع) با معاویه
به نبرد پرداخته اند.

نیاکان ابوالفتوح رازی سالیان متمادی در
ایران می زیسته اند و طایفه ای از آنان در
نیشابور و بیهق و گروهی در ری روزگار
می گذرانیده اند. ابوالفتوح استاد ابن شهر آشوب
مازندرانی و شیخ منتجب الدین می باشد.
ابوالفتوح در فقه، تفسیر، کلام و ادب مهارت
داشت و واعظ و مذکِّر بود و به عرفان اظهار
تمایل می نمود. از اطلاعات تاریخی نیز
بی نصیب نبود؛ مشهورترین اثرش «روض
الجنان و روح الجنان» می باشد که از تفاسیر
مهم و مشهور شیعه در قرن ششم هجری به
شمار می رود. یکی از آثار این دانشمند بزرگ،
رساله ای است به نام مکالمات حُسنیه در
مسئله امامت که به زبان عربی نگاشته شده
است. در این رساله، کنیزی در دربار
هارون الرشید خلیفه عباسی در باب درستی
مذهب شیعه و ابطال مذاهب دیگر، بحث و
مناظره کرده که مضامین آن را در اعتقادات
عقلی و عبارات شرعی، سودمند و آموزنده
می باشد.^(۱) برخی در انتساب این رساله به
ابوالفتوح رازی تردید کرده اند و گفته اند چون
مستند به تاریخ خاصی می باشد، پس وی آن
را از کجا نقل کرده است؛ اما علامه مجلسی
بر آن اعتماد کرده و این رساله را به زبان
فارسی برگردانیده و در آخر کتاب
«حلیه المتقین» خود آن را درج کرده است.
وی می نویسد: شیخ ابوالفتوح رازی روایت
می کند که تاجری در زمان هارون الرشید دچار
فاقه [= تنگدستی] شد و هیچ چیز او را نماند
الا کنیزی که در پنج سالگی وی را خریده بود
و به مکتب داده بود و مدت ده سال در حرم
محترم امام جعفر صادق(ع) تردد نمودی. در
حسن و ملاحت نیز نظیر نداشت. تاجر ناچار
شد کنیزک را بفروشد. یحیی بن خالد برمکی

او را دید و پسندید. حسنیه در مجلس هارون
بُرقع برداشت، هارون چون روی وی را بدید،
بی اختیار برخاست و گفت بهای کنیز چند
است، خواجه گفت: صد هزار دینار! هارون
نخست برآشفت، اما بعد وقتی کمال وی را
بدید او را خلعت های فاخر داد و به
صاحبش بخشید.^(۲)

میرزا عبداللّه افندی اصفهانی متوفا به
سال ۱۱۳۰ه··· .ق که در عصر صفویه
می زیسته، اصل این رساله را از ابوالفتوح
رازی دانسته است. البته وی خاطرنشان
می سازد بعضی گفته اند که نویسنده اصل
عربی رساله مذکور، شیخ حسین بن محمد
بن الحسن صاحب «نزهه النواظر و
تنبیه الخواطر» است ولی خود این قول را رد
می کند و می افزاید: به گمان من این نسبت به
صاحب نزهه النواظر سهو است، شاید اشتباه
از آنجا به وجود آمده که نام ابوالفتوح رازی
هم، حسین بن علی بن محمد بوده است.^(۳)
شیخ آقابزرگ تهرانی ذیل حسنیه می نویسد:
رساله ای است در امامت منسوب به یکی از
کنیزان شیعه که در آن مناظره او با مخالفین
در عصر هارون الرشید تدوین گردیده است
و صاحب ریاض آن را از ابوالفتوح
رازی می داند.^(۴)

شیخ ذبیح اللّه محلاتی نگارش رساله ای
با عنوان حسنیه را توسط ابوالفتوح رازی تأیید
می نماید و می افزاید صاحب ریاض العلماء در
شرح حال کنیز مزبور تصدیق دارد که چنین
جاریه ای بوده و اشاره به مناظره او
نموده است.^(۵)

سعید نفیسی هم می نویسد: متشرّعین
شیعه، اصولی را برای اثبات حقانیت دین
شیعه به کار برده و رسالتی به زبان تازی
نوشته اند که در احوال کنیزی به نام حسنیه
است و به همین جهت به «رساله حسنیه»
معروف می باشد. این واقعه را به زمان
هارون الرشید خلیفه عباسی نسبت می دهند و
اصل داستان را از جمال الدین ابوالفتوح رازی،
مفسر معروف قرن ششم، می دانند و دو
ترجمه فارسی از آن در دسترس است.^(۶)
علامه قزوینی دلیلی جز نوشته ریاض العلماء
ارائه نمی دهد که اصل رساله حسنیه از
ابوالفتوح رازی باشد.

در مقابل مواردی که ذکر کردیم گروهی
دیگر نپذیرفته اند. صاحب ریاض العلماء
شخصا این مطلب را با قید تردید نوشته و
گفته است انتساب رساله حسنیه به ابوالفتوح
ثابت نیست و احتمال داده اند خود ابوالفتوح
این رساله را تنظیم کرده و به نام آن کنیز
انتشار داده است و این شیوه برای اثبات
حقانیت، مطلبی بسیار مؤثر بوده است، زیرا
وقتی یک کنیزی بر اثر بصیرت و قدرت بحث
و توانایی علمی بر گروهی از عالمان نامدار آن
هم در حضور خلیفه ای مقتدر فائق گردد، خود
به خود مطلب در خواننده جاذبه ایجاد
می کند و او را برای پذیرش مضامین آن
مهیا و مخالفان و معاندان نیز زودتر
تسلیم می شوند^(۷) و اصولاً این رسم در بین
علمای شیعه متداول بوده است چنانچه
سید جمال الدین بن طاووس هم در کتاب
«عین العبره فی غبن العتره» از باب تقیه،
خود را عبداللّه بن اسماعیل مکاتب
نامیده است.^(۸)

سیدرضی الدین بن طاووس (متوفا به
سال ۶۶۴ه··· .ق) نیز کتاب طرائف را در همین
مایه نگاشته و از زبان عبدالحمید ذمی،
حقانیت تشیع را اثبات کرده است، به نحوی
که برخی از علما به اشتباه این نام مستعار را
واقعی تلقی کرده اند.^(۹)

آقای دکتر علیرضا ذکاوتی قراگزلو انتساب
این رساله را به ابوالفتوح رازی نفی می کند و
می افزاید: دلیل قاطع در این ادعا آن است که
منتجب الدین (شاگرد ابوالفتوح) در فهرست
خود و عبدالجلیل رازی در کتاب «النقض»،
با وجود کمال مناسبت، به این رساله
اشاره ای نکرده اند.^(۱۰)

سیدمحسن امین نیز نقل می کند: این
مناظره به اسم حسنیه از اختراعات صاحب
تفسیر است و اصل آن به عربی بوده که
ابراهیم استرآبادی ملقب به گرگین آن را
ترجمه کرده و نظیر آن طرائف ابن طاووس
است که به نام عبدالمحمود ذمی نوشته و
مانند رساله دیگر این مفسر است که به اسم
یوحنای ذمی نصرانی نوشته که در جستجوی
مذهب بوده و نظایرش فراوان است.^(۱۱)
محقق محترم محمدتقی دانش پژوه نیز، به
دلایل تاریخی وقوع داستان، این رساله را
بسیار نامحتمل دانسته و احتمال قوی داده که
در همان حدود سال ۹۵۸ه··· .ق از روی داستان
کنیز ناطفی با هارون در قره العین قاضی اوس
ساخته شده باشد.^(۱۲)

نگارش مناظره به زبان پارسی

با روی کار آمدن صفویه و رسمی شدن
تشیع در ایران، گروهی از علمای شیعه
احساس نمودند لازم است برخی منابع
اعتقادی، کلامی، روایی و … از زبان عربی به
فارسی برگردانیده شود و به دنبال این برنامه،
نهضت پارسی نویسی و ترجمه و تألیف متون
دینی به زبان عموم مردم ایران با هیجان و
التهاب خاصی به وقوع پیوست، در همان حال
که شرح نویسی و حاشیه پردازی در باره علم
کلام میان عالمان دین رواج داشت، برخی از
آنان به نوشتن کتاب هایی در اثبات پایه های
مذهب اثنی عشری روی آوردند.^(۱۳)

ذبیح اللّه صفا می نویسد: از جمله
کتاب هایی که به زبان فارسی در جستارهای
گوناگون کلام و اعتقادات در این دوره تألیف
شده، به ذکر چند نمونه بسنده می شود؛ رساله
حسنیه از عزالدین بن جعفر آملی از عالمان
قرن دهم هجری، معاصر شاه طهماسب
صفوی و ملازم تاج الدین حسن وزیر
مازندران. وی کتاب خود را با دیباچه و دو باب
«در بیان اعتقادات قلبیه و ذکر عبادات
شرعیه» به نام تاج الدین حسن یاد شده
نوشته و گذشته از این کتاب، نهج البلاغه را
هم به سال ۹۴۴ه··· .ق به نام آن وزیر به پارسی
در آورده است. رساله حسنیه در اثبات امامت
علی بن ابی طالب(ع) و جانشینانش تألیف
ابراهیم بن ولی اللّه حسینی استرآبادی که آن را
از اصل عربی، که نسخه آن را هنگام بازگشت
از سفر حج در دمشق یافته بود، به سال
۹۵۸ه··· .ق به نام شاه طهماسب ترجمه کرد.
رساله یاد شده در سال ۱۲۸۴ه··· .ق در ایران به
طبع رسید.^(۱۴)

شیخ آقابزرگ تهرانی ذیل «ترجمه
الحسنیه» به معرفی آن پرداخته و خاطرنشان
ساخته است همراه با کتاب حلیه المتقین
علامه مجلسی در سال ۱۲۸۷ه··· .ق به طبع
رسیده است.^(۱۵)

سعید نفیسی نیز می نویسد: از متن عربی
آن دو ترجمه صورت گرفته، یکی را ابراهیم
بن ولی اللّه استرآبادی از مؤلفان قرن دهم
انجام داده و خود می گوید به نام شاه
طهماسب (۹۸۴ ـ ۹۳۰ه··· .ق) ترجمه کرده،
ترجمه دیگری هم از ملا محمدباقر مجلسی
در دسترس می باشد که کرارا در تهران و دیگر
نقاط ایران به طبع رسیده است.^(۱۶)

نویسنده متن فارسی رساله حسنیه یعنی
مولی ابراهیم بن ولی اللّه استرآبادی در مقدمه
این اثر متذکر گردیده است، در بازگشت از
سفر حج (در سال ۹۵۸ه··· .ق) اصل داستان را
نزد یکی از سادات که مذهب تشیع داشت و
به زهد و ودع مشهور بود در شهر دمشق
مشاهده کرده است. در آنجا ضمن ملاقات با
جمعی از محبان آل رسول، نسخه عربی را از
همان فرد شیعی گرفته و تا آخر مورد مطالعه
قرار می دهد و سپس با التماس و اصرار
فراوان از صاحب کتاب اجازه می خواهد مدتی
کتاب فوق را در همان دمشق در اختیار وی
قرار دهد، او هم می پذیرد و مرحوم استرآبادی
در مدتی که رساله حسنیه نزدش امانت بوده،
از تمام مطالبش نسخه ای به خط خویش
تهیه می کند و آن را به ایران می آورد؛ او
می گوید: نوشتار مورد اشاره مباحثه کنیزی به
نام حسنیه را با علمای اهل سنت به آگاهی
دوستان خاندان عترت رسانیده و چون به
زبان عربی بود و کنیزی از محبان ایرانی از
آن بهره ای نمی گرفتند، بنا به اصرار عزیزی از
دوستان، رساله حسنیه را به زبان پارسی
برگردانیدم. کوشیدم در عبارت پردازی از تکلف
پرهیز کنم تا همه افراد اعم از خواص و عوام
از خواندن، نوشتن و شنیدن آن محفوظ
گردند و به برکت امیر مؤمنان(ع) رساله مذکور
در اندک زمانی اشتهار یافت و مقبول و
مطبوع موافق و مخالف گردید.^(۱۷)

علیرضا ذکاوتی قراگزلو می نویسد: باید
بگوییم آنچه از مقبولیت و شهرت رساله
حسنیه و شیوایی و سادگی عبارات آن نوشته
عین حقیقت است و نثر حسنیه نمونه ای
است از فارسی نویسی خوب به قلم علمای آن
عصر چنان که اگر (رساله) حسنیه را با رساله
مجمع المعارف و مخزن العوارف به قلم محمد
شفیع بن محمد صالح از علمای عصر صفوی
و حتی با حلیه المتقین علامه مجلسی که هر
سه کتاب در یک مجلد طبع شده، مقایسه
کنیم، نثر مولی ابراهیم استرآبادی در قیاس با
نثر محمدباقر مجلسی بهتر است و نثر محمد
شفیع را بعضی اوقات نمی توان فارسی شمرد،
چه در ترتیب کلمات و ترکیب جمله هم از
زبان عربی تبعیت می کند.^(۱۸)

حکایت کنیز بی نظیر

برخی، ضمن آنکه انتساب رساله حسنیه
را به مفسر قرن ششم یعنی ابوالفتح رازی
مردود دانسته اند، متذکر گردیده اند: استرآبادی
این داستان را از کتاب هزار و یک شب
اقتباس نموده و با اصلاحات و اضافات و
پیرایش فراوان، به تدوین و بازنویسی آن
پرداخته است. در مجموعه هزار و یک شب از
جمله در شب چهار صد و سی و سوم تا شب
چهارصد و پنجاه و هشتم، شهرزاد حکایت
کنیزی کم نظیر را برای هارون الرشید می گوید
که شرح حالش با حسنیه خیلی شباهت دارد.
ابوالحسن نامی که تنها فرزند تاجری ثروتمند
است با وجود هنرمندی و مهارت در برخی
مشاغل با مرگ پدر به دلیل ارتباط با افراد
نااهل به اسراف کاری و هرزه گری و عیاشی
می پردازد و آنچه دارد از دست می دهد جز
یک کنیز. آن کنیز وقتی آشفتگی و
پریشان حالی فرزند بازرگان را مشاهده می کند،
به او می گوید مرا نزد خلیفه عباسی
(هارون الرشید) ببر و به او بگو او را به ده هزار
دینار زر سرخ می فروشم و چون گوید خیلی
گران است! بگو او نمونه ندارد و در همه فنون
و هنرها مهارت دارد و جز خلیفه کسی
شایستگی تملک او را ندارد! خواجه (مرد
مال باخته)، کنیز را نزد هارون می برد و
موضوع مذکور را مطرح می کند. خلیفه از کنیز
می پرسد: از علوم و معارف چه می دانی؟ او
پاسخ می دهد: ای خلیفه! نحو، شعر، فقه،
تفسیر، لغت، موسیقی، علم ستاره و قسمت و
مساحت می دانم، قرآن را با هفت قرائت
خوانده ام و تعداد سور، آیات، جزءها، ربع ها،
عشرها و سجده هایش را می دانم، ناسخ و
منسوخ و سبب نزول آیه ها را نیز می شناسم،
از احادیث شریف اعم از مُسند، مُرسل و
موثق آگاه هستم. به علوم ریاضی، هندسه،
فلسفه، حکمت، منطق و معانی نظر کرده ام و
غالب معارف این دانش ها در حافظه ام ضبط
می باشد، کنیز اضافه می کند که شعر هم
می خواند، تار زدن و نغمه پرداختن را هم
خوب می شناسد! هارون دستور می دهد
گروهی از عالمان، قاریان، طبیبان، منجمان،
حکیمان و فلاسفه که در میان آنان ابراهیم
سیّار دیده می شد، حاضر گردند و در باره
صحت ادعاهای کنیز با وی به بحث بپردازند.
کنیز همه را مغلوب می سازد، حتی ابراهیم
سیّار حریف او نمی شود، خلیفه کنیز را
تحسین می کند و از وی می خواهد آنچه مورد
نظرش است از وی تمنا کند، کنیزک گفت: مرا
به خواجه ام برگردان، خلیفه چنین کرد و پنج
هزار دینار به آن کنیز جایزه داد و یکصد هزار
دینار به خواجه اش و خواجه اش را به منصب
ندیمی بنواخت.^(۱۹)

در داستان های هزار و یک شب،
هارون الرشید خلیفه منفوری نمی باشد و حتی
به اهل بیت تمایل دارد و در باطن شیعه است.
در ماجرای حسنیه هم این خصوصیت قابل
مشاهده است و از این خلیفه ضد تشیع،
سیمای محبوبی ترسیم گردیده است. البته
هارون در آغاز ماجرا مخالف شیعه می باشد و
بر اثر بحث های آن کنیز تحول روحی پیدا
می کند. بدین گونه از افسانه ای که در کتاب
هزار و یک شب آمده، عالمی شیعی با
زبردستی، موضوعی کلامی را به شکل یک
مناظره در می آورد و حکایتی مذهبی و
هدفدار را سامان می دهد که در چندین قرن
متوالی مورد توجه خاص و عام بوده است.^(۲۰)

اما اصل مباحثه

ابراهیم استرآبادی حکایت را این گونه
نقل می نماید: ابوالفتوح رازی روایت می کند:
در زمان هارون الرشید بازرگانی زندگی می کرد
که غرق ناز و نعمت های فراوان بود. وی که از
مشهورترین و معروف ترین بغداد و از
دوستداران اهل بیت رسول اکرم(ص) به شمار
می رفت، پیوسته ملازم امام صادق(ع) بود و
به عنوان خدمتگزار آن حضرت انجام وظیفه
می نمود. هنگامی که امام صادق(ع) توسط
عباسیان به شهادت رسید، اموال این مرد به
دلیل ستم دشمنان از دستش رفت و به قدری
فقیر شد که به جز کنیزک زرخریدی به نام
حسنیه چیزی نداشت، این زن مدت بیست
سال مشغول مطالعات دینی بود و از لح